ΜΙΧΑΛHΣ ΚΑΚΕΠHΣ, Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος,
συνεργάτης στο Ιατρικό Κέντρο Ψυχικού,
εξωτερικός συνεργάτης Ερρίκος Ντυνάν & Mediterraneo Hospital
Οι τρίχες κατά την εμβρυική φάση της ζωής καλύπτουν όλο το σώμα και πέφτουν ένα μήνα πριν τον τοκετό. Παραμένει ωστόσο, το χνούδι που καλύπτει όλο το σώμα, παράλληλα με τις τελικές τρίχες που είναι πιο μακριές και χοντρές από ότι το χνούδι και καλύπτουν το κεφάλι, τα φρύδια και αργότερα το εφήβαιο, τις μασχάλες και στους άνδρες το πρόσωπο (γένια) και το στήθος. Οι τρίχες εκφύονται από ειδικούς θύλακες που βρίσκονται στο χόριο, από τους οποίους τρέφονται και αναπτύσσονται. Το δέρμα του τριχωτού της κεφαλής στο σύνολό του και η υγεία του είναι καθοριστικός παράγοντας για την ανάπτυξη, τον αριθμό και την εν γένει ποιότητα των τριχών.
Κάθε τρίχα, διέρχεται 3 στάδια από την γέννηση της:
α) το αναγενές στάδιο αύξησης που είναι το μακρύτερο σε χρονική διάρκεια (2 με 6 χρόνια για τις τρίχες του τριχωτού της κεφαλής). Η μέση ημερήσια αύξηση της τρίχας σε αυτό το στάδιο είναι περίπου 1-1,2 cm τον μήνα.
β) το καταγενές στάδιο: αρχίζει με το τέλος του αναγενούς σταδίου και είναι σύντομο σε διάρκεια. (2 με 3 εβδομάδες). Σε αυτό το στάδιο, η τρίχα παύει να αναπτύσσεται και διάφορες εξεργασίες στην θηλή, ετοιμάζουν την πτώση της.
γ) το τελογενές στάδιο που στο τριχωτό της κεφαλής, διαρκεί 1 με 4 μήνες, κατά την διάρκεια του οποίου η τρίχα κάποια στιγμή αποβάλλεται. Ταυτόχρονα, δημιουργείται η νέα τρίχα, στο ίδιο σημείο που θα αντικαταστήσει την παλιά.
Ο όρος αλωπεκία, χρησιμοποιείται για κάθε απώλεια τριχών, ανεξάρτητα από την εντόπιση, την έκταση και την αιτιολογία που την προκάλεσε. Οι αλωπεκίες, διακρίνονται σε εντοπισμένες και σε διάχυτες, όπως επίσης και σε ουλωτικές και μη ουλωτικές. Η τελευταία υποδιαίρεση είναι ιδιαίτερα σημαντική, γιατί καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και την πρόγνωση.
Η τριχόπτωση μπορεί να αφορά μόνο το τριχωτό της κεφαλής ή/και το γένειο στους άντρες ή και τις τρίχες του φρυδιού, του σώματος, των μασχαλών και του εφηβαίου σε άντρες/γυναίκες.
Το πρόβλημα της τριχόπτωσης αφορά σε πολλούς παράγοντες που το δημιουργούν όπως ορμονικές διαταραχές, κληρονομικότητα, λήψη συγκεκριμένων ομάδων φαρμάκων για μεγάλο διάστημα, έλλειψη σιδήρου και ιχνοστοιχείων (εξασθένιση του οργανισμού από ασθένειες, κακή διατροφή, μειωμένη αντοχή του ανοσοποιητικού συστήματος) φθορά του οργανισμού κατά την γήρανση κ.α.
Η τριχόπτωση ανάλογα με τον αριθμό απώλειας τριχών διακρίνεται σε φυσιολογική (80 -160 τρίχες / μέρα απώλεια και αναγέννηση τριχών) ή παθολογική όταν η απώλεια δεν αποκαθίσταται επαρκώς ή καθόλου.
ΜΗ ΟΥΛΩΤΙΚΕΣ ΑΛΩΠΕΚΙΕΣ
α) Διάχυτη αλωπεκία
Ως διάχυτη αλωπεκία, περιγράφεται η απώλεια τριχών από όλο το τριχωτό της κεφαλής.
α1) Τελογενής ροή:
Eίναι η προσωρινή, περιστασιακή, αυξημένη απώλεια τριχών, συνήθως λόγω της ταχείας μετάπτωσης τους από την αναγενή στην τελογενή φάση.
Παράγοντες που προκαλούν διάχυτη απώλεια τριχών είναι η απώλεια αίματος, είτε κατά την έμμηνο ρύση είτε από κάποια άλλη παθολογική εστία στον οργανισμό, όπως αιμορροϊδες, πολύποδες, θηλώματα, εκκολπώματα, ενώ άλλα αίτια που μπορεί να προκαλέσουν απώλεια τριχών είναι η καχεξία και η εξάντληση του οργανισμού από σοβαρές χειρουργικές επεμβάσεις, τα εμπύρετα νοσήματα, θυροειδοπάθειες, σιδηροπενία, κακή διατροφή, κάπνισμα, stress, εξαντλητικές δίαιτες, τοκετός, κακοήθειες.
Συνήθως οι ασθενείς παρατηρούν ιδιαίτερα μεγάλη απώλεια τριχών κατά το χτένισμα ή το λούσιμο.
Απαιτούνται αιματολογικές εξετάσεις όπως γενική αίματος, σίδηρος, φερριτίνη ορού (προσδιορισμός της πληρότητας των αποθηκών του οργανισμού σε σίδηρο), T3, T4, TSH. (έλεγχος θυροειδούς).
Θεραπευτικά, αντιμετωπίζεται το υποκείμενο αίτιο, καθώς επίσης χρησιμοποιούνται και λοσιόν με κορτικοειδή κατά βάση και μινοξιδίλη όπως και χορήγηση ιχνοστοιχείων, βιταμινών ή ειδικών συμπληρωμάτων από το στόμα.
α2) Αναγενής ροή
Τα συνηθέστερα αίτια της αλωπεκίας αυτής, είναι τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα και η ακτινοθεραπεία.
Αν το αίτιο αυτού του τύπου αλωπεκίας εκλείψει, το πρόβλημα αποκαθίσταται πλήρως. Η μινοξιδίλη 5% έχει χρησιμοποιηθεί με ικανοποιητικά αποτελέσματα.
β) Γυροειδής αλωπεκία
✤ Πρόκειται για μια συχνή, μη ουλωτική αλωπεκία, αυτοάνοσου τύπου που προσβάλλει συνήθως αγχώδη, εσωστρεφή, συναισθηματικά άτομα ύστερα από ένα ένοτονο ψυχολογικό stress.
Το 0,2-1% του γενικού πληθυσμού πάσχει ενώ είναι το ίδιο συχνή και στα δύο φύλα.
Η θεραπεία εκλογής εις χείρας ιατρού, περιλαμβάνει κορτιζόνη, εξειδικευμένα σκευάσματα ή φωτοθεραπεία.
γ) Ανδρογενετικού τύπου αλωπεκία
✤ Πρόκειται για μία ιδιαίτερα συχνή, προοδευτικά εξελισσόμενη αλωπεκία, η οποία παρατηρείται ως συνέπεια της επίδρασης των ανδρογόνων στους τριχικούς θυλάκους της κεφαλής, γενετικά προδιατεθειμένων ατόμων. Αφορά και τα δύο φύλα, αλλά φυσικά είναι συχνότερη στους άντρες ξεκινώντας από την ηλικία των 25 χρόνων και στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.
Η θεραπεία της ανδρογενετικού τύπου αλωπεκίας, είναι δύσκολη και επίπονη.
Η καλύτερη και αποτελεσματικότερη θεραπεία αποκατάστασης της ανδρογενετικού τύπου αλωπεκίας, είναι η μεταμόσχευση μαλλιών που αποτελεί από μόνη της ένα ολόκληρο κεφάλαιο και πρέπει να αντιμετωπίζεται από εξειδικευμένο γιατρό σε αξιόπιστα κέντρα, στοχευμένα, με εξατομικευμένη εφαρμογή ανάλογα με το προφίλ υγείας του ατόμου στο οποίο θα εφαρμοστεί.
δ) Τραυματική αλωπεκία
Προκαλείται από χρόνια και συνεχή έλξη, βίαια εκρίζωση ή χρόνια τριβή των τριχών. Παρατηρείται κυρίως σε γυναίκες που πιάνουν τα μαλλιά τους με αλογοουρά ή όταν γίνεται κατάχρηση προϊόντων life style. (λακ, ζελές, μαλακτικά, αφρός), ή μεγάλη χρήση των μπικουτί, ή έντονη χρήση σεσουάρ ή βουρτσίσματος. (καλύτερα να χτενίζονται με χτένα με αραιά δόντια την επονομαζόμενη «τσουγκράνα»).
ε) Τριχοτιλλομανία
Πρόκειται για την συνεχή περιέλιξη των τριχών γύρω από το δάκτυλο και την απόσπαση τους, η οποία μπορεί να γίνεται ενσυνείδητα ή ασυνείδητα κατά την διάρκεια της μελέτης, της παρακολούθησης κάποιου θεάματος ή πριν από τον ύπνο.
Πολλά παιδιά, εκδηλώνουν την νόσο αυτή ως αντίδραση στις δυσκολίες του σχολείου ή του οικογενειακού περιβάλλοντος τους. Σε μεγαλύτερες ηλικίες, συνδέεται με άγχος, κατάθλιψη ή άλλα ψυχικά νοσήματα.
ΟΥΛΩΤΙΚΕΣ ΑΛΩΠΕΚΙΕΣ
Ως ουλωτική αλωπεκία, χαρακτηρίζεται η κατάσταση κατά την οποία έχουμε μόνιμη απώλεια των τριχών, εξαιτίας της καταστροφής των τριχικών θυλάκων και της αντικατάστασης τους από ουλώδη ιστό.
Δυστυχώς από την στιγμή που θα εγκατασταθεί η ουλωτική αλωπεκία, είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί.
Σε κάποιες όχι πολύ εκτεταμένες περιπτώσεις, είναι δυνατή η χειρουργική εξαίρεση των περιοχών της ουλωτικής αλωπεκίας και η συρραφή περιφερικά, του δέρματος.
Κλείνοντας θα θέλαμε να τονίσουμε ότι: Η κλινική εικόνα θα μας βοηθήσει να προσδιορίσουμε το είδος και την έκταση της αλωπεκίας καθώς και αν είναι εντοπισμένη ή διάχυτη όπως καιαν είναι σε ύφεση ή σε εξέλιξη.
Η τριχόπτωση είναι ένα δύσκολο και πολυσύνθετο πρόβλημα που απαιτεί έναν λεπτομερή και ενδελεχή κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο, καθώς και την καλή συνεργασία ιατρού και ασθενούς όπως και την επίδειξη υπομονής και προσήλωσης στο θεραπευτικό πλάνο και των δύο, ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα κάτι που άλλωστε ισχύει ως ένα βαθμό σε όλα τα νοσήματα.
