Κατηγορία: ΥΓΕΙΑ

Ο ρόλος της σωστής διατροφής – και από άποψη ποιότητας, αλλά και ποσότητας – για τα άτομα με διαβήτη είναι καθοριστικός και μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη των μακροχρόνιων επιπλοκών που συσχετίζονται με τη νόσο.

Η Αιμιλία Μαλανδράκη, από το Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας & Διατροφής του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, μιλώντας στο πλαίσιο του πρόσφατου συνεδρίου της ΕυρωπαΪκής Εταιρείας Διαβήτη, Μεταβολικού Συνδρόμου και Παχυσακίας -ΕSoDiMeSΟ που διοργανώθηκε στην Αθήνα, σημείωσε ότι η διατροφή ενός ατόμου που πάσχει από διαβήτη θα πρέπει: 

• Να παρέχει ενέργεια (θερμίδες) που να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του συγκεκριμένου ατόμου και το επίπεδο δραστηριότητας του,
• Να παρέχει μια σχετικά υψηλή αναλογία υδατανθράκων, με μειωμένα τα απλά σάκχαρα και αυξημένους τους σύνθετους υδατάνθρακες (π.χ. φυτικές ίνες),
• Να περιέχει αναλογικά λίγο λίπος και κυρίως περιορισμένο κορεσμένο λίπος (από ζωικές τροφές), και περισσότερο με μορφή μονοακόρεστου λίπους από το ελαιόλαδο,
• Να μην είναι υπερβολικά πλούσια σε πρωτεΐνες
• Να είναι χαμηλή σε αλάτι

Σύμφωνα με την κυρία Μαλανδράκη, υπάρχουν και μεμονωμένες τροφές που μπορούν να βοηθήσουν όπως: 

Το πράσινο τσάι

Κλινικές μελέτες έδειξαν πως το πράσινο τσάι συμβάλλει στην πρόληψη του διαβήτη και ρυθμίζει τα επίπεδα γλυκόζης αίματος λόγω της υψηλής του περιεκτικότητας σε επιγαλλοκατεχίνη (EGC), ενεργή μορφή των κατεχινών με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Πίνετε 1-2 ποτήρια πράσινου τσαγιού πλούσιου σε κατεχίνες σε καθημερινή βάση.

Η κανέλα

Η κανέλα μπορεί να βοηθήσει τα άτομα με αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα να τα ρυθμίζουν καλύτερα. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο  Western, στην Καλιφόρνια, ανακάλυψαν ότι οι πάσχοντες από διαβήτη τύπου 2 που παίρνουν συμπληρώματα κανέλας έχουν χαμηλότερα επίπεδα σακχάρου το πρωί που ξυπνάνε (σάκχαρο νηστείας) σε σύγκριση με όσους δεν τα παίρνουν.

Τα οφέλη της κανέλας ενδέχεται να οφείλονται σε μία από τις ουσίες που περιέχει, την κινναμαλδεΰδη. Οι ερευνητές εικάζουν ότι η κινναμαλδεΰδη διεγείρει την παραγωγή και την δράση της ινσουλίνης – της ορμόνης που διασπά το σάκχαρο.

Το ξύδι

Όταν ρίχνετε ξύδι σε φαγητά που περιέχουν πολλούς υδατάνθρακες (όπως το ρύζι, τα ζυμαρικά, οι πίτες κ.λπ.) φαίνεται ότι καθυστερεί η απορρόφηση των σακχάρων που περιέχονται από τον οργανισμό, με αποτέλεσμα να μην αυξάνεται απότομα το ζάχαρο. Αυτό μάλλον συμβαίνει επειδή το ξύδι δεσμεύει ορισμένα πεπτικά ένζυμα τα οποία μετατρέπουν τους υδατάνθρακες σε γλυκόζη.

Μελέτη που έγινε στην Ιταλία, έδειξε πως όταν υγιείς εθελοντές κατανάλωναν 4 κουταλάκια του γλυκού άσπρο ξύδι, το οποίο πρόσθεταν σε σαλάτες μαζί με δύο λεπτές φέτες άσπρο ψωμί, μειωνόταν κατά 30% η γλυκαιμική αντίδρασή τους.

Το πιπέρι καγιέν

Λίγη ποσότητα στα φαγητά εμποδίζει την απότομη άνοδο στο σάκχαρο μετά το γεύμα, σύμφωνα με μελέτη. Παρατηρήθηκε ότι το σάκχαρο ενηλίκων που έτρωγαν  μπιφτέκι με καυτερές κόκκινες πιπεριές   ήταν πολύ χαμηλότερο σε σχέση με αυτούς που κατανάλωναν το ίδιο γεύμα  χωρίς τα καρυκεύματα.

Τα καρότα

Σε μελέτη του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ τονίζεται ότι η κατανάλωση μισού φλιτζανιού σκούρων κίτρινων λαχανικών καθημερινά, όπως το καρότο, μειώνει τον κίνδυνο διαβήτη στις γυναίκες κατά 27%. Αυτό οφείλεται στα υψηλά επίπεδα αντιοξειδωτικών που εντοπίζονται σε αυτά τα λαχανικά.

Η βρώμη

Η κατανάλωση βρώμης οδηγεί σε μικρότερη αύξηση των επιπέδων σακχάρου και καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο. Παράλληλα, η ιδιότητά της να αυξάνει το ιξώδες του περιεχομένου του στομάχου, καθυστερεί τη διαδικασία της πέψης, γεγονός που αυξάνει το αίσθημα κορεσμού και μπορεί να συμβάλλει στην καλύτερη διαχείριση του σωματικού βάρους.

Τα φασόλια

Έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη και υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, γεγονός που οδηγεί σε μείωση του ρυθμού απορρόφησης της γλυκόζης και συνεπώς μικρότερη άνοδο των επιπέδων σακχάρου μεταγευματικά. Επιπλέον, μελέτες έχουν δείξει ότι η συστηματική κατανάλωση οσπρίων, και ειδικότερα φασολιών, σχετίζεται με χαμηλότερες τιμές γλυκοζυλιωμένης αιμοαφαιρίνης, γεγονός που υποδηλώνει καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο.

Τα λιπαρά ψάρια

Αποτελούν καλές πηγές ω-3 λιπαρών οξέων, τα οποία συμβάλλουν στη βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ και τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Τα άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, συνεπώς η κατανάλωση λιπαρών ψαριών όπως ο σολωμός, ο γαύρος, η σαρδέλα, η γόπα, το σκουμπρί, η πέστροφα και ο τόνος, 1-2 φορές την εβδομάδα, μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου. Από την άλλη, αποτελούν μια καλή εναλλακτική πηγή πρωτεΐνης έναντι του κόκκινου κρέατος που έχει υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά.

Τα αμύγδαλα

Περιέχουν «καλά» λιπαρά, φυτικές ίνες, βιταμίνες, μέταλλα και αντιοξειδωτικά συστατικά, ενώ παράλληλα έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Μελέτες έχουν δείξει ότι η προσθήκη αμυγδάλων στο γεύμα οδηγεί σε χαμηλότερα μεταγευματικά επίπεδα γλυκόζης, ενώ η τακτική κατανάλωση αμυγδάλων και άλλων ξηρών καρπών έχει συσχετισθεί με βελτίωση των τιμών γλυκόζης νηστείας και γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης.

Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη της Zita Congress & Management

• Προσοχή στα κεριά και τα αναμμένα τζάκια για να αποφύγουμε τα εγκαύματα.
• Οι φανταχτερές γυάλινες μπάλες του δέντρου γίνονται εύκολα αιτία τραυματισμού μικρών παιδιών. Ας τις τοποθετούμε ψηλά στο δέντρο.
• Τα φωτάκια του δέντρου καταλήγουν στην πρίζα. Προσοχή στις πρίζες και στα ηλεκτρικά καλώδια. Υπάρχει πάντα κίνδυνος ηλεκτροπληξίας.
• Όσο χαρούμενες και αν είναι οι γιορτινές πλαστικές σακούλες, μην αφήνουμε τα παιδιά μας να παίζουν με αυτές. Αν βάλουν μέσα το κεφάλι τους, υπάρχει φόβος ασφυξίας.
• Προσοχή στις καραμέλες για τα μικρά παιδιά, μπορούν εύκολα να πνιγούν.
• Τα οινοπνευματώδη και τα προϊόντα του καπνού να βρίσκονται σε σημεία που δεν μπορούν να τα φτάσουν τα μικρά παιδιά, για να αποφύγουμε τις δηλητηριάσεις.
• Μην αφήνετε τα παιδιά στην κουζίνα χωρίς επίβλεψη. Προσοχή στις καυτές επιφάνειες. Και μην ξεχνάτε, το χερούλι της κατσαρόλας δεν πρέπει να εξέχει.
• Προσοχή στις μπαλκονόπορτες και στα γυάλινα τραπέζια προς αποφυγή σοβαρών τραυματισμών.
• Όταν βγαίνουμε με τα παιδιά μας για ψώνια στην αγορά, είναι σημαντικό να τα κρατάμε πάντα από το χέρι, από την μέσα πλευρά του πεζοδρομίου.

Τις ημέρες των γιορτών το … ένα ποτήρι παραπάνω γίνεται σχεδόν καθημερινότητα και αυτό φέρνει πολλούς από εμάς αντιμέτωπους με το γνωστό και πάντα δυσάρεστο hangover.

O Δρ Μιχαήλ Βικελής, Νευρολόγος, MSc in Headache Science, Δρ. Πανεπιστημίου Αθηνών, Επιστημονικός Σύμβουλος Συλλόγου Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος, www.iatreiokefalalgias.gr δίνει πολύτιμες συμβουλές πρόληψης και αντιμετώπισης του hangover.

• Ενυδατωθείτε! Μετά κάθε ποτήρι αλκοόλ, πιείτε 1 μεγάλο ποτήρι νερό.
• Συμπληρώστε ώρες ύπνου με έναν καλό μεσημεριανό ύπνο.
• Αποφύγετε τις καταχρήσεις σε γλυκά και αναψυκτικά.

Αν έχετε ένδειξη πως μια ημικρανία ξεκινά πριν τον βραδινό ύπνο, μην περιμένετε το πρωί για να πάρετε παυσίπονο!

Κάποιες καλές συμβουλές ώστε να αποτρέψουμε αυτά τα προβλήματα και να μην χαλάσουμε τις τόσο αναμενόμενες εορτές είναι:

• Να είμαστε μετριοπαθείς με τα γεύματά μας. Να μην καταναλώνουμε μεγάλα γεύματα, γιατί ευθύνονται για γαστρεντερικές και μεταβολικές διαταραχές.
• Να αποφεύγουμε τη λήψη τροφών με πολύ λίπος και πολλά καρυκεύματα, καθώς συμβάλλουν στην απελευθέρωση  φλεγμονωδών μεσολαβητών στο πεπτικό σύστημα και ενεργοποιούν τους μηχανισμούς που προκαλούν γαστρίτιδες και κολίτιδες.
• Να αποφεύγουμε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ που συνοδεύει τα γιορτινά τραπέζια να καταναλώνουμε το αλκοόλ πάντα με μέτρο για να αποφύγουμε προβλήματα στο ήπαρ, στο κυκλοφορικό, στο πεπτικό σύστημα, αλλά και στον μεταβολισμό. Η βραχυπρόθεσμη αυξημένη πρόσληψη αλκοόλ συνδέεται με την εμφάνιση παγκρεατίτιδας, οισοφαγίτιδαςχ γαστρίτιδας, κολίτιδας κ.ά.

Συμπληρώματα διατροφής

Καθώς την περίοδο των γιορτών οι καθημερινές μας διατροφικές συνήθειες αλλάζουν και μπαίνουν στη ζωή μας περισσότερα λιπαρά, αλκοόλ και γλυκά,  ενώ μειώνεται η πρόσληψη καλών λιπαρών, δημητριακών, φρούτων και λαχανικών, οι διατροφικές μας ανάγκες δεν καλύπτονται πλήρως.
Για αυτό, έχουμε ανάγκη από συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν θρεπτικά συστατικά και πρόσθετα έκδοχα τα οποία θα βοηθήσουν τον οργανισμό να διατηρηθεί σε καλή κατάσταση.
Αυτά θα πρέπει να περιέχουν βιταμίνες C και D, φυλλικό οξύ, ασβέστιο, σελήνιο και ψευδάργυρο, ώστε να μας εξασφαλίσουν ότι κατά την περίοδο των εορτών θα αποφύγουμε συμπτώματα όπως η ατονία, η πνευματική κόπωση και τα αρνητικά συναισθήματα.

Δημήτριος Καββαδάς
Γαστρεντερολόγος -Ηπατολόγος
Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
Επιστημονικός συνεργάτης Πανεπιστημίου Πάρμας Ιταλίας

Πυλώνας καλής υγείας, εξίσου σημαντικό με την άσκηση και την ισορροπημένη διατροφή, αποτελεί ο ύπνος. O καλός ύπνος είναι ζωτικής σημασίας για τη σωματική υγεία και τη συναισθηματική ευεξία του ατόμου. Δεκάδες έρευνες έχουν απαριθμήσει τα ευεργετικά οφέλη του καλού ύπνου και έχουν αποδείξει ότι η έλλειψή του μπορεί να πυροδοτήσει σοβαρές διαταραχές. Ο Καθηγητής Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Θωμάς Παπαρρηγόπουλος απαριθμεί τα οφέλη του καλού ύπνου.

• Ο ύπνος αποτελεί περίοδο χαλάρωσης και «επιδιόρθωσης» των κυττάρων του οργανισμού από όλους τους βλαπτικούς παράγοντες που επιδρούν κατά τη διάρκεια της ημέρας.
• Ο ανεπαρκής ύπνος συνδέεται στενά με την αύξηση του σωματικού βάρους. Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι οι άνθρωποι που κοιμούνται λιγότερες από 7 ώρες τη νύχτα είναι πιθανότερο να είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Οι ορμόνες γκρελίνη και λεπτίνη, που ρυθμίζουν την όρεξη, έχει διαπιστωθεί ότι διαταράσσονται από την έλλειψη ύπνου, με αποτέλεσμα τα άτομα που στερούνται τον ύπνο να έχουν μεγαλύτερη όρεξη και να καταναλώνουν περισσότερες θερμίδες.
• Ο καλός ύπνος ενισχύει τις νοητικές λειτουργίες, μεγιστοποιεί τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και ενισχύει τη μνήμη μέσω της διαδικασίας που ονομάζεται «παγίωση της μνήμης».
• Ο ύπνος βελτιώνει πολλές πτυχές της αθλητικής και σωματικής απόδοσης.
• Ανεπαρκής ύπνος, λιγότερο από 7-8 ώρες ανά νύχτα, συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικού επεισοδίου, αλλά και αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.
• Ο ανεπαρκής ύπνος για μεγάλο διάστημα συνδέεται στενά με την εκδήλωση κακής διάθεσης και με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης.
• Ο ύπνος ενισχύει το ανοσολογικό σύστημα του οργανισμού και προφυλάσσει από ιογενείς λοιμώξεις, όπως προκύπτει από μελέτες όπου διαπιστώθηκε ότι όσοι κοιμόντουσαν λιγότερο από επτά ώρες είχαν σχεδόν τριπλάσιες πιθανότητες να προσβληθούν από τον ιό του κοινού κρυολογήματος συγκριτικά με όσους κοιμόντουσαν οκτώ ώρες ή περισσότερο.

Η εικόνα επαναλαμβάνεται συχνά κατά την περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς: οικογενειακές συνεστιάσεις με «γενναίες» δόσεις εορταστικών εδεσμάτων και αλκοόλ. Παρά το γεγονός ότι οι χρονίως πάσχοντες, πρέπει να ακολουθούν τα διατροφικά προγράμματα και τις ιατρικές οδηγίες για τη νόσο τους όλο τον χρόνο, η συμμετοχή ενός πολυασθενούς στις καθιερωμένες απολαύσεις των εορτών δεν είναι αδύνατη όταν γίνεται με σύνεση.

Μέτρα που πρέπει να τηρείτε:

1. Σερβιριστείτε πρώτος/η στο μπουφέ και μία φορά. Όσο περισσότερο παραμένουν οι τροφέςσε θερμοκρασία δωματίου, τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα υπάρχει να πολλαπλασιαστούν σε αυτές παθογόνοι μικροοργανισμοί και τοξίνες που ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρές λοιμώξεις στους χρονίως πάσχοντες.

2. Προτιμήστε μικρές οικογενειακές συνεστιάσεις σε καλά αεριζόμενους χώρους χωρίς καπνό, ανεξάρτητα των μεγάλων συνεστιάσεων, όπου συνωστίζονται πολλά άτομα, για να μειώσετε την πιθανότητα προσβολής από αναπνευστικές λοιμώξεις.

3. Μην αμελείτε το σχολαστικό πλύσιμο των χεριών σας επί τριάντα δευτερόλεπτα, πριν το γεύμα, μετά από χειραψίες, χρήση κοινόχρηστων αντικειμένων (π.χ. τράπουλες, φιάλες ποτών). Μην αγγίζετε τη μύτη και το στόμα σας με ακάθαρτα χέρια.

4. Φάτε τη σαλάτα σας στην αρχή του γεύματος. Αυτό θα σας προκαλέσει αίσθημα κορεσμού και θα μειώσει την ποσότητα του κυρίως γεύματος που θα καταναλώσετε.

5. Μασήστε κάθε μπουκιά επί τριάντα φορές. Αυτό το απλό μέτρο θα δώσει στο σώμα σας τον χρόνο να απολαύσει το γεύμα, θα βοηθήσει τα αντανακλαστικά της όρεξης να λειτουργήσουν καλύτερα, ενώ θα κάνει την τροφή σας πιο εύπεπτη.

6. Μην φάτε πάνω από ένα γλυκό ημερησίως. Προτιμήστε να το καταναλώσετε το πρωί και όχι ως επιδόρπιο. Τα γλυκά επιδόρπια μετά το κυρίως γεύμα ενδέχεται να προκαλέσουν έντονη δυσπεψία.

7. Μην πίνετε πάνω από 14 γραμμάρια καθαρής αλκοόλης την ημέρα και όχι πάνω από τρεις φορές ανά εβδομάδα. Η ποσότητα των 14 γραμμαρίων περικλείεται σε 355 ml μπύρας περιεκτικότητας σε αλκοόλ 5% ή 148ml κρασί περιεκτικότητας σε αλκοόλ 12% ή 44 ml ποτού με περιεκτικότητα 40% σε αλκοόλ.

8. Μην βάζετε επιπλέον αλάτι στο φαγητό σας, εφόσον πάσχετε από υπέρταση ή έχετε φυσιολογική πίεση.

9. Μην κοιμηθείτε αμέσως μετά το φαγοπότι, αλλά μία με δύο ώρες μετά, για να αποφύγετε την παλινδρόμηση γαστρικών υγρών και να βοηθήσετε τον οργανισμό σας κατά την πέψη.

10. Η υπερκόπωση κατά την διάρκεια της εορταστικής περιόδου είναι συχνή στον χρονίως πάσχοντα. Να αποφεύγετε σε όλο το διάστημα των εορτών, την αϋπνία, τις ακατάστατες ώρες ύπνου, το στρες και την υπερκόπωση.

Οι ωοθήκες είναι ένα όργανο που τείνουμε να το αγνοούμε μέχρι να υπάρξει πρόβλημα. Δίνουμε προσοχή μόνο όταν έχουμε κράμπες γύρω από την περίοδό μας.

Θα έπρεπε όμως να μας ενδιαφέρει πόσο υγιείς είναι οι ωοθήκες μας, επειδή παίζουν απολύτως ζωτικό ρόλο στη συνολική υγεία, ευεξία και φυσική μας κατάσταση. Έχουν τρεις σημαντικές λειτουργίες: εκκρίνουν ορμόνες, προστατεύουν τα ωάρια και απελευθερώνουν ωάρια έτοιμα για πιθανή γονιμοποίηση, ενώ συνεχίζουν να παράγουν ορμόνες μετά την εμμηνόπαυση. Έτσι, αν μας απασχολεί η ορμονική υγεία και ο αντίκτυπος που έχουν οι ορμονικές ανισορροπίες στον έμμηνο κύκλο, τα επίπεδα ενέργειας και τη διάθεσή μας, τότε πρέπει να νοιαζόμαστε για την υγεία των ωοθηκών μας.

Τροφές που βελτιώνουν την υγειά της ωοθυλακιορρηξίας

Ανάλογα με την υποκείμενη αιτία, η διατροφή έχει ενδεχομένως μεγάλο ρόλο να διαδραματίσει στην υποστήριξη της υγείας της ωοθυλακιορρηξίας. Η επαρκής πρόσληψη ενέργειας και μακροθρεπτικών συστατικών υποστηρίζει την επικοινωνία του εγκεφάλου με τις ωοθήκες μέσω πολλαπλών νευροενδοκρινικών οδών.

Η πρόσληψη υδατανθράκων επηρεάζει ιδιαίτερα την παραγωγή ινσουλίνης (μια ορμόνη που απελευθερώνεται από το πάγκρεας για να διεγείρει την πρόσληψη γλυκόζης στα κύτταρα), η οποία, σύμφωνα με τον Dunn, μπορεί να παίζει ρόλο στην ανάπτυξη ανωοθυλακιορρηκτικών ενδοκρινικών διαταραχών, όπως το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS).

Οι πρωτεΐνες και τα λίπη παρέχουν τα δομικά δομικά στοιχεία για διάφορες ορμόνες, συμπεριλαμβανομένων πεπτιδικών ορμονών όπως η FSH και η LH, και στεροειδών ορμονών όπως τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη.

Οι βιταμίνες και τα μέταλλα έχουν επίσης σημαντικό ρόλο στις φυσιολογικές διεργασίες που υποστηρίζουν την ποιότητα των ωαρίων, την ωρίμανση των ωαρίων, την εμφύτευση και το μειωμένο οξειδωτικό στρες.

Ποια μικροθρεπτικά συστατικά βοηθάνε στην καλή υγεία των ωοθηκών

Βρίσκονται στους ξηρούς καρπούς, το σουσάμι, τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα φασόλια, τα στρείδια και το άπαχο κόκκινο κρέας.

• Βιταμίνη D (έχει σημαντικό ρόλο στη γονιμότητα με υποδοχείς στις ωοθήκες, τον πλακούντα και το ενδομήτριο). Βρίσκεται στα λιπαρά ψάρια, στον κρόκο αυγού, στο συκώτι βοδινού κρέατος, στα μανιτάρια, στον ήλιο.
• Φυλλικό οξύ (ποιότητα των αυγών). Βρίσκεται στα σκούρα φυλλώδη λαχανικά, στα όσπρια και στα εμπλουτισμένα δημητριακά.
• Βιταμίνες A, C, E και σελήνιο (παρέχουν και υποστηρίζουν σημαντική αντιοξειδωτική ποιότητα και προστατεύουν τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη των αυγών). Βρίσκονται σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, γάλα και γιαούρτι, γαλοπούλα, αυγά.