Συντάκτης: ΔΥΟ Newsroom

Το Εργαστήριο Ψυχολογίας του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης της Σχολής Επιστημών της Αγωγής του ΕΚΠΑ προσκαλεί τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς να ζητήσουν από τα παιδιά και τους μαθητές τους, αντίστοιχα, να ζωγραφίσουν τη δική τους ιστορία της πανδημίας και, κατόπιν επιθυμίας των παιδιών και συγκατάθεσης των ενηλίκων, να αποστείλουν τα έργα τους στο Εργαστήριο Ψυχολογίας, ώστε να κοινοποιηθούν στη σελίδα του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Παρέχονται κατευθυντήριες οδηγίες για τον τρόπο διεξαγωγής της δράσης, καθώς και για τη συζήτηση με τα παιδιά σχετικά με την πανδημία, με αφορμή τα έργα τους.

Ο στόχος της δράσης αυτής είναι διπλός: (α) Να αξιοποιήσει το σπουδαίο πεδίο έκφρασης των παιδιών, το σχέδιο, μια μορφή δημιουργίας η οποία, σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα, έχει λειτουργία ευεργετική, ακόμη και θεραπευτική, ιδίως σε τραυματικές συνθήκες, όπως οι συνθήκες της πανδημίας. (β) Να ενισχύσει το αίσθημα της εγγύτητας και της σύνδεσης μεταξύ των παιδιών, των γονέων, των εκπαιδευτικών και της επιστημονικής κοινότητας, με δεδομένη την αναστολή της διά ζώσης εκπαίδευσης και σε συνθήκες κοινωνικής απομάκρυνσης.

Περισσότερες πληροφορίες για τη δράση αυτή υπάρχουν στο συνημμένο αρχείο, καθώς και στους ακόλουθους συνδέσμους:

Ιστότοπος του Εργαστηρίου Ψυχολογίας του ΠΤΔΕ: http://psychlab.primedu.uoa.gr/

Σελίδα του Εργαστηρίου Ψυχολογίας στο Facebook: https://www.facebook.com/psychlabptde/

Επιμέλεια: Νεκταρία Καρακώστα, Δημοσιογράφος Υγείας

Σωματικά συμπτώματα από την ψυχική επιβάρυνση εμφανίζουν οι επαγγελματίες υγείας στη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, σύμφωνα με διεθνή πολυκεντρική μελέτη, στην οποία έλαβε μέρος και το ΕΚΠΑ (και συγκεκριμένα ο Καθηγητής Νευρολογίας της Β Νευρολογικής Κλινικής του ΕΚΠΑ κ. Γεώργιος Τσιβγούλης).

Στην εν λόγω μελέτη επαγγελματίες υγείας συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια κατά τη διάρκεια της πανδημίας (χρονική περίοδος από 19-2-2020 μέχρι 17-4-2020). Τα αυτοσυμπληρούμενα αυτά ερωτηματολόγια αφορούσαν δημογραφικά στοιχεία, παράγοντες κινδύνου, ατομικό ιστορικό, σωματικά συμπτώματα κατά τον τελευταίο μήνα, ειδικές κλίμακες για την εκτίμηση της κατάθλιψης, του άγχους & του στρες (DASS-21) καθώς και κλίμακα για την εκτίμηση της μετατραυματικής διαταραχής άγχους (IES-R).
Συνολικά 906 επαγγελματίες υγείας (64% γυναίκες, διάμεση ηλικία 29 έτη) από 5 Νοσοκομεία αναφοράς για τη νόσο COVID-19 στη Σιγκαπούρη και στην Ινδία συμπλήρωσαν τα εν λόγω ερωτηματολόγια.
Μεσαίας ή μεγάλης βαρύτητας κατάθλιψη, άγχος και στρες διαγνώστηκαν στο 5%, 9% και 2% του δείγματος αντίστοιχα. Επίσης μέτρια ή σοβαρή μετατραυματική διαταραχή άγχους διαπιστώθηκε στο 4% των επαγγελματιών υγείας που συμμετείχαν στη μελέτη. Το πιο συχνό αναφερόμενο κλινικό σύμπτωμα ήταν η κεφαλαλγία που καταγράφηκε στο 32% των συμμετεχόντων. Η κατάθλιψη, το άγχος, το στρες και η μετα-τραυματική διαταραχή άγχους συσχετίστηκαν ανεξάρτητα με την αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης αλλά και με τη βαρύτητα των σωματικών συμπτωμάτων.
Οι συγγραφείς υποθέτουν ότι η συσχέτιση αυτή μπορεί να είναι αμφίδρομη και ότι η ψυχολογική υποστήριξη των επαγγελματιών υγείας που εκδηλώνουν σωματικά συμπτώματα επί απουσίας λοίμωξης με τον ιό SARS-CoV-2 πιθανώς να έχει ευεργετικά αποτελέσματα.

Η εργασία έγινε αποδεκτή στο περιοδικό Brain, Behavior and Immunity (με συντελεστή απήχησης 6.17).

Επιμέλεια: Νεκταρία Καρακώστα, Δημοσιογράφος Υγείας

Η πανδημία του νέου Κορωνοϊού COVID-19 και οι αλλαγές που έχει επιφέρει στην καθημερινότητα δημιουργεί αισθήματα ανησυχίας, ανασφάλειας και άγχους σε άτομα κάθε ηλικίας και ειδικά στα παιδιά και τους εφήβους.
Το κλείσιμο των σχολείων, η αναβολή ή ακύρωση δραστηριοτήτων, η απομάκρυνση από τους φίλους καθώς και η απομόνωση από άλλα μέλη της ευρύτερης
οικογένειας και τον κοινωνικό περίγυρο, είναι αναμενόμενο να προκαλέσουν έντονα συναισθήματα και αντιδράσεις ανάλογες με την ηλικία των παιδιών.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, οι γονείς καλούνται να αντιμετωπίσουν προκλήσεις άγνωστες μέχρι σήμερα. Είναι απαραίτητο να διατηρείται μια καλή επαφή με το παιδί ώστε να συζητούνται θέματα που αφορούν στην πανδημία και να του δίνεται η δυνατότητα να εκφράζει ερωτήματα, φόβους και συναισθήματα.
Παρότι η αντίδραση του κάθε παιδιού μπορεί να είναι διαφορετική, οι παρακάτω γενικές οδηγίες μπορούν να φανούν χρήσιμες στους γονείς.

• Είναι σημαντικό να συζητάτε με το παιδί σας για όλα όσα συμβαίνουν, με τρόπο ειλικρινή αλλά προσαρμοσμένο στην ηλικία του. Παραμείνετε ήρεμοι και καθησυχαστικοί, η αντίδρασή του θα επηρεαστεί από τη δική σας.
• Μπορείτε να ξεκινήσετε ρωτώντας το τί ήδη γνωρίζει ή τι έχειακούσει. Προσπαθήστε να απαντήσετε στις ερωτήσεις του με καθησυχαστικό τρόπο, ακόμα και αν δεν γνωρίζετε όλες τις απαντήσεις. Λάβετε υπ’ όψη ότι οι επαναλαμβανόμενες ερωτήσεις είναι ένας τρόπος του παιδιού να κατανοήσει αυτό που του συμβαίνει και να καταπολεμήσει το άγχος του. Απαντήστε του όσες φορές κι αν χρειαστεί.
• Αναγνωρίστε και συζητήστε μαζί του τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις του. Είναι σημαντικό να αισθάνεται ότι αναγνωρίζετε και σέβεστε τις ανησυχίες του σχετικά με ό,τι του συμβαίνει.
• Συζητήστε μαζί του αναφορικά με την ποιότητα και ακρίβεια των πληροφοριών που μεταδίδονται στα ΜΜΕ σχετικά με τον Κορωνοϊό και καθοδηγήστε το να αναζητήσει έγκυρες, ανάλογες της ηλικίας και της δυνατότητάς του, πληροφορίες στο διαδίκτυο (π.χ. ενημερωτικά δελτία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας).
• Να θυμάστε ότι τα παιδιά χρειάζονται πληροφορίες και απαντήσεις που να είναι προσαρμοσμένες στην ηλικία τους και να χρησιμοποιείτε λέξεις και έννοιες που μπορούν να κατανοήσουν. Επίσης, ορισμένες φορές τα παιδιά ζητούν επαναλαμβανόμενες απαντήσεις για την ίδια ερώτηση, προκειμένου να πάρουν επιβεβαίωση ότι όλα πάνε καλά και να νιώσουν ασφάλεια.
• Παιδιά που έχουν βιώσει στο παρελθόν σοβαρές ασθένειες, φυσικές καταστροφές ή απώλειες είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε ειδήσεις που προβάλουν την εξάπλωση της πανδημίας στα κοινωνικά δίκτυα.
• Είναι αναμενόμενο να γεννηθούν φόβοι στο παιδί σας σχετικά με την υγεία και την ασφάλεια του ίδιου και των οικείων του.
• Καθησυχάστε το ότι είναι ασφαλές στο σπίτι και εξηγήστε του ότι μένοντας μέσα προφυλάσσουμε τους εαυτούς μας και τους άλλους.
• Εξηγήστε του ότι οι πιθανότητες να νοσήσει σοβαρά είναι ελάχιστες, αλλά ακόμα κι αν αισθανθεί άσχημα, θα είστε εκεί για να το φροντίσετε. Καθησυχάστε το ότι αν αρρωστήσει κάποιος από τους ενήλικες της οικογένειας, εκείνο θα έχει την κατάλληλη φροντίδα.
• Τα παιδιά προσωποποιούν καταστάσεις και ενδέχεται να ανησυχούν, όχι μόνο για την προσωπική τους ασφάλεια ή γι’ αυτή της οικογένειάς τους, αλλά και για αγαπημένα πρόσωπα όπως π.χ. φίλους ή συγγενείς. Δώστε τους την ευκαιρία να επικοινωνούν μαζί τους, μέσω διαδικτύου ή τηλεφώνου.
• Διαβεβαιώστε το παιδί σας πως εξειδικευμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν όσους έχουν προσβληθεί από τον Κορωνοϊό. Είναι μια καλή ευκαιρία να του μάθετε πως όταν συμβαίνει κάτι άσχημο, υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να βοηθήσουν.
• Διατηρήστε, όσο το δυνατό, μία σταθερή, καθημερινή ρουτίνα δίνοντας έτσι στο παιδί μια αίσθηση ασφάλειας. Αφιερώστε χρόνο σε ευχάριστες δραστηριότητες (βιβλία, ζωγραφική, κατασκευές, επιτραπέζια κ.λπ.) οι οποίες θα βοηθήσουν να μειωθεί το άγχος του.
• Ενθαρρύνετέ το να συνεχίσει τις σχολικές δραστηριότητές του, μέσω της εγκεκριμένης και οργανωμένης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, κατά τις δυνατότητες που έχετε και βάσει των οδηγιών του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.
• Το παιδί σας αντιδρά ανάλογα με τον τρόπο που αντιδράτε εσείς κατά την πανδημία του Κορωνοϊού. Να είστε καθησυχαστικοί και να το διαβεβαιώνετε ότι είναι ασφαλές, αποφεύγοντας μη ρεαλιστικές υποσχέσεις.
• Έχετε κατά νου ότι, το διάστημα αυτό, το παιδί μπορεί να έχει μεγαλύτερη ανάγκη από την παρουσία και την αλληλεπίδραση μαζί σας, και προσπαθήστε να είστε όσο το δυνατό διαθέσιμοι.
• Είναι σημαντικό να φροντίζετε τον εαυτό σας ώστε να είστε σε θέση να στηρίξετε το παιδί σας. Σε περίπτωση που νιώθετε την ανάγκη μπορείτε να αναζητήσετε βοήθεια σε κάποια γραμμή υποστήριξης, είτε για σάς είτε για το παιδί σας.
• Κάποιες ενδείξεις ότι το παιδί χρειάζεται βοήθεια από ειδικό ψυχικής υγείας είναι: παλινδρόμηση (συμπεριφορές μικρότερης χρονολογικής ηλικίας), αιφνίδιο άγχος αποχωρισμού, διαταραχές ύπνου και σίτισης, επίμονες σκέψεις, μόνιμη ανησυχία για ασθένεια ή θάνατο.

Όσες οικογένειες αντιμετωπίζουν δυσκολίες μπορούν να επικοινωνούν τηλεφωνικά με τις τηλεφωνικές γραμμές ψυχολογικής υποστήριξης της Παιδοψυχιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ: 210 6924467, 213 2013298 (ώρες 09:00-14:00μμ).

Επιμέλεια: Νεκταρία Καρακώστα, Δημοσιογράφος Υγείας

Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας, η Περιφέρεια Αττικής, ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών και το Όλοι Μαζί Μπορούμε, προωθούν το «DoctorNext2Me», μια εφαρμογή που φέρνει τους γιατρούς δίπλα μας με ένα κλικ.
Στην περίοδο των πρωτοφανών συνθηκών που επικρατούν στη χώρα μας λόγω της υγειονομικής κρίσης, το DoctorNext2Me, προσέφερε αφιλοκερδώς την εφαρμογή, ώστε οι συμπολίτες μας να απευθύνονται σε εθελοντές επαγγελματίες υγείας και να παίρνουν απαντήσεις, σύμφωνα με το πρωτόκολλο του ΕΟΔΥ, για ιατρικά ζητήματα που αφορούν αποκλειστικά τον Covid-19.
Ο πολίτης με ένα κλικ, σε οποιοδήποτε σημείο της Ελλάδας και αν βρίσκεται, χωρίς να μετακινηθεί, εντελώς δωρεάν, επικοινωνεί με απλή βιντεοκλήση με γιατρούς και λαμβάνει οδηγίες για την υγεία του.
Είσαι πολίτης και θέλεις να χρησιμοποιήσεις τo DoctorNext2Μe; Κατέβασε, εντελώς δωρεάν, το app «DoctorNext2Me», πατώντας https://diplasou.dn2me.com/citizens

Επιμέλεια: Νεκταρία Καρακώστα, Δημοσιογράφος Υγείας

Κωνσταντίνος Κουσκούκης, Καθηγητής Δερματολογίας – Νομικός – Πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής Ιατρικής – Πρόεδρος Ελληνικού Συνδέσμου Τουρισμού Υγείας – Πρόεδρος της Παγκόσμιας Ακαδημίας Κινέζικης και Συμπληρωματικής Ιατρικής

Ο ιαματικός – θερμαλιστικός τουρισμός αξιοποιεί τις θεραπευτικές δυνατότητες της Ιαματικής Ιατρικής υπερβαίνοντας το παραδοσιακό λουτρικό μοντέλο της αποκλειστικής χρήσης του ιαματικού νερού.

Η Ιαματική Ιατρική μέχρι σήμερα είχε εμπειρική υπόσταση, με τη βοήθεια όμως της επιστημονικής τεκμηρίωσης της θερμικής, μηχανικής και ειδικότερα της χημικής δράσης των ιαματικών φυσικών πόρων αναδείχτηκε ως μία συμπληρωματική θεραπευτική μέθοδος στη θεραπευτική γκάμα της Κλασικής Ιατρικής.

Οι θεραπευτικές δράσεις αφορούν άτομα όλων των ηλικιών για παθήσεις του μυοσκελετικού, νευρικού, αναπνευστικού, καρδιαγγειακού, αιμοποιητικού, γαστρεντερικού, ουρολογικού και ενδοκρινολογικού συστήματος, ωτορινολαρυγγολογικές, γυναικολογικές, αλλεργικές, καθώς και δερματολογικές παθήσεις ενδεικτικά αναφέρεται ότι πάσχουν από ψωρίαση 100.000.000 άτομα (who).

Οι θεραπευτικές εφαρμογές της Iαματικής Iατρικής με ιαματικούς φυσικούς πόρους είναι η Λουτροθεραπεία, η Ποσιθεραπεία, η Εισπνοθεραπεία, η Πηλοθεραπεία, η Θαλασσοθεραπεία, η Κλιματοθεραπεία και η Σπηλαιοθεραπεία.

Η αξιοποίηση των πολλών σημαντικών πηγών, δυναμένων να εξελιχθούν από Ιαματικά Κέντρα που είναι σήμερα σε Θερμαλιστικά Κέντρα Ιαματικής Ιατρικής (Health Resorts) σε συνδυασμό πάντα με όλες τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού που συνάδουν με το πνεύμα της βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης, προσδίδει προστιθέμενη αξία στο τουριστικό προϊόν και αναδεικνύει τις αντίστοιχες  περιοχές ως τόπους προορισμού των απαιτητικών πλέον τουριστών.

Τα παραπάνω πακέτα διακοπών προορισμού σε αυτά τα κέντρα απευθύνονται όχι μόνο σε ασθενείς και αλλά και στους συνοδούς των ασθενών, καθώς και σε άλλους επισκέπτες συνήθως ανώτερου εισοδηματικού επιπέδου. Επιπρόσθετα, απαιτείται η μακρά παραμονή των ατόμων σε αυτά τα θέρετρα, μεγαλύτερη από τα συνήθη τουριστικά πάρκα, προκειμένου να φανούν τα αποτελέσματα μιας ιαματικής θεραπείας διαρκείας 21 ημερών ανά εξάμηνο, καθιστώντας τους ασθενείς αναγκαστικούς repeaters, για να έχουμε τουρισμό 4 εποχών. Η θεραπεία αυτή διαρκείας μόνο 20΄ συνδυάζεται και με άλλες ειδικές θεραπείες, όπως αντικαπνιστική και αγχολυτική θεραπεία, ψυχοθεραπεία, διατροφολογία, ψηφιακή αποτοξίνωση και ευεξία σωματικής μεταμόρφωσης.

Η στρατηγική ανάπτυξης των υποδομών των ιαματικών πηγών για την παροχή των παραπάνω υπηρεσιών υγείας και ευεξίας προσδίδει προστιθέμενη αξία στις ιαματικές πηγές, καθόσον έχουν μεγάλο περιθώριο κέρδους σε σύγκριση πάντα με την απόδοση των κτιριακών υποδομών. Οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται όχι μόνο στους ασθενείς-πελάτες, αλλά και στους συνοδούς τους εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη επισκεψιμότητα και οικονομικά οφέλη.

Η νέα άνθηση του Ιαματικού Τουρισμού διεθνώς έχει οδηγεί τη χώρα μας στην ανάγκη να λάβει μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς καθώς ο τζίρος του Ιαματικού Τουρισμού ανήλθε σε 56,2 δις δολάρια το 2017 με προβλεπόμενη άνοδο 6,5% για το 2022 ενώ ο παγκόσμιος τζίρος του Τουρισμού Υγείας ανήλθε σε 4,5 τρις δολάρια το 2018 σύμφωνα με το Global Wellness Institute.

Οι ιαματικές πηγές στην Ελλάδα είναι 750 και εκ των οποίων οι 124 λειτουργούν και είναι αναγνωρισμένες 70 και εξ αυτών μόνο οι 13 διαθέτουν σήμα λειτουργίας. Ο αριθμός των επισκεπτών ετησίως είναι εξαιρετικά μικρός σύμφωνα με στοιχεία του Enterprise Greece, οι γνώστες όμως της τουριστικής αγοράς αναφέρουν ότι τουλάχιστον 150.000 ασφαλισμένοι μπορούν να επισκεφθούν τις ιαματικές πηγές της χώρας μας, με τζίρο ανερχόμενο σε 300.000.000€, δεδομένης της χρηματοδότησης των ταξιδιών των αλλοδαπών από τα ασφαλιστικά τους ταμεία, σύμφωνα με το ν 4213/2013 περί διασυνοριακής μετακίνησης ασθενών ενώ οι πλέον αισιόδοξοι ομιλούν για τζίρο 1 δις €.

Επιβάλλεται επομένως χάραξη νέας στρατηγικής που πραγματοποιεί η νέα διακυβέρνηση  με επίσπευση των διαδικασιών έκδοσης υπουργικών αποφάσεων και προεδρικού διατάγματος για την προστασία των Ιαματικών πηγών. Το νέο θεσμικό πλαίσιο πρέπει να περιλαμβάνει την πιστοποίηση των παρόχων σύμφωνα με τα διεθνή standards, τη διαμόρφωση αναπτυξιακών κινήτρων και τη δημιουργία Cluster συνεργατικών μηχανισμών ανάμεσα σε νοσοκομεία, ιατρικά κέντρα και ξενοδοχεία καθώς και την εξειδίκευση του ν 4582/18 για τις προδιαγραφές των ιαματικών ιατρείων με επέκταση και στα ξενοδοχεία.

Ευοίωνη όμως προοπτική αποτελούν αφενός η συνειδητοποίηση της ηγεσίας του Υπουργείου Τουρισμού ότι η ανάπτυξη του Ιαματικού Τουρισμού αποτελεί μονόδρομο για την οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας συνεπικουρούμενη με τη διαχείριση έργων χρηματοδοτούμενων από τον αναπτυξιακό νόμο, ΕΣΠΑ, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα Επενδύσεων, πρόγραμμα Horizon 2020, ΣΔΙΤ και άλλα προγράμματα και αφετέρου η ανάρτηση της διαδικτυακής πλατφόρμας  «Greece from home» και η έγκαιρη διαφημιστική προβολή της Ελλάδος από τον ΕΟΤ.

Η εμμηνόπαυση είναι ένας φυσιολογικός σταθμός στη ζωή κάθε γυναίκας και χαρακτηρίζεται από την οριστική διακοπή της εμμήνου ρύσεως. Η εμμηνόπαυση εμφανίζεται γύρω στα 51 χρόνια, με μια απόκλιση 3-4 ετών. Οφείλεται στη διακοπή της παραγωγής ωοθυλακίων από τις ωοθήκες και σηματοδοτεί αφενός το τέλος της αναπαραγωγικής ικανότητας και αφετέρου την ανεπάρκεια των ορμονών του φύλου, δηλαδή των οιστρογόνων.

Η έλλειψη των οιστρογόνων δημιουργεί συχνά έντονα συμπτώματα και επιπτώσεις στην υγεία και κατ’ επέκταση στην καθημερινότητα της γυναίκας.

Συμπτώματα

Προεξάρχοντα συμπτώματα είναι οι εξάψεις. Η έξαψη είναι μια απότομη αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος από το στήθος και πάνω που διαρκεί για λίγα λεπτά και μετά υποχωρεί με μεγάλη εφίδρωση. Όταν οι εξάψεις συμβαίνουν το βράδυ, διαταράσσουν την ποιότητα του ύπνου. Χαρακτηριστική είναι και η εναλλαγή των συναισθημάτων, με την επικράτηση νευρικότητας, ευερεθιστότητας και καταθλιπτικού συναισθήματος.
Η αδυναμία συγκέντρωσης και η έλλειψη ενεργητικότητας σε συνδυασμό με την εύκολη κόπωση είναι συμπτώματα που επίσης εμφανίζονται νωρίς στην πορεία της εμμηνόπαυσης. Σημαντική επίπτωση υπάρχει και στη σεξουαλικότητα της γυναίκας, με τη μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας, την εμφάνιση ξηρότητας στον κόλπο και πόνου κατά την σεξουαλική επαφή.
Επίσης, συχνό πρόβλημα είναι η αύξηση του βάρους, με την εμφάνιση κοιλιακής κυρίως παχυσαρκίας, η οποία αποτελεί δείκτη αυξημένου κινδύνου καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της εμμηνόπαυσης;

Σε αυτές περιλαμβάνονται η οστεοπόρωση, της οποίας η εμφάνιση συσχετίζεται άμεσα με την είσοδο της γυναίκας στην εμμηνοπαυσιακή περίοδο και τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Η οστεοπόρωση οδηγεί σε κάταγμα οστού μετά από ελάχιστο τραυματισμό, όπως η πτώση στο έδαφος κατά τη βάδιση, ή ακόμη και χωρίς να υπάρξει τραυματισμός, όπως οι καθιζήσεις σπονδύλων της σπονδυλικής στήλης.
Ο κίνδυνος εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, όπως του εμφράγματος του μυοκαρδίου και του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, αυξάνεται σημαντικά κατά την εμμηνόπαυση εξαιτίας της άρσης της προστατευτικής δράσης των οιστρογόνων στα αγγεία.

Τι είναι η πρώιμη εμμηνόπαυση;

Σε πολλές γυναίκες, η εμμηνόπαυση εμφανίζεται νωρίτερα από τα 45 χρόνια της ηλικίας που θεωρείται το κατώτερο φυσιολογικό όριο. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται πρώιμη εμμηνόπαυση. Μία στις εκατό περίπου γυναίκες εμφανίζουν διακοπή της εμμήνου ρύσεως πριν από τα 40 χρόνια της ηλικίας τους. Το φαινόμενο αυτό χαρακτηρίζεται πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια και εμφανίζεται πιο συχνά σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό πρώιμης εμμηνόπαυσης, σε γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε γυναικολογικές επεμβάσεις, καθώς και σε γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία. Επίσης, πρώιμη εμμηνόπαυση παρουσιάζουν γυναίκες με γενετικές διαταραχές (π.χ. σύνδρομο Τurner), καθώς και γυναίκες με φλεγμονή των ωοθηκών, οφειλόμενη σε αυτοαντισώματα (αντισώματα που παράγει ο οργανισμός εναντίον των ίδιων του των κυττάρων).

Τι είναι η ορμονική θεραπεία;

Είναι η υποκατάσταση των ωοθηκικών ορμονών, δηλαδή οιστρογόνων και προγεστερόνης με ορμόνες που χορηγούνται στη μικρότερη δυνατή δόση. Σε γυναίκες που έχουν μήτρα χορηγείται συνδυασμός οιστρογόνων με προγεστερόνη, ενώ σε γυναίκες που έχουν αφαιρέσει τη μήτρα τους χορηγούνται μόνο οιστρογόνα. Η διάρκεια της θεραπείας εξατομικεύεται με βάση το ιστορικό και τις ανάγκες της κάθε γυναίκας. Η θεραπεία μπορεί να δοθεί σε μορφή χαπιών ή διαδερμικά (αυτοκόλλητα επιθέματα στο δέρμα ή με ζελέ που επαλείφεται στο δέρμα).

Πότε ενδείκνυται η ορμονική θεραπεία;

Πρωτεύων στόχος της ορμονικής θεραπείας είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής. Είναι σαφής η ανάγκη για χορήγηση ορμονικής θεραπείας σε γυναίκες με πολύ έντονες εξάψεις, διαταραχές ύπνου, αρθραλγίες, νευρικότητα, κόπωση, αδυναμία απόδοσης στην καθημερινότητα και καταθλιπτικά συμπτώματα. Η ορμονική θεραπεία προσφέρει, παράλληλα, προστασία από την αυξημένη οστική απώλεια που παρατηρείται τα πρώτα χρόνια μετά την εμμηνόπαυση και εμποδίζει την αύξηση βάρους και την εμφάνιση ατροφιών δέρματος και μυών λόγω της έλλειψης των οιστρογόνων.
Στις γυναίκες με ουρογεννητική ατροφία και σεξουαλική δυσλειτουργία, που δεν έχουν γενικά συμπτώματα, αλλά το πρόβλημά τους εντοπίζεται στον κόλπο, ενδείκνυται η χρήση τοπικής θεραπείας με οιστρογόνα στον κόλπο, με μορφή κρέμας ή κολπικών υποθέτων. Η αγωγή αυτή είναι πολύ αποτελεσματική, ενώ παράλληλα μπορεί να χρησιμοποιείται για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς παρενέργειες.
Η πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια θεωρείται νόσος, δεδομένου ότι σχετίζεται με 3-6 φορές αύξηση του κινδύνου για οστεοπόρωση και πρώιμη καρδιοπάθεια. Ως εκ τούτου, όλες οι γυναίκες με πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια πρέπει να λαμβάνουν θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, ανεξαρτήτως της παρουσίας κλιμακτηριακών συμπτωμάτων. Η διάρκεια της θεραπείας είναι συνήθως μέχρι τη φυσιολογική ηλικία εμμηνόπαυσης, δηλαδή τα 50 έτη της ηλικίας.

Πότε αντενδείκνυται;

Η ορμονική θεραπεία αντενδείκνυται σε γυναίκες με ιστορικό καρκίνου του μαστού, καρκίνου του ενδομητρίου ή των ωοθηκών, ενεργό ηπατοπάθεια ή θρομβοεμβολική νόσο. Οι γυναίκες που κάνουν μακροχρόνια χρήση συνδυασμένης ορμονικής θεραπείας (οιστρογόνα + συνθετικά προγεσταγόνα), συνήθως πάνω από 5 χρόνια, μπορεί να έχουν ελαφρά αυξημένο τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού. Σε απόλυτους αριθμούς όμως ο κίνδυνος καρκίνου του μαστού είναι εξαιρετικά μικρός: 2-4 επιπλέον περιστατικά ανά 1.000 γυναίκες. Χρησιμοποιώντας όμως φυσικές ορμόνες στη μικρότερη δυνατή δόση, πρακτικά ελαχιστοποιούμε τον κίνδυνο σε κλινικό επίπεδο.
Όσον αφορά τη φλεβική θρόμβωση, ο κίνδυνος αφορά τη θεραπεία με χάπια, και κυρίως εντοπίζεται στις καπνίστριες υψηλού σωματικού βάρους. Το πρόβλημα της φλεβικής θρόμβωσης μπορούμε να το παρακάμψουμε χρησιμοποιώντας διαδερμική θεραπεία (αυτοκόλλητα επιθέματα στο δέρμα), τα οποία, σύμφωνα με τα νεώτερα δεδομένα, δεν αυξάνουν τον κίνδυνο θρόμβωσης.

Υπάρχει εναλλακτική θεραπεία;

Ως εναλλακτική θεραπεία του κλιμακτηριακού συνδρόμου χρησιμοποιούνται τα φυτοοιστρογόνα. Πρόκειται για ουσίες που βρίσκονται σε φυτά όπως η σόγια και έχουν ασθενή οιστρογονική δράση. Χρησιμοποιούνται κυρίως σε γυναίκες με φυσιολογική εμμηνόπαυση και ήπια συμπτώματα.
Επίσης, όσον αφορά την ουρογεννητική ατροφία, υπάρχουν μη ορμονικά ενυδατικά σκευάσματα τα οποία χρησιμοποιούνται κολπικά και ανακουφίζουν σε ικανοποιητικό βαθμό τα συμπτώματα της ατροφίας.