Κατηγορία: ΥΓΕΙΑ

Γεώργιος Π. Χρούσος
Ακαδημαϊκός-Ομότιμος Καθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας,
Διευθυντής, Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Υγείας Μητέρας, Παιδιού, και Ιατρικής Ακριβείας, Επικεφαλής, Έδρα UNESCO Εφηβικής Υγείας και Ιατρικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πρόεδρος, Hellenic Pasteur Institute

Οι αγωνιστές του υποδοχέα του πεπτιδίου-1 τύπου γλυκαγόνης (GLP-1), που αρχικά αναπτύχθηκαν για τη θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και αργότερα για την παχυσαρκία, έχουν προσελκύσει την προσοχή για τον πιθανό τους ρόλο στη θεραπεία των διαταραχών πρόσληψης τροφής. Οι μοναδικές επιδράσεις τους στη ρύθμιση της όρεξης, την επεξεργασία της λειτουργίας της αμοιβής στον εγκέφαλο («απόλαυση» από τη λήψη του φαγητού και όχι από τη θρεπτική του αξία) και την μεταβολική υγεία, τους καθιστούν μια πολλά υποσχόμενη φαρμακολογική παρέμβαση για διαταραχές όπως η αδηφαγική διαταραχή (Binge Eating Disorder), η νευρική βουλιμία (Bulimia Nervosa) και ακόμη και ορισμένες περιπτώσεις νευρικής ανορεξίας (Anorexia Nervosa). Παρακάτω παρατίθεται εκτενής αιτιολόγηση για τη καταρχήν δοκιμαστική χρήση τους κάτω από αυστηρά ελεγχόμενα κλινικά πρωτόκολλα.

Η πρόταση χρήσης των αγωνιστών GLP-1 στις διαταραχές πρόσληψης τροφής βασίζεται στο ότι η νευροβιολογική βάση αυτών των διαταραχών σχετίζεται ισχυρά με τους μηχανισμούς δράσης αυτών των φαρμάκων. Πράγματι, οι διαταραχές πρόσληψης τροφής περιλαμβάνουν δυσλειτουργικές οδούς του εγκεφάλου που σχετίζονται με την πείνα, τον κορεσμό, τον έλεγχο των παρορμήσεων και την επεξεργασία της αμοιβής. Οι αγωνιστές του υποδοχέα GLP-1 δρουν σε αυτές τις οδούς με τρόπους που μπορούν να βοηθήσουν στην ομαλοποίηση των διατροφικών συμπεριφορών.
Οι υποδοχείς GLP-1 βρίσκονται στον εγκέφαλο, ιδιαίτερα σε περιοχές που ρυθμίζουν την πείνα και τον κορεσμό. Αυτά τα φάρμακα μειώνουν την πείνα και αυξάνουν τον κορεσμό μέσω: α. επιβράδυνσης της γαστρικής κένωσης, οδηγώντας σε παρατεταμένο αίσθημα πληρότητας μετά το γεύμα. β. μείωσης των επιπέδων της γκρελίνης (“ορμόνης της πείνας”) και γ. ενίσχυσης της ευαισθησίας στη λεπτίνη («ορμόνη του κορεσμού»), κάνοντας τα άτομα πιο δεκτικά στα σήματα κορεσμού. Δεδομένου ότι η αδηφαγική διαταραχή και η νευρική βουλιμία συχνά περιλαμβάνουν διαταραγμένα σήματα κορεσμού, οι αγωνιστές GLP-1 μπορούν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της σωστής ρύθμισης της όρεξης.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το ντοπαμινεργικό Σύστημα της Αμοιβής στον εγκέφαλο παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόσληψη τροφής. Η αδηφαγία και η καταναγκαστική υπερφαγία συνδέονται με την υπερδραστηριότητα στο Σύστημα της Αμοιβής, ιδιαίτερα στο μεσομεταιχμιακό ντοπαμινεργικό σύστημα. Οι αγωνιστές GLP-1 τροποποιούν τη σηματοδότηση της ντοπαμίνης μειώνοντας: το αμοιβικό φαγητό, την ενισχυτική επίδραση των εύγευστων τροφών και την παρορμητική διατροφική συμπεριφορά. Αυτοί οι μηχανισμοί καθιστούν τους αγωνιστές GLP-1 ιδιαίτερα ελκυστικούς για την αδηφαγική διαταραχή και τη νευρική βουλιμία, όπου η τροφή συχνά καταναλώνεται για την αμοιβή της και όχι για τη θρεπτική της αξία.

Στο μετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου εδράζεται ο έλεγχος των παρορμήσεων και οι διαταραχές πρόσληψης τροφής σχετίζονται με διαταραχές στη λειτουργία του προμετωπιαίου φλοιού, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την συναισθηματική αυτορρύθμιση και τη λήψη αποφάσεων. Οι αγωνιστές GLP-1 βελτιώνουν: τον αυτοέλεγχο στην κατανάλωση τροφής, τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τις διατροφικές επιλογές και τη μείωση των καταναγκαστικών διατροφικών συμπεριφορών.

Υπάρχουν προκλινικές και ανέκδοτες κλινικές ενδείξεις που υποστηρίζουν τη χρήση των αγωνιστών GLP-1στην αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς. Ειδικά στην αδηφαγική διαταραχή, οι μελέτες με λιραγλουτίδη και σεμαγλουτίδη έχουν δείξει ότι οι αγωνιστές GLP-1 μειώνουν τα επεισόδια αδηφαγίας, τη συνολική πρόσληψη θερμίδων και το σωματικό βάρος, ενώ οι συμμετέχοντες αναφέρουν μειωμένη επιθυμία για αδηφαγία και αυξημένη ικανότητα ελέγχου των μερίδων. Από την άλλη μεριά, υπάρχουν ψυχολογικά οφέλη, όπως μείωση της εμμονής με το φαγητό και της συναισθηματικής υπερφαγίας.
Στη νευρική βουλιμία, οι αγωνιστές GLP-1 μπορεί να βοηθήσουν στη ρύθμιση των επεισοδίων υπερφαγίας και να μειώσουν την παρόρμηση για πρόκληση εμετού, ενώ μπορεί να μειώσουν τις καταναγκαστικές συμπεριφορές μέσω της σταθεροποίησης των σημάτων όρεξης. Η πλέον εξωσυμβατική σκέψη σε αυτό το δοκίμιο είναι στη χρήση αγωνιστών GLP-1 στη νευρική ανορεξία ειδικά στις άτυπες μορφές. Φυσικά εδώ απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή και έλεγχος λόγω της πιθανής πρόκλησης περαιτέρω απώλειας βάρους.

Οι αγωνιστές GLP-1 πιθανόν να έχουν μεταβολικά και φυσιολογικά οφέλη, καθώς μπορούν να αντιμετωπίσουν τις μεταβολικές διαταραχές που σχετίζονται με τις διαταραχές πρόσληψης τροφής, όπως βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και της γλυκαιμικής ρύθμισης, μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου και επιβράδυνση της γαστρικής κένωσης, αυξάνοντας τον κορεσμό. Σε σύγκριση με άλλες θεραπείες που χρησιμοποιούνται σήμερα, οι αγωνιστές GLP-1 συγκρίνονται ευνοϊκά με τους εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs, π.χ. φλουοξετίνη), που ρυθμίζουν τη διάθεση αλλά έχουν περιορισμένη επίδραση στην όρεξη, και την τοπιραμάτη, η οποία μειώνει τα επεισόδια υπερφαγίας αλλά έχει γνωστές γνωστικές παρενέργειες.
Συμπερασματικά, οι αγωνιστές GLP-1 αποτελούν πιθανόν μια καινοτόμο προσέγγιση για τη θεραπεία των διαταραχών πρόσληψης τροφής, προσφέροντας τόσο φυσιολογικά όσο και ψυχολογικά οφέλη. Χρειάζονται περισσότερες έρευνες για τη βέλτιστη χρήση τους, αλλά τα έως τώρα δεδομένα δείχνουν ότι μπορούν να φέρουν επανάσταση στη θεραπεία αυτών των διαταραχών.

Δημήτρης Ρίχτερ
Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής Ευρωκλινικής Αθηνών
Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Λιπιδιολογίας, Αθηροσκλήρωσης και Αγγειακής Νόσου

Εντύπωση προκαλούν στον κόσμο οι συνεχώς χαμηλότερες τιμές που τίθενται ως στόχος για την κακή χοληστερίνη και η πτώση των φυσιολογικών ορίων. Πριν 20 χρόνια τα φυσιολογικά όρια της LDL (κακής χοληστερόλης) ήταν χαμηλότερα από 160 mg/dl και μέχρι πρόσφατα ξέραμε ότι σε στεφανιαίους ασθενείς ο στόχος τίθεται να είναι < 70 mg/dl.
Νεώτερες μελέτες όμως μας έδειξαν πως ακόμα και το να ρίξουμε την LDL πολύ χαμηλά (55-60 mg/dl) σε ανθρώπους που δεν έχουν πρόβλημα με την καρδιά τους αλλά είναι υψηλού κινδύνου για καρδιακό επεισόδιο προκαλεί σημαντική μείωση εμφραγμάτων και εγκεφαλικών. Πολλοί από μας όταν δουν τις εξετάσεις τους θα συνειδητοποιήσουν ότι ακόμη και με αυστηρή δίαιτα είναι σχεδόν απίθανο να καταφέρουν να έχουν LDL κάτω από 115 mg/dl που είναι το ανώτερο όριο.

Για το λόγο αυτό πολλοί ασθενείς αναρωτιούνται πως είναι δυνατόν μία ‘φυσιολογική και συνηθισμένη κατάσταση’ , δηλαδή επίπεδα χοληστερίνης 200 mg/dl και LDL 130 mg/dl να είναι βλαβερά για τον οργανισμό; Η απάντηση είναι ότι η έννοια του φυσιολογικού σχετίζεται με τη μέση τιμή μίας εξέτασης στο σύνολο του πληθυσμού. Στην επαρχιακή Κίνα ο μέσος όρος ολικής χοληστερίνης είναι 115 mg/dl, στην αστική Κίνα 135 mg/dl και στη Δυτική Ευρώπη 210mg/dl. Με βάση τους Κινέζους δηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία των Δυτικών έχει παθολογικά επίπεδα χοληστερίνης. Ο οργανισμός μας δεν έγινε ξαφνικά αυτοκαταστροφικός αλλά απλά στο Δυτικό κόσμο άλλαξε το περιβάλλον γύρω του πάρα πολύ γρήγορα και αυτός δεν καταφέρνει να προσαρμοστεί. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ανθρώπινο είδος εξελίσσεται εδώ εκατομμύρια χρόνια και σε όλες σχεδόν τις εποχές το χαρακτηριστικό του τρόπου ζωής ήταν η λίγη τροφή και η άσκηση. Ελλείψει αμαξιών οι άνθρωποι περπατούσαν κάθε μέρα χιλιόμετρα για να μετακινηθούν και η τροφή ήταν ένα αγαθό που δεν ανευρισκόταν υποχρεωτικά κάθε ημέρα, έτσι ώστε όταν υπάρχει να προσπαθούν όλοι να αποθηκεύσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερες ποσότητες λίπους τρώγοντας όσο περισσότερο μπορούσαν ώστε να διατηρηθούν υγιείς μέχρι την επόμενη φορά που θα έτρωγαν. Μετά τη βιομηχανική επανάσταση όμως το σκηνικό αλλάζει δραματικά. Τα αυτοκίνητα με μηδενική προσπάθεια καλύπτουν τις αποστάσεις και σήμερα πολλοί ακόμη και για 100 μέτρα χρησιμοποιούν το αυτοκίνητο αντί να περπατήσουν. Το φαγητό είναι στο Δυτικό κόσμο ένα είδος εν αφθονία και ειδικά το κακής ποιότητας φαγητό είναι και φθηνό και εύκολα προσβάσιμο σε όλους. Αυτή η τρομακτική αλλαγή των τελευταίων 100-150 χρόνων ανέτρεψε τα περιβαντολλογικά δεδομένα χιλιετιών και τα γονίδια μας αδυνατούν να ανταποκριθούν σε αυτά. Συνεχίζουν να αποθηκεύουν αμέσως λίπος διότι έχουν μάθει ότι θα χρειαστεί τις επόμενες ημέρες για τη σωματική άσκηση αλλά δυστυχώς σήμερα η άσκηση δεν έρχεται ποτέ και έρχεται μόνο η επόμενη μερίδα φαγητού.

Ας δούμε κάποιους διαδεδομένους μύθους κ αλήθειες για τη χοληστερίνη.
1. Η υψηλή χοληστερόλη είναι βασικός παράγοντας που προδιαθέτει για εμφάνιση στεφανιαίας νόσου.
Σωστό. Όπως μάθαμε εδώ και 50 περίπου χρόνια η αυξημένη χοληστερόλη αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες εκδήλωσης στεφανιαίας νόσου ή/και εμφράγματος του μυοκαρδίου. Η σημασία της, είναι μέγιστη στις νεώτερες ηλικίες 30-65 ετών και μετά σταδιακά μειώνεται για να δώσει την κύρια θέση στην υπέρταση. Η δράση της είναι συνεργική με το κάπνισμα, την υπέρταση , το σάκχαρο κ.τ.λ. Δηλαδή όσους περισσότερους παράγοντες κινδύνου έχει κανείς τόσο χαμηλότερα πρέπει να ρίξει τη χοληστερίνη του.
Η χοληστερίνη αποτελεί ένα βασικό συστατικό των κυττάρων και είναι απαραίτητη για τον κυτταρικό μεταβολισμό. Όμως στο Δυτικό κόσμο τον 21ο αιώνα, υπάρχει αφθονία φαγητού και τεράστια έλλειψη σωματικής άσκησης. Η ανισορροπία αυτή έχει μετατρέψει τη χοληστερόλη από σύμμαχο σε εχθρό αφού τα σημερινά επίπεδα του μέσου Ευρωπαίου πολίτη (220 mg/dl) είναι περίπου διπλάσια από αυτά που χρειάζεται ο οργανισμός (Η μέση τιμή χοληστερίνης στην Επαρχιακή Κίνα είναι 115 mg/dl).

2. Όταν έχεις υψηλή χοληστερόλη, το αντιλαμβάνεσαι από τα συμπτώματα.
Λάθος. Δυστυχώς η χοληστερόλη το πρώτο σύμπτωμα που προκαλεί είναι είτε ένα έμφραγμα ή ένα εγκεφαλικό επεισόδιο. Είναι ο ‘σιωπηλός δολοφόνος των αγγείων μας’ και μόνο αν την ελέγξουμε προληπτικά μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε.

3. Τα παιδιά κι όσοι είναι νέοι, αδύνατοι και αθλητικοί τύποι δεν έχουν πρόβλημα χοληστερόλης.
Λάθος. Δυστυχώς μόνο το ένα τρίτο της χοληστερόλης του σώματος προέρχεται από τη διατροφή. Τα δύο τρίτα παράγονται στο συκώτι. Πολλοί άνθρωποι λόγω γονιδιακών καταβολών έχουν πάντοτε αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης τα οποία δεν πέφτουν σημαντικά όσο και να προσέξουν τη διατροφή τους μολονότι ο υγιεινός τρόπος ζωής βοηθά να μειωθούν σημαντικά οι πιθανότητες να υποστούν ένα καρδιαγγειακό επεισόδιο.

4. Εάν η υψηλή χοληστερίνη πέσει με δίαιτα σε φυσιολογικά επίπεδα σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να ανησυχείς πια.
Λάθος. Το συνηθέστερο λάθος όσων κάνουν δίαιτα για αυξημένη χοληστερόλη είναι ότι πραγματοποιούν για δύο μήνες ιδιαίτερα αυστηρές δίαιτες , οι οποίες όμως είναι αδύνατο να διατηρηθούν εφ’ όρου ζωής. Το κομμάτι που αφορά την αλλαγή του τρόπου ζωής είναι ιδιαίτερα δύσκολο για όλους μας. Έχει ιδιαίτερη σημασία όμως όταν κάποιος κάνει δίαιτα για αυξημένη χοληστερόλη να κάνει μία δίαιτα την οποία να μπορεί να ακολουθεί εφ όρου ζωής, αλλιώς το όφελος του να βελτιωθούν τα επίπεδα χοσληστερόλης για δύο ή τρεις μήνες το χρόνο είναι μηδαμινό.

5. Η μέτρηση των επιπέδων χοληστερόλης πρέπει να αρχίζει από τη μέση ηλικία και έπειτα.
Λάθος. Όλες οι λιπιδιολογικές επιστημονικές εταιρίες συνιστούν τη μέτρηση της χοληστερόλης από τα 20 έτη και μετά ανά πενταετία εφόσον οι τιμές είναι καλές. Ειδάλλως κατά τη συμβουλή του θεράποντος ιατρού σε τακτικότερα χρονικά διαστήματα ώστε να ελέγχεται η προσπάθεια μείωσης της.

6. Εάν τις προηγούμενες ημέρες έχεις φάει πολύ η χοληστερόλη είναι «πλασματικά υψηλή».
Λάθος. Η χοληστερόλη επηρεάζεται βέβαια από τη διατροφή αλλά μακροπρόθεσμα και όχι με βάση το φαγητό μόνο των προηγούμενων ημερών. Ακόμη και φαγωμένοι να κάνουμε εξετάσεις χοληστερόλης αυτή δεν επηρεάζεται. Αυτό που επηρεάζετε από τη τροφή και μας αναγκάζει να ζητάμε δωδεκάωρη νηστεία είναι τα τριγλυκερίδια και η κακή χοληστερόλη (LDL)η οποία υπολογίζεται μέσω των τριγλυκεριδίων.

7. Τα φάρμακα για τη χοληστερόλη θα μου καταστρέψουν το συκώτι. Τεράστιο λάθος. Αυτό που συμβαίνει με το συκώτι είναι ότι 0.5-2% των ανθρώπων που θα πάρουν φάρμακα για τη χοληστερίνη (στατίνες) θα αυξηθούν οι τρανσαμινάσες τους. Σε ορισμένους εξ αυτών (όσους τριπλασιάσουν τις αρχικές τιμές) θα χρειαστεί διακοπή ή αλλαγή φαρμάκου. Όμως η αύξηση αυτή δεν συνεπάγεται βλάβη για το συκώτι. Κανένας ασθενής δεν έχει υποστεί ηπατική βλάβη από την αύξηση αυτή των εργαστηριακών ενζύμων, και η διακοπή του φαρμάκου τις επαναφέρει πάντα στα αρχικά τους επίπεδα.

8. Η χοληστερίνη αντιμετωπίζεται αρχικά με δίαιτα και μετά με φάρμακα.

Σωστό. Συστήνουμε μία ισορροπημένη δίαιτα την οποία ο ασθενής να μπορεί να διατηρήσει μακροπρόθεσμα. Αναμένουμε μία μείωση που κυμαίνεται από 5-30%. Υπάρχει πολύ μεγάλη μεταβλητότητα από άνθρωπο σε άνθρωπο αναφορικά με τη σχέση διατροφής-χοληστερόλης. Μετά από ενάμιση μήνα επαναλαμβάνουμε τις εξετάσεις. Εάν τα επίπεδα χοληστερόλης είναι ακόμη υψηλά, μπορούμε να προσθέσουμε τρόφιμα όπως οι φυτικές στερόλες ή στανόλες (οι οποίες δεν αφήνουν τη χοληστερόλη να απορροφηθεί από τον οργανισμό) και μειώνουν την χοληστερίνη κατά 10-15% ακόμη. Εάν τα αποτελέσματα συνεχίζουν να είναι υψηλότερα από αυτά που θα έπρεπε διατηρούμε τα δύο προηγούμενα βήματα και προσθέτουμε και φάρμακο, το οποίο θα πρέπει να παίρνουμε για ιδιαίτερα μεγάλα χρονικά διαστήματα. Από την ώρα που θα το διακόψουμε μέσα σε 40 ημέρες ημέρες η χοληστερόλη μας θα ξανανέβει στα αρχικά της επίπεδα.

9. Εάν η χοληστερόλη ρυθμιστεί ικανοποιητικά με φάρμακα, η διατροφή δεν παίζει πια ρόλο και μπορεί να είναι ελεύθερη.
Λάθος. Έχει αποδειχθεί ότι ακόμα και για ίδια επίπεδα χοληστερόλης όσοι ακολουθούσαν μεσογειακή διατροφή είχαν καλύτερη επιβίωση και ποιότητα ζωής από όσους ακολουθούσαν κυρίως δυτική διατροφή.

10. Εάν κάποιος έχει κάτω από 190 mg/dl χοληστερόλης σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να ανησυχεί;
Περίπου σωστό. Εάν κάποιος δεν πάσχει ήδη από στεφανιαία νόσο, δεν καπνίζει, δεν έχει υψηλή πίεση και δεν είναι διαβητικός ούτε έχει άλλους παράγοντες κινδύνου μπορεί να είναι ήσυχος στα επίπεδα αυτά. Όμως εάν υπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου μπορεί ακόμη και το όριο αυτό να μην είναι αρκετό και να χρειάζεται να είναι ακόμη χαμηλότερα.

Nέα επαναστατικά προϊόντα για τη βελτίωση των παραγόντων κινδύνου στην υγεία μας

Σωτήρης Αδαμίδης
Δ/ντής Α΄ Παθολογικής Ιατρικού Αθηνών,
Πρόεδρος European Society of Diabetes Metabolic Syndrome & Obesity (ESODiMESO)
www.esodimeso.com

Η αντιμετώπιση των μεταβολικών νοσημάτων (μεταβολικό σύνδρομο, παχυσαρκία, διαβήτης) στo πλαίσιo τόσο της Εuropean Society of Diabetes Metabolic Syndrome and Obesity – ESoDiMESO όσο και του νέου τμήματος Athens Medical Lifestyle Medicine το οποίο διευθύνω με εξαιρετικούς συνεργάτες αποτελεί την πιο σύγχρονη και επιτακτική προτεραιότητα στο χώρο της υγείας σήμερα.
Διαθέτουμε πλέον επαναστατικά νέα προϊόντα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, της αποτροπής χρονίων παθήσεων με αποτέλεσμα βελτίωση της υγείας μας πολύ πιο εύκολα απ’ ότι στο παρελθόν.
Τα σημερινά πρότυπα ομορφιάς υπηρετούνται αποτελεσματικά μόνο μέσα από τη βελτίωση των παραγόντων κινδύνου για την υγεία μας. Όπως αναλυτικά περιγράφουμε στη δημοσιευμένη και βραβευθείσα πρόσφατα στο PubMed μελέτη μας ακόμα και μια δήθεν αθώα διαταραχή όπως η χαλάρωση του δέρματος και η κυτταρίτιδα στις γυναίκες αντιμετωπίζεται μόνο μέσα από μεταβολική προσέγγιση στα πλαίσια του πρωτοκόλλου το οποίο εφαρμόζουμε στην κλινική μας.

Σ’ αυτό το πρωτόκολλο αξιοποιούνται φάρμακα (όπως η δραστική ουσία τιρζεπατίδη) τα οποία σπάνε την αντίσταση στην ινσουλίνη, ενώ ταυτόχρονα αξιόπιστα συμπληρώματα διατροφής συμβάλλουν σ’ ένα άρτιο αισθητικά αλλά και μεταβολικά αποτέλεσμα.

Στην φυσική έκπτωση των λειτουργιών του ανθρώπινου η χορήγηση, μετά από προσεκτική ανάλυση με τις σύγχρονες μεθόδους που διαθέτουμε, συμπληρωμάτων διατροφής, βιταμινών, αντιοξειδωτικών ουσιών και αγωγής η οποία παρατείνει το προσδόκιμο επιβίωσης μέσω αντιγήρανσης είναι η λύση!

Η ένταξη στα θεραπευτικά πρωτόκολλά μας απαραίτητων στοιχείων όπως:
✤ Λιπαρά οξέα
✤ Omega 3
✤ Garcinia cambogia
✤ Cla
✤ Glucomannan
complex
✤ Green tea
✤ Hyaluronic acid
✤ Resveratrol
✤ Grape seed and vitamin C
✤ Milk thistle
✤ glucosamine
✤ Σιδήρου
✤ Cranberry
✤ Ασβεστίου
✤ Ψευδαργύρου

καθώς και συμπληρώματα για τη τριχόπτωση και αρκετών άλλων, οδηγούν στο επιθυμητό αποτέλεσμα κάθε ασθενή, αναγνωρίζοντας τις εξατομικευμένες ανάγκες για μια ασφαλή και γρήγορη αποκατάσταση της ηλικιακής φθοράς. Αυτό δε σημαίνει ότι όλα τα σχετικά προϊόντα που διαφημίζονται αποτελούν ενδεδειγμένη λύση για όλους.

Εμείς θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε τις υγιείς προσπάθειες αυτού του χώρου και θα δίνουμε βήμα σε επιστήμονες ιατρούς, διαιτολόγους, φαρμακοποιούς για να προβάλλουν τη δική τους συμβολή μέσω των γνώσεων τους στην αντιμετώπιση της σύγχρονης μάστιγας των μεταβολικών νοσημάτων όπως η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ το Alzheimer και συναφή νοσήματα.

Γεώργιος Ν. Κωνσταντίνου
Γεν. Αρχίατρος, Διευθυντής Τμήματος Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας, 424 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Εκπαιδεύσεως, Θεσσαλονίκη, Επίκ. Καθ. Παιδιατρικής, Αλλεργιολογίας και Ανοσολογίας, Ινστιτούτο Icahn, Ιατρική Σχολή Mount Sinai, Νέα Υόρκη

Η άνοιξη αποτελεί εποχή ανανέωσης, όπου η φύση ξυπνά και το περιβάλλον γεμίζει με όμορφα χρώματα και αρώματα. Ωστόσο, για πολλούς ανθρώπους, η ομορφιά αυτή συνοδεύεται από δυσάρεστα συμπτώματα αλλεργίας που επηρεάζουν την καθημερινότητα.

Η λέξη «Αλλεργία» προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «άλλος» και «έργον», υποδηλώνοντας μια διαφορετική δράση που εκδηλώνεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα αντιμετωπίζει με υπερβολικό τρόπο τα συστατικά του περιβάλλοντος με τα οποία αλληλεπιδρά καθημερινά.

Το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελεί την κύρια άμυνα του οργανισμού ενάντια σε παθογόνους μικροοργανισμούς, όπως τα βακτήρια και οι ιοί. Σε περιπτώσεις αλλεργίας, όμως, ο ίδιος ο οργανισμός αντιδρά σε αβλαβείς ουσίες όπως οι γύρεις, τα ακάρεα της οικιακής σκόνης, οι μύκητες και τα επιθήλια ζώων, θεωρώντας τα απειλητικά. Η υπερ-αντιδραστικότητα αυτή οδηγεί στην απελευθέρωση ισταμίνης, μιας ουσίας που ευθύνεται για την εκδήλωση αλλεργικών συμπτωμάτων όπως ο κνησμός, οι πταρμοί και η συνεχής καταρροή.

Τα συμπτώματα των εποχιακών αλλεργιών αφορούν κυρίως το αναπνευστικό σύστημα και τα μάτια. Μεταξύ αυτών, είναι συνηθισμένοι οι συχνοί πταρμοί, η ρινική καταρροή, η συμφόρηση που δυσκολεύει την αναπνοή και ο βήχας. Επιπλέον, παρατηρούνται έντονος κνησμός στη μύτη, στον ουρανίσκο, στον φάρυγγα στα αυτιά και στα μάτια το οποία μπορεί να είναι κόκκινα και να δακρύζουν ανεξέλεγκτα.
Η διάγνωση των εποχικών αλλεργιών γίνεται κυρίως με την αναγνώριση των συμπτωμάτων σε συνδυασμό με την έκθεση σε συγκεκριμένο περιβάλλον μια συγκεκριμένη περίοδο του χρόνου (π.χ. τη γύρη του κυπαρισσιού τον Φεβρουάριο, των αγριόχορτων την άνοιξη και το φθινόπωρο, ή τη γύρη της ελιάς το Μάιο). Μία από τις πλέον αξιόπιστες διαγνωστικές μεθόδους είναι οι δερματικές δοκιμασίες (αλλεργικά τεστ), όπου μικρές σταγόνες εκχυλίσματος του κάθε αλλεργιογόνου τοποθετούνται με συγκεκριμένο τρόπο στο δέρμα για να αξιολογηθεί η αντίδραση του οργανισμού. Παράλληλα, οι εξετάσεις αίματος που μετρούν τα επίπεδα των ειδικών αντισωμάτων IgE προσφέρουν συμπληρωματικές πληροφορίες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, χρησιμοποιούνται και ρινικές προκλήσεις σε μια προσπάθεια αναπαραγωγής των αλλεργικών συμπτωμάτων υπό ελεγχόμενες συνθήκες.

Για την αντιμετώπιση της αλλεργικής ρινίτιδας, τα μέτρα αποφυγής αποτελούν το πρώτο βήμα. Κατά την περίοδο ανθοφορίας, συστήνεται η αποφυγή άμεσης έκθεσης σε περιβάλλον πλούσιο σε γύρες, ιδίως τις πρωινές ώρες και όταν φυσάει δυνατός άνεμος. Η μετακίνηση με κλειστά τα παράθυρα του αυτοκινήτου και καθαρά φίλτρα καμπίνας συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της εισροής αλλεργιογόνων. Επιπλέον, οι δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους, όπως η κηπουρική ή ο καθαρισμός αυλών, θα πρέπει να αποφεύγονται όταν το φορτίο γύρης είναι υψηλό, ή επί ανάγκης μόνο με μάσκα.
Μία απλή αλλά αποτελεσματική μέθοδος για την ανακούφιση από τα συμπτώματα είναι οι ρινοπλύσεις. Η χρήση φυσιολογικού ορού ή αποστειρωμένου θαλασσινού νερού βοηθά στην απομάκρυνση των αλλεργιογόνων από τον ρινικό βλεννογόνο, μειώνοντας την καταρροή και τον ερεθισμό. Η τακτική εφαρμογή της μεθόδου μπορεί να προσφέρει άμεση και σημαντική ανακούφιση.

Όταν τα μέτρα αποφυγής και οι ρινοπλύσεις δεν επαρκούν, η φαρμακευτική αγωγή γίνεται αναγκαία. Τα αντιισταμινικά δεύτερης γενεάς αποτελούν τη πρώτη επιλογή για την καταστολή των συμπτωμάτων, καθώς εμποδίζουν την δράση της ισταμίνης. Έχουν ταχεία έναρξη δράσης και λίγες παρενέργειες τα. Σε περιπτώσεις συνυπάρχουσας ρινικής συμφόρησης, συνίσταται η χρήση αποσυμφορητικών, ενώ σε επίμονες καταστάσεις μπορεί να προστεθεί και η θεραπεία με ρινικά στεροειδή, πάντα υπό την επίβλεψη του ειδικού.

Μία από τις πιο καινοτόμες προσεγγίσεις της θεραπείας των αλλεργιών είναι η ανοσοθεραπεία ή απευαισθητοποίηση (ενέσιμα ή υπογλώσσια εμβόλια της αλλεργίας). Μέσω της σταδιακής και ελεγχόμενης έκθεσης σε μικρές δόσεις των αλλεργιογόνων, το ανοσοποιητικό σύστημα επαναπρογραμματίζεται να μαθαίνει να μην αντιδρά υπερβολικά. Η αποτελεσματικότητά της είναι υψηλή αν χορηγηθεί με τις σωστές ενδείξεις, ενώ αποτελεί μια από τις λίγες αιτιολογικές θεραπείες που μπορεί να προσφέρει η Ιατρική επιστήμη μέσω της ειδικότητας της Αλλεργιολογίας.

Συνολικά, η άνοιξη φέρνει μαζί της τόσο την ομορφιά της φύσης όσο και προκλήσεις για όσους υποφέρουν από τις ανοιξιάτικες αλλεργίες. Μέσα από την συνδυασμένη εφαρμογή των παραπάνω στρατηγικών, και σε συνδυασμό με εξατομικευμένη παρακολούθηση, η ειδικότητα της Αλλεργιολογίας είναι σε πια θέση να μειώσει σημαντικά ή και να εξαλείψει οριστικά τον αντίκτυπο των εποχικών αλλεργιών στην καθημερινή ζωή. Με σωστές οδηγίες και συνεπή θεραπεία, κάθε αλλεργικός ασθενής μπορεί να απολαύσει ξανά την άνοιξη, επαναπροσδιορίζοντας τη χαρά που μπορεί να προσφέρει η επαφή και αλληλεπίδραση με την φύση χωρίς περιορισμούς.

Ειρήνη Λαμπρινουδάκη
Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης, Επιστημονική Διευθύντρια Ευρωπαϊκής Εταιρείας Εμμηνόπαυσης και Ανδρόπαυσης

Νεκταρία Παπανικόλα
Υποψήφια Διδάκτορας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Μονάδα Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης Β΄ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Αρεταίειο Νοσοκομείο

Ως εμμηνόπαυση ορίζεται η μόνιμη διακοπή της εμμήνου ρύσεως για 12 συνεχόμενους μήνες μετά την τελευταία έμμηνο ρύση της γυναίκας. Η εμμηνόπαυση δεν είναι ασθένεια αλλά αποτελεί φυσιολογική συνέπεια της γήρανσης του αναπαραγωγικού συστήματος προϊούσης της ηλικίας σηματοδοτώντας το τέλος της αναπαραγωγικής ζωής της γυναίκας λόγω παύσης της λειτουργίας των ωοθηκών. Ορμονικά, αυτή η περίοδος χαρακτηρίζεται από σημαντική μείωση των οιστρογόνων που παράγονταν από τις ωοθήκες κατά την αναπαραγωγική ηλικία και μια φαινομενική επικράτηση των ανδρογόνων που φυσιολογικά παράγονται σε μικρή ποσότητα από τον γυναικείο οργανισμό.

Σημαντικό ρόλο στην ηλικία έλευσης της φυσιολογικής εμμηνόπαυσης (αφού πρώτα αποκλεισθούν παθήσεις που επηρεάζουν την ωοθηκική λειτουργία) φαίνεται να παίζουν αρκετοί παράγοντες όπως φυλετικοί, κοινωνικοοικονομικοί, οικογενείς, γενετικοί και περιβαλλοντικοί. Η φυσιολογική εμμηνόπαυση μπορεί να εκδηλωθεί από ηλικία άνω των 45 ετών, με μέση ηλικία εμφάνισης το 52 έτος ζωής.
Το τέλος της αναπαραγωγικής λειτουργίας και η μετάβαση στην εμμηνόπαυση σπάνια γίνεται αιφνίδια, συνήθως προηγείται η περιεμμηνόπαυση. Η περιεμμηνόπαυση χαρακτηρίζεται από ορμονικές μεταβολές του άξονα υποθάλαμου-υπόφυσης-γονάδων, οι οποίες οφείλονται στην επηρεασμένη λειτουργία της γηράσκουσας ωοθήκης. Χρονικά τοποθετείται 1 έως 3 χρόνια πριν την τελευταία έμμηνο ρύση μέχρι ένα χρόνο μετά από αυτή. Χαρακτηριστικά της περιεμμηνοπαυσιακής περιόδου αποτελούν αρχικά οι ακανόνιστοι ανοωθυλακιορρηκτικοί εμμηνορυσιακοί κύκλοι αλλά και η εμφάνιση αγγειοκινητικών συμπτωμάτων μεταξύ άλλων.

Δεδομένου ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών αναμένεται να αυξηθεί φθάνοντας συνολικά περί τα 1,2 δισεκατομμύρια έως το 2030 και αυτός ο πληθυσμός των γυναικών θα περάσει το 1/3 της ζωής του σε ένδεια οιστρογόνων, η περιεμμηνόπαυση αποτελεί την πλέον κατάλληλη περίοδο προκειμένου να ενημερωθούν και να προετοιμαστούν για τις μεταβολές που θα επιφέρει η εμμηνόπαυση στη ζωής τους . Ας δούμε όμως αναλυτικότερα, τις αλλαγές που ίσως κληθεί να αντιμετωπίσει μια γυναίκα κατά την μετάβαση σε αυτή τη φάση της ζωής της και πώς θα μπορούσε να βιώσει πιο ευχάριστα αυτή την νέα σελίδα.

Ποια είναι τα συμπτώματα που αντιμετωπίζει η γυναίκα στην εμμηνόπαυση;
Ομολογουμένως ένα σημαντικό ποσοστό γυναικών βιώνει πρωτόγνωρα συμπτώματα. Τα χαρακτηριστικότερα από αυτά είναι τα αγγειοκινητικά, οι εξάψεις και οι εφιδρώσεις, που θα απασχολήσουν περίπου το 85% των γυναικών. Εκδηλώνονται ως επεισόδια στα οποία εμφανίζεται αίσθημα αιφνίδιας αύξησης της θερμοκρασίας του σώματος συνοδευόμενη από ταχυκαρδία και ερυθρότητα προσώπου που υποχωρεί μετά από έντονη εφίδρωση. Η διάρκεια του κάθε επεισοδίου είναι λίγα λεπτά και μπορεί να παρουσιαστεί τόσο κατά την διάρκεια της ημέρας, όσο και της νύχτας. Μάλιστα, το κάπνισμα, το αυξημένο σωματικό βάρος, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και η μικρότερη ηλικία εμμηνόπαυσης συσχετίζονται θετικά με την παρουσία των αγγειοκινητικών συμπτωμάτων.
Τόσο κατά την περιεμμηνοπαυσιακή, όσο και κατά την μετεμμηνοπαυσιακή περίοδο λόγω της μείωσής των οιστρογόνων έχουμε εξελισσόμενες επιπτώσεις στο δέρμα το οποίο γίνεται ξηρό και χάνει το πάχος των στοιβάδων του. Το κολλαγόνο και η ελαστίνη που η παραγωγή τους είναι ορμονοεξαρτώμενη μειώνονται με αποτέλεσμα το δέρμα να χάνει την σφριγηλότητα του, να λεπταίνει και να εμφανίζει ρυτίδες στην επιφάνεια του.

Ακόμα, η εμμηνοπαυσιακή μείωση των οιστρογόνων συντελεί στην δημιουργία του λεγόμενου «ουρογεννητικού συνδρόμου της εμμηνόπαυσης» που χαρακτηρίζεται από ξηρότητα γεννητικών οργάνων, κνησμό του αιδοίου ή του κόλπου, δυσπαρεύνια, αιμορραγία μετά από επαφή, ελαττωμένη σεξουαλική επιθυμία, συχνοουρία ή υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις.
Κατά την περι- και την μετεμμηνοπαυσιακή περίοδο εμφανίζονται και κάποια μη ειδικά συμπτώματα. Οι διαταραχές του ύπνου αντιμετωπίζονται από το 40-60% των γυναικών και αφορούν τόσο στη δυσκολία έλευσης όσο και στη δυσχέρεια διατήρησης του ύπνου με συχνές νυχτερινές και νωρίς το πρωί αφυπνίσεις. Διαταραχές της διάθεσης όπως καταθλιπτικό συναίσθημα, αγχώδης διαταραχή ή ευερεθιστότητα αναφέρονται από το 75% των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών. Περιεμμηνοπαυσιακά, συχνά καταγράφονται κάποιες γνωσιακές διαταραχές και διαταραχές μνήμης ή συγκέντρωσης, περιγραφόμενες ως «ομιχλώδης σκέψη (brain fog)». Επιπλέον, δεν είναι σπάνια η εμφάνιση αισθήματος κόπωσης-μειωμένης ενεργητικότητας, αλγών σε οστά ή σε μύες, αιμωδιών στα άκρα ή κεφαλαλγιών.

Πέραν των συμπτωμάτων, μακροπρόθεσμα η εμμηνόπαυση ευθύνεται για νοσήματα;
Οι εμμηνοπαυσιακές ορμονικές μεταβολές επιφέρουν δυσλειτουργία κάποιων συστημάτων του οργανισμού οπότε ελλοχεύει ο κίνδυνος εμφάνισης νοσημάτων μακροπρόσθεσμα.
Συγκεκριμένα, επηρεάζεται ο μεταβολισμός της γλυκόζης δυνητικά οδηγώντας σε προδιαβήτη ή σακχαρώδη διαβήτη. Εμφανίζονται μεταβολές της σύστασης του σώματος της εμμηνοπαυσιακής γυναίκας καθώς αυξάνεται το συνολικό ποσοστό λίπους με προέχουσα την κοιλιακή κατανομή αυτού, μειώνονται οι ενεργειακές καύσεις και η φυσιολογική θερμογένεση, μειώνεται η μυϊκή μάζα και ακολούθως παρουσιάζονται οι ψυχολογικές επιπτώσεις αυτών όπως είναι οι ψυχιατρικές νόσοι, η υπερκατανάλωση τροφής ,το στρες και η καθιστική ζωή. Συνεργικά επίσης δρουν η παθολογική έκκριση και δράση της ινσουλίνης αφού υπάρχει αυξημένη αντίσταση των ιστών σε αυτή και ελαττωμένη δυνατότητα παραγωγής ινσουλίνης από το πάγκρεας. Φυσικά, παρατηρείται διαταραχή του μεταβολισμού των λιπιδίων συχνά και ανάγκη λήψης σχετικής αγωγής (πχ. στατίνες).

Η επίδραση των γυναικείων οιστρογόνων στο καρδιαγγειακό σύστημα είναι προστατευτική κατά την αναπαραγωγική ηλικία αλλά αναπόφευκτα χάνεται κατά την εμμηνόπαυση. Αυτό οδηγεί σε μερικές περιπτώσεις σε δυσλειτουργία της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων και ευνοεί την εμφάνιση αρτηριακής υπέρτασης αλλά και αθηρωμάτωσης, στεφανιαίας νόσου, περιφερικής αγγειοπάθειας, αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων.
Τέλος, τα οστά επηρεάζονται δυσμενώς από την εμμηνόπαυση, με αποτέλεσμα να γίνονται πιο “εύθραυστα” και επιρρεπή σε κατάγματα στο πλαίσιο της οστεοπενίας και της οστεοπόρωσης που ίσως επέλθουν.

Η εμμηνoπαυσιακή γυναίκα είναι αβοήθητη; Όχι πλέον!
Αναντίρρητα, η φυσιολογική εμμηνόπαυση σηματοδοτεί εντονότερα μια διαδικασία γήρανσης και η προσπάθεια πλήρους αναστροφής των αρνητικών παραμέτρων της ηλιακής ωρίμανσης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μάταιη. Άλλωστε, είναι γνωστή η παροιμία «φοβού το γήρας, ου γαρ έρχεται μόνον»… Όμως, τα νέα είναι ευχάριστα για τη σημερινή γυναίκα! Σε μια σύγχρονη μετάφραση του εν λόγω ρητού, ο «φόβος» της εμμηνόπαυσης θα πρέπει να αποδίδεται όχι σαν «τρόμος» αλλά σαν «σεβασμός» στις επερχόμενες αλλαγές. Αυτό είναι απολύτως εφικτό πλέον αφού η ιατρική κοινότητα διαθέτει θεραπείες που θα μπορούσαν αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά και με ασφάλεια τα νοσήματα που θεωρούνται αλληλένδετα με την εμμηνόπαυση όπως η οστεοπόρωση, ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και η ουρογεννητική ατροφία. Επιπρόσθετα όμως, διαθέτουμε στην φαρέτρα μας ειδικές αγωγές που θα μπορούσαν να απαλλάξουν την εμμηνοπαυσιακή γυναίκα από τα δυσάρεστα αγγειοκινητικά συμπτώματα και να αποκαταστήσουν την ποιότητα ζωής της σε διάφορους τομείς.

Τι είναι η Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης;
Η Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (ΘΟΥ) στην εμμηνόπαυση αποτελεί μια ορμονική αγωγή που χορηγείται εξατομικευμένα, κατόπιν εκτίμησης της κάθε γυναίκας από εξειδικευμένο ιατρό. Αφορά σε ορμονικά σκευάσματα με ποικίλα δοσολογικά σχήματα (πχ κυκλική λήψη ή συνεχής κατά τη διάρκεια του μήνα) και διάφορες οδούς χορήγησης (πχ από του στόματος δισκία, διαδερμικά αυτοκόλλητα). Έχει ως σκοπό να υποκαταστήσει τις ορμόνες του γυναικείου φύλου οι οποίες έχουν μερικώς εκλείψει λόγω της περιεμμηνόπαυσης ή της εμμηνόπαυσης. Η ΘΟΥ έχει ένδειξη στην αντιμετώπιση των αγγειοκινητικών συμπτωμάτων και των συμπτωμάτων ουρογεννητικής ατροφίας όταν η ηλικία της γυναίκας είναι μικρότερη των 60 ετών ή έχουν περάσει λιγότερα από 10 χρονιά μετά την εμμηνόπαυση. Επιπρόσθετα, συνεπικουρεί στη διατήρηση της ευρωστίας των οστών, βοηθά στον έλεγχο των διαταραχών της διάθεσης και του ύπνου. Η ΘΟΥ χορηγείται για το μικρότερο δυνατό χρονικό διάστημα και στη χαμηλότερη αποτελεσματική δόση γιατί σε ορισμένες περιπτώσεις έχει συσχετισθεί με αύξηση του κινδύνου για καρκίνο του μαστού, θρομβοεμβολικά αγγειακά επεισόδια και στεφανιαία νόσο. Αντένδειξη στην χορήγηση της ΘΟΥ αποτελούν το ιστορικό ορμονοεξαρτώμενου καρκίνου, εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης, πνευμονικής εμβολής, ηπατοπάθειας, ανεξήγητης κολπικής αιμορραγίας, στεφανιαίας νόσου. Παρόλα αυτά, τελευταία, η ιατρική κοινότητα όλο και περισσότερο εστιάζει στην καρδιαγγειακή και μεταβολική προστασία που μπορεί να προσφέρει σε μια γυναίκα η ΘΟΥ και στην ελαχιστοποίηση των δυνητικών κινδύνων αυτής, οπότε η χορήγησή της βάσει επιστημονικά τεκμηριωμένου οφέλους αναμένεται να αυξηθεί.

Ο νέος σύμμαχος των γυναικών: η φεζολινετάντη
Η φεζολινετάντη είναι ένα νέο φάρμακο που μπορεί να χορηγηθεί για την αντιμετώπιση των μέτριων έως σοβαρών αγγειοκινητικών συμπτωμάτων. Πρόκειται για μια από του στόματος αγωγή που εγκρίθηκε πρόσφατα τόσο από τον αμερικανικό FDA (Food and Drug Administration) όσο και από τον ευρωπαϊκό ΕΜΑ (European Medicines Agency) και λαμβάνεται άπαξ ημερησίως. Η φεζολινετάντη είναι μια ουσία που ανταγωνίζεται τη σύνδεση του ενδογενούς νευροδιαβιβαστή νευροκινίνης 3 στον υποδοχέα της που βρίσκεται στο κεντρικό νευρικό σύστημα (υποθάλαμος). Ως μη ορμονική θεραπεία, ο τρόπος δράσης της θεωρείται πρωτοποριακός αφού διαφέρει εντελώς από εκείνον της ΘΟΥ και υπόσχεται ευεργετικά αποτελέσματα στη μείωση των εξάψεων και των εφιδρώσεων ακόμα και σε γυναίκες που λόγω παραγόντων του ιστορικού τους, αποκλείονταν από την ΘΟΥ και έως τώρα είχαν περιορισμένες θεραπευτικές επιλογές.

Συμπερασματικά
Η φυσιολογική εμμηνόπαυση δεν θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως «ασθένεια» αλλά ως ένα καινούριο κεφάλαιο στη ζωή κάθε γυναίκας. Παρότι στο παρελθόν η εμμηνόπαυση χρωματίσθηκε μελανά στη συνείδησή μας, αξίζει πλέον να αντιμετωπιστεί με την δέουσα προσοχή και τον απαραίτητο σεβασμό ώστε η εμμηνοπαυσιακή γυναίκα να βιώσει το υπόλοιπο της ζωής της όχι με αίσθημα ματαίωσης αλλά με την διατήρηση της αισιοδοξίας και φυσικά της ποιότητας ζωής της. Είναι λογικό ότι η αντιμετώπιση των εμμηνοπαυσιακών διαταραχών πρέπει να γίνεται από ειδικά καταρτισμένους επαγγελματίες υγείας καθώς η κάθε γυναίκα οφείλει να λάβει εξατομικευμένη αγωγή, βάσει των νεότερων επιστημονικών δεδομένων, και να έχει συστηματική παρακολούθηση από τους θεράποντες ιατρούς σε αυτή την νέα πορεία. Η ιατρική κοινότητα διαθέτει πλέον μέσα ώστε η εμμηνόπαυση ναι μεν να αποτελεί «παύση» της αναπαραγωγικής περιόδου αλλά και «αρχή» ενός ευοίωνου μέλλοντος!

Οι βιολογικές θεραπείες που αλλάζουν τη θεραπευτική προσέγγιση.

Γεώργιος Αθ. Σκάρπας
Κλινικός Καθηγητής Ορθοπαιδικής Χειρουργικής, Διευθυντής Γ’ Ορθοπαιδικής Κλινικής Αθλητικών Κακώσεων, Αναγεννητικής & Ρομποτικής Χειρουργικής Νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ

Η αναγεννητική ιατρική στις περιπτώσεις των μυοσκελετικών κακώσεων αποτελεί πλέον τον «χρυσό κανόνα» για την ταχεία αποκατάσταση και επανένταξη των ασθενών στις δραστηριότητές τους και κυρίως στις προηγούμενες επιδόσεις τους.

Παράλληλα η προσπάθεια κατάκτησης της «αντιγήρανσης», επιβάλλει τη διατήρηση της ζωτικότητας και υψηλής λειτουργικότητας των αρθρώσεων και των μυών. Η κυτταρική θεραπεία και η μηχανική των ιστών είναι οι κύριες μέθοδοι της αναγεννητικής ιατρικής με χρήση αυτόλογων κυττάρων και παραγόντων για την αναδόμηση και τη θεραπεία της εκφύλισης του μυοσκελετικού συστήματος, των σχετιζόμενων λειτουργιών του και τη φυσική αντιμετώπιση του πόνου. Η προσαρμογή της θεραπείας στις ανάγκες του κάθε ασθενούς και η αποκατάσταση σχετιζόμενων ή συμπαρομαρτούντων προβλημάτων που συμβάλλουν στην εκάστοτε παθολογία σε συνδυασμό με αρθροσκοπικές επεμβατικές τεχνικές μας δίνει το ιδανικό αποτέλεσμα!

Κυτταρικές θεραπείες-βλαστοκύτταρα
Τα πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα αποτελούν έναν ενδογενή μηχανισμό αναγέννησης και επιδιόρθωσης και μπορούν να «αυτοανανεωθούν», να διαφοροποιηθούν σε άλλα είδη κυττάρων, ενώ παράλληλα συμβάλλουν στη διατήρηση της κυτταρικής ομοιόστασης και στην αντικατάσταση νεκρών κυττάρων σε περίπτωση τραυματισμού/ασθένειας.
Ως επιστημονική ομάδα έχουμε δημιουργήσει και δημοσιεύσει, μετά από πολυετή έρευνα, συγκεκριμένα πρωτόκολλα που αφορούν την παραγωγή αυτόλογων βλαστοκυττάρων μετά από λήψη λιπώδους ιστού ή κυττάρων μυελού των οστών. Η κάθε περίπτωση εξατομικεύεται και αντιμετωπίζεται με τον τρόπο που συνάδει με τις ανάγκες και τη βαρύτητά της. Τα πάντα γίνονται με πλήρως αυτόλογο τρόπο και ακολουθούνται οι διεθνείς κανόνες ασφάλειας και έρευνας για τις κυτταρικές θεραπείες. Προκειμένου να επιτευχθεί το βέλτιστο αποτέλεσμα με τη χαμηλότερη διαφοροποίηση της φυσιολογικής ανατομίας της πάσχουσας περιοχής, επιλέγονται τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας (MIS) όπως η αρθροσκόπηση, που αποτελεί μέθοδο εκλογής για τον καθαρισμό των ανατομικών δομών των αρθρώσεων, την αποκατάσταση της λειτουργικότητας της άρθρωσης (με συνδεσμοπλαστική, μηνισκοσυρραφή/μηνισκοπλαστική) και την ελαχιστοποίηση της γήρανσης-εκφύλισης. Ο συνδυασμός αυτός έχει αποφέρει επαναστατικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση των παθήσεων του μυοσκελετικού και έχει συμβάλλει στη διατήρηση των μεγάλων αρθρώσεων με ουσιαστική βιολογική αντικατάσταση. Σημαντικό ρόλο στην επιτυχία της μεθόδου διαδραματίζουν τα εξειδικευμένα πρωτόκολλα αποκατάστασης που εφαρμόζονται μετεγχειρητικά.

Αυτόλογοι αυξητικοί παράγοντες-PRP/PRF
Σημαντική επιλογή στην εφαρμογή των βιολογικών θεραπειών αποτελεί η χρήση αυτόλογου PRP/PRF (Platelet Rich Plasma/Fibrin) δηλαδή πλάσμα του αίματος πλούσιο σε αιμοπετάλια κι αυξητικούς παράγοντες, που λαμβάνεται μετά από αιμοληψία και ειδική επεξεργασία με ενεργοποίηση των αυξητικών κι επουλωτικών παραγόντων, με αποτελέσματα άμεσα από τα πρώτα δύο 24ωρα μετά την έγχυση, ως προς την επουλωτική και υποστηρικτική τους δράση στις περιοχές που έχουν υποστεί κάκωση. Η βελτίωση του μικροπεριβάλλοντος της περιοχής θεραπείας με ενέσιμους παράγοντες (κολλαγόνο, υαλουρονικό και χονδροϊτίνη – γλυκοζαμίνη) προσφέρει το υπόβαθρο στο οποίο μπορεί κανείς να «χτίσει» οποιαδήποτε θεραπεία. Το θεραπευτικό εύρος των τεχνικών αυτών είναι ανεξάντλητο, γι’ αυτό και μεγάλα κέντρα του εξωτερικού, όπως η Mayo Clinic, επενδύουν σε αυτές τις θεραπείες και τις εντάσσουν στο θεραπευτικό τους πακέτο, υπολογίζοντας ότι η αναγεννητική ιατρική θα αποτελεί το 10% όλων των θεραπειών ανεξαρτήτως ειδικότητας μέσα στην επόμενη δεκαετία!
Η κλινική μας αποτελεί Διεθνές Κέντρο Αναφοράς, Αριστείας κι Εκπαίδευσης για τις παραπάνω τεχνικές και θεραπείες.

Παπαγιάννη Σοφία
ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΣ

Σε έρευνες που έχουν διεξαχθεί σε διεθνές επίπεδο για τον εμβολιασμό, αλλά και γενικά για πληροφορίες σε θέματα υγείας, έχει διαπιστωθεί ότι ο γενικός πληθυσμός αντλεί πληροφόρηση σε μεγάλο βαθμό, ιδιαίτερα ο νεανικός πληθυσμός από το social media, με πρώτη πηγή τους νέους στο tik tok.

Παρόλο που οι επαγγελματίες υγείας δημοσιεύουν 86 φορές περισσότερα άρθρα ή ανακοινώσεις από τους μη επαγγελματίες σχετικά με θέματα υγείας, οι αλληλεπιδράσεις, δηλαδή ουσιαστικά η ανταπόκριση στην πληροφορία που αντλήθηκε, ήταν σημαντικά μεγαλύτερη στις δημοσιεύσεις των μη επαγγελματιών.

Αυτό είναι ένα «ανησυχητικό» φαινόμενο, με δεδομένο ότι η πληροφορία αυτή δεν είναι αξιόπιστη και στις περισσότερες περιπτώσεις είναι παραπλανητική!

Οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να λάβουμε υπόψη τη διάχυση και επικράτηση της αναξιόπιστης πληροφορίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να εστιάσουμε πιο συστηματικά στη σωστή συμβουλή προς την κοινότητα και την επισήμανση αποφυγής υιοθέτησης του περιεχομένου αναρτήσεων από μη ειδικούς, καθώς και τις συνέπειες που μπορεί να έχουν αυτές στην υγεία του πληθυσμού.
Στο πλαίσιο της επιστημονικής, αξιόπιστης ενημέρωσης, το έγκριτο περιοδικό ΔΥΟ (Διατροφή – Υγεία – Ομορφιά) ανάρτησε στο Facebook, άρθρο γνωστής καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών, σχετικά με την σημασία του εμβολιασμού παιδιών και ενηλίκων, ιδιαίτερα στην περίπτωση του πνευμονιόκοκκου.

Επειδή υπήρξαν αρκετά αρνητικά σχόλια, από ανθρώπους που προφανώς είναι κατά του εμβολιασμού εν γένει, αλλά και κατ’ επέκταση κατά των εταιρειών παρασκευής εμβολίων, ως φαρμακοποιός, αλλά και επιστημονική υπεύθυνη του περιοδικού, θεώρησα υποχρέωσή μου να δοθεί μια απάντηση στα σχόλια, αν και τα περισσότερα ήταν απρεπή και χωρίς επιχειρήματα.
Ιστορικά λοιπόν και μέχρι σήμερα, ο δεύτερος μετά την πείνα εχθρός του ανθρώπου είναι οι επιδημίες και οι πανδημίες. Να θυμίσουμε ή να ενημερώσουμε τους μη έχοντες ιστορική γνώση τον «Μαύρο θάνατο», που από το 1330 ως το 1355 σκότωσε το 1/4 του τότε παγκόσμιου πληθυσμού, σχεδόν 200.000.000 ανθρώπους στην Ευρασία, τους καταστροφικούς ιούς που μετέφεραν Ευρωπαίοι κατακτητές σε Αυστραλία και νησιά του Ειρηνικού τον 16ο και 17ο αιώνα που αφάνισαν το 90%, σχεδόν, του ντόπιου πληθυσμού, τον αποδεκατισμό των Μεξικανών το 1520 που έχασαν το 1/3 του τότε πληθυσμού τους, όταν οι Ισπανοί «πούλησαν» τον σκλάβο Francesco, από την Κούβα, σε Ισπανική οικογένεια, με αποτέλεσμα, μέχρι το 1580, ο πληθυσμός από 22.000.000 να συρρικνωθεί σε 2.000.000!!, εξαιτίας του Francesco και άλλων επιδημιών.

Δύο αιώνες αργότερα, το 1778, ο captain James Cook φθάνει στην Χαβάη των 500.000 κατοίκων μεταφέροντας ιούς γρίπης και σύφιλης, με αποτέλεσμα μέσα σε 2-3 δεκαετίες ο πληθυσμός να φτάσει μετά βίας τις 70.000!

Στην πιο πρόσφατη ιστορία, το 1918, η περιβόητη «Ισπανική Γρίπη» σκότωσε, αποδεδειγμένα, πάνω από 50.000.000 ανθρώπους παγκοσμίως και μάλιστα μέσα σε ένα – δύο χρόνια, όταν κατά την διάρκεια του πολέμου 1914-1918 σκοτώθηκαν περίπου 40.000.000 στρατιώτες και άμαχοι.
Παράλληλα, θα πρέπει να προσθέσουμε, ότι έως τις αρχές του 20ου αιώνα, μόλις το 1/3 των παιδιών, παγκοσμίως, κατάφερνε να ενηλικιωθεί, ενώ τα 2/3 πέθαιναν από ιούς και βακτήρια πριν συμπληρώσουν τα 5 έτη τους. Σήμερα, αντίστοιχα, πεθαίνει σε αυτή την ηλικία μόλις το 5%. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η πανδημία της ευλογιάς που το 1967 έπληξε 14.000.000 ανθρώπους, κυρίως παιδιά, και σκότωσε συνολικά πάνω από 2.000.000. Χάρη στα εμβόλια, έκτοτε, η εν λόγω ασθένεια αντιμετωπίστηκε στο 100% και σήμερα βρίσκεται μόνο στο αρχείο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Κάθε λίγα χρόνια, είναι αποδεδειγμένο πλέον, τόσο στον 20ο, όσο και στο 21ο αιώνα που διανύουμε, νέες ασθένειες και πανδημίες έρχονται και θα συνεχίσουν να μας απασχολούν, όπως SARS, Γρίπη των Πτηνών, Ebola, HIV, Covid 19. Όλες όμως αυτές οι μεταδοτικές ασθένειες αντιμετωπίστηκαν χωρίς τις τεράστιες απώλειες των προηγούμενων αιώνων, όπως αναφέραμε παραπάνω, χάρη στην πρόοδο των επιστημών Ιατρικής και Φαρμακευτικής και κατ’ επέκταση σε ανάπτυξη και εξέλιξη εμβολίων και αντιβιοτικών.
Να αναφερθεί εδώ ότι κάθε φάρμακο και θεραπεία που εφαρμόζεται έχει ενέργεια και παρενέργεια / όφελος – θεραπεία και παράπλευρη δράση. Η επιστημονική κοινότητα σταθμίζει το όφελος και το ενισχύει – θεραπεύει ελαχιστοποιώντας τη παρενέργεια.

Και επειδή τίποτα δεν χαρίζεται όταν υπάρχει έργο υπάρχει αμοιβή.

Οι φαρμακοβιομηχανίες επενδύουν απίστευτα ποσά για έρευνα και νέες τεχνολογίες, εκατομμύρια επιστήμονες παγκοσμίως παράγουν τεράστιο έργο για την πρόοδο των θεραπειών, την βελτίωση στης υγείας, την πρόληψη και μακροζωία και αυτό βέβαια δεν μπορεί να παρασχεθεί δωρεάν. Μακάρι να ήταν διαφορετικά. Δυστυχώς σήμερα όλα έχουν σαν στόχο παράλληλα και το κέρδος μας αρέσει δεν μας αρέσει.
Είναι καταρχήν, δικαίωμα του καθενός εάν θα λάβει προληπτικά μέτρα για την διαφύλαξη της υγείας του ή όχι, όπως επίσης να μην αποδέχεται την έρευνα, και την εξέλιξη της Ιατρικής και Φαρμακευτικής επιστήμης. Εμείς όμως, σαν έγκριτο περιοδικό για την υγεία και την ευεξία των ανθρώπων, θα συνεχίσουμε να πιστεύουμε και να παρουσιάζουμε έντυπα και διαδικτυακά τις γνώσεις και τα συμπεράσματα των επιστημόνων συνεργατών μας. Είναι απόλυτη πεποίθηση μας, και από τα ιστορικά γεγονότα και από τις συνεχείς γνώσεις & εξελίξεις που εκλαμβάνουμε από τους επιστημονικούς μας συνεργάτες, ότι εμείς είμαστε προς την σωστή πλευρά των πραγμάτων.

Τέλος, να ενημερώσουμε ότι το ΔΥΟ, για τις αναρτήσεις που επιλέγει στο διαδίκτυο, στηρίζεται σε επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση και αξιόπιστα άρθρα επιστημόνων συνεργατών και δεν ενέχεται καμία οικονομική συναλλαγή τόσο με φαρμακευτικές και εμπορικές εταιρείες, όσο και με τους αρθρογράφους. Τους ευχαριστούμε όλους για την συνεισφορά τους στην εθελοντική διάχυση της επιστημονικής γνώσης, τόσο απαραίτητης για την προστασία του πολυτιμότερου αγαθού όπως η υγεία.

Ευχαριστούμε όμως και όσους εξέφρασαν τις αντιρρήσεις τους με τα αρνητικά σχόλια, γιατί μας έδωσαν την ευκαιρία να επιβεβαιώσουμε ιστορικά και τεκμηριωμένα την πρόοδο του ανθρώπου στην αντιμετώπιση καταστροφικών ασθενειών και πανδημιών.

Το άρθρο αυτό αναρτήθηκε στα social media του ΔΥΟ και η ανταπόκριση ήταν καταπληκτική, πράγμα που μας χαροποιεί ιδιαίτερα γιατί δείχνει ότι ενισχύεται και λειτουργεί σε ικανοποιητικό βαθμό το φίλτρο της επιστημονικής, τεκμηριωμένης ενημέρωσης προς την κατεύθυνση της οποίας λειτουργούμε και θα συνεχίσουμε να δουλεύουμε…

Κωνσταντίνος Δεμέτζος
Καθηγητής
Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πρόεδρος Επιστημονικής Ελληνικής Φαρμακευτικής Εταιρείας (ΕΦΕ)
Ακαδημαϊκός, Ευρωπαϊκή Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών,
Τάξη Φυσικών Επιστημών, 2021
Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών 2018
Βραβείο εξαίρετης Πανεπιστημιακής διδασκαλίας,
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 2025

Εισαγωγή
Ο ανθρώπινος πολιτισμός είναι το αποτέλεσμα της οργάνωσης του ανθρώπινου είδους σε κοινωνίες και ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι η κοινωνικοποίηση του ανθρώπου δημιούργησε την επιστήμη, την τεχνολογία και συνολικά τον πολιτισμό μας. Είναι βέβαιο ότι οι προϊστορικές κοινωνίες είχαν προβλήματα υγείας αλλά και επιβίωσης, λόγω των κινδύνων που οι άνθρωποι ήταν εκτεθειμένοι. Η έλλειψη ανθρώπινων επαφών είχε ως αποτέλεσμα η ανταλλαγή νοσογόνων παραγόντων να είναι περιορισμένη και λόγω της απομόνωσης και λόγω της μικρής κλίμακας αλληλεπίδρασης μεταξύ τους. Πριν 10.000 χρόνια η αγροτική επανάσταση οδήγησε σε μετακινήσεις που βοήθησαν στην μεγαλύτερη κοινωνικοποίηση και παράλληλα, στην εμφάνιση καταστροφικών νοσογόνων παραγόντων. Οι μολυσματικές νόσοι οδήγησαν σε ενδημικές ή πανδημικές καταστροφές οι οποίες ακολουθούσαν όπως και σήμερα θεωρίες όπως, της πολυπλοκότητας και της μη γραμμικής δυναμικής. Σήμερα ανησυχούμε για το πως μπορούμε ως κοινωνία να διαχειριστούμε μια περίοδο κρίσης, είτε αυτή είναι υγειονομική, είτε ενεργειακή, είτε οικονομική. Το διαδίκτυο και οι νέες τεχνολογίες που αναδύονται μέσα από τα επιστημονικά επιτεύγματα, δημιουργούν κοινωνική ανασφάλεια στην οποία σήμερα συμβάλλει και η έλλειψη τρόπου ελέγχου της έγκυρης πληροφορίας. Είναι προφανές ότι η επιστήμη και τα επιτεύγματα της καθώς και οι τεχνολογικές εξελίξεις αφορούν άμεσα στην κοινωνία, η οποία είναι ο τελικός αποδέκτης. Θα πρέπει να βοηθήσουμε ως επιστήμονες την κοινωνία να κατανοήσει μέσα από την εκλαΐκευση με εύληπτο τρόπο, την εξέλιξη της γνώσης, και την δημιουργία διαύλων επικοινωνίας αλλά και εμπιστοσύνης, προς την επιστημονική κοινότητα. Είναι προφανές ότι οι νέες επιστημονικές γνώσεις είναι δυσκολονόητες και η αντίσταση της κοινωνίας στην νέα γνώση λόγω άγνοιας, αλλά και παραπληροφόρησης, θα πρέπει να αντιμετωπισθεί. Η επιστήμη θα πρέπει να αποτελεί τον πυλώνα ορθής λήψης αποφάσεων προς όφελος του κοινωνικού συνόλου, με συμμετοχή της κοινωνίας. Είναι προφανές και λογικό ότι, ως επιστήμονες και ως κοινωνικά όντα, θα πρέπει να είμαστε προσηλωμένοι στην ανεξάρτητη έρευνα και στην αναζήτηση της αλήθειας. Ο προσανατολισμός και η συμμετοχή της κοινωνίας στην αρχή αυτή, δημιουργεί το κατάλληλο περιβάλλον για την εφαρμογή των επιστημονικών ανακαλύψεων και της παραγόμενης γνώσης, η οποία θα οδηγεί στην λήψη ορθών αποφάσεων, με όφελος για την κοινωνία.

Οι Αναδυόμενες Νέες Τεχνολογίες και οι εφαρμογές τους
Ο κοινωνικός αντίκτυπος της προόδου της επιστήμης και της τεχνολογίας, είναι μεγάλος. Ως κοινωνία βιώνουμε τον βομβαρδισμό των εξελίξεων στην επιστήμη και στην τεχνολογία, την παραγωγή νέας γνώσης αλλά και την εμφάνιση νέων προϊόντων καθημερινής χρήσης. Φυσικά, όλα ξεκινούν από την πρόοδο σε θεμελιώδεις τομείς, όπως τα Μαθηματικά, η Φυσική, η Χημεία, η Βιολογία, που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τους νόμους της φύσης. Επίσης οι Επιστήμη των Υλικών, η Νανοτεχνολογία, η Βιοτεχνολογία και η Πληροφορική είναι τομείς που έχουν μελετηθεί συστηματικά και αναμένεται να παρέχουν νέα γνώση και εφαρμογές που μεταφράζονται σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες, καινοτόμες και πρωτοποριακές, που ενσωματώνονται σε ένα ενιαίο ψηφιακό περιβάλλον. Η έρευνα και οι προσπάθειες των επιστημόνων για πολλές δεκαετίες, και η εξέλιξη της μηχανικής και των κατασκευών, δημιούργησαν νέα εργαλεία και προηγμένες εφαρμογές σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Οι τεχνολογίες που αναφέρονται παρακάτω βρίσκονται στην κορυφή των τεχνολογικών καινοτομιών και οι εφαρμογές τους θα φέρουν επανάσταση σε όλους τους τομείς και στην καθημερινή μας δραστηριότητα. Συγκεκριμένα, οι τεχνολογίες αυτές περιλαμβάνουν την εικονική πραγματικότητα (virtual reality), την τεχνητή νοημοσύνη (Artificial Intelligence, AI), τη ρομποτική χειρουργική, την τριδιάστατη εκτύπωση (3D printing) και τη βιοεκτύπωση (bioprinting), την ψηφιακή θεραπεία (digital therapies), τις ιατρικές συσκευές (medical devises), τα φορητά είδη υγείας, τη βιοπληροφορική (bioinformatics), την εξατομικευμένη ιατρική (precision medicine) και το Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats (CRISPR ) (1).
Είναι προφανές ότι όλα τα παραπάνω επηρεάζουν τις ανθρώπινες σχέσεις και νέες έννοιες αναδύονται μέσα από τις νέες τεχνολογίες οι οποίες θα πρέπει να εκλαϊκευθούν και να γίνουν κατανοητές. Η έννοια της «πολυπλοκότητας», (complexity) και η κατανόηση της συμπεριφοράς και της εφαρμογής των πολύπλοκών συστημάτων. Η θεωρία της πολυπλοκότητας κατέχει κυρίαρχη θέση στην επιστημονική σκέψη και αναφέρεται και ως «θεωρία του χάους». Έτσι, η μελέτη των αλληλεπιδράσεων του περιβάλλοντος με συστήματα, είτε βιολογικά, είτε κοινωνικά, φαίνεται ότι επηρεάζει την συμπεριφορά τους. Η βιολογία και η ανάπτυξη καινοτόμων φαρμάκων και θεραπειών, επειρεάζονται από την θεωρία της πολυπλοκότητας. Η μελέτη των βιολογικών συστημάτων, όπως ιστών και οργάνων αλλά ακόμα και η συμπεριφορά και λειτουργικότητα των κυττάρων μας, μελετώνται ως δυναμικά συστήματα, των οποίων η συμπεριφορά καθορίζεται από την δυναμική του εξωτερικού περιβάλλοντος.
Τα πολύπλοκα συστήματα σχετίζονται με προϊόντα υψηλής τεχνολογίας σε τομείς όπως: της θεραπευτικής και της πρόληψης π.χ. εμβόλια, καινοτόμα θεραπευτικά προϊόντα εναντίον νοσογόνων παραγόντων, καινοτόμα φάρμακα και θεραπείες. Επίσης, σε εφαρμογές και σε εργαλεία καθημερινότητας όπως, υπολογιστές, είδη οικιακής χρήσης, εργαλεία διδασκαλίας και το διαδίκτυο. Η κατανόηση της έννοιας της πολυπλοκότητας είναι πολύ σημαντική διότι ως εργαλείο συμβάλει στην κατανόηση της μεταβλητότητας, της τυχαιότητας και του απρόοπτου στην καθημερινότητά μας. Συμβάλει επίσης στο να λαμβάνονται οι σωστές αποφάσεις αναλύοντας τα πολύπλοκα δεδομένα. Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι η αναγνώριση της αξίας της μελέτης των πολύπλοκών συστημάτων οδήγησε στην απονομή του βραβείου Νόμπελ φυσικής το 2021 σε τρεις επιστήμονες οι οποίοι ασχολήθηκαν με την θεωρία της πολυπλοκότητας. Οι επιστήμονες Syukuro Manabe, Klaus Hasselmann and Giorgio Parisi κέρδισαν το Νόμπελ φυσικής 2021 για την σημαντική τους συμβολή στην κατανόηση των πολύπλοκων συστημάτων (Εικ.1).

Νανοτεχνολογία και Ναναπληροφορική
Το πρόθεμα νάνο (1 nm = 10-9m) χρησιμοποιείται από το International System of Units, δηλαδή από το Διεθνές Σύστημα Μονάδων και χρησιμοποιήθηκε στην λέξη νανοτεχνολογία από τον Καθηγητή του Πανεπιστημίου Επιστημών του Τόκιο Norio Taniguchi. Τα τελευταία 30 και πλέον χρόνια η παρουσία της νανοτεχνολογίας σε πολλά πεδία επιστημών, όπως της φυσικής, της χημείας της βιολογίας, των μαθηματικών, αλλά και των κοινωνικών επιστημών, έχει επηρεάσει την εξέλιξη τους. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι ιδιότητες της ύλης σε νανοδιάσταση είναι διαφορετικές και σχετίζονται με την αυξανόμενη αναλογία συνολικής επιφάνειας των σωματιδίων προς τον όγκο τους. Επίσης τα διεπιφανειακά φαινόμενα και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των νανοσωματιδίων που σχετίζονται όχι με το Ευκλείδειο σχήμα τους αλλά με την μορφολογία τους, δημιουργούν νέες και μοναδικές ιδιότητες στα νανοϋλικά. Τις ιδιότητες αυτές τις οποίες μπορούμε να μελετήσουμε με τα υπάρχοντα επιστημονικά εργαλεία μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε για διάφορες δραστηριότητες στην καθημερινή μας ζωή αλλά και στην ανάπτυξη νεών θεραπευτικών προϊόντων και προϊόντων προστασίας όπως π.χ. εμβολίων. Η Φαρμακευτική νανοτεχνολογία, αφορά σε θεραπευτικά προϊόντα όπου τα σωματίδια έχουν διαστάσεις από μερικές δεκάδες νανόμετρα έως το όριο του 1 μ (1μ = 1000 nm) (3).

Η νανοπληροφορική (nanoinformatics) έχει οριστεί ως «η επιστήμη και η πρακτική του προσδιορισμού των πληροφοριών που σχετίζονται με την νανοκλίμακα’’. Επίσης η νανοπληροφορική περιλαμβάνει την ‘ανάπτυξη και εφαρμογή αποτελεσματικών μηχανισμών για τη συλλογή, επικύρωση, αποθήκευση, κοινή χρήση, ανάλυση, μοντελοποίηση και εφαρμογή των πληροφοριών». Η νανοπληροφορική είναι απαραίτητη για την έξυπνη ανάπτυξη και τον συγκριτικό χαρακτηρισμό των νανοϋλικών, για τον σχεδιασμό και την χρήση βελτιστοποιημένων νανοσυσκευών και νανοσυστημάτων και για την ανάπτυξη προηγμένων διαδικασιών για παρασκευή οργάνων και κατασκευών. Μέσω της νανοπληροφορικής πραγματοποιείται η μετάβαση και η ολοκλήρωση δεδομένων από την κλινική και γονιδιωματική της έκφραση, στο μοριακό επίπεδο. Οι τεχνικές εξόρυξης δεδομένων (data mining) και μηχανικής μάθησης (Machine Learning, ML) είναι απαραίτητες, ενώ η ενοποίηση της Υπολογιστικής Χημείας και της Επιστήμης Υπολογιστικών Υλικών με τη μηχανική μάθηση (Machine Learning, ML) και την τεχνητή νοημοσύνη (Artificial Intellingence, AI) είναι μια ισχυρή προσέγγιση για τον συσχετισμό της σύνθεσης και της δομής των βιοϋλικών και των νανοσωματιδίων με τις λειτουργικές τους ιδιότητες. Οι νέες βάσεις μεγάλων δεδομένων (Big Data, BD) βοηθούν την ανταλλαγή δεδομένων και την ανάπτυξη προτύπων και, καθώς τα δεδομένα για τα νανοϋλικά αυξάνονται, θα συμβάλλουν στη δημιουργία μεθόδων που είναι κατάλληλες για εφαρμογή στη νανοκλίμακα. Η νανοπληροφορική θα είναι επίσης ένα ουσιαστικό εργαλείο για τον προσδιορισμό τοξικών φαινομένων ή ανεπιθύμητων ενεργειών, από την εφαρμογή της νανοϊατρικής. Διαθέσιμα in silico εργαλεία θα διευκολύνουν την προσομοίωση των αλληλεπιδράσεων και των μηχανισμών τοξικότητας, δίνοντας τη δυνατότητα σύνδεσης τους με εξατομικευμένα δεδομένα ασθενών, προκειμένου να προβλεφθεί η ανταπόκρισή τους σε πιθανά φάρμακα. Μια τέτοια προσπάθεια περιλαμβάνει τη χρήση της πλατφόρμας cloud NanoSolveIT, όπου βιβλιοθήκες νανοϋλικών, που περιείχαν φυσικοχημικά, μορφολογικά και βιολογικά δεδομένα, συσχετίστηκαν μέσω νέων μεθόδων νανοπληροφορικής με πιθανές αρνητικές επιπτώσεις. Αυτή η προσέγγιση επιτρέπει επίσης την πρόβλεψη των επιπτώσεων των λιγότερο μελετημένων υλικών. Τέτοια εργαλεία θα καθοδηγήσουν τη βιομηχανία στην ανάπτυξη καινοτόμων φαρμακευτικών προϊόντων, καθώς και τους ρυθμιστικούς φορείς, ώστε να μπορούν να τα αξιολογήσουν και να δημιουργήσουν ένα ρυθμιστικό περιβάλλον εξίσου προηγμένο με τα υλικά και τα προϊόντα που αναπτύχθηκαν.

Βιοτεχνολογία
Ως Βιοτεχνολογία ορίζεται η τεχνολογία των βιολογικών διεργασιών στις οποίες χρησιμοποιούμε μικροοργανισμούς, ή προϊόντα αυτών, όπως ένζυμα, δευτερογενείς μεταβολίτες και αντισώματα, για την παραγωγή χρήσιμων ή εμπορικά αξιοποιήσιμων προϊόντων και για την παροχή υπηρεσιών προς όφελος του ανθρώπου (Εικ. 2). Με τον όρο βιοτεχνολογία εννοούμε ένα ευρύ φάσμα διεργασιών από την παραγωγή πρωτεϊνών , μέχρι γονιδίων. Στα βιοτεχνολογικά προϊόντα περιλαμβάνονται φαρμακευτικές πρωτεΐνες, τροφές, απορρυπαντικά, λιπάσματα, φυτοφάρμακα κ.α., ενώ στις υπηρεσίες περιλαμβάνεται ένα πλήθος εφαρμογών, από την επεξεργασία λυμάτων και αποβλήτων ως την ιατρική διάγνωση, ή τα επιτεύγματα της γονιδιακής θεραπείας. Η βιοτεχνολογία χρησιμοποιεί και αξιοποιεί τις επιστημονικές επιτυχίες της μοριακής βιολογίας και χρησιμοποιεί ένα πλήθος τεχνικών, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η γενετική μηχανική (ανασυνδυασμένο DNA), μέθοδοι ιστομηχανικής και καλλιεργειών κυττάρων σε μεγάλη κλίμακα, η αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR) κλπ.
Οι εφαρμογές της βιοτεχνολογίας στις επιστήμες υγείας, στην προστασία του περιβάλλοντος, και στην ανθρώπινη διατροφή, σε συνδυασμό με βιοϊατρική τεχνολογία, έχουν δημιουργήσει ένα εξαιρετικό περιβάλλον για την κατανόηση των λειτουργιών των κυττάρων των ιστών και του ανθρώπινου οργανισμού (https://el.wikipedia.org/wiki).

 

Τεχνητή Νοημοσύνη
Τεχνητή Νοημοσύνη (Arificial Intellingence, AI). ‘Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) ορίζεται η ικανότητα των μηχανών να εκτελούν εργασίες που συνήθως συνδέονται με νοήμονα όντα’ (1). Σύμφωνα με την Encyclopedia Britannica, η τεχνητή νοημοσύνη είναι ‘η ικανότητα ενός ψηφιακού υπολογιστή ή ενός ρομπότ ελεγχόμενου από υπολογιστή να εκτελεί εργασίες που συνήθως συνδέονται με ευφυή όντα’. Ο όρος χρησιμοποιείται συχνά στο έργο της ανάπτυξης συστημάτων ‘προικισμένων’ με τις διανοητικές διαδικασίες που είναι χαρακτηριστικές των ανθρώπων, όπως η ικανότητα να συλλογίζονται, να ανακαλύπτουν νoήματα, να γενικεύουν ή να μαθαίνουν από την εμπειρία του παρελθόντος. Αυτοί οι ορισμοί μας βοηθούν να συνειδητοποιήσουμε, αφενός, τους περιορισμούς των τρεχουσών πλατφορμών, αλλά από την άλλη, τις απεριόριστες δυνατότητες ανάπτυξης και μελλοντικών εφαρμογών τους. Στον τομέα της υγείας, η συνεχώς αυξανόμενη πολυπλοκότητα των δεδομένων καθώς και η ποσότητα των πληροφοριών, καθιστά αναγκαία τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Η διάγνωση και η θεραπεία και η συμμόρφωση των ασθενών, η επεξεργασία της φυσικής γλώσσας και οι διοικητικές λειτουργίες είναι ορισμένοι γενικοί τομείς εφαρμογής όπου η τεχνητή νοημοσύνη θα κάνει τη διαφορά, αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα της υγειονομικής περίθαλψης.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη θα χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο βιολογικών συστημάτων και την κατασκευή νανοϋπολογιστών. Οι Kriegman et al. πρόσφατα κατάφεραν να κατασκευάσουν έναν αγωγό βασισμένο σε AI που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία λειτουργικών και επαναπρογραμματιζόμενων μορφών ζωής (4). Όπως τόνισαν, τα ζωντανά συστήματα, όπου τα κύτταρα είναι τα δομικά στοιχεία, έχουν την πολυπλοκότητα, τη λειτουργικότητα, την προσαρμοστικότητα και την έμφυτη αντίσταση στις εντροπικές αλλαγές που θα επιτρέψουν την αντιμετώπιση όλων των παθολογιών και αναπηριών. Ο χειρισμός τους είναι πλέον εφικτός και η συμπεριφορά τους μπορεί να προγραμματισθεί, χρησιμοποιώντας εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης για να επιτευχθεί καθοδηγούμενη αυτοοργάνωση (self-assembly) υλικών και επιθυμητές μορφολογίες και συνέργειες. Αυτά μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν ως ‘έξυπνα’ οχήματα χορήγησης φαρμάκων (smart drug delivery systems), σε εφαρμογές τριδιάστατης βιοεκτύπωσης και σε οποιοδήποτε γνωστό βιοϊατρικό πεδίο.

Ψηφιακός μετασχηματισμός. Έρευνα και καινοτομία
Η έρευνα και καινοτομία στον τομέα της υγείας είναι συνάρτηση των απαραίτητων πόρων για να μπορέσουν οι ερευνητές να προχωρήσουν την έρευνα χρησιμοποιώντας όλα τα επιστημονικά και τεχνολογία εργαλεία. Στην παγκόσμια οικονομία οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές και τα επενδυτικά κεφάλαια ξεπερνούν τις όποιες προβλέψεις. Στην Ευρώπη οι διαθέσιμοι πόροι που προβλέπονται από το ταμείο ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ, και το ταμείο δίκαιης ενεργειακής μετάβασης, ξεπερνούν τα δεκάδες δισεκατομμύρια. Οι πόροι θα υπηρετήσουν προκαθορισμένους σκοπούς και κατευθύνονται στην πράσινη μετάβαση και στον ψηφιακό μετασχηματισμό, όπως επίσης στην εξωστρέφεια και στην καινοτομία. Η δημιουργία κόμβων υγείας (Health Hub) οι οποίοι θα διεκδικήσουν τα 7.6 δισεκατομμύρια ευρώ που θα διατεθούν από το πρόγραμμα «Ορίζοντας, 2021-2027» (Horizon 2021-2027), έχουν στόχο τον ψηφιακό μετασχηματισμό του τομέα της υγείας και των φαρμάκων με δεξιότητες που θα γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ έρευνας και πρακτικής εφαρμογής των νέων τεχνολογιών. Η δημιουργία νέων επιστημονικών προσεγγίσεων δημιουργεί νέο θεραπευτικό οικοσύστημα που εντάσσει την πληροφορία (information) και τα μεγάλα δεδομένα (big data), στην κορυφή του ψηφιακού μετασχηματισμού. Εκτός των ερευνητικών προοπτικών και των αποτελεσμάτων που θα προκύψουν, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας δημιουργεί ένα νέο περιβάλλον απαιτήσεων και ανταγωνισμού μεταξύ των νέων επιστημόνων στο επιστημονικό και τεχνολογικό οικοσύστημα που δημιουργείται στην Ευρώπη. Είναι προφανές ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να μπορούν να συνυπάρξουν στο νέο αυτό οικοσύστημα με ηθικούς κανόνες και με επίλυση των ηθικών διλλημάτων που θα δημιουργήσουν οι εξελίξεις και ο επιστημονικός αλλά και κοινωνικός μετασχηματισμός τα επόμενα χρόνια. Η ηθική πρέπει σίγουρα να είναι μέρος της ατζέντας της επιστήμης. Η εκπαίδευση της κοινωνίας στα νέα επιστημονικά πρότυπα, στον ψηφιακό μετασχηματισμό θα βοηθήσουν στην επίλυση των όποιων ηθικών διλλημάτων θα αναδυθούν και θα αμβλύνουν τις διαφωνίες σε ένα κοινό σύμφωνο συνύπαρξης με κανόνες ηθικούς και με βάση τις ανθρώπινες αξίες.

Επίλογος
Θα πρέπει η εμπιστοσύνη της κοινωνίας στην επιστήμη και στην παραγόμενη γνώση να αποτελεί πρωταρχικό μέλημα, πρωτίστως της επιστημονικής κοινότητας. Θα πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η κοινωνία κατανοεί και συμμετέχει στις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις και οι επιστήμονες θα πρέπει να εκλαϊκεύουν δύσκολες επιστημονικές έννοιες. Η ψυχολογία, ο πολιτισμός, η κουλτούρα, η παράδοση και το γνωστικό και πολιτισμικό επίπεδο, καθώς και άλλοι παράγοντες θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στην προσπάθεια εκλαΐκευσης δύσκολων επιστημονικών εννοιών. Επίσης θα πρέπει να τονίσουμε ότι, η εφαρμογή των επιστημονικών εξελίξεων σε προϊόντα τεχνολογίας, θα πρέπει να συνδέεται με τις αρχές του κράτους δικαίου, των θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων, αλλά και της αναλογικότητας.
Εκείνο που πρέπει να διεκδικήσουμε, είναι η συμμετοχή μας στην «πεμπτουσία της δωρεάς της ζωής» που μας χαρίσθηκε από το ακατανόητο και το ασύλληπτο, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης αναφέρει στην «Συμπαντική του Αρμονία». Η λέξη αρμονία κατά τον παππού όλων μας, τον Όμηρο προέρχεται από το αρμός που σημαίνει «σύνδεσμος» και «συμφωνία» ως αποτέλεσμα ισορροπίας. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι η φύση, έχει νόμους και κανόνες προερχομένους από την κοσμογονική μήτρα, αενάως γλιστρώντας στο σύμπαν. Η συνομιλία με τον κόσμο που δεν βλέπουμε (μικρο- και μεγακοσμο/ σύμπαν) θέλει αγώνα και προσπάθεια, εσωτερική πάλη και αντίσταση για να τον κατανοήσουμε και μέσα από την γνώση να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε το δίκτυ ασφαλούς και με αξιοπρέπεια συμβίωσης με τους συνανθρώπους, μέσα από την ηθική, χωρίς διλλήματα. Η κοινωνική συνοχή πρέπει να αποτελεί κύριο μέλημα και η επιστημονική κοινότητα θα πρέπει να το λάβει σοβαρά υπόψη της, ώστε να οδηγούμαστε στην αποδοχή από την κοινωνία των επιστημονικών εξελίξεων, και της νέας γνώσης που θα οδηγήσουν στην ευημερία της κοινωνίας.

Ο Max Plank το 1910 διακήρυξε
«….σήμερα κανένας πλέον φυσικός νόμος δεν θεωρείται σίγουρος πέρα από κάθε αμφιβολία, και κάθε αλήθεια της φυσικής είναι ανοιχτή σε αμφισβήτηση. Συχνά μοιάζει σαν να χαράζει και πάλι μια εποχή χάους για τη θεωρητική φυσική».
«Σήμερα μοιάζει να χαράζει μια νέα εποχή αμφισβήτησης και απαιτείται ένας νέος επιστημονικός και κοινωνικός Διαφωτισμός με βάση τις ανθρωπιστικές αξίες».

 Αναστασία Μοσχοβάκη Ιατρός, Ειδική Παθολόγος Email: anastasiamoschovaki1@gmail.com

Το μπούκωμα ή ρινική συμφόρηση χαρακτηρίζεται από δυσχέρεια αναπνοής λόγω απόφραξης μύτης, πταρμό, ή ρινική έκκριση και είναι ιδιαίτερα συχνό κατά την εαρινή περίοδο. Κατά τη Άνοιξη, γύρη και  αφρικανική σκόνη επικάθονται στον βλεννογόνο της μύτης. Με την εναπόθεση απελευθερώνονται αλλεργιογόνες πρωτεΐνες. Αναπτύσσεται οίδημα ρινικού βλεννογόνου, διήθηση της περιοχής από βασεόφιλα, ουδετερόφιλα,  ηωσινόφιλα, συσσώρευση αντισωμάτων  IgA και IgE. Η εξοίδηση των ρινικών κογχών και του βλεννογόνου με απόφραξη των στομίων των παραρρινίων κόλπων και της ευσταχιανής σάλπιγγας, δημιουργούν επιμολύνσεις από ιούς και μικρόβια, που λόγω των μεταβαλλόμενων καιρικών συνθηκών ευρίσκονται σε αυξημένη δραστηριοποίηση, έχουν ως πύλη εισόδου τη μύτη και επιδεινώνουν το πρόβλημα.

Βασικά μέτρα πρόληψης, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ευπρόσβλητων ανθρώπων, που είναι σημαντικά αυτή την περίοδο:

•Μην κυκλοφορείτε ενώ υπάρχουν ρεύματα αέρα.

Τα ρεύματα αέρα μεταφέρουν σημαντικές ποσότητες αφρικανικής σκόνης και εαρινών αλλεργιογόνων, τα οποία στη συνέχεια συσσωρεύονται στον ευαίσθητο βλεννογόνο σας. Καλό είναι να προγραμματίζετε τις εξόδους σας κατά την διάρκεια ημερών άπνοιας, συμβουλευμένοι την πρόγνωση της μετεωρολογικής υπηρεσίας.

•Διατηρήστε τις αποστάσεις σας.

Ιοί και μικρόβια που μεταφέρονται αερογενώς, προκαλούν φλεγμονές και ρινική συμφόρηση, προβλήματα τα οποία σε ηλικιωμένους ή ασθενείς με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, ενδέχεται να εξελιχτούν σε σοβαρότερες καταστάσεις. Μεριμνήστε ώστε η απόστασή σας από άλλα άτομα να είναι τουλάχιστον ένα μέτρο και εάν αυτό δεν είναι εφικτό, χρησιμοποιήστε μάσκες υψηλής προστασίας από ιούς, γύρη και σκόνη.

•Καθαρίστε άμεσα  την γούνα των κατοικίδιων ζώων μετά από έκθεσή τους στο εξωτερικό περιβάλλον.

•Μην αμελείτε το καλό και συχνό πλύσιμο των χεριών

Τα χέρια μας είναι η πρώτη εστία που επισκέπτονται μικρόβια, ιοί, τοξίνες, ρύποι, αλλεργιογόνα. Να πλένετε τα χέρια σας οπωσδήποτε μετά από συναλλαγές, κοινωνικές επαφές, μετά την επιστροφή σας στο σπίτι από την εργασία σας, κατά την άφιξή σας στο γραφείο, πριν το φαγητό μετά την αφόδευση τουλάχιστον επί 25 δευτερόλεπτα.

•Μη στεγνώνετε τα ρούχα σε εξωτερικό χώρο αυτή την περίοδο.

Κατά την τοποθέτηση των ρούχων στο μπαλκόνι σας αυτή την περίοδο, γύρη και αφρικανική σκόνη συσσωρεύονται στα μαξιλάρια και στα σεντόνια σας και στη συνέχεια μέσω αυτών στον ευαίσθητο ρινικό βλεννογόνο σας. Είναι προτιμότερο αυτή την περίοδο, εάν είστε αλλεργικοί ή έχετε δυσανεξία στη σκόνη, να στεγνώνετε τα ρούχα σε στεγνωτήριο ή σε εσωτερικό ευάερο και ευήλιο περιβάλλον χρησιμοποιώντας θερμάστρα ή ανεμιστήρα. Με δεδομένο ότι κατά το στέγνωμα των ρούχων σε εσωτερικό περιβάλλον αυξάνει η υγρασία των εσωτερικών χώρων μπορείτε να αποκαταστήσετε την ατμόσφαιρα του εσωτερικού χώρου χρησιμοποιώντας ηλεκτρικό αφυγραντήρα ή αφυγραντικά άλατα.

•Αλλάξτε άμεσα ρούχα μετά την επιστροφή σας στο σπίτι.

Καθώς κυκλοφορείτε σε εξωτερικούς χώρους ποικίλα αλλεργιογόνα, ιοί, μικρόβια, σκόνη και ρύποι συγκεντρώνονται στα ρούχα σας. Εάν οι πρώτες σας κινήσεις μόλις εισέρχεστε στο σπίτι είναι το πλύσιμο των χεριών και η αλλαγή των ρούχων σας, μειώνετε τη πιθανότητα οι τοξικοί αυτοί παράγοντες να εισέλθουν στο σώμα σας.

•Κάνετε ντους μετά από υπαίθριες δραστηριότητες για να απομακρύνετε σκόνη και αλλεργιογόνα

•Ελαχιστοποιήστε τη γύρη σε εσωτερικούς χώρους

Κρατήστε κλειστά τα παράθυρά σας. Χρησιμοποιήστε επαρκώς συντηρημένα κλιματιστικά, φίλτρα HEPA, διπλά τζάμια στα παράθυρα. Απομακρύνετε χαλιά μοκέτες και χνουδωτά αντικείμενα με δεδομένο ότι αποτελούν εστίες συγκέντρωσης δυσάρεστων  αλλεργιογόνων και σκόνης. Χρησιμοποιήστε καλύμματα σε μαξιλάρια και κρεβάτια κατά την διάρκεια της ημέρας. Όταν χρησιμοποιείτε αδιαπέραστα καλύμματα, εμποδίζετε την αερομεταφερόμενη σκόνη και γύρη να συσσωρευτεί στα κλινοσκεπάσματα και στη συνέχεια στο σώμα σας κατά τον ύπνο.

•Αποφύγετε την έκθεση σε κάπνισμα

Ο καπνός περιέχει μονοξείδιο του άνθρακα, τοξικές ερεθιστικές και αρωματικές ουσίες που μειώνουν την αμυντική ικανότητα του αναπνευστικού επιθηλίου.

•Πάντοτε να συμβουλεύεστε τον ιατρό σας αναφορικά με την χρήση  τοπικών αποσυμφορητικών. Ορισμένα τοπικά αποσυμφορητικά, προκαλούν, σε ευαίσθητα άτομα, αγγειοδιαστολή ρινικού βλεννογόνου και ανάπτυξη φαρμακογενούς ρινίτιδας επιδεινώνοντας το δυσάρεστο σύμπτωμα του μπουκώματος.

Σοφία Παπαγιάννη, Φαρμακοποιός, Επιστημονική Υπεύθυνη περιοδικού ΔΥΟ 

Πριν από λίγες ημέρες, το έγκριτο περιοδικό ΔΥΟ (Διατροφή – Υγεία – Ομορφιά) ανάρτησε στο Facebook, άρθρο γνωστής καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών, σχετικά με την σημασία του εμβολιασμού παιδιών και ενηλίκων, ιδιαίτερα στην  περίπτωση του πνευμονιόκοκκου.

 Επειδή υπήρξαν αρκετά αρνητικά σχόλια, από ανθρώπους που προφανώς είναι κατά του εμβολιασμού εν γένει, αλλά και κατ’ επέκταση κατά των εταιρειών παρασκευής εμβολίων, ως φαρμακοποιός, αλλά και επιστημονική υπεύθυνη του περιοδικού, θεωρώ ότι θα πρέπει να δοθεί μια απάντηση στα σχόλια, αν και τα περισσότερα είναι απρεπή και χωρίς επιχειρήματα.

 Ιστορικά λοιπόν και μέχρι σήμερα, ο δεύτερος μετά την πείνα εχθρός του ανθρώπου είναι οι επιδημίες και οι πανδημίες. Να θυμίσουμε ή να ενημερώσουμε τους μη έχοντες ιστορική γνώση τον «Μαύρο θάνατο», που από το 1330 ως το 1355 σκότωσε το 1/4 του τότε παγκόσμιου πληθυσμού, σχεδόν 200.000.000 ανθρώπους στην Ευρασία, τους καταστροφικούς ιούς που μετέφεραν Ευρωπαίοι κατακτητές σε Αυστραλία και νησιά του Ειρηνικού τον 16^ο και 17^ο αιώνα που αφάνισαν το 90%, σχεδόν, του ντόπιου πληθυσμού, τον αποδεκατισμό των Μεξικανών το 1520 που έχασαν το 1/3 του τότε πληθυσμού τους, όταν οι Ισπανοί «πούλησαν» τον σκλάβο Francesco, από την Κούβα, σε Ισπανική οικογένεια, με αποτέλεσμα, μέχρι το 1580, ο πληθυσμός από 22.000.000 να συρρικνωθεί σε 2.000.000!!, εξαιτίας του Francesco και άλλων επιδημιών. 

Δύο αιώνες αργότερα, το 1778, ο captain James Cook φθάνει στην Χαβάη των 500.000 κατοίκων μεταφέροντας ιούς γρίπης και σύφιλης, με αποτέλεσμα μέσα σε 2-3 δεκαετίες ο πληθυσμός να φτάσει μετά βίας τις 70.000!

Στην πιο πρόσφατη ιστορία, το 1918, η περιβόητη «Ισπανική Γρίπη» σκότωσε, αποδεδειγμένα, πάνω από 50.000.000 ανθρώπους παγκοσμίως και μάλιστα μέσα σε  ένα – δύο χρόνια, όταν κατά την διάρκεια του πολέμου 1914-1918 σκοτώθηκαν περίπου 40.000.000 στρατιώτες και άμαχοι.

Παράλληλα, θα πρέπει να προσθέσουμε, ότι έως τις αρχές του 20^ου αιώνα, μόλις το 1/3 των παιδιών, παγκοσμίως, κατάφερνε να ενηλικιωθεί, ενώ τα 2/3 πέθαιναν από ιούς και βακτήρια πριν συμπληρώσουν τα 5 έτη τους. Σήμερα, αντίστοιχα, πεθαίνει σε αυτή την ηλικία μόλις το 5%. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η πανδημία της ευλογιάς που το 1967 έπληξε 14.000.000 ανθρώπους, κυρίως παιδιά, και σκότωσε συνολικά πάνω από 2.000.000. Χάρη στα εμβόλια, έκτοτε, η εν λόγω ασθένεια αντιμετωπίστηκε στο 100% και σήμερα βρίσκεται μόνο στο αρχείο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Κάθε λίγα χρόνια, είναι αποδεδειγμένο πλέον, τόσο στον 20^ο, όσο και στο 21^ο αιώνα που διανύουμε, νέες ασθένειες και πανδημίες έρχονται και θα συνεχίσουν να μας απασχολούν, όπως SARS, Γρίπη των Πτηνών, Ebola, HIV, Covid 19. Όλες όμως αυτές οι μεταδοτικές ασθένειες αντιμετωπίστηκαν χωρίς τις τεράστιες απώλειες των προηγούμενων αιώνων, όπως αναφέραμε παραπάνω, χάρη στην πρόοδο των επιστημών Ιατρικής και Φαρμακευτικής και κατ’ επέκταση σε ανάπτυξη και εξέλιξη εμβολίων και αντιβιοτικών.

Είναι καταρχήν, δικαίωμα του καθενός εάν θα λάβει προληπτικά μέτρα για την διαφύλαξη της υγείας του ή όχι, όπως επίσης να μην αποδέχεται την έρευνα, και την εξέλιξη της Ιατρικής και Φαρμακευτικής επιστήμης. Εμείς όμως, σαν έγκριτο περιοδικό για την υγεία και την ευεξία των ανθρώπων, θα συνεχίσουμε να πιστεύουμε και να παρουσιάζουμε έντυπα και διαδικτυακά τις γνώσεις και τα συμπεράσματα των επιστημόνων συνεργατών μας . Είναι απόλυτη πεποίθηση μας, και από τα ιστορικά γεγονότα και από τις συνεχείς γνώσεις & εξελίξεις που εκλαμβάνουμε από τους επιστημονικούς μας συνεργάτες, ότι εμείς είμαστε προς την σωστή πλευρά των πραγμάτων.

Τέλος, να ενημερώσουμε ότι το ΔΥΟ, για τις αναρτήσεις που επιλέγει στο διαδίκτυο, στηρίζεται σε επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση και αξιόπιστα άρθρα επιστημόνων συνεργατών και δεν ενέχεται καμία οικονομική συναλλαγή τόσο με φαρμακευτικές και εμπορικές εταιρείες, όσο και με τους αρθρογράφους. Τους ευχαριστούμε όλους για την συνεισφορά τους στην εθελοντική διάχυση της επιστημονικής γνώσης, τόσο απαραίτητη για την προστασία του πολυτιμότερου αγαθού όπως η υγεία.

Ευχαριστούμε όμως και εσάς για τα αρνητικά σας σχόλια, γιατί μας δώσατε την ευκαιρία  αυτής της ανάρτησης που επιβεβαιώνει ιστορικά και τεκμηριωμένα την πρόοδο του ανθρώπου στην αντιμετώπιση καταστροφικών ασθενειών και πανδημιών.