Κατηγορία: ΑΠΟΨΕΙΣ

Σε μια ελεύθερη οικονομία, σε όλα σχεδόν τα κράτη σήμερα στον πλανήτη, εκτός ίσως της Κούβας και της Βόρειας Κορέας, οι τιμές διαμορφώνονται, σε κανονικές συνθήκες, με βάση το επίπεδο της ζήτησης και της προσφοράς. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχει μόνο μια τιμή πάνω στην οποία οι καταναλωτές και οι παραγωγοί, ενός προϊόντος ή υπηρεσίας, συμφωνούν για το ύψος της συνολικής παραγωγής και αντίστοιχα της κατανάλωσης. Για υψηλότερη τιμή απ’ αυτή την τιμή ισορροπίας (είναι το σημείο που τέμνεται η καμπύλη της ζήτησης με την αντίστοιχη της προσφοράς) οι μεν παραγωγοί θα ήταν ευχάριστα διαθέσιμοι να αυξήσουν την παραγωγή τους, ενώ αντίστοιχα, για οποιαδήποτε τιμή χαμηλότερη, οι καταναλωτές ευχάριστα θα ήταν διαθέσιμοι να αυξήσουν την ζήτηση και την κατανάλωση του συγκεκριμένου προϊόντος.

Για παράδειγμα, εάν η τιμή ενός κιλού κρέατος ισορροπεί σήμερα στα 9€, με μηνιαία κατανάλωση έστω 1000 τόνων, η μείωση της τιμής θα αύξανε την ζήτηση, υποθετικά σε 1200 τόνους, ενώ η αύξηση της τιμής, θα είχε σαν αποτέλεσμα, την άνοδο της προσφοράς, χωρίς όμως να σημαίνει και αντίστοιχη αύξηση της ζήτησης. Αντίθετα η ζήτηση θα μειωνόταν κάτω της ποσότητας ισορροπίας, που υποθέσαμε παραπάνω ότι είναι 1000 τόνοι μηνιαίως. Ο λόγος αυτής της καταναλωτικής συμπεριφοράς είναι απλός: Το διαθέσιμο εισόδημα, της συντριπτικής πλειοψηφίας των καταναλωτών, είναι απολύτως συγκεκριμένο, έστω 1200€ μηνιαίως και η δυνατότητα αύξησης της παραγωγής αλλά και των παραγωγών, με όρια και προς τα επάνω και προς τα κάτω.
Οι μεν καταναλωτές, δηλαδή κυρίως τα νοικοκυριά, μοιράζουν το μηνιαίο εισόδημα τους με κριτήριο τις ανάγκες και το ύψος του εισοδήματος τους , σε δεκάδες προϊόντα και υπηρεσίες (αλήθεια έχετε σκεφθεί σε πόσες δεκάδες προϊόντα μοιράζετε τον μισθό σας μηνιαίως) οι δε παραγωγοί παράγουν με κριτήριο τις δυνατότητες της μονάδας τους αλλά και την τιμή που διαμορφώνεται στην αγορά. Αυτονόητο, η τιμή κάτω του κόστους τους, σημαίνει μηδενική παραγωγή, αλλά και πολύ υψηλή τιμή δεν σημαίνει αυτόματα αύξηση της παραγωγής, αφού τα περιθώρια, ειδικά βραχυπρόθεσμα, μιας παραγωγικής μονάδας, είναι συγκεκριμένα.

Όσο και αν φαίνεται παράξενο, στους μη επαΐοντες, η συνολική παραγωγή ενός προϊόντος, ακόμα και σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει συγκεκριμένα όρια. Κι αυτό γιατί, για να παραχθεί κάτι, χρειάζονται συνήθως 4 συντελεστές: έδαφος, κεφάλαιο, εργατικό δυναμικό και επιχειρηματικότητα. Κανένας απ’ αυτούς δεν υπάρχει σε απεριόριστη ποσότητα.
Κάπως έτσι λοιπόν, οι τιμές και οι καταναλώσεις προϊόντων και υπηρεσιών, βρίσκουν το σημείο αναφοράς και ισορροπούν αυτόματα με βάση τους μηχανισμούς, όπως απλά εξηγήσαμε, της προσφοράς και της ζήτησης.

Αυτά υπό κανονικές συνθήκες,… θα έλεγα ιδανικές. Ο «χρυσός» αυτός κανόνας της ελεύθερης αγοράς και οικονομίας, διαστρεβλώνεται ιδιαίτερα συχνά, από πολλούς εξωγενείς παράγοντες. Κάνοντας απλή αναφορά σε κάποιους απ’ αυτούς θα ανέφερα τους τοπικούς ή διεθνείς πολέμους, τις κλιματολογικές συνθήκες και την ραγδαία μεταβολή του περιβάλλοντος , τις υγειονομικές συνθήκες, όπως πανδημίες αλλά και το πολιτικό περιβάλλον που επικρατεί σε μια χώρα ή διεθνώς.

Δεν θέλω να αναλύσω τις επιπτώσεις του κάθε ενός, γιατί σίγουρα θα χρειαζόμουν δεκάδες σελίδες. Όλοι οι παραπάνω όμως, όπως καταλαβαίνετε, παρεμβαίνουν τεχνικά στον «χρυσό» κανόνα της διαμόρφωσης των τιμών με βάση την συνολική προσφορά και ζήτηση και προκαλούν ανισορροπία δηλαδή πληθωρισμό.

Εκεί που θέλω να μείνω και να εστιάσω το άρθρο μου σήμερα, είναι σε έναν ακόμα παράγοντα στρέβλωσης, που έχει να κάνει με την τιμολογιακή κουλτούρα των προσφερόντων, προϊόντα και υπηρεσίες, δηλαδή των παραγωγών αλλά και την ασταθή ψυχολογία των καταναλωτών. Η οικονομία και η οικονομική επιστήμη, δυστυχώς, δεν στηρίζεται μόνο σε μαθηματικές και οικονομετρικές εξισώσεις, αλλά σε μεγάλο βαθμό, στην κουλτούρα, την επιμόρφωση αλλά και την ψυχολογία ενός λαού.

Εάν για παράδειγμα το αστεροσκοπείο της ΝΑΣΑ εκδώσει ανακοίνωση ότι ενδεχομένως να υπάρξει σύγκρουση αστεροειδή με την γη σε λίγες ημέρες, αυτό είναι ικανό να οδηγήσει, με στοιχεία πανικού, πάρα πολλούς Έλληνες και όχι μόνο, να τρέξουν να αδειάσουν τα ράφια των supermarkets και κατά συνέπεια κάποιοι παραγωγοί και διακινητές προϊόντων να ανεβάσουν τις τιμές «στο θεό».
Τίποτε απ’ αυτά δεν θα τους σώσει σε περίπτωση σύγκρουσης. Το πιο πιθανό είναι, ότι δεν θα γίνει σύγκρουση και απλά οι τιμές θα ανέβουν πάνω από τις τιμές ισορροπίας, και μάλλον, δεν θα ξαναπέσουν στο προηγούμενο επίπεδο, μετά την αποκατάσταση του πανικού. Τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.
Το φαινόμενο αυτό είναι μια κλασική περίπτωση αρνητικής κουλτούρας και ψυχολογίας από την πλευρά των καταναλωτών, δηλαδή της ζήτησης. Μπορείτε από μόνοι σας να αναλογιστείτε παρόμοια φαινόμενα στην Ελληνική και μάλιστα πρόσφατη πραγματικότητα π.χ. πανδημία στα αρχικά της στάδια.

Από την πλευρά των παραγωγών, δυστυχώς, τα πράγματα είναι εξ ίσου επικίνδυνα και απαράδεκτα. Δανείζομαι, λοιπόν, την παρούσα κρίση, που έχει ανεβάσει τον πληθωρισμό σε ιστορικά επίπεδα και επηρεάζει την ψυχολογία σχεδόν όλων μας. Η άνοδος των τιμών και του πληθωρισμού οφείλεται, χωρίς αμφιβολία, στον γνωστό πόλεμο και στον απόηχο της πανδημίας, που δυσκόλεψε τις ροές πρώτων υλών και τελικών προϊόντων. Οι ροές, εκτός των καυσίμων, σιγά-σιγά αποκαθίστανται και το βασικό πρόβλημα εστιάζεται, πλέον, στην προσφορά των ορυκτών καυσίμων που οφείλεται στον πόλεμο του Πούτιν αλλά και στην στρατηγική που επέλεξαν Ευρωπαίοι και Αμερικανοί. Άλλο μεγάλο κεφάλαιο με πολλούς αστερίσκους. Μη το αναλύσουμε. Ίσως άλλη φορά.

Ωραία λοιπόν, αυξήθηκαν τα καύσιμα κατά 80%,100% ή εάν θέλετε 200%. Αυτό που παρατηρείτε, τουλάχιστον στην Ελλάδα, είναι να αυξάνονται όλες σχεδόν οι τιμές, κατά 30% – 40%. Και ερωτώ, αυτός που παράγει κεράσια, αγγούρια ή υπηρεσίες διαφήμισης έχει άνοδο στο τελικό κόστος του 30% ή 40%; Δηλαδή το πετρέλαιο στην παραγωγή ντομάτας στην λιανική πώληση της στον καταναλωτή αποτελεί το 1/3 αυτής της τελικής τιμής; Όχι βέβαια. Σε καμία περίπτωση. Ο πρωτογενής τομέας και όχι μόνο, είναι γνωστό, ότι είναι αυτό που αποκαλούμαι εντάσεως εργασίας. Το κύριο δηλαδή κόστος είναι το εργασιακό και όχι το πετρέλαιο ή το ηλεκτρικό. Χιλιάδες προϊόντα στην Ελλάδα και όχι μόνο είναι εντάσεως εργασίας ή κεφαλαίου, όπου η ενέργεια δεν ξεπερνάει το 5% στο συνολικό κόστος της λιανικής τιμής του προϊόντος. Πως δικαιολογούνται λοιπόν αυξήσεις της τάξεως του 20% ή 30% ή ακόμα και, 40% για να μην αναφερθώ και σε υψηλότερα φαινόμενα.

Αυτό είναι αισχροκέρδεια ή έλλειψη τιμολογιακής κουλτούρας από πλευράς παραγωγών και διακινητών προϊόντων. Αισχροκέρδεια και έλλειψη τιμολογιακής κουλτούρας είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Στην πρώτη (αισχροκέρδεια) συνειδητά αυξάνω τις τιμές μου για να κάνω υπερκέρδη στηριζόμενος στην λαϊκή ρήση «ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται», ενώ στην έλλειψη κουλτούρας δεν είναι πρόθεση μου τα υπερκέρδη αλλά κάνω απλά αυξήσεις 30% – 40% χωρίς ανάλυση του πραγματικού μου κόστους, ακολουθώντας άλλους. Δεν είμαι πια και βλάκας!!.
Και όμως τελικά είμαι και κακός ψυχολογικά καταναλωτής και αισχροκερδής στη πρώτη περίπτωση και βλάκας, στην δεύτερη περίπτωση, παραγωγός ή διακινητής προϊόντων.
Όλα αυτά που συμβαίνουν, στην έλλειψη καυσίμων και πρώτων υλών, έχουν ημερομηνία λήξης και μάλιστα όχι παραπάνω από 12-18μήνες. Οι συνέπειες όμως των κακών αντιδράσεων, από πλευράς της προσφοράς και της ζήτησης, ακόμα και των σπασμωδικών αντιδράσεων Κρατών και Κεντρικών Τραπεζών, μπορεί να είναι ολέθριες για χιλιάδες επιχειρήσεις στην Ελλάδα και διεθνώς και θα στοιχήσουν χιλιάδες εάν όχι εκατομμύρια θέσεις εργασίας παγκοσμίως. Οι Κεντρικές Τράπεζες αυξάνουν η μία μετά την άλλη τα επιτόκια, περιορίζοντας την συνολική κυκλοφορία του χρήματος, άρα και της ζήτησης .Πιστεύουν ότι έτσι, θα περιορίσουν τον πληθωρισμό, που είναι όπως λένε η προτεραιότητα τους. Κούνια που τους κούναγε. Εάν δεν τελειώσουν αυτόν τον πόλεμο, δεν πρόκειται να τελειώσουν με τον πληθωρισμό, τουλάχιστον, στα επίπεδα του 2% που ονειρεύονται. Ο άλλος «χρυσός κανόνας», της ελεύθερης οικονομίας, ότι μειώνεις την ζήτηση με μείωση της ρευστότητας, μέσω αύξησης επιτοκίων, ισχύει μόνο σε συνθήκες κανονικότητας. Κάτω από τις σημερινές συνθήκες μόνο ύφεση και ανεργία θα πετύχουν. Η Αμερικάνικη Κεντρική Τράπεζα (FED) έχει αρχίσει την αύξηση των επιτοκίων εδώ και τουλάχιστον 4 μήνες, Πόσο μείωσε τον πληθωρισμό;… καθόλου , αντίθετα αυξήθηκε. Παράλληλα τρέχει με ρυθμούς ανάπτυξης κάτω από το 0% μετά από πολλά χρόνια. Το ίδιο επακολουθεί και στις μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης. Μόνο η Ελλάδα χάρις στον τουρισμό, και 2-3 μικρές ακόμα χώρες, δεν έχουν μέχρι στιγμής ύφεση. Για πόσο ακόμα; Ευρώπη και Αμερική δεν θέλουν να κοιτάξουν κατάματα το πραγματικό αίτιο και καταφεύγουν σε κλασικά εργαλεία μακροοικονομίας που έχει αποδειχθεί, επανειλημμένως, στο παρελθόν, ότι έχουν αποτύχει. Αλλά ποιος ακούει;!!

Συμπέρασμα: α) η οικονομία λειτουργεί με οικονομικούς και μαθηματικούς όρους μόνο υπό κανονικές συνθήκες, β) εξωγενείς παράγοντες όπως πόλεμοι, πανδημίες έντονα κλιματολογικά φαινόμενα ακυρώνουν τα «κλασικά εργαλεία» αποκατάστασης και απαιτούν λύσεις α λα καρτ για θεραπεία των πραγματικών αιτίων γ)για εμάς τους καταναλωτές και επαγγελματίες-παραγωγούς, απαιτείται διαφοροποίηση καταναλωτικής ψυχολογίας και τιμολογιακής κουλτούρας.
Η επιμόρφωση μέσα στο σπίτι και κυρίως η εκπαίδευση από την πρωτοβάθμια, σπουδές, σε βασικά θεωρητικά θέματα αλλά και παραδείγματα της σύγχρονης οικονομικής ιστορίας, θα πρέπει να είναι βασική προτεραιότητα όλων μας. Σήμερα, αυτά τα βασικά στοιχεία, περί μηχανισμών της αγοράς και ψυχολογίας, πρέπει να είσαι τουλάχιστον πρωτοετής φοιτητής οικονομικού πανεπιστημίου για να τα διδαχθείς. Πόσο μάλλον για να τα εμπεδώσεις. Ψυχολογία-κουλτούρα, λοιπόν τα ζητούμενα. Και δ) δυστυχώς δεν ζούμε στην εποχή hommo economus αλλά στην εποχή του hommo politicus και hommo dominus.

Το ζητούμενο από τις κατά τα αλλά δημοκρατικές κυβερνήσεις, δεν είναι η ευημερία και η επιθυμία της πλειοψηφίας των πολιτών αλλά η πολιτική και η οικονομική επικυριαρχία των ολίγων και ισχυρών. Oικονομικά, φαινόμενα όπως πληθωρισμός, ύφεση, ανεργία αλλά και μεταναστευτικό είναι στοιχεία που λίγο συγκινούν τους ισχυρούς κυβερνήτες μας. Σε διαφορετική περίπτωση θα είχαν επέμβει αποφασιστικά στην Συρία, την Λιβύη, την Παλαιστίνη στην Υεμένη κ.λ.π. Τους αφήνουν όμως οι ισχυροί και η πολεμική βιομηχανία;
Δεν είμαι ο πρώτος ούτε ο τελευταίος που προβληματίζεται για τι είδους δημοκρατικές κυβερνήσεις προάγει στην εξουσία, το παρόν πολιτικό, εν γένει, σύστημα.
Πρόσφατα με την εκλογή της Μελόνι στην Ιταλία, διάβαζα σχόλιο σε εφημερίδα ότι οι Ιταλοί κατέληξαν σε αυτήν την επιλογή, αφού απογοητεύτηκαν από όλα τα αλλά κόμματα του Δημοκρατικού Τόξου. Η Μελόνι τους υποσχέθηκε το διαφορετικό. Μένει να δούμε πόσο και αυτή θα υπηρετήσει αυτά που υποσχέθηκε ή σύντομα θα υποταχθεί στο κατεστημένο.
Εγώ προσωπικά κρατώ μικρό καλάθι. Μία από τα ίδια, μέχρι να εμφανιστεί ένα άλλο κόμμα, που θα υπόσχεται και αυτό το συμφέρον των πολλών, και θα διεκδικεί την εξουσία, μέχρι να γίνει εξουσία… και πάλι από την αρχή.

Ίδιες πολιτικές διαδικασίες που παράγουν ίδια αποτελέσματα. Δεν ξέρω να σας πω αν υπάρχει ελπίδα, αλλά ξέρω ότι η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. Κρατήστε την όσο μπορείτε ψηλά και όσο μπορείτε σε θετικό πρόσημο την ψυχολογία και την υγείας σας.

Η ανάγνωση του ΔΥΟ, πιστέψτε με, βοηθάει.
Καλό φθινόπωρο

Διαβάζουμε συνεχώς αυτήν την περίοδο, και μάλιστα με πολύ στόμφο, για τις επερχόμενες αυξήσεις των επιτοκίων, τόσο από την κεντρική Αμερικάνικη τράπεζα (FED) όσο και από την Ευρωπαϊκή (ΕΚΤ) και την Αγγλική.

Στο ίδιο μοτίβο και άλλες ευρωπαϊκές, όπως η κεντρική τράπεζα Ελβετίας, αλλά και του Καναδά και της Ιαπωνίας.
Αιτία είναι η συγκράτηση του καλπάζοντα πληθωρισμού, που σπάει τα ρεκόρ το ένα μετά το άλλο σ’ όλο τον δυτικό κόσμο, που τα τελευταία χρόνια είχε επαναπαυθεί σε πληθωρισμούς κάτω του 2%, ενώ σήμερα ξεπερνάει το 8% σε Ευρώπη και Αμερική.

Βέβαια, υπάρχουν και χώρες που βιώνουν για πολλά χρόνια πληθωρισμούς με πολύ υψηλά διψήφια νούμερα, όπως στη Νότια Αμερική, στην Τουρκία, σε κάποιες χώρες της Αφρικής. Αυτό όμως το έχουμε συνηθίσει και λόγω της απόστασης δεν επηρεάζει άμεσα τον μέσο Ευρωπαίο και Αμερικανό πολίτη. Το 8% και πλέον όμως, στο κατώφλι της πόρτας μας, πονάει πολλαπλά τα μικρά και μεσαία κυρίως εισοδήματα, δηλαδή, το 95% του πληθυσμού των κρατών που συζητούμε.

Έτσι λοιπόν, και σύμφωνα με τους δογματικούς κανόνες της οικονομικής επιστήμης, το «φάρμακο» κατά του πληθωρισμού, είναι «αδιαμφησβήτητα» η αύξηση των επιτοκίων που οδηγεί σε μάζεμα του κυκλοφορούντος χρήματος, στις εμπορικές κυρίως τράπεζες, με κίνητρο τα οφέλη των καταναλωτών και των επιχειρήσεων από τα υψηλά επιτόκια καταθέσεων. Παράλληλα, αποθαρρύνει καταναλωτές και επιχειρήσεις να δανειστούν «φρέσκο» χρήμα για κατανάλωση και επενδύσεις.

Με απλά λόγια, μειώνεται τεχνητά η ζήτηση και έτσι πιστεύουμε ότι μειώνουμε άμεσα και τις τιμές. Απλά μαθηματικά δηλαδή!
Με τις σημερινές συνθήκες εμένα μου ακούγεται όπως το «πονάει δόντι… βγάζει δόντι».

Οι θιασώτες των δογματικών κανόνων της οικονομίας αυτήν τη φορά ή κάνουν πως δεν βλέπουν το σύνθετο πρόβλημα της παγκόσμιας οικονομίας ή όντως έχουν αχρωματοψία.
Αυξάνεις τα επιτόκια, όταν πράγματι έχεις μια υπερθερμαινόμενη οικονομία, όπου η ζήτηση υπερβαίνει κατά πολύ τη μέγιστη δυνατότητα της προσφοράς.

Σήμερα, είναι γεγονός, ότι η προσφορά προϊόντων και πρώτων υλών δεν μπορεί να ανταποκριθεί στη ζήτηση. Αυτό όμως δεν οφείλεται σε πραγματική αδυναμία των παραγωγικών πόρων, αλλά είναι καθαρά τεχνητή. Πανδημία και Ρωσο-Ουκρανικός πόλεμος, τον οποίο ουσιαστικά τον μετατρέψαμε σε παγκόσμιο, φέρουν αποκλειστικά τη σφραγίδα για την τεχνητή μείωση της συνολικής προσφοράς και συνεπώς την αύξηση των τιμών σε ενέργεια, πρώτες ύλες και τελικά προϊόντα. Εάν δεν ξεπεραστούν αυτές οι αιτίες, και στο 7% να αυξήσουν οι κεντρικές τράπεζες, και αντίστοιχα και παραπάνω οι εμπορικές, τα επιτόκια, ο πληθωρισμός σε παγκόσμιο επίπεδο θα συνεχίσει τις πολύ υψηλές του πτήσεις και σε καμία περίπτωση, ασφαλώς, δεν πρόκειται να προσγειωθεί στο 2% που ονειρεύονται στην Αμερική και την Ευρώπη.

Αντίθετα, αυτό που θα πετύχουν, με τη μείωση της ζήτησης, είναι την ύφεση στις οικονομίες τους και τον εφιάλτη του στασιμοπληθωρισμού, δηλαδή την ύφεση με παράλληλο πληθωρισμό. Την έχουν βιώσει αρκετές φορές αυτή τη συνταγή, η αμερικάνικη και κατ΄ ακολουθία η παγκόσμια οικονομία, στις δεκαετίες του ΄60 και ΄70.
Απ΄ αυτήν την άποψη, προσωπικά, είμαι από του λίγους ίσως οικονομολόγους «δυτικού τύπου», που δεν χλεύασε τον Τούρκο πρόεδρο, επειδή με πολύ υψηλό πληθωρισμό (70%) όχι μόνο δεν αύξησε τα επιτόκια, αλλά συνεχώς τα μειώνει. «Ανορθόδοξο», φωνάζουν όλοι εν χορώ!

Αποτέλεσμα, το πρώτο τρίμηνο η τουρκική οικονομία να παρουσιάσει ανάπτυξη σχεδόν 8%. Αμερική και Ευρώπη την ίδια περίοδο λιγότερο από 1,5% ανάπτυξη, με έντονες τάσεις ακόμα και για ύφεση μέχρι το τέλος του χρόνου. Μα θα μου πουν κάποιοι οικονομικοτραφείς πως η λίρα υποτιμήθηκε 20% τουλάχιστον και ο πληθωρισμός ανέβηκε ακόμα υψηλότερα την ίδια περίοδο. Και εγώ τους ρωτώ πόσο σίγουροι είναι ότι με 125$ ανά βαρέλι το πετρέλαιο, με έλλειψη παγκοσμίως πρώτων υλών από Κίνα, Ρωσία, Ουκρανία, Ινδία κ.λπ. η αύξηση των επιτοκίων θα προσγείωνε τον πληθωρισμό σε μονοψήφια νούμερα στην Τουρκία και όχι μόνο; Ίσως 3- 5% από το 70%. Η ανάπτυξη όμως, το πιο πιθανό, θα ήταν πολύ κάτω του 7% του Α΄ τριμήνου με απρόβλεπτες συνέπειες στην ανεργία. Στο δίλημμα πληθωρισμός ή ανεργία ψηφίζω ανεπιφύλακτα πληθωρισμό. Καλύτερα οι πολίτες να κάνουν περικοπές, παρά να μην έχουν καθόλου εισόδημα και το κράτος να συντηρεί εκατομμύρια ανέργους.

Και όλα αυτά, όταν γνωρίζουμε ότι το πρόβλημα είναι σήμερα τεχνητό και ακούει στο όνομα του παγκόσμιου οικονομικού πολέμου που είναι πιο καταστροφικός και δομικός από τον στρατιωτικό πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας. Η λύση είναι μονόδρομος: άμεση παύση των εχθροπραξιών και επιστροφή στην κανονικότητα. Η κόντρα Αμερικής κατά Ρωσίας κυρίως και Κίνας εμμέσως, μόνο θύματα μπορεί να παράξει και στις πέντε ηπείρους. Η Αμερική πρέπει να συμβιβαστεί με την ιδέα ότι δεν παίζει μόνη της μπάλα και ότι υπάρχουν χώρες που αναπτύσσονται εξίσου δυναμικά και αμφισβητούν τη μονοκαθεδρία των ΗΠΑ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, το μεγάλο θύμα αυτής της κόντρας, πρέπει επιτέλους να ορθώσει ανάστημα και να ακολουθήσει τη δική της ανεξάρτητη πορεία με γνώμονα τα συμφέροντα και την ευημερία των λαών της. Είναι η τρίτη σε πληθυσμό και η δεύτερη σε Ακαθάριστο Προϊόν «χώρα», με τεράστια πολιτιστική και όχι μόνο παρακαταθήκη. Σήμερα, αυτοί οι λαοί της Ε.Ε., και όχι τόσο ο αμερικάνικος, βιώνουν τεράστιες απώλειες στο διαθέσιμο εισόδημά τους, όταν μάλιστα ο μέσος όρος αυτού είναι ήδη πολύ χαμηλότερος του αντίστοιχου αμερικάνικου.

Η Ελλάδα, με τη σειρά της, αναπόφευκτα ακολουθεί τις αποφάσεις των ισχυρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Αμερικής. Τι θα μπορούσε, άλλωστε, να κάνει.

Βιώνει πληθωρισμό 11%, αύξηση επιτοκίων, απειλές από την Τουρκία, αβεβαιότητα για τις επερχόμενες εκλογές, έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού, μείωση πληθυσμού για 10 τουλάχιστον συναπτά έτη (400,000), χρόνια διαθρωτικά προβλήματα με δικαιοσύνη, επιτελικό στην πραγματική του διάσταση κράτος, επενδυτική βαθμίδα και υψηλό δημόσιο χρέος, άπειρο αριθμό πολύ μικρών επιχειρήσεων χωρίς πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό κ.ά.

Υπάρχουν όμως και ακτίδες φωτός: Το χρέος, αν και στο 200% του ΑΕΠ, είναι σχετικά διαχειρίσιμο, η ανάπτυξη, προς το παρόν, για το 2022 και 2023 φαίνεται ότι θα ξεπεράσει τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, υπάρχει χάρις στα χρηματοδοτικά ευρωπαϊκά εργαλεία ένας πακτωλός χρημάτων που ελπίζουμε αυτή τη φορά (ίσως και τελευταία) να αξιοποιηθεί για παραγωγικές επενδύσεις, οι πράσινες αλλαγές στην ενέργεια θα μπορούσαν με τις ΑΠΕ να ευνοήσουν τη χώρα έστω και μακροπρόθεσμα, το ΝΑΤΟ να συγκρατήσει τις όποιες ορέξεις της Τουρκίας για θερμά επεισόδια. Όλα αυτά μπορούν να λειτουργήσουν ευεργετικά για την ελληνική οικονομία αλλά με προϋποθέσεις.

Οι Έλληνες πολίτες να συνειδητοποιήσουν ότι μόνο με τις δικές τους προσπάθειες μπορούν να αποκτήσουν το επίπεδο ευημερίας που επιθυμούν (τα αγαθά κόποις κτώνται) και οι Έλληνες πολιτικοί ότι η εξουσία δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά πρόσκαιρα τους την παραχωρεί ο λαός, για να υπηρετήσουν με τιμιότητα και διαφάνεια το κοινό συμφέρον.

Πεποίθηση μου είναι ότι μετά τη λήξη του στρατιωτικού σκέλους του Ρωσο-Ουκρανικού πολέμου τίποτα δεν θα είναι όπως πριν.
Ο πλανήτης θα βιώσει το μοίρασμα των οικονομικών συμφερόντων μεταξύ Ανατολής, με προεξέχουσα την Κίνα αλλά και Ρωσία, Ινδία, Νότια Αφρική κ.ά. (θα δούμε που θα κάτσει η μπίλια), και των κλασικών δυτικών χωρών. Η παγκόσμια κυριαρχία του δολαρίου ως συναλλακτικού νομίσματος θα αμφισβητηθεί, ενώ πρώτες ύλες και τελικά αγαθά θα κινούνται σε προνομιακές τιμές και με προτεραιότητα στις φίλες χώρες και των δύο βασικά πόλων.

Η Ελλάδα ξέρουμε που ανήκει, από τη συμφωνία ήδη της Γιάλτας. Ας δούμε, λοιπόν, ενωμένοι -και μέσα στα στενά νέα όρια που οι ισχυροί επαναπροσδιορίζουν- πως μπορούμε να αναβαθμίσουμε τη θέση μας. Οτιδήποτε άλλο είναι ουτοπία ή καταδίκη σε υποβάθμιση.

Καλό καλοκαίρι.

 

Εχουμε µπει για τα καλά στον δεύτερο µήνα του ΡωσοΟυκρανικού πολέµου και κάθε συνετός πολίτης σε αυτή την γη, προσπαθεί να καταλάβει τα πραγµατικά αίτια και κυρίως να µετρήσει τις όποιες επιπτώσεις του στην καθηµερινότητά του, αλλά και στο εγγύς, αν µην τι άλλο, µέλλον του. Και ενώ σχεδόν όλοι µας πιστεύουµε ότι ζούµε σε ένα περιβάλλον οικονοµικής και όχι µόνο παγκοσµιοποίησης, όπου κεφάλαια, αγαθά, άνθρωποι και ιδέες διακινούνται µε απίστευτη ταχύτητα και απρόσκοπτα, ξαφνικά βρισκόµαστε σε έναν πλανήτη χωρισµένο σε δύση και ανατολή, ή ορθότερα ΝΑΤΟ και Ε.Ε., κατά Ρωσίας µε τις χώρες που ανήκουν στην σφαίρα επιρροής της, όπου αγαθά, κεφάλαια, ακόµα και ειδήσεις στοχοποιούνται, ένθεν κακείθεν, γυρίζοντας την ανθρωπότητα σε µακρινές, όπως θα θέλαµε να πιστεύουµε, εποχές.

Τί συνέβη λοιπόν και φτάσαµε ως εδώ;

Η απάντηση είναι πολύπλοκη και εξαρτάται από ποια οπτική γωνία την βλέπει κανείς. Θα δώσω την δική µου πιστεύοντας, ότι αν µη τι άλλο, είναι αποστασιοποιηµένη από δογµατισµούς και οικονοµικοπολιτικά συµφέροντα, ενώ την ίδια στιγµή η ηλικία µου, µου δίνει το προνόµιο να έχω βιώσει όλα τα ιστορικά γεγονότα τα τελευταία τουλάχιστον 50 χρόνια. Ας αρχίσουµε λοιπόν µε την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης στα τέλη της 10ετίας του ‘80 και την κατάρρευση του κοµµουνιστικού µοντέλου που τόσο µίσησαν οι ∆υτικοί Σύµµαχοι του Β Παγκοσµίου Πολέµου και κυρίως οι Αµερικάνοι. Πιο µπροστά και µε την λήξη του πολέµου, µε την συµφωνία της Γιάλτας, ο κόσµος µοιράστηκε σε δύο στρατόπεδα της ∆ύσης και της Ανατολής, του καπιταλισµού και του σοσιαλισµού.
Έτσι άρχισε και ο ψυχρός πόλεµος ανάµεσα στα δύο στρατόπεδα που συχνά µετατρέπονταν σε θερµό, σε διάφορες γωνιές του πλανήτη. Κορέα, Βιετνάµ, µερικά µόνο παραδείγµατα. ∆ηµιουργήθηκε δε εξ αφορµής αυτής της αντιπαλότητας και η Βόρειοατλαντική Συµµαχία που ακούει στο όνοµα ΝΑΤΟ (1949). Στόχος η προστασία των ∆υτικών χωρών, από των εξ ανατολών κινδύνων, µιας σοσιαλιστικής χώρας, δηλαδή της Σοβιετικής Ένωσης και ενδεχοµένως και της ανερχόµενης Κίνας.

Με τον κατακερµατισµό όµως της Σοβιετικής Ένωσης και την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισµού θα περίµενε κανείς να δει και την κατάλυση του ΝΑΤΟ. Και το κραυγαλέο η ίδια η νέα Ρωσία ζήτησε µετά την Περεστρόικα, να ενταχθεί σαν µέλος του ΝΑΤΟ!! Το ΝΑΤΟ όχι µόνο δεν διαλύθηκε αλλά και «λογικά» σκεπτόµενο αρνήθηκε να κάνει µέλος του την καπιταλιστική πλέον Ρωσία. Εάν την έκανε θα έπαυε να έχει λόγο ύπαρξης. Αντίθετα προχώρησε σε ένταξη όλων των νέων κρατών που συστάθηκαν από την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.

Πολωνία, Ουγγαρία, Ρουµανία, σαν κράτη που αν µη τι άλλο ήταν στη σφαίρα επιρροής βάσει του συµφώνου της Βαρσοβίας (1955), και εν συνεχεία Τσεχία, Εσθονία, Λιθουανία, Λετονία. Όλα δηλαδή τα δυτικά σύνορα της Ρωσίας. Και έρχεται να αναρωτηθεί εύλογα κανείς τι σκοπούς εξυπηρετεί το ΝΑΤΟ, όταν ο στόχος της αλλαγής της Ρωσίας από το «επικίνδυνο κοµµουνιστικό» µοντέλο έχει επιτευχθεί και όταν η ίδια δέχεται να γίνει µέλος αυτής της Συµµαχίας;
Η απάντηση είναι µόνο µία. Το βαθύ στρατιωτικό κράτος της Αµερικής, ή πιο απλά, η αµυντική ή αν θέλετε η επιθετική βιοµηχανία της. Είναι το ίδιο βαθύ κράτος που σκότωσε τους Κένεντυ, δηµιούργησε δεκάδες πολέµους σε όλα τα µήκη και πλάτη αυτού του πλανήτη, δεν επιτρέπει να λυθεί το Παλαιστινιακό, το Κυπριακό, το Λιβυκό, διέλυσε την Γιουγκοσλαβία χωρίς ούτε αναφορά στο συµβούλιο ασφαλείας του ΟΗΕ, εισέβαλε στο Ιράκ άνευ αιτίας, συµβάλλοντας έτσι στη δηµιουργία του ISIS, το οποίο γρήγορα εξαπλώθηκε σε όλες σχεδόν τις ισλαµικές χώρες, καταστρέφοντας ολοσχερώς την Συρία, την Λιβύη κ.λπ. Και ενώ λοιπόν, για να γυρίσουµε στα Ουκρανικά, έχει περικυκλώσει σχεδόν όλη τη Ρωσία από τα δυτικά της σύνορα, προχωράει ένα βήµα παρακάτω να εντάξει Ουκρανία και Γεωργία στην Βορειοατλαντική Συµµαχία, ξέροντας, πολύ καλά, ότι εκεί είναι οι κόκκινες γραµµές της Ρωσίας του Πούτιν. Είναι σαν να έχεις µία τραυµατισµένη (λόγω των γεγονότων της δεκαετίας του ’90) αλλά ζωντανή αρκούδα και της πετάς πέτρες, πιστεύοντας ότι έτσι ή θα την σκοτώσεις ή θα σε παρακαλάει κλαίγοντας να την αφήσεις να ζήσει.

Έχουν γραφτεί ήδη άρθρα ότι ο κος Μπάιντεν παγίδευσε τον Πούτιν, ότι δήθεν θα εντάξει την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, για να προκαλέσει την αντίδραση του και έτσι να συσπειρώσει το ΝΑΤΟ, το εγκεφαλικά νεκρό, όπως το χαρακτήρισε και ο Μακρόν και ταυτόχρονα να πλήξει την Ρωσική οικονοµία.

Ποιό είναι όµως το διαφαινόµενο αποτέλεσµα;

Μία σειρά από οικονοµικά αντίποινα της ∆ύσης, που όµως γυρίζουν µπούµερανγκ και στην ίδια τη ∆ύση και κυρίως στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συγχρόνως, µία συσπείρωση των χωρών της Ασίας, κατά του ψυχρού οικονοµικού πολέµου της αµερικανικής πολιτικής. Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Ιράν, Πακιστάν, Αφγανιστάν, Ουζµπεκιστάν, Ινδονησία, Κατάρ, ακόµα και Βραζιλία και Νότια Αφρική, συσπειρώνονται σε ένα νέο οικονοµικοπολιτικό γίγνεσθαι, όπου οι συναλλαγές θα πραγµατοποιούνται σε ένα νόµισµα που δεν θα έχει να κάνει ούτε µε το δολάριο ούτε µε το ευρώ. Παράλληλα αγαθά και υπηρεσίες θα αλλάξουν διαδροµή µε προτεραιότητα τη διακίνησή τους στις χώρες επιρροής. Από ένα τέτοιο σκηνικό σίγουρα οι µεγάλοι χαµένοι θα βρεθούν να είναι η Ευρώπη και βέβαια η Ευρωπαϊκή Ένωση. Στερούµενη βασικών πρώτων υλών και βεβαίως πηγών ενέργειας, θα χρειαστεί 25 τουλάχιστον χρόνια για να βρει εναλλακτικές. Με 27 δε κράτη µέλη, µε διαφορετικά συµφέροντα και κουλτούρα (Βορράς Νότος κ.λπ.) είναι ισχυρά αµφίβολο, αν µπορέσει να απορροφήσει τους κραδασµούς. Από την άλλη πλευρά, η σύµµαχος Αµερική, έχει αποδείξει και µε τους πρόσφατους δασµούς σε ευρωπαϊκά προϊόντα, ακόµα και στο Ελληνικό λαδάκι, ότι πάνω από όλα είναι το Αμερικάνικο συµφέρον και η επικυριαρχία της σε όλα τα επίπεδα.
Αυτό θα το νιώσει και ο Πρόεδρος Ζελένσκι για τον οποίο τα χειρότερα θα έρθουν, δυστυχώς, µετά το τέλος του πολέµου. Όταν θα βρεθεί µε µία χώρα απόλυτα ισοπεδωµένη, χωρίς οικονοµία, υποδοµές και πόρους ανασυγκρότησης. Τώρα εισπράττει τα χειροκροτήµατα, πολύ καλό σηµάδι για ηθοποιούς σε ένα ειρηνικό θέατρο. Το τελικό όµως «χειροκρότηµα» θα είναι και το καθοριστικό. Αυτό δύσκολα θα το εισπράξει, όταν θα πρέπει να γυρίσουν τέσσερα τουλάχιστον εκατοµµύρια αυτοεξόριστοι από το εξωτερικό και διπλάσιοι τουλάχιστον από το εσωτερικό. Άξιζε το κόστος θα αναρωτηθούν εύλογα οι Ουκρανοί για ένα άρθρο στο Σύνταγµα τους, που ορίζει τη συµµετοχή τους σαν µέλος του ΝΑΤΟ; Στο τέλος αντί για ΝΑΤΟ θα δουν το ∆ΝΤ και εµείς οι Έλληνες και οι Αργεντινοί, και όχι μόνο, ξέρουµε πολύ καλά τι σηµαίνει ∆ΝΤ.

Συµπεράσµατα:

Το βαθύ κράτος της Αµερικής διατηρεί το ΝΑΤΟ για να ενισχύει την πολεµική της και όχι µόνο βιοµηχανία. Ο ΡωσοΟυκρανικός πόλεµος, µαζί και µε την προσπάθεια της Αµερικής να περιορίσει την ραγδαία οικονοµική εξάπλωση της Κίνας, θέτει τις βάσεις για ένα νέο οικονοµικοπολιτικό περιβάλλον, µε νέα διεθνή συναλλακτικά νοµίσµατα και νέες διαδροµές διακίνησης αγαθών και πρώτων υλών κατά προτεραιότητα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα βρεθεί στη µέση αυτού του νέου ανταγωνιστικού µοντέλου και θα αργήσει, και αν τα καταφέρει τελικά, να βρει την περπατησιά της.
Kαι για να απαντήσουµε ευθέως στο ερώτηµα του τίτλου αυτού του άρθρου… ναι βρισκόµαστε µπροστά σε ένα παγκόσµιο οικονοµικό πόλεµο µε απρόβλεπτες διαστάσεις και µε την ελπίδα ότι δεν θα µετατραπεί και σε στρατιωτικό. Γιατί τότε…
Εύχοµαι το Καθολικό και το Oρθόδοξο Πάσχα, που γιορτάζουµε αυτό το µήνα της άνοιξης, να φωτίσει την καρδιά και το µυαλό αυτών που αποφασίζουν για εµάς, χωρίς εµάς, και όλα αυτά που αναφέρω παραπάνω, σαν πολύ πιθανές προοπτικές, να αποδειχτούν µόνο σαν προϊόν στη σφαίρα της φαντασίας µου.

Εύχοµαι σε όλους εσάς ψυχική και σωµατική υγεία, για αυτό µείνετε κοντά στο ΔΥΟ!Σας φροντίζουν για αυτά οι πλέον έγκριτοι επιστήµονες µας. Καλή Άνοιξη!

Αυτή η πανδημία, όπως έχουμε αναφέρει και σε προηγούμενα άρθρα, έχει αναδείξει πολλαπλές αδυναμίες, και σε πολλούς μάλιστα τομείς της κοινωνικής, επιστημονικής και κυρίως διοικητικής οργάνωσης.

Έτσι, για παράδειγμα, απεδείχθη πόσο σημαντική είναι η συνεργασία των επιστημόνων, σε διεθνές επίπεδο, αφού για πρώτη ίσως φορά αποκτήσαμε αξιόπιστα εμβόλια, μέσα σ’ έναν περίπου χρόνο, όταν όλοι γνωρίζαμε ότι κάτι τέτοιο απαιτούσε τουλάχιστον τρία και πλέον χρόνια έρευνας και testing. Επίσης, έγινε απόλυτα σαφές ότι για την ασφάλεια των πολιτών των προηγμένων κρατών δεν αρκεί να εμβολιάσεις αυτούς τους πολίτες, αφού από τους ανεμβολίαστους κατοίκους υπανάπτυκτων χωρών «ξεπηδούν» ανά πάσα στιγμή μεταλλάξεις που ξαναγυρίζουν ακόμα πιο επιθετικές στους πλούσιους κατοίκους αυτού του πλανήτη, και μάλιστα σε μηδενικό χρόνο. Επί πρόσθετα, τα παντοδύναμα σήμερα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αντί να εξασφαλίσουν γρήγορη και έγκριτη ενημέρωση των πολιτών, έγιναν το βήμα για αντικρουόμενες απόψεις, για όλες τις εκφάνσεις της πανδημίας, οδηγώντας τα δισεκατομμύρια των επισκεπτών σε πλήρη σύγχυση για το τι είναι σωστό και αληθές και τι όχι.

Η βιομηχανία των φαρμάκων απέδειξε ότι το κυρίαρχο στοιχείο για αυτήν είναι το κέρδος και όχι το κοινωνικό συμφέρον και μάλιστα για το ύψιστο αγαθό της υγείας το οποίο κατά τα άλλα υπηρετούν.

Και αναφέρομαι στο ότι αυτές πρωτοστάτησαν στην παραγωγή των εμβολίων, και μπράβο τους, αλλά αρνήθηκαν να συνεργαστούν με άλλες ομοειδείς προκειμένου να παραχθούν σύντομα ποσότητες που θα κάλυπταν το μεγαλύτερο τουλάχιστον ποσοστό των κατοίκων του πλανήτη μας. Πολύ περισσότερο, δεν μερίμνησαν για τη φθηνή, αν όχι δωρεάν και άμεση εξασφάλιση εμβολίων, για τις υπανάπτυκτες χώρες, με συνέπειες που αναφέραμε ήδη παραπάνω.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση απεδείχθη, για μια ακόμα φορά, με χαμηλά αντανακλαστικά σε συστημικούς κινδύνους, αφού δεν κατάφερε με αποφασιστικότητα και σαφήνεια να επιβάλει πρωτόκολλα υγείας και συμπεριφοράς, από την αρχή της πανδημίας, που να διέπουν και τα 27 μέλη της Ένωσης.
Έτσι, το κάθε κράτος μέλος κινήθηκε κατά βούληση και μεμονωμένα, κάνοντας τα 400 περίπου εκατομμύρια της Ένωσης να διερωτώνται για την αποτελεσματικότητα των οργάνων της ΕΕ σε σοβαρές κρίσεις υγειονομικού ή άλλου χαρακτήρα.

Το ίδιο φαινόμενο και με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ). Έπαθε ολοκληρωτικό vertigo αλλάζοντας 10 φορές απόψεις εάν οι μάσκες, για παράδειγμα, είναι αναγκαίες ή όχι. Όλοι το θυμόμαστε. Ακόμα και ο Trump δυσανασχέτησε αποφασίζοντας οι ΗΠΑ να αποχωρήσουν από τον ΠΟΥ. Και βέβαια ούτε ο Οργανισμός μερίμνησε για τον εμβολιασμό τρίτων χωρών, περιοριζόμενος σήμερα στο να κάνει συστάσεις και προειδοποιήσεις για τον κίνδυνο νέων και σοβαρότερων μεταλλάξεων. Τέτοιες όμως «ανέξοδες» προειδοποιήσεις βλάπτουν περισσότερο τη διεθνή οικονομία και την κοινωνία, παρά την εξυπηρετούν και την προστατεύουν. Η Αμερική και η Κίνα βρήκαν την ευκαιρία να προσθέσουν στην εξίσωση της αντιπαλότητας και του ανταγωνισμού τους άλλη μια παράμετρο, κατηγορώντας η μία την άλλη για την ευθύνη έναρξης και εξάπλωσης του ιού που στοίχισε τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων αλλά και τη δοκιμασία θεσμών και οικονομίας. Θα μπορούσαμε να γράφουμε ακόμα δεκάδες παραδείγματα αδυναμιών που ανέδειξε αυτή η πανδημία σε κεντρικές διοικήσεις, θεσμούς Εθνικούς και Διεθνείς, αλλά και στον κοινωνικό ιστό της χώρας μας και Διεθνώς.

Θέλουμε όμως να έλθουμε στο δια ταύτα όλης αυτής της εμπειρίας και ειδικότερα στη Ελλάδα.

Απεδείχθη, με απόλυτα στατιστικά νούμερα, ότι το 25% τουλάχιστον των Ελλήνων πολιτών δεν εμπιστεύονται τους κρατικούς και επιστημονικούς φορείς και αρνούνται να εμβολιαστούν.

Και το βασικό ερώτημα είναι γιατί!!!

Η απάντηση για εμάς είναι εύλογη και σχετικά απλή: Έλλειψη ενημέρωσης και δεν εννοούμε αυτό που γίνεται σήμερα εν μέσω κρίσης και με το «όπλο στον κρόταφο» των πολιτών με μέτρα υποχρεωτικότητας ή σχεδόν υποχρεωτικότητας. Αυτά, όπως απεδείχθη, λειτουργούν στην αντίθετη κατεύθυνση. Με επιστήμονες ή με «ειδήμονες», με εκκλησιαστικούς λειτουργούς, με social media να εναντιώνονται στις απόψεις και τις προτροπές της επίσημης πολιτείας, είναι εντελώς φυσιολογικό το ¼ του πληθυσμού να συμπεριφέρεται αυτόνομα και εκτός κανόνων κεντρικής Διοίκησης. Τι χρειάζεται, λοιπόν;
Απλή λογική: έγκριτη και διαρκής ενημέρωση των πολιτών και μάλιστα συνεχής και όχι αποσπασματικά την ώρα της κρίσης. Και αυτό ισχύει όχι μόνο στα θέματα υγείας αλλά σε όλα τα καυτά θέματα του σήμερα, όπως είναι το περιβάλλον, η οικονομία, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κ.ά.
Αν αύριο κληθεί για παράδειγμα ο ελληνικός λαός να πάρει δραστικά και άμεσα μέτρα για σοβαρή περιβαλλοντική κρίση, πιστεύετε ότι θα ανταποκριθεί το 100% ή έστω το 90%; Όχι βέβαια, με το ζόρι το 70% ή το πολύ το 75%. Το υπόλοιπο 25-30% θα αντιδράσει για τους ίδιους λόγους που αντιδρά και σήμερα για την covid -19.

Εάν όμως καθημερινά η πολιτεία φροντίζει και ενημερώνει σχετικά, χρησιμοποιώντας όλα τα κανάλια ενημέρωσης, όπως ΜΜΕ, ημερίδες, σχολικά προγράμματα, social media, κάποτε να είστε βέβαιοι ότι ο σκληρός πυρήνας της κοινωνίας και των αρνητών από 25 και 30% θα μειωνόταν στο 5 ή το πολύ 8%. Αυτό το μικρό ποσοστό δεν κάνει καμία διαφορά στα μέτρα έκτακτης ανάγκης και ας το δεχθούμε σαν όριο στατιστικού λάθους. Το 5 και 8% σε μία κοινωνία, εξ ορισμού, είναι αν μη τι άλλο αντιδραστικό. Το 25 ή ακόμα χειρότερα το 30% είναι μεγάλο νούμερο και επηρεάζει οποιαδήποτε μέτρα αντιμετώπισης σοβαρών αποφάσεων που αφορούν την πολιτεία ή την κοινωνία πολιτών.

Ξοδεύονται ετησίως πολλά εκατομμύρια για τη δια βίου μάθηση των επαγγελματιών υγείας από τις φαρμακευτικές εταιρείες και πολύ καλά κάνουν. Ωστόσο, οι ίδιοι φορείς δεν ξοδεύουν ούτε ένα ευρώ σχεδόν για τη διαρκή και έγκριτη ενημέρωση του κοινού. Και βεβαίως το ίδιο κάνει και η ευρύτερη κεντρική εξουσία.
Μεγάλο λάθος. Και αυτό το λάθος το πληρώνουμε φθάνοντας στα όρια και του συστήματος υγείας και της οικονομίας.
Οι κρίσεις κάθε μορφής υπήρχαν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν και στο διηνεκές. Το θέμα είναι πόσο ετοιμαζόμαστε σταθερά και καθημερινά για να τις αντιμετωπίσουμε. Η covid 19 μας απέδειξε, για μια ακόμη φορά, ότι πυροσβεστικά μέτρα ακόμα και με το στοιχείο του επείγοντος και της υποχρεωτικότητας είναι εντελώς ανεπαρκή και με τεράστιο αντίκτυπο. «Των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν». Η covid 19 θα φύγει, οι κάθε μορφής κρίσεις όμως όχι.

Πώς ετοιμαζόμαστε;
Καλή μας Χρονιά με υγεία και σύνεση.

Πράγματι, ο ιατροδικαστής καλείται είτε ως πραγματογνώμονας, είτε ως τεχνικός σύμβουλος, τόσο στα ποινικά, όσο και στα πολιτικά δικαστήρια να  καταθέσει για τις υποθέσεις ιατρικού σφάλματος. Στο πλαίσιο αυτό, δύναται είτε να καταθέσει ενόρκως στο ακροατήριο, είτε να καταθέσει εγγράφως σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, είτε να συντάξει πραγματογνωμοσύνη, τεχνική
έκθεση ή γνωμοδότηση.
Οι διαδικασίες αυτές έχουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν κωδικοποιηθεί υπό τη μορφή κατευθυντηρίων οδηγιών. Εν τούτοις μέχρι σήμερα στην  Ελλάδα, δεν έχει υπάρξει τυπική υιοθέτηση  των οδηγιών αυτών.

Κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό να υπάρξει στο μέλλον και στη χώρα μας μία μέθοδος καταγραφής των ιατρικών σφαλμάτων. Ο συγκεκριμένος μηχανισμός θα πρέπει να συγκεντρώνει το σύνολο των νομικών διεκδικήσεων (μηνύσεων και αγωγών), αλλά και καταγγελίες οι οποίες δεν προχωρούν δικαστικά. Δεν είναι δυνατόν ακόμη και σήμερα να μην υπάρχουν επίσημα στατιστικά στοιχεία για τα ιατρικά λάθη στην Ελλάδα.

Με αυτό τον τρόπο θα αποκαλυφθεί το φαινόμενο και θα μπορέσουν να υπάρξουν παρεμβάσεις τόσο σε επίπεδο μεμονωμένων ιατρών, όσο και κλινικών ή και νοσοκομείων όπου διαπιστώνονται συχνότερα καταγγελίες.

Πέρα από τις όποιες νομικές διαδικασίες, είναι σημαντικό οι παρεμβάσεις να γίνουν και με εκπαιδευτικές διαδικασίες, με στόχο την πρόληψη περαιτέρω περιστατικών ιατρικής αμέλειας.Τα τελευταία χρόνια, δύο υπουργοί υγείας δήλωσαν δημόσια ότι οι αναφορές για ιατρικά λάθη θα αποτελέσουν μία μορφή αξιολόγησης των μονάδων υγείας. Καμία βέβαια αξία δεν θα έχει μια τέτοια συλλογή στοιχείων χωρίς τη μετέπειτα αξιολόγησή τους. Αξιολόγηση η οποία θα πρέπει να γίνεται από ειδικούς και σε αυτό το επίπεδο θα έχει την έννοια της ενδελεχούς μελέτης των δεδομένων και στη συνέχεια του εντοπισμού των δυσλειτουργιών του συστήματος, καθώς και τρόπους παρέμβασης και βελτίωσης.

Κεντρικό ρόλο στην αξιολόγηση των ιατρικών σφαλμάτων και σε επίπεδο δικαστικής διαδικασίας κατέχουν οι ιατροδικαστές. Η πρόσφατη αύξηση της διάρκειας εκπαίδευσης της συγκεκριμένης ειδικότητας και στην Ελλάδα είναι μια κίνηση προς την ορθή κατεύθυνση, καθώς θα καλύπτει επαρκέστερα και την εκπαίδευση στο συγκεκριμένο τομέα.

Ένα επόμενο βήμα για την Ιατροδικαστική στη χώρα μας θα πρέπει να είναι η υιοθέτηση των κατευθυντήριων οδηγιών για την αξιολόγηση των ιατρικών σφαλμάτων που αναφέραμε παραπάνω. Κι αυτό γιατί είναι σημαντικό να υπάρχουν αξιόπιστες αξιολογήσεις κατά τη δικαστική διαδικασία.

Τέλος, όπως προαναφέρθηκε, επειδή στη χώρα μας δεν υπάρχει η νοοτροπία της απολογίας, είναι σημαντικό οι ιατροδικαστές κατά την αξιολόγηση των υποθέσεων να εξηγούν αναλυτικά στους ενδιαφερόμενους τις πραγματικές δυνατότητες τεκμηρίωσης σε μία δικαστική διαδικασία. Με αυτό τον τρόπο, οι ενδιαφερόμενοι θα γνωρίζουν τις όποιες πιθανότητες επιτυχούς δικαστικής έκβασης και θα αποφεύγεται ανώφελα έξοδα και διαδικασίες από τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Εφέτος γιορτάζουμε, ως γνωστόν, τα 200 χρονιά από την επίσημη έναρξη της ελληνικής επανάστασης, που είχε σαν αποτέλεσμα την επανίδρυση του κράτους και την συσπείρωση του ελληνικού έθνους.

Της Γεωργίας Ανδριώτου.

Τα Χριστούγεννα πλησιάζουν… Τα σπίτια στολίζονται, οι κουζίνες αρχίζουν να μοσχομυρίζουν, τα πρόσωπα όλων χαλαρώνουν σιγά σιγά από την πίεση μια απαιτητικής καθημερινότητας. Τα Χριστούγεννα έχουν σίγουρα τη δική τους ξεχωριστή ομορφιά μέσα στη μουντάδα του χειμώνα.

Και εκείνη τη στιγμή είναι που πατάς το κουμπί της παύσης… Συνειδητοποιείς ότι το πνεύμα των ημερών δεν είναι μόνο λαμπερά δέντρα με πολύχρωμα λαμπάκια ούτε εορταστικά ρεβεγιόν με περιποιημένες ομορφιές.

Τα Χριστούγεννα κουβαλούν μέσα τους και ένα χρέος αποκλειστικά ανθρώπινο. Το χρέος μιας συγγνώμης κι ενός ευχαριστώ προς εκείνους που το αξίζουν. Ένα χρέος που δεν πυροδοτείται από καμιά υποχρέωση, αλλά από αυτό το αίσθημα δικαιοσύνης μέσα μας, που όσο τυφλή κι αν είναι, δεν παύει να είναι υπαρκτή.

Βλέπεις, κανείς δεν είναι τέλειος. Και μέσα σ’ αυτήν την ατελή φύση μας που παλεύει να σταθεί όρθια κάτω από αντίξοες συνθήκες, έχουμε σίγουρα αδικήσει ανθρώπους. Κι όχι απαραίτητα με την έννοια της εξαπάτησης. Αλλά μ’ αυτήν την επιφανειακά ανώδυνη συμπεριφορά που έχει πληγώσει με διάφορους τρόπους. Με σκληρά λόγια που ξεπήδησαν από τα χείλη εν βρασμώ, με την αδιαφορία στα συναισθήματα και στις ανάγκες των άλλων, με πράξεις που σκοτείνιασαν το βλέμμα και κλείδωσαν την καρδιά τους.

Αν χρωστάς μια συγγνώμη, ήρθε ο καιρός που πρέπει να την πεις. Δεν έχει θέση ο εγωισμός στον σεβασμό της ανθρώπινης ψυχής.

Κι αν κάπου χρωστάς ένα ευχαριστώ. μην το στερήσεις από τον άλλον. Ένα ευχαριστώ για το χέρι που σου απλώθηκε στη δύσκολη στιγμή, για το χαμόγελο που αλάφρυνε την πίκρα σου, για τα αισθήματα που ανέκαθεν τα είχες δεδομένα. Να ξέρεις πως το ευχαριστώ είναι μια λέξη που ενώνει τα χείλη των ανθρώπων γιατί χαρίζει το ίδιο χαμόγελο. Κάθε ευχαριστώ και δυο χαμόγελα…

Ναι, αν κάπου χρωστάς μια συγγνώμη κι ένα ευχαριστώ, ήρθε ο καιρός για να ξεχρεώσεις την οφειλή σου. Δυο λέξεις μόνο και λίγες συλλαβές κουβαλούν το πιο λαμπερό χριστουγεννιάτικο φως. Αυτό που ξεκινάει από μέσα μας και  μεταλαμπαδεύεται στους άλλους χείλη με χείλη, χαμόγελο, με χαμόγελο, σεβασμό με σεβασμό.

Μια συγγνώμη κι ένα ευχαριστώ στον σύντροφο που δε σεβάστηκες τις στιγμές του. Στο παιδί σου για τη δύσκολη σου μέρα που του φόρτωσες, στον συνάδελφο γιατί αμφισβήτησες τις ικανότητές του.  Στον γέροντα που του μίλησες με απαξίωση και στον ταλαιπωρημένο άνεργο που στα δικά σου μάτια φάνηκε αποτυχημένος.

Αν θέλεις πραγματικά να νιώσεις το βαθύ νόημα των Χριστουγέννων και να ξεφύγεις από την τυπολογία των καθιερωμένων ευχών, των επίπλαστων χαμόγελων και της επιφανειακής ευτυχίας, χάρισε δυο λέξεις εκεί που νομίζεις ότι τις οφείλεις.

Κάποια χρέη θέλουν καρδιά και ευγένεια για να τα ξεπληρώσεις. Κι αυτά τα δυο είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης μας. Μπορεί να είναι ξεχασμένο, μπορεί να είναι παραμελημένο, αλλά κανένας δε γεννήθηκε άδικος και αγενής.

Μια συγγνώμη κι ένα ευχαριστώ ίσως και να φέρουν τα Χριστούγεννα μέσα στην καρδιά σου… μήπως αυτό δε λαχταράς να νιώσεις κάθε χρόνο;

Πηγή: awakengr.com

Γράφει o: Μπαρμπούτης Τάσος

Πολιτικός Μηχανικός, Msc

Α. Γενικά

Η επί δεκαετίες συνεχιζόμενη παγκοσμίως συζήτηση για την αντιμετώπιση των κλιματικών φαινομένων θέτει, αντικειμενικά, σε προτεραιότητα την επαναχάραξη της ενεργειακής πολιτικής σε όλες τις χώρες του πλανήτη (ή σε ομάδες χωρών π.χ ΕΕ).

Στο πλαίσιο αυτό και παράλληλα σε ένα ασταθές περιβάλλον στην περιοχή της, η Ελλάδα αναζητά το δικό της ενεργειακό μέλλον, ακολουθώντας μια συγκεκριμένη πολιτική, όπως αυτή αποτυπώθηκε στα, σχεδόν πανομοιότυπα Εθνικά Σχέδια (ΕΣΣΕΚ) των δύο τελευταίων Κυβερνήσεων (ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, ΝΔ).

Β. Η απολιγνιτοπολιγνιτοποιηση

Κεντρική ιδέα της πολιτικής στην Ελλάδα είναι η «απολιγνιτοποίηση», δηλαδή η οριστική διακοπή (έως το 2030) της παραγωγής ενέργειας από τον εγχώριο λιγνίτη, με παράλληλη προώθηση των ΑΠΕ, επιλέγοντας όμως, σχεδόν αποκλειστικά τα αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα, εξαιρώντας το υδροηλεκτρικά. Την ίδια στιγμή  επεκτείνεται διαρκώς η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από εισαγόμενο ορυκτό καύσιμο, το φυσικό αέριο, το οποίο , σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο ΕΣΣΕΚ, η συμμετοχή του στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής εκτοξεύεται και θα αποτελέσει για τα πολλά επόμενα   την «γέφυρα» στην υποκατάσταση της παραγωγής λιγνίτη στη χώρα.

Οι ενστάσεις ως προς τον προνομιακό ρόλο που προσέδωσαν (με πολιτικές αποφάσεις) οι Κυβερνήσεις στο φυσικό αέριο είναι πολλές. Θα σταθουμε μονο  σε ένα βασικό κριτήριο ενεργειακού σχεδιασμού που ισχύει σε όλες τις χώρες του κόσμου και που αφορά στην ενεργειακή τους εξάρτηση.

Η εξάρτηση της χώρας μας κινείται εδώ και χρόνια με ταχείς αυξητικούς ρυθμούς, τείνοντας σε επίπεδα άνω του 75 % (!), την ίδια ώρα που ο μέσος όρος των χωρών της ΕΕ βρίσκεται στο 54% και όλες δίνουν μάχες για τον περιορισμό της.

Οι αρνητικές επιπτώσεις της είναι πολλαπλές στο γεωπολιτικό επίπεδο, στην απώλεια επενδυτικών ευκαιριών με βάση εγχώριους ενεργειακούς πόρους (π.χ υδροηλεκτρικά έργα), στον τομέα της απασχόλησης, στο άνοιγμα του εμπορικού ισοζυγίου, κ.α. Τον κώδωνα του κινδύνου για την πορεία εξάρτησης της χώρας κρούουν πολλοί αναλυτές. Ενδεικτικά, ο πρώην Υπουργός (επί Κυβέρνησης Σαμαρά) Γιάννης Μανιάτης, σε πρόσφατο άρθρο του στην Καθημερινή (29-30 Αυγούστου 2020) επισημαίνει ότι «..Με πρόσφατες τις οδυνηρές εμπειρίες της ΕΕ από τρίτες χώρες, ….συνειδητοποιήθηκε απολύτως ότι Γεωστρατηγική Ανεξαρτησία, χωρίς Αυτονομία σε ενέργεια και κρίσιμα αγαθά είναι αδύνατη. Πολύ περισσότερο στην Ελλάδα  …με την εθνική οικονομία κατά 100% εξαρτημένη από εισαγωγές υδρογονανθράκων να δαπανά κάθε χρόνο για εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου περίπου 5,5 δις ευρώ..».

Γ. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)

Στο παρόν άρθρο θα περιοριστούμε στις τρεις βασικές ΑΠΕ, δηλαδή την ηλιακή/ φωτοβολταϊκά (Φ/Β), την αιολι-κή/ανεμογεννήτριες (α/γ)και την υδραυλική/υδροη-λεκτρικά έργα (ΥΗΕ).

Από την αρχή επισημαίνουμε ότι η χρήση των ΑΠΕ αποτελεί αναμφισβήτητα το ενεργειακό μέλλον της χώρας, την αποτελεσματική απάντηση στην αντιμετώπιση των κλιματικών φαινομένων και την άριστη ανταπόκριση στο βασικό κριτήριο της ενεργειακής ανεξαρτησίας της χώρας, κάτι που αναδείξαμε στα προηγούμενα. Παρόλα αυτά, κατηγορηματικά απορρίπτουμε την αντιεπιστημονική και ανορθόδοξη άποψη που θεωρεί ως ΑΠΕ, σχεδόν αποκλειστικά, την ηλιακή και αιολική ενέργεια, εξαιρώντας σκόπιμα την πολύτιμη Υδροηλεκτρικη ενέργεια.

(α). Ηλιακή ενέργεια

Προσφέρεται απεριόριστα και δικαίως διεκδικεί ένα σημαντικό μερίδιο στο ενεργειακό μείγμα στην χώρα μας . Δυστυχώς τα Φ/Β εγκαθίστανται συχνά χωρίς χωροταξικό σχεδιασμό, ενώ βασικό κίνητρο αποτελεί το ιδιωτικό κέρδος και η ικανοποίηση μίκρων ή μεγάλων συμφερόντων, κάτι που ορισμένες φορές οδηγεί σε απαράδεκτες επιλογές (π.χ εγκατάσταση σε αγροτε-μάχια γης υψηλής παραγωγικότητας, την ίδια ώρα που η αγροδιατροφή αποτελεί κρίσιμο τομέα για το μέλλον της χώρας μας).

Θα σημειώσουμε επίσης ότι, δυστυχώς, η εγχώρια παραγωγή Φ/Β πάνελς υστερεί, οπότε με τον τρόπο αυτό «προσφέρουμε» ευκαιρίες σε άλλες χώρες παραγωγής Φ/Β, επιβαρύνεται το εμπορικό μας ισοζύγιο και αναιρούνται στην πράξη, κατά ένα σημαντικό βαθμό, τα οφέλη από την εγκατάσταση Φ/Β στην Ελλάδα.

Τέλος, παραμένει το θέμα της αρνητικής συμβολής των Φ/Β (όπως και των αιολικών) στο πρόβλημα ευστάθειας του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας, λόγω του αστάθμητου παράγοντα του χρόνου και της διακύμαν-σης στην παραγωγή της ενέργειας από αυτά, κάτι που οδηγεί στην έλλειψη «ευελιξίας» των συστημάτων αυτών.

(β). Αιολική ενέργεια

Ανάλογα με τα παραπάνω ισχύουν και για τις α/γ. Εδώ όμως θα αναφερθούμε στις πρόσθετες δυσκολίες που δημιουργούν οι σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την εγκατάσταση α/γ. Οι αναλυτές και κυρίως οι πολίτες των περιοχών που εγκαθίστανται α/γ αντιδρούν, συχνά έντονα, και προβάλλουν πιεστικά τα αιτήματα τους, όπως την ανάγκη ειδικού χωροταξικού σχεδιασμού, όχι νέες αδειοδοτήσεις (προσωρινά για ένα διάστημα), όχι  σε νέες άδειες εντός περιοχών natura, την προστασία αρχαιολογικών περιοχών, ορεινών περιοχών εξαιρετικού κάλλους και τοπίων (με στόχο την προστασία από ηχητική και οπτική ρύπανση), όχι στην επιβάρυνση με έργα οδοποιίας και σκυροδεμάτων σε «παρθένες» δασικές ή και τουριστικές περιοχές κ.ο.κ.

Η κατά κανόνα έλλειψη αντισταθμιστικού  οφέλους στις τοπικές κοινωνίες των περιοχών εγκατάστασης α/γ επιτείνει το πρόβλημα.

(γ). Υδροηλεκτρική ενέργεια (ΥΗΕ)

Βασικό της πλεονέκτημα  αποτελεί ο μεγάλος βαθμός εγχώριας προστιθέμενης αξίας, ο οποίος ανέρχεται σε ποσοστό 80 % (όταν π.χ τα αιολικά περιορίζονται στο 20 %).

Επιπλέον αποτελεί, λόγω της ευελιξίας της στην παραγωγή, αναντικατάστατο στοιχείο για την ευστάθεια του συστήματος και καλύπτει αποτελεσματικά τις αιχμες της ζήτησης.

Όμως στην τρέχουσα συγκυρία  ενίσχυσης των ΑΠΕ, έχει αναδειχθεί ως μείζον θέμα η αποθήκευση της ηλεκτρικής ενέργειας. Η μοναδική σήμερα και απολύτως οικολογική δυνατότητα (σημ. για την ώρα συστήματα μπαταριών είναι αντιοι-κολογικά και αντιοικονομικά), με δεδομένο και το εδαφικό ανάγλυφο της χώρας μας, είναι η παραγωγή ΥΗ ενέργειας, με συστήματα άντλησης – ταμίευσης, σε συνδυασμό με αιολικά, τα οποία πρακτικά εκμεταλ-λεύονται τον φυσικό πόρο (νερό), και στην συνέχεια ,κατά τις ωρες περισσειας ενεργειας στο συστημα,τον επαναφέρουν στον ταμιευτήρα του χωρίς  ουσιαστικη  επιβάρυνση !

Τα ΥΗΕ με φράγμα και ταμιευτήρα νερού (η συνήθης μορφή τους) αποτελούν κατά βάση έργα πολλαπλού σκοπού, δηλαδή προσφέρουν την δυνατότητα, εκτός από την υδροηλεκτρική παραγωγή, τα νερά να χρησιμοποιούνται στις αρδεύσεις, στις υδρεύσεις πόλεων και οικισμών, να βελτιώνουν την βιοποικιλλό-τητα και  να ενισχύουν την ανάπτυξη δραστηριοτήτων στην ευρύτερη περιοχή των τεχνητών λιμνών (τουρισμός κλπ).

Εξ’ άλλου στους ταμιευτήρεςτων ΥΗ έργων δημιουργούνται σημαντικά υδατικά αποθέματα που, ειδικά στις μεσογειακές χώρες όπως η Ελλάδα, συμβάλλουν στην αντιμετώπιση παρατεταμένων περιόδων ξηρασίας καθώς και στην προστασία από πλημμύρες σε κατάντη πεδινές περιοχές, φαινόμενα που γίνονται  έντονα  και εμφανίζονται όλο και πιο  συχνά λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Πρακτικά, τα φράγματα και οι ταμιευτήρες υπηρετούν με τον καλύτερο τρόπο την αναγκαία ορθολογική διαχείριση των υδάτων.

Συνοπτικά το υδατικό δυναμικό της χώρας μας, αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς εγχώριους πόρους. Έως σήμερα, από το τεχνικά και οικονομικά εκμεταλλεύσιμο υδροδυναμικό στην Ελλάδα έχει αξιοποιηθεί μόνο το 33 % (!), ενώ από το 1999 δεν έχει ενταχθεί σε πρόγραμμα κανένα νέο ΥΗ έργο (!), με αποτέλεσμα η συμμετοχή της ΥΗ ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα να περιορίζεται στο 10 % (περίπου) και να βαίνει μειούμενο. Ας σημειωθεί ότι οι πιο πολλές χώρες της ΕΕ (και όχι μόνο) έχουν εδώ και δεκαετίες αξιοποιήσει σχεδόν στο σύνολό του το αντίστοιχο υδροδυναμικό (π.χ Γερμανία το 99 %). Τέλος ας μην μας διαφεύγει ότι στην παρούσα μεταβατική κατάσταση αυξάνονται και οι εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας (από 4 % το 2013 στο 19 % το 2019), που ουσιαστικά σημαίνει ότι, την ώρα που εμείς κλείνουμε λιγνιτικές μονάδες, μέρος των αναγκών μας καλυπτεται από λιγνιτικά της Β. Μακεδονίας και πυρηνικά (!) από Βουλγαρία (Κοζλοντούι).

Εν κατακλείδι, φαίνεται ότι στην Ελλάδα το βασικό κριτήριο σχεδιασμού είναι η διαμόρφωση πεδίων ιδιωτικών επενδύσεων (π.χ α/γ Φ/Β κ.α) σε αντιδιαστολή με τις προοπτικές ενός σύγχρονου και ασφαλούς συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας, τον περιορισμό της ενεργειακής εξάρτησης, την επίτευξη χαμηλής τιμής ενέργειας.

 

 

Λιγότερο ή περισσότερο, όλοι οι Έλληνες πολίτες, γνωρίζουν ότι τις τελευταίες τουλάχιστον δεκαετίες, η Ελληνική Οικονοµία στηρίζεται και αναπτύσσεται σε πολύ συγκεκριµένους τοµείς. Δηλαδή, όλοι γνωρίζουν, ότι ο τουρισµός είναι η βάση της Ελληνικής Οικονοµικής δραστηριότητας, συµβάλλοντας άµεσα το 10% του Ακαθάριστου Eθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ) και έµµεσα, ίσως και πλέον του 20%. Κατ’αναλογία δε, άµεσα και έµµεσα στο 20% – 22% του εργατικού δυναµικού της χώρας µας. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι τοµείς που συνθέτουν το Ελληνικό ΑΕΠ. Η ναυτιλία, ο πρωτογενής τοµέας, η φαρµακοβιοµηχανία, ορυκτά, logistics και λοιπές υπηρεσίες, συµπληρώνουν σχεδόν το σύνολο της οικονοµικής και αναπτυξιακής δραστηριότητας της Ελλάδας.

Ξαφνικά και αναπάντεχα εµφανίζεται ο κορονοϊός. Χτυπάει ασύµµετρα την «βαριά» µας βιοµηχανία και µέσω αυτής, σαν συγκοινωνούντα δοχεία, σχεδόν όλο το φάσµα του παραγωγικού µας µοντέλου, απειλώντας ταυτόχρονα το εργατικό δυναµικό, στο να βρεθεί σε ένα νέο κύκλο υποαπασχόλησης και ανεργίας, κάτι που η Ελληνική Οικονοµία το βίωσε, έντονα, τα προηγούµενα σχεδόν δέκα χρόνια. Και ενώ βρισκόµαστε σε αυτή ακριβώς την φάση, της πλήρους αβεβαιότητας, για την πορεία της πανδηµίας, και το βάθος µιας νέας ύφεσης της Ελληνικής και ενδεχοµένως και της Διεθνούς οικονοµίας, αναδύονται επικριτικές φωνές και κριτικές από επίσηµους και µη φορείς, από ειδικούς και µη ειδικούς, ότι το οικονοµικό µοντέλο της χώρας είναι σε λάθος βάσεις.

Με δύο λόγια, θεωρούν ότι κακώς η ατµοµηχανή που οδηγεί και στηρίζει την οικονοµία και την απασχόληση, στηρίζεται στον τουρισµό, και ότι αυτό οσονούπω θα πρέπει να αλλάξει, και το νέο µοντέλο θα πρέπει να στηρίζεται στην µεταποίηση, δηλαδή στον δευτερογενή τοµέα. Το βασικό επιχείρηµα αυτής της θεωρίας, είναι ότι ο τουρισµός είναι πολύ «ευαίσθητος» και ιδιαίτερα ευάλωτος σε αλλαγές συνθηκών, όπως είναι και η σηµερινή πανδηµία. Η πρόταση τους λοιπόν, είναι η αλλαγή του παραγωγικού µοντέλου, µε έµφαση στην µεταποίηση, και υποβάθµιση συνεπακόλουθα του τοµέα του τουρισµού και ίσως και των λοιπών υπηρεσιών. Πόσο δίκιο έχουν άραγε οι υποστηρικτές αυτής της άποψης;

Από τα πρώτα πράγµατα που µαθαίνει ένας φοιτητής σε ένα οικονοµικό πανεπιστήµιο, και όχι µόνο στην Ελλάδα, είναι η σηµασία του συγκριτικού πλεονεκτήµατος. Το αναφέρουµε µάλιστα όλοι µας, σχεδόν καθηµερινά, πολλές φορές, χωρίς όµως να αντιλαµβανόµαστε πλήρως την σηµασία αυτού του όρου. Δεν έχει νόηµα να προσπαθήσω, µε οικονοµικές αναλύσεις, να εξηγήσω εδώ, την έννοια του συγκριτικού πλεονεκτήµατος και πως αυτό διαµορφώνεται σε έναν τοµέα όπως είναι οι οικονοµικές δραστηριότητες. Θα πω όµως, µε απλά λόγια, ότι όταν καταβάλεις προσπάθειες και επενδύεις σε τοµείς που δεν έχεις συγκριτικό πλεονέκτηµα, σχεδόν πάντοτε οι προσπάθειες αυτές αποτυγχάνουν, απορροφώντας συγχρόνως πολύ ενέργεια και χρήµα. Αντίστροφα, αν επενδύεις στους τοµείς που έχεις συγκριτικό πλεονέκτηµα, τότε οι πιθανότητες επιτυχίας αυξάνονται πολλαπλασιαστικά. Ερώτηµα λοιπόν:

H Ελλάδα έχει συγκριτικό πλεονέκτηµα στον Τουρισµό ή στην µεταποίηση και µάλιστα στη βαριά βιοµηχανία; Από την απάντηση αυτού του ερωτήµατος, εξαρτάται και η απάντηση για το εάν πρέπει το ελληνικό µοντέλο να αναδιαρθρωθεί, από µοντέλο υπηρεσιών σε µοντέλο µεταποίησης. Θέλουµε η Ελλάδα να γεµίσει φουγάρα ή να επενδύσει σε υπηρεσίες όπως ο τουρισµός, που απαραίτητο στοιχείο είναι η ποιότητα του κλίµατος, οι καθαρές θάλασσες, τα ποτάµια και οι λίµνες; Βέβαια, οποιοσδήποτε συνάδελφος οικονοµολόγος, ή ακόµα και ένας µη ειδικός, αλλά λογικά σκεπτόµενος πολίτης, θα µπορούσε να µας ρωτήσει, εάν θεωρούµε ότι είναι σωστό η Ελληνική Οικονοµία να στηρίζεται αποκλειστικά στις τουριστικές της δραστηριότητες.

Η απάντηση είναι ανεπιφύλακτα και σαφώς όχι. Η Ελλάδα δεν έχει µόνο συγκριτικό πλεονέκτηµα στον τουρισµό, αλλά σε µια πλειάδα από άλλους τοµείς, που σαφώς έχουµε εγκαταλείψει ή κακώς δεν έχουµε επαρκώς αναπτύξει. Ας τους δούµε µαζί:

Ο Πρωτογενής Τοµέας. Από την αρχαιότητα οι ελληνικές πόλεις ήταν πασίγνωστες, στον τότε γνωστό κόσµο, για τα άριστα αγροτικά τους προϊόντα.

Και τι δεν παράγει ή δύναται να παράξει αυτή η ευλογηµένη γη!

Λάδι, φρούτα, κρασιά, λαχανικά, γαλακτοκοµικά προϊόντα, κτηνοτροφικά, µεταποιηµένα προϊόντα, όπως µαρµελάδες, κοµπόστες κ.α. Παράλληλα χιλιάδες αρωµατικά και φαρµακευτικά φυτά, αφού έχουµε τη πλουσιότερη χλωρίδα στην Ευρώπη και µια από τις πλουσιότερες στον κόσµο. Ο Πρωτογενής Τοµέας, στήριξε τις οικονοµικές δραστηριότητες της χώρας από την αρχαιότητα, και σε όλες τις κρίσιµες περιόδους του έθνους, όπως την περίοδο του Μεσοπόλεµου, της Μικρασιατικής καταστροφής και βεβαίως αµέσως µετά τον 2ο Παγκόσµιο Πόλεµο, που για δυο σχεδόν δεκαετίες συνέβαλε, στο Ελληνικό Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν, µε πάνω από 25%. Σήµερα, συµβάλλει µόνο στο 2,5% – 3%!

Αν και υπηρετώ την τουριστική βιοµηχανία για 40 συναπτά έτη, θεωρώ ότι ο πρωτογενής τοµέας στην χώρα µας, θα έπρεπε να είναι στην κυριολεξία η ατµοµηχανή της Ελληνικής Οικονοµίας, γιατί ότι παράγουµε, είναι από µόνο του brand και δεν χρειάζεται καν να το διαφηµίσουµε στην Ελληνική ή Διεθνή αγορά . Αντ’ αυτού, καταντήσαµε να εισάγουµε λεµόνια, πατάτες, κρέας, γαλακτοκοµικά, ακόµη και ντοµάτες. Τα αίτια είναι πολλά και γνωστά: έλλειψη ενδιαφέροντος και προγραµµατισµού από πλευράς κράτους, αστυφιλία, γερασµένο και άσχετο µε τις νέες εξελίξεις εργατικό και επιχειρηµατικό δυναµικό, προδιάθεση για εύκολο χρήµα από ευρωπαϊκές επιδοτήσεις κ.α. Αντί λοιπόν για φουγάρα, η δική µου πρόταση είναι να δούµε τις τεράστιες δυνατότητες µιας σύγχρονης αγροτικής παραγωγής, µε ένταξη ήπιων µορφών µεταποίησης σε αυτήν, και αξιοποίηση του πλούτου που προσφέρει η ελληνική γη σε εναλλακτικές χρήσεις και εξειδικευµένα προϊόντα. Αναφέραµε ήδη ορισµένα εξ’ αυτών: αρωµατικά φυτά, φαρµακευτικά, ειδικές καλλιέργειες όπως ο κρόκος Κοζάνης, η µαστίχα Χίου και ένα πλήθος ακόµη, που δεν είµαι ειδικός για να απαριθµήσω. Χρειαζόµαστε, άµεσα, µια νέα γενιά παραγωγών, που θα επαναφέρουν τον πρωτογενή τοµέα εκεί που του αρµόζει, και που δεν θα είναι λιγότερο από το 8% – 10% του Ελληνικού ΑΕΠ. Χιλιάδες νέοι µας, µε σηµαντική µόρφωση, αναγκάστηκαν να «δραπετεύσουν» στο εξωτερικό, κατά την διάρκεια της µακροχρόνιας οικονοµικής κρίσης. Οι περισσότεροι από αυτούς, έχουν µόρφωση και ικανότητες, και θα µπορούσαν, µε έναν κεντρικό σχεδιασµό, να αποτελέσουν την νέα γενιά του παραγωγικού και αναπτυξιακού µοντέλου στον πρωτογενή τοµέα. Την ίδια στιγµή η Ελλάδα, καλώς ή κακώς, συντηρεί χιλιάδες πρόσφυγες, µε δικαίωµα µάλιστα ασύλου, που έχουν εξελιχθεί σε ένα κεντρικό στοιχείο κοινωνικών και πολιτικών διενέξεων στην χώρα µας, µε τις γνωστές σε όλους µας συνέπειες. Πόσοι από αυτούς δεν θα µπορούσαν άραγε να ενταχθούν στην παραγωγική διαδικασία ενός φιλόδοξου και αναγεννηµένου πρωτογενή τοµέα; Ερώτηση για τον καθένα µας.

Κάποτε, υποδεθήκαµε περίπου ένα εκατοµµύριο Αλβανούς, για τον ίδιο σχεδόν λόγο. Πόσο δύσκολο θα ήταν να απορροφήσουµε µερικές χιλιάδες ταλαιπωρηµένους πρόσφυγες, που πολλοί εξ’ αυτών και νέοι είναι και γενική και ειδική µόρφωση έχουν, και θα ήταν πανευτυχείς να ζήσουν στην Ελλάδα, σαν δεύτερη πατρίδα τους; Ταυτόχρονα και το προσφυγικό πρόβληµα θα λειαίνετο σηµαντικά. Να λοιπόν το εργατικό δυναµικό, δίπλα στην νέα γενιά των Ελλήνων παραγωγών. Δεν είναι µόνο δική µου ιδέα και πρόταση. Το έχουν κάνει ήδη πολλά άλλα κράτη στην Ε.Ε όπως λόγου χάριν, η Πορτογαλία.

Δεύτερος τοµέας, εκτός τουρισµού, είναι η ναυτιλία. Άλλο κλασικό παράδειγµα συγκριτικού πλεονεκτήµατος, πάλι από την αρχαιότητα… οι ρίζες µας. Πρώτη η ναυτιλία από το 1.000 τουλάχιστον π.Χ., πρώτη η ναυτιλία µας και στο 21ο αιώνα! Οι Έλληνες πλοιοκτήτες µε το µεγαλύτερο σε χωρητικότητα στόλο παγκοσµίως. Την ίδια στιγµή, το 70% της Ελληνόκτητης ναυτιλίας, βρίσκεται κάτω από σηµαίες ευκαιρίας, όπως Παναµά, Ονδούρας, Κύπρου κ.α. ενώ η Αθήνα ή αν θέλετε ο Πειραιάς, είναι µόλις δέκατη στο Διεθνές στερέωµα των Ναυτιλιακών Κέντρων. Στις πρώτες θέσεις το Λονδίνο, η Σιγκαπούρη, το Χονγκ Κονγκ, η Νέα Υόρκη κ.α. Τα αίτια έχουν να κάνουν µε στρατηγικές της Κεντρικής Εξουσίας, που ποτέ δεν κατάφερε να συµφωνήσει µε τους Έλληνες πλοιοκτήτες, ώστε οι τελευταίοι, να µην έχουν τόσο σοβαρά κίνητρα να καταφεύγουν σε σηµαίες ευκαιρίας. Σαν αποτέλεσµα, χάνονται εκατοµµύρια συναλλάγµατος ετησίως, και βεβαίως χιλιάδες θέσεις εργασίας, τόσο στα καράβια µας όσο και στα γραφεία. Και επειδή έχω κάνει µεταπτυχιακά στην ναυτιλιακή οικονοµία, και µάλιστα στην Αγγλία, σχήµα οξύµωρο βεβαία… ένας Έλληνας να σπουδάζει ναυτιλιακά στην Αγγλία (άλλο κεφάλαιο και αυτό η εκπαίδευση) πιστεύω, ακράδαντα, ότι θα µπορούσε να βρεθεί η χρυσή τοµή, για να επιστρέψουν οι Έλληνες πλοιοκτήτες, πίσω στην Ελληνική σηµαία, και να καταστήσουν τον Πειραιά, αν όχι πρώτο, τουλάχιστον µέσα στην πρώτη πεντάδα των Ναυτιλιακών Κέντρων. Τώρα, µάλιστα που η Μεγάλη Βρετανία αποχώρησε από την Ε.Ε. παρουσιάζεται µια παρά πολύ καλή ευκαιρία.

Σε απόλυτη συνάφεια και η ναυπηγοκατασκευαστική και η ναυπηγοεπισκευαστική βιοµηχανία. Μόνο οι Έλληνες πλοιοκτήτες, ξοδεύουν ετησίως, δισεκατοµµύρια ευρώ, για νέες κατασκευές και επιδιορθώσεις στα ναυπηγία της Κίνας και της Κορέας. Την ίδια στιγµή, τα δικά µας ναυπηγία, έχουν αφεθεί εδώ και δεκαετίες στην τύχη τους και βρίσκονται σχεδόν σε πλήρη αδράνεια!!

Το λιγότερο που µπορώ να πω είναι ντροπή για όλους µας.

Τοµέας τρίτος, η Φαρµακευτική Βιοµηχανία. Άλλο ένα µεγάλο συγκριτικό πλεονέκτηµα, αν αναλογιστεί κανείς την σχέση της χώρας µας µε την Ιατρική, από την εποχή του Ασκληπιού και του Ιπποκράτη, µέχρι τον Γαληνό και τα Γαληνικά Σκευάσµατα. Τα φαρµακευτικά φυτά, που µοναδικά προσφέρει η Ελληνική γη, και βεβαίως οι επιστήµονες µας, που διαπρέπουν σε όλες τις χώρες ανά τον πλανήτη, και µάλιστα πολλοί εξ’ αυτών στην έρευνα, είναι τα µεγάλα πλεονεκτήµατα στον εν λόγω τοµέα. Παρά τα προβλήµατα, η Ελληνική Φαρµακοβιοµηχανία, τα τελευταία χρόνια, έχει αξιόλογες εξαγωγές, αποδεικνύοντας ότι µε την συµπαράσταση της κεντρικής εξουσίας, θα µπορούσε να τρέξει µε πάρα πολύ γρήγορους ρυθµούς. Για παράδειγµα, σαν θετική παρέµβαση του κράτους, θα πρότεινα, την απαλλαγή από την καταστροφική φορολόγηση των Ελληνικών Φαρµακευτικών Επιχειρήσεων, από το clawback και το rebate, που σήµερα ανέρχεται σχεδόν στο ένα δισεκατοµµύριο ευρώ ετησίως, µε την προϋπόθεση βεβαίως, αντίστοιχων επενδύσεων από τις Ελληνικές Φαρµακευτικές Εταιρείες. Πιστεύω να αντιλαµβάνεται ο κάθε αναγνώστης αυτού του άρθρου, τι θα µπορούσε να συµβεί µε ένα δισεκατοµµύριο ευρώ, σε επενδύσεις, στον εν λόγω τοµέα, ετησίως.

Το κράτος θα αναπλήρωνε αυτή την απώλεια, και µε το παραπάνω, µέσα σε λίγα χρόνια, από την αύξηση της φορολογικής βάσης και των εξαγωγών, για να µην µιλήσω και για τις νέες θέσεις εργασίας. Πάντως, δεν χωράει καµία αµφιβολία, ότι ο Φαρµακευτικός τοµέας και ο τοµέας Καλλυντικών, έχει τεράστιες προοπτικές ανάπτυξης, και επιβάλλεται άµεσα Κράτος και οι Επιχειρήσεις να βρούνε τις λύσεις.

Τέταρτος τοµέας, οι ανανεώσιµες πηγές ενέργειας όπως ήλιος, άνεµος, βιοµάζα. Όλοι ξέρουµε, ότι και εδώ η χώρα µας, έχει συγκριτικό πλεονέκτηµα. Την ίδια στιγµή αξιοποιούµε το περιβάλλον χωρίς να το καταστρέφουµε. Sustainable development, δηλαδή βιώσιµη ανάπτυξη, το απόλυτο ζητούµενο σήµερα. Εδώ γίνονται κάποιες προσπάθειες, υπάρχουν ακόµα τεράστια περιθώρια, ας ελπίσουµε ότι θα τρέξουµε πιο γρήγορα και θα τα αξιοποιήσουµε.

Πέµπτος τοµέας, µεταφορές, logistics και λοιπές υπηρεσίες. Το παράδειγµα της COSCO, αφού βέβαια πέρασε από χίλια κύµατα, ανέδειξε στην πράξη, τον στρατηγικό ρόλο της χώρας, σε υπηρεσίες µεταφοράς εµπορευµάτων, στα Βαλκάνια και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Έχουµε ακόµα πολύ δρόµο, για την πλήρη αξιοποίηση των λιµανιών και των µεταφορών στην ενδοχώρα, αλλά και την σύνδεση µας µε την υπόλοιπη Ευρώπη, κυρίως µέσω σιδηροδροµικών δικτύων. Όσον αφορά τις λοιπές υπηρεσίες, η χώρα µας πρέπει να περάσει στην 4η Βιοµηχανική Επανάσταση, που έχει να κάνει µε τις ψηφιακές µεταρρυθµίσεις. Διαθέτουµε αρκετά εκπαιδευµένο προσωπικό, ωστόσο χρειάζονται περαιτέρω εκπαιδευτικές µεταρρυθµίσεις και κρατική αποφασιστικότητα.

Δεν θα πάω σε άλλο τοµέα. Νοµίζω ότι όλοι οι παραπάνω, µε τις κατάλληλες µεταρρυθµίσεις, θα µπορούσαν να µετατρέψουν την Ελλάδα σε έναν οικονοµικό παράδεισο, και ταυτόχρονα να διαφυλάξουν µακραίωνες παραδόσεις όπως ο αγροτικός τοµέας, η ναυτιλία, η βιοµηχανία της φιλοξενίας και το εµπόριο, χωρίς ταυτόχρονα να καταστρέψουν το µεγάλο δώρο του Θεού που είναι το κλίµα και το περιβάλλον.

Δεν είµαι κατά της βαριάς βιοµηχανίας. Άλλωστε υπάρχουν ήδη κάποιες πολύ αξιόλογες, που συνεισφέρουν σηµαντικά στην απασχόληση και στην οικονοµία. Να τις διαφυλάξουµε και να τις αναπτύξουµε. Ωστόσο, διαφωνώ ότι η Ελλάδα, λόγω κορωνοϊού, πρέπει να εγκαταλείψει το οικονοµικό µοντέλο της και να αλλάξει εξ’ ολοκλήρου ρότα. Ο καλός οδοντίατρος, δεν βγάζει δόντι όταν πονάει δόντι, απλά το θεραπεύει. Και όπως αναλύσαµε παραπάνω, όλα τα «ασηµικά» της Ελληνικής Οικονοµίας, µε τεράστια συγκριτικά πλεονεκτήµατα και παραδόσεις χιλιάδων χρόνων, έχουν πολλά ακόµη να δώσουν, αρκεί όλοι µας να το θελήσουµε και όλοι µας να αλλάξουµε την αρχέγονη κακή πλευρά του εαυτού µας και της νοοτροπίας µας. Το κράτος και οι επιχειρηµατίες, πρέπει να καταλάβουν ότι είναι σύµµαχοι και όχι αντίπαλοι. Οι δηµόσιες υπηρεσίες, παρά τις οποιεσδήποτε προσπάθειες, παραµένουν άκρως αντιπαραγωγικές συµπεριλαµβανοµένης και αυτής της δικαστικής. Οι εργαζόµενοι, πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η εργασία είναι ευλογία και όχι κατάρα, και οι επιχειρήσεις, ότι φτάνουν στο απόγειο της παραγωγικότητας τους, όταν αξιοποιείται η όποια ικανότητα του συνόλου των εργαζοµένων.

Κατά την άποψη µου, δεν υπάρχει µεγαλύτερη ικανοποίηση, από το να ανακαλύπτει κάποιος, τις δυνατότητές του µέσα σε ένα εργασιακό περιβάλλον, που διέπεται από την σηµασία του teamwork. Ασφαλώς και υπάρχουν και άλλες αξίες, όπως η οικογένεια, η διασκέδαση και η ξεκούραση. Πρέπει κανένας να βρίσκει την απόλυτη ισορροπία µεταξύ όλων αυτών. Δεν είναι πολύ εύκολο, ούτε πολύ δύσκολο, αλλά πιστέψτε µε είναι µαγικό.

Αυτές, κλείνοντας, θεωρώ ότι είναι οι βασικές µεταρρυθµίσεις που χρειάζεται το Ελληνικό Παραγωγικό Μοντέλο. Είµαι σίγουρος, ότι αν πετύχουµε έστω και το 70%, η χώρα θα βρεθεί στον νέο σύγχρονο Χρυσό Αιώνα. Αυτός ή αυτοί που θα το πετύχουν, θα γράψουν µε χρυσά γράµµατα στην ιστορία του Ένδοξου άλλα και Αυτοκαταστροφικού Ελληνικού Κράτους, το όνοµα τους, και θα γίνει ή θα γίνουν οι σύγχρονοι Περικλήδες της Χώρας. Έχουν περάσει περίπου δυόµιση χιλιάδες χρόνια, από εκείνη την χρυσή εποχή. Πόσο αλήθεια θα χρειαστεί να περιµένουµε ακόµα;…ίδωµεν

Σας εύχοµαι καλό καλοκαίρι και να προσέχετε την υγεία σας.

Αξίζει να ενηµερώνεστε από το περιοδικό ΔΥΟ. Είναι στα αλήθεια Δώρο Ζωής.