Κατηγορία: ΥΓΕΙΑ

ΑΝΔΡΕΑΣ Φ. ΜΑΥΡΟΓΕΝΗΣ, Καθηγητής Ορθοπαιδικής Ιατρικής Σχολής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών,
afmavrogenis@med.uoa.gr

Άρθρωση είναι η σύνδεση των οστών μεταξύ τους έτσι ώστε ο σκελετός (ερειστικό σύστημα) με τη συμβολή των μυών και τενόντων (μυοσκελετικό σύστημα) να λειτουργεί ως σύνολο. Υπάρχουν διάφοροι τύποι αρθρώσεων με διαφορετική ελευθερία κινήσεων. Μερικές αρθρώσεις, όπως το γόνατο και το ισχίο δέχονται σημαντικά φορτία στον άνθρωπο τα οποία προδιαθέτουν σε φθορά του αρθρικού χόνδρου (ο χόνδρος που επενδύει τις αρθρικές επιφάνειες των οστών που συμμετέχουν σε μία άρθρωση) και διαταραχή της υγείας της άρθρωσης (αρθρίτιδα).

Αρθρίτιδα
Η διάγνωση και ταξινόμηση της αρθρίτιδας βασίζεται στις απλές ακτινογραφίες. Τα συμπτώματα που βιώνει ο ασθενής είναι πόνος, άλλοτε άλλου βαθμού παραμόρφωση και δυσκαμψία της πάσχουσας άρθρωσης. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να περιορίζουν τη λειτουργικότητα και να διαταράσσουν την ποιότητα της ζωής του. Για παράδειγμα, ο πόνος στο γόνατο θα προκαλεί χωλότητα με αποτέλεσμα δευτεροπαθή πόνο στα ισχία, τη σπονδυλική στήλη και τα πόδια.

Προστασία της υγείας των αρθρώσεων
Υπάρχουν πολλοί τρόποι προστασίας της υγείας των αρθρώσεων για βελτίωση της λειτουργικότητας στις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες.
✤ Σωστή και ισορροπημένη διατροφή. Η διατροφή με σαλάτες (λάχανο, μπρόκολο, σπανάκι και άλλα λαχανικά) μπορεί να μειώσει τη φυσιολογική φθορά του αρθρικού χόνδρου με τη γήρανση. Η δίαιτα πλούσια σε γαλακτοκομικά και ασβέστιο (γάλα, σκληρό τυρί, γιαούρτι, μπρόκολο, σολομός) αυξάνει την οστική πυκνότητα και μειώνει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης. Τα συμπληρώματα ασβεστίου σε ασθενείς με οστεοπενία θα πρέπει να συμπληρώνουν και όχι να υποκαθιστούν τα γαλακτοκομικά προϊόντα στη διατροφή. Η βιταμίνη C (πορτοκάλι) μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο αρθρίτιδας. Η ισορροπημένη διατροφή δεν χρειάζεται πολυβιταμινούχα σκευάσματα.
✤ Η αχρησία συνεπάγεται φθορά του αρθρικού χόνδρου. Οι αρθρώσεις είναι σχεδιασμένες για κίνηση. Βάλτε κίνηση και άσκηση στη ζωή σας. Η συστηματική άσκηση βοηθά τις αρθρώσεις να είναι περισσότερο ελαστικές και ανώδυνες, ενδυναμώνει τους μυς που τις στηρίζουν, προάγει τη μείωση σωματικού βάρους, αυξάνει την ισορροπία, την αυτοεκτίμηση και μειώνει τον κίνδυνο πτώσεων στους μεγαλύτερους σε ηλικία. Να προτιμώνται ασκήσεις χαμηλής ενέργειας για την αποφυγή κακώσεων. Οι ασκήσεις στο νερό βοηθούν στη διατήρηση ευλυγισίας σε συνδυασμό με αποφόρτιση των αρθρώσεων λόγω της άνωσης. Ανεξάρτητα από τον τύπο άσκησης, η προθέρμανση είναι απαραίτητη για την αποφυγή πόνου και μυϊκών κακώσεων.
✤ Διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους. Στους υπέρβαρους, οι αρθρώσεις δέχονται μεγαλύτερα φορτία το οποίο προκαλεί πόνο και αυξημένη φθορά του αρθρικού χόνδρου (παρόμοια με την αχρησία). Η απώλεια σωματικού βάρους θα βελτιώσει την αυτοεκτίμηση και τη λειτουργικότητα. Η απώλεια 5 κιλών σωματικού βάρους έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο αρθρίτιδας στα γόνατα κατά 50%. Σε μία άλλη μελέτη, η απώλεια σωματικού βάρους 20% ή περισσότερο σε παχύσαρκους οδήγησε σε μεγαλύτερη ανακούφιση από πόνο και ικανότητα βάδισης σε μεγαλύτερη απόσταση συγκριτικά με εκείνους που έχασαν μόλις 5% σωματικού βάρους. Επιπλέον, ο λιπώδης ιστός σχετίζεται όχι μόνο με την οστεοαρθρίτιδα αλλά και με διάφορες φλεγμονώδεις αρθρίτιδες όπως η ρευματοειδής, η ψωριασική και η ουρική αρθρίτιδα λόγω παραγωγής και απέκκρισης φλεγμονωδών παραγόντων στο λιπώδη ιστό.
✤ Προσοχή σε κακώσεις. Η κάκωση μιας άρθρωσης με αρθρίτιδα θα οδηγήσει σε επίταση του πόνου και εξέλιξη των συμπτωμάτων. Ο πόνος είναι προστατευτικό αντανακλαστικό. Όταν εκλύεται πόνος η άσκηση θα πρέπει να διακόπτεται και ο ασθενής να ξεκουράζεται. Εάν ο πόνος συνεχίζει, καλύτερα να αναζητήσετε ιατρική συμβουλή και φροντίδα. Η θεραπεία των κακώσεων θα πρέπει να είναι άμεση και αποτελεσματική, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υποχρεωτικά απαιτεί χειρουργική θεραπεία.
✤ Προσοχή στη σωστή στάση του σώματος. Με την πάροδο του χρόνου, η κακή στάση στο γραφείο, την πολυθρόνα, την τηλεόραση, την όρθια στάση και τη βάδιση σχετίζεται με εφαρμογή ανώμαλων φορτίων στις αρθρώσεις και φθορά του αρθρικού χόνδρου. Η σωστή στάση είναι βασική. Τα υποδήματα πρέπει να είναι αναπαυτικά και μαλακά, να στηρίζουν τα πόδια και να έχουν χαμηλό τακούνι, έως 2-3 εκ., για χαλάρωση του Αχίλλειου τένοντα. Τα ακατάλληλα υποδήματα με υψηλά τακούνια σχετίζονται με σημαντική αύξηση των φορτίων και αρθρίτιδα στα γόνατα.
✤ Διακόψτε τις κακές συνήθειες. Το κάπνισμα έχει αποδειχθεί ότι στο μυοσκελετικό σύστημα προκαλεί μείωση της οστικής πυκνότητας, οστεοπόρωση και πτώσεις. Μία σύγχρονη μελέτη του 2022 στις ΗΠΑ έδειξε ότι το κάπνισμα ηλεκτρονικών τσιγάρων είχε 81% μεγαλύτερο κίνδυνο για κάποια μορφή φλεγμονώδους αρθρίτιδας συγκριτικά με εκείνους που δεν κάπνισαν ποτέ ηλεκτρονικά τσιγάρα. Παρόμοια, η κατάχρηση καφέ και ανθρακούχων ποτών αυξάνει την απέκκριση ασβεστίου και μειώνει την οστική πυκνότητα.
✤ Κάντε πράγματα για τον εαυτό σας, αρνηθείτε πράγματα που σας επιβαρύνουν και σας σπαταλούν χρόνο από δραστηριότητες που σας κάνουν να νιώθετε ευχάριστα.

Αναγεννητική ιατρική: Αυξητικοί παράγοντες – Βλαστοκύτταρα
Η αναγεννητική ιατρική είναι το μέλλον στις παθήσεις του αρθρικού χόνδρου, με νέες τεχνικές και θεραπείες να εξελίσσονται συνεχώς. Το πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια (platelet-rich plasma, PRP) είναι πλούσιο σε αυξητικούς παράγοντες, αντιφλεγμονώδεις ουσίες και σηματοδοτικά μόρια τα οποία ενεργοποιούν τον ανοσολογικό μηχανισμό, προάγουν την επούλωση του αρθρικού χόνδρου και μειώνουν τα συμπτώματα της αρθρίτιδας. Τα βλαστοκύτταρα (stem cells) είναι αρχέγονα πολυδύναμα μεσεγχυματικά κύτταρα τα οποία ως τέτοια έχουν ικανότητα διαφοροποίησης προς διάφορους ιστούς με σκοπό την αναγέννηση του ιστού στον οποίο εγχέονται, όπως στον αρθρικό χόνδρο. Μπορεί να ληφθούν από τον πλακούντα (εμβρυονικά κύτταρα), από το οστικό μυελό ή από το λιπώδη ιστό. Αποτελούν το μέλλον στη θεραπεία των παθήσεων του αρθρικού χόνδρου. O αυτόλογος κατακερματισμένος λιπώδης ιστός (autologous micrografmented adipose tissue, AMAT), η μεταμόσχευση χονδροκυττάρων (chondrocyte implantation) και τα ικριώματα χονδροκυττάρων (scaffold, matrix) είναι πολλά υποσχόμενες τεχνικές αναγεννητικής ιατρικής για την αρθρίτιδα.

Φυσικοθεραπεία
Η φυσικοθεραπεία βοηθά στην ασφαλή, ανώδυνη και αποτελεσματική κινητικότητα, από απλή μετακίνηση σε μία καρέκλα, χρήση της τουαλέτας, άνοδο/κάθοδο σκάλας, καθημερινές ή αθλητικές δραστηριότητες. Ο στόχος είναι η βελτίωση της κινητικότητας των πάσχοντων/επώδυνων αρθρώσεων, η μυϊκή ενδυνάμωση για υποστήριξη και κίνηση των αρθρώσεων αυτών, η διατήρηση καλής φυσικής κατάστασης, στάσης και σωματικού βάρους και η ικανότητα εκτέλεσης των συνήθων καθημερινών δραστηριοτήτων. Ο φυσικοθεραπευτής θα σχεδιάσει ένα πρόγραμμα φυσικοθεραπείας με σκοπό την επίτευξη των στόχων αυτών. Εκπαιδευτείτε στις ασκήσεις που θα σας δείξει ο φυσικοθεραπευτής και μην απογοητεύεστε. Η βελτίωση είναι σταδιακή και επίπονη. Η πειθαρχία και επιμονή είναι βασικές αρχές.

Χειρουργική θεραπεία
Η χειρουργική θεραπεία είναι η οριστική και τελική θεραπεία της αρθρίτιδας. Οι διαθέσιμες επιλογές είναι η αρθροσκόπηση (χειρουργείο με κάμερα και ειδικά εργαλεία, καλύτερη επιλογή για νέους ηλικίας κάτω των 40 ετών, δεν αντιμετωπίζει οριστικά την αρθρίτιδα αλλά μόνο μεταχρονολογεί τα συμπτώματα), η ολική αρθροπλαστική (ανοικτό χειρουργείο, με ή χωρίς πλοήγηση ή ρομποτική χειρουργική, περιλαμβάνει αντικατάσταση ολόκληρης της άρθρωσης, καλύτερη επιλογή για μεγαλύτερους σε ηλικία άνω των 50 ετών, αντιμετωπίζει οριστικά την αρθρίτιδα αλλά έχει περισσότερους περιορισμούς και πιθανούς κινδύνους και επιπλοκές συγκριτικά με τις υπόλοιπες θεραπείες, καθώς και ανάγκη αναθεώρησης σε άλλοτε άλλο χρόνο μετά την πρωτογενή επέμβαση), διορθωτικές οστεοτομίες (εξωαρθρικό χειρουργείο στην πάσχουσα άρθρωση, καλύτερη επιλογή για πολύ νέους σε ηλικία ασθενείς κάτω των 30 ετών οι οποίοι κατά τα άλλα έχουν ένδειξη για ολική αρθροπλαστική, καθυστερεί την εξέλιξη της αρθρίτιδας έως και 10-15 έτη) και η αρθρόδεση (κατάργηση της κίνησης της πάσχουσας άρθρωσης, πιθανή επιλογή για ασθενείς με βαριά αρθρίτιδα ή επιπλοκές άλλων θεραπειών).
Οι ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές σχετίζονται μακροπρόθεσμα με μικρότερο χειρουργικό τραύμα αλλά μακροπρόθεσμα σχετίζονται με περισσότερες πιθανές επιπλοκές και δεν πλεονεκτούν πουθενά συγκριτικά με τις κλασσικές τεχνικές. Συνεπώς, επιλέξτε τον ιατρό σας και ακολουθήστε τις οδηγίες του για την ιδανική συντηρητική και χειρουργική θεραπεία της αρθρίτιδας.

ΜΙΧΑΗΛ ΒΙΚΕΛΗΣ, Νευρολόγος MSc in Headache Medicine,
Επιστημονικός Σύμβουλος Συλλόγου Ασθενών με Ήμικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος
www.headaches.gr

Κρίσεις ισχυρού πονοκεφάλου, που εμφανίζονται απροειδοποίητα και συχνά συνοδεύονται από δυσανεξία στο φως, τους ήχους, τις οσμές, ναυτία ή και έμετο. Μεγάλη δυσκολία ή και αδυναμία για φυσιολογική καθημερινή λειτουργικότητα, αλλά και για προγραμματισμό δραστηριοτήτων. Και αυτό να συμβαίνει μία ή και περισσότερες φορές το μήνα για δεκαετίες, στη διάρκεια των πιο παραγωγικών ετών της ζωής κάποιου. Η ημικρανία επιβαρύνει τη ζωή πολλών εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο, καθώς είναι μία από τις συχνότερες ασθένειες, καθώς στην Ευρώπη αφορά ως και το 10-15% του πληθυσμού. Ωστόσο, ακόμη και σήμερα σε μια εποχή που η ιατρική μπορεί να προσφέρει πολλές και αποτελεσματικές λύσεις, η ημικρανία παραμένει ένα υποτιμημένο πρόβλημα υγείας. Σύμφωνα με διεθνή αλλά και ελληνικά στατιστικά στοιχεία, περισσότεροι από τους μισούς ημικρανικούς ασθενείς παραμένουν χωρίς ποτέ να έχει τεθεί διάγνωση από ιατρό. Αλλά και από τους διαγνωσμένους ασθενείς, οι περισσότεροι δεν λαμβάνουν την καλύτερη δυνατή θεραπεία.

Πολλοί άνθρωποι με ημικρανία ή και συγγενείς τους, συχνά ρωτούν πως περνάει η ημικρανία. Η απάντηση είναι πως υπάρχει και θεραπεία για τις κρίσεις, και προληπτική θεραπεία. Στις κρίσεις, πέρα από τα απλά παυσίπονα υπάρχει και δυνατότητα για πιο κατάλληλη αναλγητική αγωγή, και υπάρχουν αρκετές πια επιλογές εξειδικευμένων αντι-ημικρανικών θεραπειών, όπως οι τριπτάνες, τα gepants και τα ditans. Η προληπτική θεραπεία της ημικρανίας γίνεται σε άτομα που οι κρίσεις είναι συχνές, έστω και αν αντιμετωπίζονται επαρκώς με τα αναλγητικά. Επίσης αν οι κρίσεις είναι σχετικά αραιές, αλλά παρόλη την αναλγητική θεραπεία διαταράσσουν την λειτουργικότητα. Στις μεθόδους προληπτικής θεραπείας της ημικρανίας συγκαταλέγεται και η χρήση της βοτουλινικής τοξίνης. Έχει ένδειξη για χρήση σε ασθενείς με χρόνια ημικρανία, δηλαδή σε ασθενείς με ημικρανία και με περισσότερες από 15 μέρες το μήνα κεφαλαλγίας, για τουλάχιστον 3 μήνες. Χορηγείται ανά τρίμηνο σε μια ευρεία περιοχή που περιλαμβάνει το μέτωπο, τους κροτάφους, την ινιακή χώρα, τον αυχένα και τη ράχη. Η κυριότερη εξέλιξη στην ημικρανία είναι τα μονοκλωνικά αντισώματα κατά του νευρομεταβιβαστή CGRP ή των υποδοχέων του, αλλά και τα νέας γενιάς από του στόματος φάρμακα σε μορφή δισκίου, τα gepants. Πρόκειται για μια νέα γενιά αντι-ημικρανικών φαρμάκων, που έχουν την ιδιαιτερότητα, σε σχέση με τις παλαιότερες θεραπείες, πως είναι απόλυτα εξειδικευμένα στην πρόληψη της ημικρανίας, στοχεύοντας στο CGRP, ένα νευροπεπτίδιο που φυσιολογικά βρίσκεται στο ανθρώπινο σώμα και παίζει κομβικό ρόλο στην παθοφυσιολογία της ημικρανίας. Τα μονοκλωνικά αντισώματα έναντι του CGRP χορηγούνται με τη μορφή υποδόριας ή ενδοφλέβιας ένεσης μια φορά το μήνα ή το τρίμηνο, γεγονός που καθιστά τη λήψη εύκολη και συνεπή, ενώ τα χάπια χορηγούνται κάθε 2η ημέρα, από το στόμα. Με βάση τα μέχρι τώρα στοιχεία, έχουν εξαιρετικά μικρό ποσοστό εμφάνισης παρενεργειών, ενώ η αποτελεσματικότητα τους είναι μάλλον καλύτερη, έναντι αυτής των υπαρχουσών θεραπειών. Τέσσερα μονοκλωνικά αντισώματα κατά του CGRP ή του υποδοχέα του και ένα από του στόματος φάρμακο έχουν ήδη λάβει έγκριση για χρήση στην προφυλακτική θεραπεία της ημικρανίας στη χώρα
μας και συνταγογραφούνται, υπό προϋποθέσεις, από το δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα, δίνοντας μια αποτελεσματική και ασφαλή λύση σε πολλούς ανθρώπους με ημικρανία

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΥΡΙΑΖΗΣ, Παθολόγος Διαβητολόγος,
Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής, 
Επιστημονικός Υπεύθυνος Ιατρείου Διαβήτη & Διαταραχών Σωματικού Βάρους ΓΝΑ ΚΑΤ,
Πρόεδρος Εταιρείας Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου για Αγγειακά Νοσήματα,
Γενικός Γραμματέας Εταιρείας Παθολογίας Ελλάδος
www.diabkathosp.gr

Οι περισσότεροι έχουμε ακούσει ή γνωρίζουμε πως η σωματική δραστηριότητα προσφέρει πολλά στην καλή υγεία του οργανισμού.
Υπάρχουν όμως εκείνοι που σκέφτονται ότι αν αποφεύγουν τη σωματική δραστηριότητα δεν υπάρχει πρόβλημα, απλώς θα παραμείνουν στην ίδια κατάσταση που ήδη βρίσκονται. Δυστυχώς οι έρευνες έρχονται να τους διαψεύσουν.

Οι επιπτώσεις της σωματικής αδράνειας εμφανίζονται με ένα καλειδοσκόπιο από δυσμενείς μεταβολικές επιδράσεις, που αυξάνουν δραματικά τον κίνδυνο πολλών σοβαρών οργανικών διαταραχών όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο σακχαρώδης διαβήτης, η οστεοπόρωση, ο καρκίνος, αλλά και οι ψυχικές παθήσεις. Είναι πλέον γνωστό από τις μελέτες, ότι η σωματική αδράνεια συσχετίζεται με 24% υψηλότερο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου, 16% αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου και 42% υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης σακχαρώδους διαβήτη.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει θεσπίσει σαφείς οδηγίες σχετικά με το ελάχιστο ποσό σωματικής άσκησης που απαιτείται για τη διατήρηση επαρκούς υγείας και φυσικής κατάστασης. Για παράδειγμα, συνιστάται οι ενήλικοι μεταξύ 18 και 64 ετών, να συμμετέχουν σε εβδομαδιαία άσκηση που να περιλαμβάνει τουλάχιστον 150 λεπτά φυσικής δραστηριότητας μέτριας έντασης ή 75 λεπτά σωματικής δραστηριότητας έντονης έντασης ή αντίστοιχο συνδυασμό δραστηριότητας μέτριας και έντονης έντασης.

Οι χώρες με τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεπαρκούς σωματικής άσκησης είναι το Κουβέιτ (67% του πληθυσμού), η Αμερικανική Σαμόα (53%), η Σαουδική Αραβία (53%) και το Ιράκ (52%), ενώ με τη μικρότερη η Ουγκάντα και η Μοζαμβίκη (6%).

Μεταξύ των ανεπτυγμένων δυτικών χωρών, η Κύπρος έχει το υψηλότερο ποσοστό σωματικά αδρανών ανθρώπων (44,4%), ενώ η Φινλανδία το χαμηλότερο (16,6%). Ο μέσος όρος των σωματικά αδρανών ανθρώπων στις ανεπτυγμένες χώρες είναι 36,8% (31,2% για τους άνδρες και 42,3% για τις γυναίκες).

Η Ελλάδα, μαζί με την Ιταλία, την Πορτογαλία, τη Βουλγαρία κ.α., έχει από τα υψηλότερα ποσοστά ανεπαρκούς άσκησης του πληθυσμού μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών. Στους μεν άνδρες το ποσοστό βρίσκεται στην κατηγορία του 30% έως 40%, ενώ στις γυναίκες του 40% έως 50%.

Διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας, λαμβάνει η σωματική αδράνεια σε παιδιά και εφήβους που προτιμούν να μην ασκούνται όσο πρέπει , αλλά να παραμένουν καρφωμένοι στα κινητά τους και στους υπολογιστές τους.

Η κατάσταση στην Ελλάδα, μάλιστα, είναι χειρότερη από τον μέσο παγκόσμιο όρο και επιδεινώνεται διαχρονικά. Ενώ το 2001 η χώρα μας βρισκόταν –μεταξύ 146 χωρών– στην 59η θέση της παγκόσμιας κατάταξης με ποσοστό 83,6% ανεπαρκώς ασκούμενων μαθητών, το 2016 είχε πέσει στην 87η θέση, με ποσοστό 84,5%.

Στόχος του ΠΟΥ είναι, έως το 2030, να έχει μειωθεί κάτω από το 70% των ποσοστό των ανεπαρκώς ασκούμενων εφήβων και των δύο φύλων, κάτι που δεν φαίνεται εύκολο.
Η καθημερινή δραστηριότητα, ήπια ή πιο έντονη, μέσα από δραστηριότητες όπως το περπάτημα ή κάποιο άθλημα, στον δρόμο ή στο γυμναστήριο, παίζουν καθοριστικό ρόλο στον έλεγχο του βάρους αλλά και τη συνολική υγεία. Αν και συνεχώς δίνονται οδηγίες για κατάλληλο διαιτολόγιο, δε δίνεται πάντα η απαραίτητη προσοχή και η βαρύτητα που χρειάζεται στην άσκηση και στη σωματική δραστηριότητα.

Με τον όρο σωματική δραστηριότητα αναφερόμαστε σε όλες τις σωματικές κινήσεις που έχουν ως αποτέλεσμα τη δαπάνη ενέργειας (π.χ. καθημερινές δραστηριότητες όπως οι δουλειές του σπιτιού, τα ψώνια, η δουλειά). Αντίθετα με τον όρο άσκηση αναφερόμαστε στις προγραμματισμένες και δομημένες επαναλαμβανόμενες κινήσεις που είναι σχεδιασμένες για να βελτιώσουν τη φυσική κατάσταση και υγεία.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και ο καθιστικός τρόπος ζωής της εποχής μας, τα μέσα μεταφοράς και μετακίνησης, έχουν οδηγήσει σε μια συνολική απραξία, που με τη σειρά της οδηγεί σε ατονία των μυών, σε επιβάρυνση των αγγείων αλλά και σε επιβάρυνση του μεταβολισμού, που όλα οδηγούν σε χρόνιες ασθένειες όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η υπέρταση, ο διαβήτης και η παχυσαρκία.

Η συστηματική δραστηριότητα ή ακόμα καλύτερα άσκηση μπορεί σε μεγάλο βαθμό να βελτιώσει την καρδιακή και αναπνευστική λειτουργία, να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών και αναπνευστικών προβλημάτων, να αυξήσει την οστική μάζα (με παράλληλη πρόληψη της οστεοπόρωσης), να βελτιώσει το μυϊκό μας σύστημα. Αντίθετα, η απουσία της άσκησης φέρνει αυτά τα προβλήματα πιο κοντά και μπορεί να αυξήσει το βάρος και να οδηγήσει στην εμφάνιση παχυσαρκίας.

Η άσκηση συνοδεύεται από αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας, που παράλληλα με ένα σωστό, ποιοτικά και ποσοτικά, πρόγραμμα διατροφής μπορεί να συμβάλει στην απώλεια του υπερβάλλοντος βάρους ή να προλάβει την εμφάνιση προβλημάτων βάρους. Σε άτομα που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας μπορεί να βοηθήσει μέσα από την απώλεια βάρους, όταν βέβαια συνδυαστεί με μια υποθερμιδική δίαιτα, βελτιώνοντας τη σύσταση σώματος, μέσα από τη διατήρηση του μυϊκού ιστού και την απώλεια σωματικού λίπους. Δυστυχώς, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το 70% του πληθυσμού στις δυτικοποιημένες χώρες δεν έχει επαρκή επίπεδα σωματικής δραστηριότητας, ενώ τα ποσοστά παχυσαρκίας και διαβήτη αυξάνονται με ρυθμό επιδημίας.

Ταυτόχρονα, η φυσική δραστηριότητα μπορεί να βελτιώσει την ψυχολογία, μειώνοντας τα επίπεδα άγχους και στρες, να βελτιώσει τη συνολική διάθεση και να περιορίσει την εμφάνιση διαταραχών όπως είναι η κατάθλιψη, η οργή και ο θυμός. Η βελτίωση της εικόνας του σώματος οδηγεί σε αυξημένη αυτοπεποίθηση.
Είναι σημαντικό λοιπόν για την ενδυνάμωση και την προστασία του καρδιαγγειακού συστήματος, αλλά ταυτόχρονα τη ρύθμιση του βάρους, της πίεσης και των επιπέδων γλυκόζης, να συμπεριλάβουμε στο ημερήσιο πρόγραμμα μας καθημερινές δραστηριότητες όπως η μετακίνηση με τα πόδια και το περπάτημα, το ποδήλατο, το ανέβασμα και κατέβασμα σκαλοπατιών, οι δουλειές του σπιτιού, το κολύμπι και τα ψώνια.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία, για επιπλέον όφελος σε υγιείς ενήλικες προτείνεται σταδιακή αύξηση της αερόβιας φυσικής δραστηριότητας μέτριας έντασης για 300 λεπτά την εβδομάδα ή υψηλής έντασης για 150 λεπτά την εβδομάδα ή συνδυασμός και των δύο. Ειδικότερα, μια άσκηση 150 λεπτών την εβδομάδα συστήνεται για την καλύτερη ρύθμιση του ζαχάρου. Αντίστοιχα, για τους υπερτασικούς ασθενείς συστήνεται μέτριας ένταση αεροβική άσκηση διάρκειας 30 λεπτών (περπάτημα, κολύμπι, ποδήλατο) για 5-7 μέρες την εβδομάδα. Τα οφέλη της άσκησης στην υγεία της καρδιάς υφίστανται ακόμα και με μέτρια επίπεδα δραστηριότητας, ενώ είναι μεγαλύτερα σε όσους σταδιακά οδηγούνται σε μέτρια δραστηριότητα, μετά από μια καθιστική ζωή. Δραστηριότητες όπως το συστηματικό περπάτημα ή το ποδήλατο έχουν σχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο καρδιακής νόσου.
Ένταση άσκησης: Για να διαπιστώσουμε την ένταση της άσκησης χρησιμοποιούμε την καρδιακή συχνότητα, η οποία δε θα πρέπει να υπερβαίνει την τιμή που προκύπτει από την αφαίρεση 200 – την ηλικία σας.

Το ευνοϊκότερο επίπεδο έντασης μπορεί να προσδιοριστεί από τον παρακάτω τύπο: 180 – την ηλικία σας. Για παράδειγμα ένας 50χρονος θα πρέπει να κρατάει την καρδιακή του συχνότητα γύρω στους 130 σφυγμούς ανά λεπτό.

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΗ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ
Για να καταφέρετε να ενσωματώσετε την άσκηση στη ζωή σας και να εισπράξετε μόνο τις θετικές επιπτώσεις της ακολουθείστε τις παρακάτω οδηγίες:
✤ Ασκηθείτε μόνο όταν αισθάνεστε καλά.
✤ Μην ασκείστε αμέσως μετά το φαγητό. Περιμένετε τουλάχιστον 2 ώρες.
✤ Χρειάζεται προσοχή στις καιρικές συνθήκες. Αποφύγετε την άσκηση με υψηλές θερμοκρασίες ιδιαίτερα όταν έχετε κουραστεί στην εργασία σας. Όταν έχει ζέστη μειώστε τον ρυθμό, δείξετε μεγαλύτερη ευαισθησία σε τυχόν συμπτώματα και πίνετε πολλά υγρά πριν και μετά την άσκηση.
✤ Προσοχή στις ανηφόρες. Μειώστε ταχύτητα και ένταση οπωσδήποτε.
✤ Ασκηθείτε με ελαφρά αθλητικά ρούχα και υποδήματα. Ιδιαίτερα αποφύγετε τα συνθετικά που δεν αφήνουν το σώμα να «αναπνεύσει» και φορέστε οπωσδήποτε καπέλο στον ήλιο.
✤ Κάθε οργανισμός είναι ένα σύνολο με ιδιαιτερότητες. Για το πρόγραμμα σωματικής σας άσκησης συζητείστε με τον γιατρό που σας παρακολουθεί.
✤ Για την καρδιά ωφέλιμη άσκηση είναι μόνο η αερόβια άσκηση. Το περπάτημα είναι το καλύτερο παράδειγμα.
Μάθετε να αναγνωρίζετε τυχόν καρδιολογικά συμπτώματα κατά την διάρκεια της άσκησης:
α) Δυσφορία στο άνω μέρος του σώματος, όπως τον θώρακα, στα χέρια, στον λαιμό, στη γνάθο. Η δυσφορία αυτή μπορεί να ποικίλει σε ένταση και να είναι σαν πόνος, κάψιμο, σφίξιμο ή πίεση.
β) Αίσθημα λιποθυμίας ή λιποθυμία κατά ή μετά την άσκηση. Αν και μπορεί να μην οφείλεται στην καρδιά, σταματήστε την άσκηση και συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.
γ) Δύσπνοια. Η συχνότητα και το βάθος των αναπνοών φυσικά αυξάνονται με την άσκηση, αλλά δεν θα πρέπει να προκαλείται δυσφορία δυσχέρεια στην ομιλία ή βήχας. Ο ρυθμός της αναπνευστικής λειτουργίας πρέπει να αποκαθίσταται σε λιγότερο από 5 λεπτά μετά την διακοπή της άσκησης.
Τα ακόλουθα συμπτώματα μπορεί να δείχνουν ότι ασκείστε σε ρυθμό εντονότερο από όσο αντέχετε: αδυναμία να ολοκληρώσετε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα, αδυναμία συνομιλίας κατά την άσκηση, ζάλη ή ναυτία, χρόνια κόπωση, αϋπνία, πόνος στις αρθρώσεις.

ΣΩΤΗΡΗΣ ΑΔΑΜΙΔΗΣ Δ/ντής ,

Α΄ Παθολογικής Ιατρικού Αθηνών,
Πρόεδρος European Society of Diabetes Metabolic Syndrome & Obesity (ESODiMESO)
www.esodimeso.com

ΝΙΚΟΣ ΑΔΑΜΙΔΉΣ, Ιατρός Internal Medicine Department,
Όμιλος Ιατρικού Αθηνών, Μέλος της European Society of Diabetes Metabolic Syndrome & Obesity (ESODiMESO)
www.esodimeso.com

Θέλετε να μείνετε για πάντα νέοι; Ασφαλώς και είναι θετική η απάντηση. O τρόπος για να το πετύχουμε περνάει μέσα από την αντιμετώπιση των αιτιών που προκαλούν τη φθορά και τη γήρανση.
Η κυριότερη από αυτές είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη. Είναι η ίδια αιτία που συνδέεται με τον προδιαβήτη, το διαβήτη, την αύξηση του βάρους, τις παθήσεις της καρδιάς, την άνοια αλλά ακόμα και την κυτταρίτιδα και τη γήρανση του δέρματος όπως αναλυτικά περιγράφουμε στο βιβλίο μας «From metabolic syndrome to cellulite. The medical solution»
Για αυτή μας την εργασία, η πρόσφατη επιστημονική ανακοίνωση στο PubMed «Exploring the Link Between Metabolic Syndrome and Cellulite» έχει τύχει θερμής υποδοχής για την πρωτοτυπία αλλά και τις λύσεις που προτείνουμε για την αντιμετώπιση των συνεπειών τις αντίστασης στην ινσουλίνη.

Η αντίσταση στην ινσουλίνη προηγείται δεκαετίες πριν την εμφάνιση διαβήτη και με απλά λόγια σημαίνει ότι απαιτούνται όλο και περισσότερες ποσότητες ινσουλίνης για να κρατηθεί το σάκχαρο φυσιολογικό ( μέχρι 100) από 100-125mg γλυκόζης μιλάμε για προδιαβήτη και είναι αναπόφευκτο να προχωρήσεις στο διαβήτη και την παχυσαρκία , σε belly fat και απώλεια μυϊκής μάζας και κυρίως ορμονικές διαταραχές και φλεγμονή αν δε γίνει σωστή και έγκαιρη αντιμετώπιση.

Η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι σχεδόν 100% αναστρέψιμη με τα σύγχρονα όπλα που διαθέτουμε σε επίπεδο φαρμάκων διατροφής και άσκησης.
Το νέο μας τμήμα “Lifestyle Medicine Athens Medical Center” αγκαλιάζει συνολικά όλες αυτές τις παραμέτρους και δίνει λύσεις μέσα από διαγνωστικά test και θεραπευτικά πρωτόκολλα κάνοντας εφικτό το «σπάσιμο» της αντίστασης στην ινσουλίνη.

Εάν σας ενδιαφέρει να δείτε αν έχετε αντίσταση στην ινσουλίνη, μπορείτε με απλά test να το διαπιστώσετε και να περάσετε ξανά στην insulin sensitive περιοχή της υγείας σας.
Δε πρόκειται μόνο για την αποφυγή των επεξεργασμένων υδατανθράκων που είναι η κύρια αιτία της αντίστασης αλλά για συνολική αλλαγή στη στάση ζωής που αφορά στον ύπνο, στο stress, στην άσκηση, στην υγιεινή διατροφή και στο μεταβολισμό.

Οι αυτοάνοσες παθήσεις, οι ορμονικές διαταραχές και οι όποιες διατροφικές ευαισθησίες λαμβάνονται υπ’ όψιν και ενσωματώνονται στα IDNA Nutrigenetix θεραπευτικά μας πρωτόκολλα που αξιοποιούμε στο τμήμα.

Η επιτυχής εμπειρία μας στον τομέα της ασφαλούς απώλειας βάρους, της αποφυγής χρονίων παθήσεων, της αντιμετώπισης του σακχαρώδη διαβήτη και της κυτταρίτιδας, η οποία μέσα απ’ τη βελτίωση της υγείας των ασθενών που μας εμπιστεύονται βασίζονται στα νεότερα επιστημονικά δεδομένα και την ασφαλή αξιοποίησή τους.

Ειδικά στον τομέα της απώλειας βάρους και της αντίστασης στην ινσουλίνη η αξιοποίηση της tirzepatide (mounjaro) που θα παρουσιάσουμε στο 10ο συνέδριο της ESoDiMeSO Ευρωπαϊκή Εταιρεία Μεταβολικού Συνδρόμου Παχυσαρκίας και Διαβήτη καθώς και άλλων νεότερων παραγόντων αποτελούν συναρπαστικές εξελίξεις!

ΦΙΟΡΙΤΑ ΠΟΥΛΑΚΑΚΉ,

Χειρουργός μαστού, Διευθύντρια Κλινικής Μαστού, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών,
Πρόεδρος Ιδρύματος Build a Bridge, Αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκού Οργανισμού,
της Europa Donna-The European Breast Cancer Coalition
www.xeirourgos-mastou.gr

Η πρόληψη του καρκίνου του μαστού αποτελεί το σημαντικότερο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας. Η υιοθέτηση μιας κουλτούρας πρόληψης δεν αφορά μόνο στις προληπτικές εξετάσεις αλλά και στην καθημερινή προσπάθεια ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής. Η υγιεινή διατροφή είναι γνωστό ότι έχει πολλαπλά οφέλη στον οργανισμό. Τι σημαίνει όμως στην πραγματικότητα υγιεινή διατροφή;

Με την πληθώρα των πληροφοριών που μας κατακλύζουν καθημερινά, πολλές συμβουλές που ίσως να ακούγονται λογικές σχετικά με το τι επηρεάζει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού και τι όχι, συχνά δεν συνοδεύονται από καμία επιστημονική τεκμηρίωση. Όλες οι τροφές και οι διατροφικές συνήθειες που συμβάλουν στην διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού μόνο λόγω του τελικού τους αποτελέσματος (μείωση του βάρους) και όχι λόγω της κατανάλωσης (ή πολύ συχνά και υπερκατανάλωσης αυτών). Το παράδειγμα της βρώσης φρούτων ή φυτικών τροφίμων σε υπερβολική ποσότητα είναι χαρακτηριστικό καθώς ουδόλως συμβάλει στη μείωση της πιθανότητας ανάπτυξης καρκίνου του μαστού διότι δεν συνοδεύεται με απώλεια βάρους. Για τα μόνα τρόφιμα όπου η συστηματική χρήση τους συνδέεται ανεξάρτητα με λιγότερο κίνδυνο είναι τα πράσινα λαχανικά, το μπρόκολο και το κουνουπίδι. Αντίθετα τροφές που έχουν ενοχοποιηθεί κατά καιρούς για αυξημένη πιθανότητα νόσου όπως τα κόκκινα κρέατα, η ζάχαρη, επεξεργασμένα τρόφιμα, αλλαντικά και τρόφιμα με συντηρητικά, δεν υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση ότι συνδέονται ανεξάρτητα με τον καρκίνο του μαστού αλλά με καρκίνους του παχέος εντέρου και του γαστρεντερικού.

Η συστηματική κατανάλωση αλκοόλ, είναι απόλυτα τεκμηριωμένο επιστημονικά ότι αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης αρκετών καρκίνων ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγεται και ο καρκίνος του μαστού. Σε μια από τις τελευταίες ευρωπαϊκές μελέτες με μεγάλο αριθμό ασθενών συγκεντρώθηκαν στοιχεία για 334.000 γυναίκες, 35-70 ετών από 10 ευρωπαϊκές χώρες. Σχεδόν 12.000 είχαν εκδηλώσει καρκίνο του μαστού. Από την ανάλυση των στοιχείων που δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό έντυπο International Journal of Cancer προέκυψε ότι ο κίνδυνος καρκίνου του μαστού τετραπλασιαζόταν για κάθε επιπλέον ποτήρι κρασί ή μπίρας, ημερησίως.

«Η καθημερινή κατανάλωση ενός ποτηριού κρασιού ή μπίρας αναλογεί σε αύξηση του κινδύνου κατά 1%. Αν τα ποτήρια γίνουν δύο σε καθημερινή βάση, τότε ο κίνδυνο ανεβαίνει στο 4%. Και φυσικά ο κίνδυνος συνεχίζει να αυξάνει, όσο αυξάνεται και η ποσότητα αλκοόλ που καταναλώνεται» αναφέρουν οι συγγραφείς της μελέτης.

Το χρονικό διάστημα της ζωής και ο αριθμός των ετών που μια γυναίκα καταναλώνει συστηματικά αλκοόλ δείχνουν να επηρεάζουν τον κίνδυνο νόσου. Πάντως, για όσο μεγαλύτερο διάστημα μια γυναίκα καταναλώνει αλκοόλ, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος, ειδικά αν αυτό έχει ξεκινήσει πριν την πρώτη εγκυμοσύνη.

Το αλκοόλ είναι ένας τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου. Δηλαδή μια γυναίκα μπορεί να αλλάξει συνήθειες μειώνοντας με τον τρόπο αυτό τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του μαστού.
Είναι τεράστιος μύθος λοιπόν ότι το ένα ποτηράκι την ημέρα μας κάνει καλό, κάτι που ενδεχομένως να ισχύει για τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού, η καθημερινή χρήση αλκοόλ ακόμα και σε μικρή ποσότητα σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης νόσου. Το καθόλου αλκοόλ είναι καλύτερο ακόμα και από το λίγο αλκοόλ.
Τέλος η ενσωμάτωση οποιασδήποτε μορφής σωματικής άσκησης είναι μια ακόμα σημαντική αλλαγή στον καθημερινό τρόπο ζωής μας με πολλαπλά οφέλη. Η συστηματική σωματική άσκηση σχετίζεται με μειωμένη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του μαστού. Πέρα από την συμβολή στην διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους, συντελεί στην μείωση του άγχους και στην ενδυνάμωση της ψυχικής υγείας.

Συνοψίζοντας λοιπόν, παρατηρούμε πως οι καθημερινότητα μας μπορεί να επηρεάσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού και είναι στο χέρι μας τελικά να ακολουθήσουμε έναν υγιεινό τρόπο ζωής.

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΟΣΧΟΒΑΚH, Ιατρός,

Ειδική Παθολόγος,

Email: anastasiamoschovaki1@gmail.com

Η σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος που είναι απαραίτητη για τη σωστή άμυνα έναντι λοιμώξεων και την πρόληψη της καταβολής, εξασφαλίζεται με αποχή από καπνό και ρύπους, άσκηση, σωστή διατροφή, αποφυγή παχυσαρκίας, επαρκή ενυδάτωση με νερό υψηλής ποιότητας, ποιοτικό ύπνο.

Τα υγιή άτομα πρέπει να κάνουν διατροφή που περιλαμβάνει καθημερινώς φρούτα, λαχανικά, σύνθετους υδατάνθρακες (π.χ. όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης), extra παρθένο ελαιόλαδο, γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά. Τα θαλασσινά (π.χ. ψάρι) εφοδιάζουν το σώμα με υψηλής ποιότητας πρωτεΐνη, ω3 λιπαρά, πολύτιμα άλατα και βιταμίνες και πρέπει να είναι συστατικά μιας ισορροπημένης διατροφής. Συνιστάται συνετή κατανάλωση κρέατος αυγών και αποφυγή κατάχρησης αλκοόλ, λιπαρών ουσιών ιδιαίτερα κορεσμένων -trans λιπαρών, γλυκαντικών ουσιών, τυποποιημένων προϊόντων.

Σημαντικά είναι οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία:
Βιταμίνη D: Είναι σημαντική για την υγεία του σκελετού και την αντιμετώπιση φλεγμονών. Παράγεται φυσικά από τον οργανισμό μας όταν η ηλιακή ακτινοβολία έρχεται σε επαφή με το δέρμα. Οι τροφικές πηγές (π.χ. μανιτάρια, προϊόντα από ζώα ελευθέρας βοσκής) δεν αρκούν για να προμηθεύσουν το σώμα με την βιταμίνη D που χρειάζεται.
Βιταμίνη Α: Η έλλειψή της έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της λειτουργικότητας των ανατομικών φραγμών. Αυξημένες συγκεντρώσεις ευρίσκονται σε γαλακτοκομικά προϊόντα, βούτυρο, καρότα, γλυκοπατάτες, βερίκοκα, κίτρινα λαχανικά, συκώτι, αυγά.
Βιταμίνη Ε: Η βιταμίνη Ε είναι απαραίτητη για την προστασία των κυτταρικών μεμβρανών ενάντια στην υπεροξείδωση λιπιδίων. Αυξημένες συγκεντρώσεις ευρίσκονται σε σιτέλαιο, ελαιόλαδο, φύτρο σταριού, πλήρη δημητριακά, ξηρούς καρπούς – φιστίκια.
Βιταμίνη C: Είναι σημαντική για την ομαλή παραγωγή των λευκών αιμοσφαιρίων. Αυξημένες συγκεντρώσεις ευρίσκονται στα εσπεριδοειδή, ντομάτες, μαϊντανό, πράσινες πιπεριές, πράσινα ωμά λαχανικά, πεπόνια, φράουλες, λάχανο, πατάτες, κίτρα, ραπανάκια.
Βιταμίνη Β12, Β6, φυλλικό οξύ: Το φυλλικό οξύ, οι βιταμίνες Β12, Β6, συντελούν στην ομαλή λειτουργία όλων των κυττάρων. Η Β12 υπάρχει μόνο σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης όπως γάλα, κρέας, τυρί, αυγά, ψάρι. Αυξημένες συγκεντρώσεις Β6, ευρίσκονται σε μπανάνες, δημητριακά, συκώτι, πουλερικά, όσπρια, αυγό, ψάρια, πράσινα λαχανικά, κρέας, ξηρούς καρπούς, πατάτες, γλυκοπατάτες, ζύμη, σταφίδες, δαμάσκηνα. Αυξημένες συγκεντρώσεις φυλλικού, ευρίσκονται στα πράσινα φύλλα λαχανικών, όσπρια, ξηρούς καρπούς, φύτρο σταριού, συκώτι, αυγά.
Ο χαλκός: Συντελεί στην ομαλή παραγωγή ιντερλευκίνης 2. Συκώτι, θαλασσινά, αυγό, ξηροί καρποί – αμύγδαλα, όσπρια, πλήρη δημητριακά, αλεύρι βρώμης είναι εξαιρετικές πηγές.
Ο σίδηρος: Είναι σημαντικός για την ομαλή διεξαγωγή των φλεγμονωδών απαντήσεων, τη μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς. Συκώτι, κρέας, όσπρια, αυγά αποτελούν πλούσιες πηγές.
Το μαγνήσιο: Είναι απαραίτητο για τη σωστή λειτουργία μυικού νευρικού συστήματος και κυττάρων άμυνας. Αυξημένες συγκεντρώσεις ευρίσκονται σε μπανάνες, πλήρη δημητριακά, όσπρια, γαλακτοκομικά, ξηρούς καρπούς, πράσινα λαχανικά, ορισμένα θαλασσινά, κακάο.
Το μαγγάνιο: Διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε φλεγμονώδεις αντιδράσεις. Αυξημένες συγκεντρώσεις ευρίσκονται σε πράσινα λαχανικά, πλήρη δημητριακά, φρούτα, όσπρια, ξηρούς καρπούς.
Το σελήνιο: Επηρεάζει την αντιοξειδωτική κατάσταση του οργανισμού. Αυξημένες συγκεντρώσεις ευρίσκονται σε κρέατα, θαλασσινά, αυγά, ξηρούς καρπούς, πράσινα λαχανικά, πλήρη δημητριακά, φρούτα, όσπρια.
Ο ψευδάργυρος: Εμπλέκεται σε ζωτικές κυτταρικές λειτουργίες. Αυξημένες συγκεντρώσεις ευρίσκονται σε οστρακοειδή, φύτρο σταριού, κρέας, ξηρούς καρπούς, αυγό, ψάρια, δημητριακά ολικής αλέσεως.

Η σωστή ρύθμιση χρόνιων νοσημάτων είναι πολύ σημαντική. Η ενισχυτική εφαρμογή εμβολίων έχει εφαρμογή σε ορισμένες περιπτώσεις.

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΜΟΣΧΟΣ

Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος

Διευθυντής Ε.Σ.Υ – Μέλος ΔΣ Ε.Π.Ε,

Αντιφυματικό Τμήμα – Μονάδα Ανθεκτικής Φυματίωσης, ΝΝΘΑ «Ή Σωτηρία»

Μετά από ένα πολύ θερμό καλοκαίρι καθώς μπαίνουμε στο Φθινόπωρο ο καιρός κρυώνει και ενόψει του χειμώνα, γίνεται ξανά επίκαιρο το θέμα των εποχικών λοιμώξεων του αναπνευστικού όπως η γρίπη και η μικροβιακή πνευμονία.

Η γρίπη είναι ένα ιογενές νόσημα που εκδηλώνεται -τυπικά, αλλά όχι πάντα- με υψηλό πυρετό, βήχα, πονόλαιμο, κακουχία και αρθραλγίες-μυαλγίες. Η συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών με γρίπη αναρρώνει χωρίς ιδιαίτερη θεραπεία με ανάπαυση και απλή συμπτωματική ανακούφιση. Είναι πρακτικά αδύνατο να προβλεφθεί ποιος θα νοσήσει βαρύτερα, ή ποιος θα κάνει κάποια δυνητικά επικίνδυνη επιπλοκή της γρίπης, όπως μυοκαρδίτιδα ή εγκεφαλίτιδα, αλλά είναι γνωστό ότι οι ηλικιωμένοι, οι ανοσοκατασταλμένοι και οι άνθρωποι με συγκεκριμένες συννοσηρότητες έχουν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να έχουν σοβαρές συνέπειες εφόσον νοσήσουν. Τα αντιβιοτικά δεν έχουν καμία δράση απέναντι στους ιούς, ενώ και τα αντιϊικα του τύπου Οσελταμιβίρης (Tamiflu), αν ληφθούν εγκαίρως, απλά μειώνουν λίγο τη διάρκεια των συμπτωμάτων.

Ο αποτελεσματικότερος τρόπος προστασίας από τη γρίπη είναι ο εμβολιασμός και η ανάγκη για προστασία των πληθυσμιακών ομάδων με μεγαλύτερες πιθανότητες σοβαρής νόσησης αποτυπώνεται στις οδηγίες τους εθνικού προγράμματος. Το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού συγκεκριμένα, προτείνει τον εμβολιασμό για γρίπη σε όλα τα άτομα άνω των 60 ετών και ανεξαρτήτως ηλικίας σε ασθενείς με χρόνια νοσήματα. Σε ασθενείς ηλικίας >65 ετών ή >75 ετών προτείνεται χρήση ενός εκ των δυο εγκεκριμένων ‘ενισχυμένων’ εμβολίων, όμως επι περιορισμένης διαθεσιμότητας ο εμβολιασμός δεν θα πρέπει επ’ ουδενί να καθυστερεί. Επιπλέον ο εμβολιασμός για γρίπη προτείνεται σε άτομα που διαβιούν ή εργάζονται σε χώρους ή ιδρύματα με αυξημένο συγχρωτισμό (αυξημένος κίνδυνος μετάδοσης) ή σε άτομα που διαβιούν, εργάζονται ή φροντίζουν ευάλωτα άτομα.

Σε γενικές γραμμές ο εμβολιασμός για γρίπη απευθύνεται σε όσο το δυνατό ευρύτερο μέρος του κοινωνικού συνόλου, αναλογιζόμενοι εκτός από το υγειονομικό και το κοινωνικοοικονομικό κόστος των χαμένων ωρών εργασίας. Το εμβόλιο της γρίπης παρασκευάζεται και διατίθεται ετησίως το Φθινόπωρο, με βάση επιδημιολογικά δεδομένα από το Νότιο Ημισφαίριο και η αποτελεσματικότητα του έχει ευρεία διακύμανση ανά έτος. Όμως όσον αφορά το βασικό στόχο του εμβολιασμού που είναι η αποφυγή της σοβαρής νόσησης που οδηγεί σε νοσηλείες ή και σε θάνατο, η αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού είναι σταθερά υψηλή. Πρέπει να τονιστεί ότι το εμβόλιο της γρίπης προστατεύει μόνο από τους υποτύπους των ιων της γρίπης (influenza viruses) που περιέχονται στο εμβόλιο και δεν προστατεύει από τις υπόλοιπες (συνήθως ελαφρύτερες) ιογενείς εποχικές λοιμώξεις, όπως π.χ το κοινό κρυολόγημα, και ως εκ τούτου ο εμβολιασμός δεν αναιρεί την ανάγκη λήψεως κατάλληλων μέτρων ατομικής προστασίας. Στην Ελλάδα η γρίπη εμφανίζεται πιο αργά, συνήθως τον Δεκέμβριο, και κορυφώνεται μετά τον Ιανουάριο οπότε ιδανικά ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται από το Νοέμβριο.

Ο Στρεπτόκοκκος της πνευμονίας ή αλλιώς πνευμονιόκοκκος αποτελεί το συχνότερο παθογόνο που προκαλεί πνευμονία της κοινότητας, ενώ σπανιότερα μπορεί να προκαλέσει μέση ωτίτιδα ή μηνιγγίτιδα. Η συχνότητα αλλά και η θνητότητα της πνευμονίας από πνευμονιόκοκκο αυξάνει με την ηλικία και από την συνύπαρξη χρονιών αναπνευστικών, καρδιολογικών ή άλλων ανοσοκατασταλτικών νοσημάτων όπως π.χ. ο σακχαρώδης διαβήτης. Η θεραπεία της πνευμονίας από πνευμονιόκοκκο είναι συνδυασμός αντιβιοτικών, και η έγκαιρη διάγνωση μπορεί είναι σωτήρια, όμως η πρόληψη παραμένει ο καλύτερος τρόπος καταπολέμησης της νόσου. Το νεότερο 20δυναμο συζευγμένο εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου (PCV20) που πλέον προτείνεται από τις οδηγίες, είναι ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό εμβόλιο και έχει ευρύ φάσμα κάλυψης. Συνιστάται η χορήγηση του σε άτομα άνω των 65 ετών ή άτομα ηλικίας 18-64 με υποκείμενα νοσήματα, συμπεριλαμβανομένων αλκοολικών και καπνιστών. Σε περίπτωση προηγηθέντος εμβολιασμού με κάποιο από τα παλαιότερα εμβόλια, συνιστάται η επανάληψη του εμβολιασμού μετά την παρέλευση ενός έτους, ενώ αν έχει προηγηθεί πλήρης εμβολιασμός και με τα 2 παλαιότερα εμβόλια (PCV13 και PPSV23) ο επαναληπτικός εμβολιασμός με το νέο εμβόλιο PCV20 πρέπει να γίνεται μετά την παρέλευση 5ετίας. Ο εμβολιασμός κατά του πνευμονιόκοκκου ισχύει δια βίου και αν και η πνευμονιοκοκκική πνευμονία είναι συχνότερη κατά τους χειμερινούς μήνες, το εμβόλιο μπορεί να γίνει οποιαδήποτε εποχή.

Τα εμβόλια είναι και παραμένουν διαχρονικά η σημαντικότερη ανακάλυψη της Ιατρικής επιστήμης. Έχουν αποτρέψει πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια θανάτους και είναι από τους κύριους λόγους της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης και της βελτίωσης της ποιότητας ζωής τον τελευταίο αιώνα. Προστατεύουν από τη μόλυνση αλλά κυρίως από τη σοβαρή νόσηση ή τις μακροχρόνιες επιπλοκές, τόσο τον εμβολιασθέντα όσο και έμμεσα τους αγαπημένους του. Επιπλέον ο μαζικός εμβολιασμός έχει και σημαντικά κοινωνικά οφέλη μειώνοντας τη συχνότητα εμφάνισης κοινών νοσημάτων όπως η γρίπη και η πνευμονία και άρα το ιατροφαρμακευτικό κόστος και τις χαμένες ώρες εργασίας. Τέλος, ο εμβολιασμός μειώνει την ανάγκη χρήσης (ή κατάχρησης) αντιβιοτικών και άρα προστατεύει από την ανάπτυξη ανθεκτικών στα αντιβιοτικά μικροβίων, ένα αναδυόμενο πρόβλημα παγκόσμιας σημασίας που αναμένεται να απασχολήσει όλο και πιο έντονα την παγκόσμια κοινότητα.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ – ΤΙΒΕΡΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

Νευρολόγος/Κλινικός Νευροφυσιολόγος/ Ειδικός Ιατρός του Ύπνου-Επιληψίας MSci (Επιληψία),

PhD – ESRS Somnologist Expert (Ιατρική του Ύπνου),

Διδάσκων Νευρολογίας στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο www.somnio.gr

Όλοι μας έχουμε βιώσει ότι μόλις νιώσουμε άρρωστοι, η επιθυμία μας είναι να ξαπλώσουμε και επιθυμητά να κοιμηθούμε. Παρόλα αυτά, συχνά ο ύπνος σε αυτές τις περιπτώσεις δεν ξεκουράζει και αυτό γιατί λείπει η ποιότητα σε αυτόν – διαταράσσεται η αρχιτεκτονική αυτού – με ελάττωση των σταδίων βραδέων κυμάτων (βαθέους ύπνου) αλλά και του REM, των σταδίων ύπνου δηλαδή που πραγματικά μας ξεκουράζουν.

Από την άλλη, και η στέρηση ύπνου (είτε σε οξεία είτε σε χρόνια βάση – σύνδρομο χρόνιας αποστέρησης ύπνου, η πιο συχνή πια διαταραχή του ύπνου που αφορά σε 1/3 συμπολίτες μας στον δυτικό κόσμο, που αφορά σε ανθρώπους που κοιμούνται 6 ή/και λιγότερες ώρες, αυξάνει την πιθανότητα λοιμώξεων και φλεγμονής (οξείας και χρόνιας).
Ο φυσιολογικός ύπνος (σε ποσότητα >= 7ώρες, αλλά και ποιότητα) είναι απαραίτητος για την ακεραιότητα του ανοσοποιητικού συστήματος και την ομοιόσταση του οργανισμού μας. Ο κακός ή ελλιπής ύπνος διαταράσσει το ανοσοποιητικό σύστημα με ενεργοποίηση της προφλεγμονώδους διαδικασίας (αύξηση επιπέδων κυτταροκινών IL-6 και TNF-α), η οποία με την σειρά της αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης λοιμώξεων ή νόσων φλεγμονώδους αιτιολογίας.

Σε ζωικά μοντέλα υπό συνθήκες στέρησης ύπνου παρατηρήθηκε πτώση της ανοσολογικής απάντησης σε προσβολή από μικροοργανισμούς, ευαλωτότητα σε λοιμώξεις και χειρότερη αντιμετώπιση αυτών και εν τέλει μεγαλύτερη θνητότητα. Από την άλλη, μελέτες πάλι σε ζωικά μοντέλα έχουν δείξει ότι η αύξηση των ωρών ύπνου έχει συσχετισθεί με ελάττωση των επιπέδων των παρασίτων εντός του οργανισμού. Στον άνθρωπο έχει φανεί ότι εκείνοι που κοιμούνται 5 ή και λιγότερες ώρες σε σχέση με εκείνους που κοιμούνται 7-8 ώρες είναι πιο επιρρεπείς σε λοιμώξεις του αναπνευστικού. Επίσης, ακόμη και μία ώρα διαφοράς στον συνολικό ύπνο (6 αντί για 7 ώρες) συνδέεται με μεγαλύτερη πιθανότητα για απλό κρυολόγημα, γαστρεντερίτιδα κλπ. Τέλος, εκείνοι που στερούνται ύπνο ή πάσχουν από εν γένει διαταραχές ύπνου, έχουν 1.5 φορά παραπάνω πιθανότητα να προσβληθούν από τον ιό του έρπητα ζωστήρα. Αλλά το γεγονός ότι η στέρηση ύπνου επηρεάζει αρνητικά την διαδικασία «ανοσολογικής μνήμης» ή αντιθέτως οι ορθές ώρες ύπνου την ενισχύουν, φαίνεται και από την αποτελεσματικότητα της δράσης των εμβολίων. Έτσι, άνθρωποι εμβολιασμένοι έναντι των ιών της Ηπατίτιδας Α και Β που στερούνται ύπνου, έχουν μακροπρόθεσμα λιγότερη προστασία έναντι αυτού, ενώ ανάλογες μελέτες έχουν δείξει ότι πάλι εκείνοι που πάσχουν από σύνδρομο χρόνιας αποστέρησης ύπνου, καίτοι εμβολιασμένοι έχουν μικρότερο αριθμό αντισωμάτων έναντι του ιού της γρίπης. Τέλος για την χαμηλότερη αποτελεσματικότητα των εμβολιασμών αρκεί και οξεία στέρηση ύπνου (συνολική διάρκεια 4 ωρών ύπνου λίγες μέρες πριν και 1-2 μέρες μετά τον εμβολιασμό, συνεπάγεται χαμηλότερο τίτλο αντισωμάτων στο αίμα).

Η στέρηση ύπνου σχετίζεται όμως και με ελαττωμένη ανοσολογική απάντηση στην ογκολογία, με ολοένα και περισσότερες μελέτες να συνδέουν το σύνδρομο χρόνιας αποστέρησης ύπνου με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού, του παχέως εντέρου, και του προστάτη. Οι μηχανισμοί που ευθύνονται για αυτό έχουν να κάνουν με την μειωμένη διάρκεια απελευθέρωσης μελατονίνης (και συνεπώς τα μειωμένα επίπεδα αυτής στο αίμα), η οποία έχει αντικαρκινικές ιδιότητες διαμέσου της αντιοξειδωτικής, αντιμιτωτικής, αντινεοαγγειογενετικής και αντιοιστρογόνου δράσης της. Πέραν όμως της μελατονίνης, ο χρονίως μειωμένος ύπνος σχετίζεται και με ελάττωση της κυτταροτοξικής δράση των NK (Natural Killers) κυττάρων, τα οποία έχουν αντινεοπλασματικές ιδιότητες, αλλά και των Τ – CD8 κυττάρων (με ανάλογη δράση). Με άλλα λόγια η στέρηση ύπνου προάγει τους μηχανισμούς ανοσοκαταστολής με αποτέλεσμα την ογκογένεση και εν τέλει την αύξηση θνητότητας.

Συμπερασματικά, η στέρηση ύπνου (οξεία και κυρίως χρόνια) αλλά και εν γένει ο κακός ύπνος αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα καθιστώντας μας πιο ευάλωτους σε λοιμώξεις, εμφάνιση ή/και επιδείνωση κάθε νόσου φλεγμονώδους αιτιολογίας αλλά ακόμη και νεοπλασμάτων.

Η μονογραφία με τίτλο «Nanotechnology in Therapeutics. Basics and Trends», του Καθηγητή Κωνσταντίνου  Δεμέτζου (http://demetzoslab.gr/ ; https://orcid.org/0000-0001-9771-4314)  εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο Wiley τον Σεπτέμβριο του  2024.  Η μονογραφία παρέχει το πλαίσιο για την ανάπτυξη και αξιολόγηση νανοσυστημάτων που μεταφέρουν θεραπευτικά προϊόντα, εμβόλια και καινοτόμα φάρμακα και προσφέρουν πλεονεκτήματα σε βιοϊατρικές εφαρμογές.

Οι κύριες λέξεις-κλειδιά του βιβλίου που αναδεικνύουν το περιεχόμενό του είναι:

Νανοτεχνολογία, υγρή κρυσταλλική κατάσταση της ύλης. Θεωρία σταθερότητας νανοσυστημάτων (DLVO), βιοφυσική, θερμοδυναμική, λιπιδικές σχεδίες (lipid rafts) τεχνητών κυτταρικών μεμβρανών. . Νανοϊατρική, νανοσυστήματα μεταφοράς φαρμάκων και θεραπευτικών προϊόντων. Λιπιδικά και πολυμερικά νανοσυστήματα, λιποσώματα, νανοβιοανιχνευτές. Κλινικές εφαρμογές νανοθεραπευτικών προϊόντων (caelyx, myocet, lipodox, zolsketi, celdoxome, ambisome, onpattro). Γενετικές θεραπείες, εμβόλια και νανοεμβόλια, εμβόλια κατά της νόσου COVID-19. Νανοπληροφορική, Τεχνητή Νοημοσύνη, νανομοειδή, νέες τεχνολογίες υγείας, ρυθμιστικό πλαίσιο εγκρίσεων θεραπευτικών προϊόντων, ATMPs και NBCDs. Θεωρία της πληροφορίας, θεωρία του χάους και της μη γραμμικής δυναμικής  στα νανοκολλοειδή συστήματα μεταφοράς φαρμακομορίων. Νανοομοειδή καινοτόμα έκδοχα και ρυθμιστικό πλαίσιο.

Το βιβλίο αφορά χημικούς, χημικούς μηχανικούς, φαρμακοποιούς, ιατρούς, βιολόγους, μηχανικούς βιοεπιστημών , ρυθμιστικούς οργανισμούς, φοιτητές και όλους τους επαγγελματίες υγείας.

Σύντομο Βιογραφικό

Ο Καθηγητής Κωνσταντίνος Δεμέτζος, διδάσκει Φαρμακευτική Νανοτεχνολογία, νανο-φαρμακολογία και νανο-ιατρικη στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι διευθυντής του εργαστηρίου της Φαρμακευτικής Τεχνολογίας, Πρόεδρος της Επιστημονικής Ελληνικής Φαρμακευτικής Εταιρείας και συν-ιδρυτής και αναπληρωτής Διευθυντής του ξενόγλωσσου μεταπτυχιακού ‘Nanomedicine’. Είναι συγγραφέας έξι επιστημονικών μονογραφιών στο αντικείμενο της νανοτεχνολογίας και των φυσικών επιστημών, μεταφρασμένες σε διεθνείς γλώσσες και είναι επιστημονικός επιμελητής πολλών ξενόγλωσσων συγγραμμάτων. Έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 300 επιστημονικές εργασίες σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά [(h index 56), i10-index 189 (google scholar) ], και έχει δεχθεί μεγάλο αριθμό διακρίσεων στον φαρμακευτικό χώρο. Το 2018 βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Το 2021 εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών  [European Academy of Sciences and Arts (Academia Scientiarium et Artium Europaea)]. Από το  2023 είναι αναπληρωτής εκδότης του διεθνούς φήμης επιστημονικού περιοδικού σε θέματα νανοτεχνολογίας , Journal of Liposome Research (JLR). Το 2024, έχει επιλεγεί για βράβευση με το αριστείο της εξαίρετης πανεπιστημιακής διδασκαλίας από την σχολή επιστημών υγείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών..