Δ.Υ.Ο Magazine cms

Ετικέτα: ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

  • Στρες στα παιδιά και τους εφήβους

    Στρες στα παιδιά και τους εφήβους

    H παιδική και η εφηβική ηλικία είναι ιδιαίτερα ευάλωτες περίοδοι της ζωής λόγω της συνεχούς σωματικής αύξησης και της πλαστικότητας του εγκεφάλου.

    Η έρευνα έχει δείξει οτι το χρόνιο και/ή έντονο στρες κατα τη διάρκεια των περιόδων αυτών έχει ιδιαίτερη σημασία λόγω των μόνιμων επιδράσεων που μπορεί να έχει στη δομή και λειτουργία των αναπτυσσόμενων οργάνων και συστημάτων, αυξάνοντας την προδιάθεση του ατόμου για νοσηρότητα κατα τη διάρκεια της ζωής του.

    Το Στρες, γενικά, ορίζεται ως η κατάσταση της απειλούμενης ομοιόστασης (της σταθερής δηλαδή κατάστασης του οργανισμού), κατα την οποία διεγείρεται η προσαρμοστική απάντηση του οργανισμού σε εξωτερικά ή εσωτερικά ερεθίσματα. Τα δυο βασικά στοιχεία που συμμετέχουν στην προσαρμοστική αυτή απάντηση του οργανισμού σε συνθήκες που απειλούν την ομοιόστασή του είναι α) ο άξονας Υποθάλαμος – Υπόφυση – Επινεφρίδια (ΥΥΕ) και β) το συμπαθητικό νευρικό σύστημα (ΣΝΣ) τα οποία βρίσκονται κεντρικά, στον εγκέφαλο, αλλά και στην περιφέρεια.

    Οξύ και χρόνιο στρες

    Καθημερινά στρεσσογόνα ερεθίσματα έχουν σαν αποτέλεσμα την οξεία ενεργοποίηση των μηχανισμών του στρες με αποτέλεσμα προσαρμοστικές αλλαγές σε ενδοκρινικά, μεταβολικά, καρδιαγγειακά και συμπεριφορικά συστήματα που προάγουν τη διατήρηση της ομοιόστασης.

    Ωστόσο, οι δυσμενείς εμπειρίες έντονων και/ή χρόνιων στρεσσογόνων ερεθισμάτων, οπως οι φυσικές καταστροφές, τα ατυχήματα, οι βίαιες επιθέσεις, η τρομοκρατία, η σεξουαλική/σωματική κακοποίηση, η παραμέληση, οι κοινωνικές ανισότητες μπορούν να οδηγήσουν στην παρατεταμένη και έντονη ενεργοποίηση των βιολογικών συστημάτων του στρες, ή, σε μια κατηγορία ατόμων και περιστάσεων σε χρόνια υποενεργοποίησή τους. Τόσο η υπερ- όσο και η υπο- ενεργοποίηση των βιολογικών μηχανισμών του στρες είναι ισοδύναμη μιας «αλλοστατικής» ή «κακοστατικής» κατάστασης με συνέπεια ψυχολογικές και σωματικές επιπτώσεις στον οργανισμό.

    Στρες και Αναπτυσσόμενος Εγκέφαλος

    Κατά την ανάπτυξη του εγκεφάλου, φυσιολογικά, υπάρχει μια γενετικά προγραμματισμένη υπερπαραγωγή συνάψεων, ενώ η τελική σχηματοποίηση των νευρικών κυκλωμάτων συμβαίνει με την ισχυροποίηση (consolidation) ή εξάλειψη (κλάδεμα ή pruning) κάποιων από αυτές. Έτσι, επιτυγχάνεται η εμφάνιση των επίκτητων ικανοτήτων κατα τα διάφορα στάδια της ανάπτυξης. Οι διακυμάνσεις των επιπέδων των ορμονών του στρες, όπως τα γλυκοκορτικοειδή, παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην έναρξη και τον τερματισμό αυτής της διαδικασίας. Στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο, η έντονη και/ή χρόνια ενεργοποίηση των βιολογικών μεσολαβητών του συστηματος στρες, μπορεί να επηρεάσει τη μυελινοποίηση, τη νευρωνική μορφολογία, τη νευρογένεση και τη συναπτογένεση.

    Το στρες επηρεάζει επίσης την ανάπτυξη «ευάλωτων» περιοχών που αναπτύσσονται αργά μεταγεννητικά και που έχουν ένα μεγάλο αριθμό υποδοχέων των γλυκοκορτικοειδών, όπως ο ιππόκαμπος και οι αμυγδαλή του εγκεφάλου, περιοχές που σχετίζονται με τη λειτουργία και τον έλεγχο του συστήματος στρες. Με τον τρόπο αυτό, το στρες, «προγραμματίζει» τον εγκέφαλο ώστε να αντιδρά με περισσότερο φόβο/θυμό και άγχος στα ερεθίσματα, κατάσταση που προδιαθέτει σε αυξημένη ψυχική και σωματική νοσηρότητα.

    Στρες, Παχυσρκία και Μεταβολικό Συνδρομο

    Η έρευνα, σήμερα, συνδέει επίσης το χρόνιο στρες με την παχυσαρκία και τις επιπλοκές της, όπως το μεταβολικό σύνδρομο και ο διαβήτης τύπου 2. Οι μηχανισμοί που συνδέουν τις δυο καταστάσεις είναι συμπεριφορικοί και βιολογικοί. ΠΙο ειδικά, τα παιδιά με χρόνιο στρες είναι πιθανότερο να μην συμμορφώνονται εύκολα στις συστάσεις για υγιεινό τρόπο ζωής και αυτο-φροντίδα.

    Μπορεί να παρουσιάζουν αυξημένες «καθιστικές» συνήθειες-όπως οι αυξημένες ώρες τηλεθέασης και χρήσης υπολογιστών και διαδικτύου- έλλειψη άθλησης, συναισθηματική υπερφαγία και έλλειψη αυτοελέγχου μέσω της κατανάλωσης υπερθερμιδικών γευμάτων. Άλλοι μηχανισμοί που συνδέουν το χρόνιο στρες με την παχυσαρκία είναι η έλλειψη ύπνου, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και τα αισθήματα ενοχής και αποτυχίας που συνυπάρχουν, ενισχύοντας στο φαύλο κύκλο χρόνιου στρες και παχυσαρκίας.

    Οι βιολογικοί μηχανισμοί που συνδέουν το χρόνιο στρες με την παχυσαρκία σχετίζονται κυρίως με διαταραχή στην έκκριση της κορτιζόλης και των κυκλοφορούντων καταχολαμινών στην περιφέρεια. Η παθολογική έκκριση κορτιζόλης και κατεχολαμινών σε άτομα με χρόνιο στρες μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση παχυσαρκίας και σχετιζόμενων με την παχυσαρκία διαταραχών, όπως το μεταβολικό σύνδρομο, ο διαβήτης τύπου 2, καταστάσεις που αυξάνουν τον κινδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα. Τέλος, το χρόνιο στρες, μέσω των χρονίως αυξημένων γλυκοκορτικοειδών, μπορεί να επηρεάσει τη σωματική αύξηση, τη θυρεοειδική λειτυργία και την έναρξη της εφηβείας.

    Μελέτη από την κλινική μας έδειξε υψηλότερα ποσοστά συμπτωματολογίας άγχους και κατάθλιψης στα παχύσαρκα σε σχέση με τα φυσιολογικού βάρους παιδιά. Επίσης, τα παχύσαρκα παιδιά με συμπτωματολογία άγχους ή κατάθλιψης παρουσίαζαν αύξηση της ημερήσιας κορτιζόλης σε σχέση με τα παχύσαρκα παιδιά χωρίς αντίστοιχη συμπτωματολογία. Τα ευρήματα αυτά δείχνουν οτι τα παιδιά με παχυσαρκία και ταυτόχρονη συμπτωματολογία άγχους-κατάθλιψης παρουσιάζουν διαταραχή στην έκκριση της κορτιζόλης και αυτό μπορεί να αυξάνει επιπρόσθετα τον κίνδυνο για μεταβολικές και καρδιαγγειακές επιπλοκές.

    Νένη Περβανίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Αναπτυξιακής & Συμπεριφοριτικής Παιδιατρικής Α’ Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών

    Βιβλιογραφία
    • Chrousos, G.P. Stress and disorders of the stress system. Nat Rev Endocrinol., 5(7): 374-381, 2009
    • Pervanidou, P. Biology of Posttraumatic Stress Disorder in childhood and adolescence (2008) J. Neuroendocrinol., 20(5):632-638
    • Pervanidou, P., & Chrousos, G. P. (2012b). Metabolic consequences of stress during childhood and adolescence. Metabolism, 61(5), 611-619.

  • Ανθρώπινες σχέσεις «Καμία ανοχή, σε καμία μορφή βίας»

    Ανθρώπινες σχέσεις «Καμία ανοχή, σε καμία μορφή βίας»

    Παιδιά της ίδια μητέρας, της ενδοοικογενειακής βίας, είναι σύμφωνα με την Κλινική Ψυχολόγο Ψυχοθεραπεύτρια, Δρα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθύντρια του Ψυχοθεραπευτικού Κέντρου Therapy Nest, Άννα Κανδαράκη, όλα τα είδη βίας που βιώνουμε ως κοινωνία.

    Στην πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξή της στο περιοδικό ΔΥΟ, η ίδια επισημαίνει ότι μια κακοποιητική σχέση, όπως και κάθε σχέση, χρειάζεται δύο και πως κανείς δεν μπορεί να γίνει κακοποιητικός εάν δεν του το επιτρέψουμε.

    Παρατηρούμε διαρκώς μια έκρηξη στη βία γύρω μας: ενδοοικογενειακή, ενδοσχολική, βία με θύματα γυναίκες, βία με θύματα παιδιά. Βία σωματική, αλλά και σεξουαλική. Πού οφείλεται αυτή η έκρηξη; 

    Έχει σημασία να κατανοήσουμε ότι οποιοδήποτε επιθετικό προσδιορισμό και να βάλουμε δίπλα από τη λέξη βία -έμφυλη, σχολική, εφηβική, σεξουαλική- όλες οι μορφές της είναι παιδιά της ίδιας μητέρας: της ενδοοικογενειακής βίας.
    Η βιβλιογραφία δείχνει ότι εκείνος που ασκεί βία μέσα στην εργασία του είναι εκείνος που έχει ασκήσει βία στο σχολείο και είναι ο ίδιος αντίστοιχα που έχει βιώσει βία μέσα στην οικογένειά του. Υπάρχει δηλαδή εξοικείωση με τη βία από την παιδική ηλικία.
    Αν δεν πιάσουμε το νήμα της βίας -κρυφής ή φανερής- μέσα στην οικογένεια, το φαίνομενο θα συνεχίσει να εντείνεται και να επεκτείνεται.

    Υπήρξε μια αλματώδης αύξηση της βίας της τάξης του 20% στη διάρκεια των lockdown. Σε ολόκληρη την Ευρώπη παρατηρήθηκε αύξηση των κλήσεων βοήθειας σε γραμμές για θύματα βίας τους πρώτους 9 μήνες της πανδημίας. Ήταν παράγοντας τα lockdown, «απόνερα» των οποίων βλέπουμε ακόμη και σήμερα; 

    Η πανδημία ξεκίνησε ως μια υγειονομική κρίση και εξελίχθηκε σε υπαρξιακή κρίση. Θέσαμε ερωτήματα όπως: Τι είναι η ζωή; Τι είναι ο θάνατος; Πότε η ελευθερία μπαίνει πάνω από την ίδια τη ζωή; Πόση αξία έχει η ζωή χωρίς την ελευθερία και την ανθρώπινη επαφή;  Βιώσαμε σημαντικές απώλειες βασικών μας αναγκών, όπως είναι η ελευθερία και η ανθρώπινη επαφή.
    Ένας τέτοιος περιορισμός μπορεί να οδηγήσει σε ενστικτώδεις μηχανισμούς επιβίωσης, που πάνω στο κατάλληλο υπόβαθρο μπορούν να βγουν ακατέργαστοι προς τα έξω, μέσα από τη βία και την επίθεση. Και όταν λέμε «να βγουν» εννοούμε σε κάποιον άλλο ή στον εαυτό μας. Γι’ αυτό είδαμε και αύξηση στη χρήση ουσιών και των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών.
    Την ίδια στιγμή το lockdown δεν επέτρεπε τους περιφερειακούς αντιπερισπασμούς αποσυμπίεσης, όπως είναι τα ταξίδια, τα ψώνια, τα γήπεδα, οι συναντήσεις με φίλους. Μείναμε ξαφνικά μέσα σ’ ένα σπίτι μόνοι με τις επιλογές μας και κάποιες φορές καταλάβαμε δυστυχώς ότι αυτές οι επιλογές είναι κακοποιητικές. Επομένως «φυλακιστήκαμε με τις επιλογές μας».
    Στην πανδημία θύτης και θύμα βρέθηκαν κλεισμένοι μέσα, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα διαφυγής.  Προσέξτε όμως. Δεν δημιούργησε η πανδημία τον θύτη ή το θύμα. Αυτοί οι ρόλοι προϋπήρχαν και απλώς ενισχύθηκαν κάτω από τις συγκεκριμένες συνθήκες, δεδομένου ότι δεν υπήρχαν πλέον οι εύκολες, γνώριμες λύσεις.Ούτε ο θύτης μπορούσε να διοχετεύσει την ένταση και τον θυμό του μέσα από συναθροίσεις ούτε το θύμα αντίστοιχα μπορούσε να κουκουλώσει ή να υποτιμήσει τον πόνο μέσα από την επικοινωνία με κάποιο συγγενή ή φίλο. Άλλωστε, όλα αυτά είναι υποκατάστατα και σε καμία περίπτωση λύσεις.
    Γι’ αυτό και οι κλήσεις σε τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας μπορεί όντως να έγιναν η μόνη δυνατότητα διεξόδου.

    Μιλούν περισσότερο σήμερα οι γυναίκες και τα παιδιά για τη βία;

    Φαίνεται πως η πανδημία μπορεί να βοήθησε σε αυτό. Ήταν σαν να κλείσαμε τις πόρτες του σπιτιού μας και να ανοίξαμε περισσότερο τα αυτιά μας, τα μάτια μας, τις ψυχές μας. Να ακούσουμε. Και όταν αισθανθήκαμε ότι μας ακούν, αντίστοιχα τολμήσαμε και να μιλήσουμε. Βασική προϋπόθεση του ομιλητή είναι το ακροατήριο. Τώρα μιλάμε περισσότερο γιατί είμαστε και έτοιμοι να ακούσουμε περισσότερο.
    Μοιάζει σαν να είμαστε περισσότερο έτοιμοι να διαχωρίσουμε την ευθύνη του θύτη και να δεχτούμε την ολοκληρωτική απενοχοποίηση του θύματος, ειδικά στις περιπτώσεις της σεξουαλικής κακοποίησης, όπως στην περίπτωση του me too. Μας ενδιαφέρει η ουσία των σχέσεών μας και όχι μόνο η επιφάνεια. Έχουμε πραγματικό νοιάξιμο και όχι αρρωστημένη περιέργεια για το τι συμβαίνει στον διπλανό, κι αυτό ήταν κάτι που επίσης μας έμαθε η πανδημία. Ότι, δηλαδή, αυτό που συμβαίνει στον διπλανό, δεν είναι μακριά. Μας αφορά.

    Τι ρόλο έχει παίξει η ύπαρξη κοινωνικών λειτουργών/ψυχολόγων στα σχολεία; 

    Η ύπαρξη εκπαιδευμένου προσωπικού σε ζητήματα ψυχικής υγείας είναι μια μεγάλη βοήθεια, τόσο για τους εκπαιδευτικούς όσο και για τους γονείς. Το σχολείο είναι το δεύτερο περιβάλλον όπου το παιδί μαθαίνει να συσχετίζεται. Εκεί μπορεί ένα έμπειρο μάτι να εντοπίσει λανθασμένες συμπεριφορές και τραύματα που μπορεί να κουβαλάει ένα παιδί. Αρχικά, λοιπόν, η παρουσία τους είναι σημαντική για να εντοπιστούν προβλήματα που μπορεί να υπάρχουν και να μην έχουν γίνει εμφανή μέσα στην οικογένεια.

    Σε δεύτερη ανάγνωση, ο ειδικός έρχεται να δώσει βοήθεια, να κατευθύνει, να ενημερώσει τους γονείς και τέλος να δημιουργήσει ένα νέο πλαίσιο, αυτό το θεραπευτικό, στο παιδί που θα μάθει να εμπιστεύεται, να μεταφέρει τη δυσκολία του και να μοιράζεται το συναίσθημά του. Ειδικά εάν στο σπίτι δεν υπάρχουν αυτές οι προϋποθέσεις. Θέλω να είμαι δίκαιη. Η γονεϊκότητα σήμερα είναι μια πολύ περίπλοκη και απαιτητική υπόθεση. Σαν γονιός μέσα σε μια τεράστια μέρα με πολλές υποχρεώσεις και τρέξιμο πρέπει να βρω χρόνο για το παιδί μου και την ίδια στιγμή να καταλάβω τα δικά μου τα σκοτάδια, να μην τα μεταφέρω.Γι’ αυτό και καμαρώνω πολύ τους νέους γονείς που έρχονται και ζητούν βοήθεια. Οι ψυχολόγοι διορθωτικές κινήσεις θα κάνουμε. Οι πρωταγωνιστές για ένα παιδί είναι και θα είναι πάντα οι γονείς.Τι θα ήταν ίσως ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που θα έπρεπε να μάθουμε στα παιδιά μας για να εξελιχθούν σε υγιείς προσωπικότητες;  Δεν υπάρχει μεγαλύτερη δύναμη από την ελευθερία. Σημαντικό είναι τα παιδιά να μάθουν να είναι ελεύθερα. Θυμηθείτε ότι φροντίζω σημαίνει φροντίζω για την αυτονομία του άλλου. Εμείς μπερδευόμαστε και νομίζουμε ότι φροντίδα σημαίνει αναλαμβάνω τον άλλο, θυσιάζομαι, βάζω τον εαυτό μου στην άκρη.
    Γι’ αυτό και η Ελληνίδα μητέρα έχει μάθει να φροντίζει, αλλά όχι να φροντίζεται. Και αυτή η νοοτροπία της θυσίας, και αντίστοιχα της ενοχής, μεταφέρεται από γενιά σε γενιά.
    Τα νέα παιδιά έχει σημασία να νιώσουν ελεύθερα, να χτίσουν αυτονομία, για να μπορούν να βρουν τα δικά τους υλικά, να φτιάξουν τη δική τους ευτυχία.

    Ποια είναι τα σημάδια μιας κακοποιητικής σχέσης;

    Κανείς δεν μπορεί να γίνει κακοποιητικός, εάν δεν του το επιτρέψουμε. Το υπογραμμίζω αυτό γιατί έχει νόημα να καταλάβουμε ότι η κακοποιητική σχέση, όπως κάθε σχέση, χρειάζεται δύο. Κάποιος να κακοποιεί και κάποιος να ανέχεται.  Η βία συχνά ξεκινάει πιο ήπια, με ένα υποτιμητικό σχόλιο, ένα απαξιωτικό βλέμμα και εξελίσσεται κλιμακωτά. Συναντώ γυναίκες που πρώτα οι ίδιες θα υποτιμήσουν τη βία, που δέχονται ότι «ήταν απλά ένα χαστούκι», «μια σπρωξιά». Εξαρχής, λοιπόν, να πούμε ότι δεν υπάρχει καμία ανοχή σε καμία μορφή βίας.
    Ένα ακόμα σημάδι είναι όταν εντοπίζουμε έντονη ζήλεια, πίσω από την οποία τις περισσότερες φορές κρύβονται έλεγχος και περιορισμός. Εδώ πάλι πρέπει να προσέξουμε γιατί ένα κορίτσι που μπορεί να μην έχει λάβει την αντίστοιχη προσοχή στο σπίτι του, μπορεί να καταγράψει αυτή τη συμπεριφορά ως ενδιαφέρον και νοιάξιμο που η ίδια έχει στερηθεί.
    Κακοποιητικές σχέσεις συναντάμε επίσης σε κλειστά συστήματα. Σταδιακά, το ζευγάρι κλείνεται, αποκόβεται απο άλλες σχέσεις, με αποτέλεσμα την απομόνωση και τον αυτοεγκλωβισμό. Στόχος είναι η απόλυτη εξάρτηση του θύματος από τον θύτη, να μην υπάρxει καμία αυτονομία. Γι΄αυτό και συχνά βλέπουμε γυναίκες να σταματούν τη δουλειά τους, να μην έχουν τη δική τους οικονομική ανεξαρτησία, ώστε η φυγή τους να γίνεται ακόμα πιο δύσκολη.

    Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των θυμάτων; 

    Έχει σημασία να δούμε τόσο τον θύτη όσο και το θύμα. Γιατί ο ένας «χρειάζεται» τον άλλο. Θύτης και θύμα πάνε χέρι-χέρι και οι ρόλοι εναλλάσσονται. Θύτης και θύμα έχουν έναν κοινό παρανομαστή: νιώθουν φόβο και ανασφάλεια.  Έχουν στερηθεί την αγάπη και την προσοχή.  Τα αγόρια που εξελίσσονται σε θύτες μεγαλώνουν συχνά με αντιλήψεις που κρύβουν από πίσω έμφυλα στερεότυπα, όπως «τα αγόρια δεν κλαίνε», «οι άντρες δεν πονάνε» και μαθαίνουν να φοβούνται το συναίσθημά τους και τελικά να μη συνδέονται με αυτό. Μαθαίνουν ότι «για να είναι άντρες, θα πρέπει να είναι άτρωτοι και άφοβοι», με αποτέλεσμα να θάβουν οτιδήποτε νιώθουν, να μετατρέπονται σε παγωμένα ρομπότ που από πίσω κρύβουν φοβισμένους, ανασφαλείς ανθρώπους οι οποίοι έχουν ανάγκη τη βία για να επιβληθούν και να υπάρξουν.  Οποιοδήποτε αίσθημα αμφισβήτησης ή απόρριψης καταγράφεται ως απειλή στην οποία απαντούν με ό,τι έχουν μάθει: βία, επιβολή και τρομοκρατία.  Μην ξεχνάτε ότι ο ενήλικας θύτης έχει υπάρξει τις περισσότερες φορές ο ίδιος θύμα στην παιδική του ηλικία.
    Αντίστοιχα, τα κορίτσια που μαθαίνουν να ανέχονται τη βία τη γνωρίζουν ήδη μέσα από το σπίτι τους. Έχουν δει τη μαμά να υπομένει, να ανήκει κάπου, στον μπαμπά και μετά στο σύζυγο και στο παιδί της. Και δεν έχουν μάθει να είναι ελεύθερες και αυτόνομες. Θύτης και θύμα είναι δύο άνθρωποι ανελεύθεροι και εγκλωβισμένοι.

    Τι ψυχολογική στήριξη και ενδυνάμωση χρειάζεται μια γυναίκα που θέλει να ξεφύγει από μια κακοποιητική σχέση; 

    Μια γυναίκα που μένει σε μια κακοποιητική σχέση, συχνά έχει εκπαιδευτεί να ανέχεται και να υπομένει τη βία. Με κάποιο τρόπο της είναι γνώριμη.
    Ίσως έχει μεγαλώσει μέσα στα σκληρά έμφυλα στερεότυπα που λένε «η γυναίκα πρέπει να κρατήσει την οικογένεια», «μια μάνα πρέπει να θυσιάζεται για τα παιδιά της», να έχει εκπαιδευτεί να βάζει τον εαυτό της στην άκρη, να τον ξεχνάει και τελικά ακόμα και να τον κακοποιεί.  Χρειάζεται πολλή ουσιαστική δουλειά η ίδια, με όλα όσα κουβαλάει μέσα της, για να ξεφύγει από αυτές τις βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις.  Ουσιαστικά, το φαινόμενο της κακοποίησης μπορεί να εξαλειφθεί μόνο από εκεί που γεννιέται, μέσα στην οικογένεια. Μέσα στο γονεϊκό ζευγάρι, στο πώς επικοινωνούν οι δυο γονείς, στο πώς μεγαλώνουμε τους γιους και τις κόρες μας.

    Ποιες είναι οι επιπτώσεις της σεξουαλικής και της σωματικής βίας στα θύματα;

    Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός, γι’ αυτό και ο τρόπος που θα βιώσει και θα καταγράψει ένα τραύμα είναι επίσης μοναδικός.
    Θέλει προσοχή να μην κάνουμε γενικεύσεις.  Συναντώ όμως γυναίκες που κουβαλούν αυτό το τραύμα χρόνια, που ίσως τόλμησαν να το πουν στη μητέρα τους κι εκείνη το μείωσε, το υποτίμησε, γιατί και η ίδια φοβήθηκε την αντίδραση, την κριτική. Δεν κακοποιεί μόνο το ίδιο το τραύμα, αλλά και ο τρόπος που θα το φροντίσουμε ή αντίστοιχα θα το αμελήσουμε, θα το κουκουλώσουμε.
    Συχνά τα θύματα εκτός από δυσκολίες στην ψυχική τους υγεία, όπως αγχώδεις διαταραχές, κρίσεις πανικού ή συναισθηματικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη, εμφανίζουν δυσκολία εμπιστοσύνης και συσχέτισης. Κλείνονται, φοβούνται, αναπτύσσοντας αισθήματα ενοχής και ντροπής με αποτέλεσμα να παράγουν μοναξιά και να απομονώνονται.
    Υπάρχουν βήματα που πρέπει να κάνουμε ως κοινωνία και ως πολιτεία για τον περιορισμό του φαινομένου της βίας;  Η οικογένεια είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας.
    Οικογένεια, πολιτεία και σχολείο θα πρέπει να πάνε χέρι -χέρι.  Για να γίνουν τα πρώτα βήματα της αλλαγής θα πρέπει οι γονείς να καταλάβουν τι σκοτάδια κουβαλούν οι ίδιοι στις δικές τους βαλίτσες. Για να μην τα επαναλάβουν. Πρέπει να οργανωθούν συντονισμένες σχολές γονέων, με εκπαιδευμένους ειδικούς.  Ο τρόπος που θα μεγαλώσω το παιδί μου θα καθορίσει το πώς θα σταθεί το ίδιο στο αύριο, στη δική του οικογένεια, στον σύντροφό του, στο παιδί του, στον συνάδελφό του.  Η γονεϊκότητα είναι σκυταλοδρομία, που σημαίνει ότι θα μεταφέρω όσα έχω μάθει απο τον πατέρα μου και εκείνος από τον δικό του. Η βία και η ανοχή αντίστοιχα μεταφέρονται διαγενεακά, από γιαγιά σε μητέρα και από μητέρα σε κόρη, από παππού σε πατέρα και από πατέρα σε γιο.  Σε κάθε περίπτωση η αλλαγή θα πρέπει να ξεκινήσει σήμερα, για να μπορέσουμε να δούμε τα αποτελέσματα πολύ αργότερα.

    Φωτογράφιση: Όλγα Τζίμου

    Συνέντευξη στο τεύχος ΔΥΟ | Φεβρουάριος 2023

  • Γιατί να εμβολιαστεί ένα κορίτσι έναντι του HPV;

    Γιατί να εμβολιαστεί ένα κορίτσι έναντι του HPV;

    Τo εμβόλιο έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) είναι σημαντικό, καθώς προστατεύει από καρκίνους που προκαλούνται ως επακόλουθο χρόνιας μόλυνσης (λοίμωξης) από τον ιό, εξηγεί η Επίκ. καθηγήτρια Παιδιατρικής – Εφηβικής Ιατρικής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, επιστ. υπεύθυνη Μονάδας Εφηβικής Υγείας, Β’ Παιδιατρική Κλινική Παν/μίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής (ΕΕΕΙ), κυρία ¨Αρτεμις Τσίτσικα.

    Ο ιός HPV είναι πολύ συχνός και υπολογίζεται πως 1 στους 4 μολύνεται από αυτόν. Οι περισσότεροι δεν αναπτύσσουν ποτέ συμπτώματα ή προβλήματα υγείας, αφού οι περισσότερες από τις HPV λοιμώξεις (9 από τις 10) εξαφανίζονται από μόνες τους εντός δύο ετών. Ένα άτομο που έχει προσβληθεί από ιό HPV μπορεί να μην έχει κανένα σύμπτωμα, μεταδίδοντας τον ιό στους συντρόφους του, χωρίς να το γνωρίζει. Ο ιός μεταδίδεται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή ή πιο σπάνια από την επαφή των γεννητικών περιοχών ή την επαφή των χεριών. Για τους λόγους αυτούς, ακόμη και η συστηματική χρήση προφυλακτικού, αν και μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο HPV λοίμωξης, δεν  προστατεύει απόλυτα. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος προστασίας από τον ιό HPV είναι ο εμβολιασμός.

    Πότε;

    Ο εμβολιασμός μπορεί να προλάβει τουλάχιστον 8 στους 10 καρκίνους που σχετίζονται με τον ιό και 9 στα 10 περιστατικά γεννητικών κονδυλωμάτων. Είναι απαραίτητος για όλα τα κορίτσια, κατά προτίμηση στην ηλικία των 11-12 ετών, όταν υπάρχει ακόμη συστηματική παρακολούθηση από τον παιδίατρο. Η ανοσολογική απάντηση είναι η μέγιστη, οι πάντα ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι λιγότερες, ενώ η πρόληψη παρέχεται εγκαίρως πριν από την πιθανότητα έκθεσης στον ιό.

    Το εμβόλιο έναντι του ιού HPV αποτελεί εμβόλιο ρουτίνας για τα κορίτσια ηλικίας 11-12 ετών. Η ηλικία αυτή είναι η περίοδος όπου ολοκληρώνεται όλη η σειρά των εμβολίων του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών στους εφήβους, καθώς τόσο η ανταπόκριση του οργανισμού στους εμβολιασμούς όσο και η συμμόρφωση των εφήβων στις ιατρικές οδηγίες είναι υψηλές. Σε περίπτωση που χαθεί η ευκαιρία να γίνει το εμβόλιο σε αυτή τη χρονική συγκυρία, μεταβαίνουμε στην ηλικία των μεγαλύτερων εφήβων.

    Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι δεν είναι σωστή η πεποίθηση των γονέων ότι το εμβόλιο αποτελεί διαβατήριο για την έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας. Το εμβόλιο είναι ένα ακόμη εμβόλιο της εφηβικής ηλικίας, που συστήνεται να χορηγείται στην ίδια ηλικία με τα υπόλοιπα εμβόλια.

    Ήδη χιλιάδες έφηβοι έχουν εμβολιαστεί στη χώρα μας και έχουν θωρακιστεί στον μέγιστο δυνατό βαθμό έναντι του ιού HPV. Μάλιστα, το δοσολογικό σχήμα 2 δόσεων (αντί 3) για τα κορίτσια έως 15 ετών, με μεσοδιάστημα 6 μηνών, διευκολύνει σημαντικά τη συμμόρφωση, καθώς απλουστεύεται ο εμβολιασμός (λιγότερες ιατρικές επισκέψεις και ενέσεις).

    Όταν φτάσουν στην κατάλληλη ηλικία, οι εμβολιασμένες γυναίκες θα ξεκινήσουν και τη χρήση τεστ Παπ, σύμφωνα με ιατρικές οδηγίες. Να σημειωθεί ότι στα κορίτσια 15-18 ετών απαιτούνται 3 δόσεις του εμβολίου εντός 6μήνου.

    Πρέπει να εμβολιάζονται και τα αγόρια;

    Όσον αφορά στον εμβολιασμό των αγοριών, που επίσης μπορεί να προσβληθούν από τον ιό, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) έχει ήδη εγκρίνει τον εμβολιασμό τους. Ο εμβολιασμός των αγοριών έχει ξεκινήσει μαζικά σε 19 χώρες παγκοσμίως (ΗΠΑ, Αυστραλία, Καναδά, Ιταλία, Αυστρία, Ελβετία κ.ά.), ενώ σε άλλες χώρες έχει καθυστερήσει η εφαρμογή του για λόγους κυρίως οικονομικούς, καθώς προτεραιότητα αποτελεί ο εμβολιασμός των γυναικών.

    Ο εμβολιασμός των αγοριών θα τα προστατεύσει από τα γεννητικά κονδυλώματα και από μορφές καρκίνου, όπως αυτός του πρωκτού. Επιπλέον, εμβολιάζοντας τα αγόρια προστατεύονται έμμεσα και οι ερωτικοί τους σύντροφοι, που δεν έχουν εμβολιαστεί.

    Κάθε γονέας που έχει την οικονομική δυνατότητα, σε συνεννόηση με τον παιδίατρο, οφείλει να εξετάσει την πιθανότητα εμβολιασμού του αγοριού του και το όφελος από αυτόν.

  • Αντιβιοτικά: Ποια λάθη κάνουν οι γονείς;

    Αντιβιοτικά: Ποια λάθη κάνουν οι γονείς;

    Με οδηγό το άγχος του, ο υπερπροστατευτικός και άπειρος γονιός κάνει σοβαρά λάθη. Μετά την άρνηση του εμβολιασμού που ήδη βλέπουμε τι καταστροφικές συνέπειες μπορεί να έχει, ένα άλλο πολύ συχνό λάθος των γονέων, ειδικά στη χώρα μας, είναι η χορήγηση αντιβίωσης στο παιδί, με το πρώτο… βηχαλάκι.

    Με δεδομένο ότι ένα παιδί μπορεί να νοσήσει από κοινό κρυολόγημα ή γρίπη έως και 7 φορές μέσα τον χρόνο, μπορείτε να φανταστείτε πόσο πολύ επιβαρύνετε τον οργανισμό του  παιδιού με αυτήν σας την κίνηση και τι συνέπειες μπορεί να έχει αυτό για την υγεία του;

    Η κατάχρηση αντιβιοτικών αποτελεί θλιβερό προνόμιο των Ελλήνων. Είμαστε πρώτοι στην χρήση αντιβιοτικών σε ολόκληρη την Ευρώπη και –ως αποτέλεσμα- η χώρα μας παρουσιάζει τα υψηλότερα ποσοστά μικροβιακής αντοχής. Με τη λήψη αντιβιοτικών για λοιμώξεις που οφείλονται σε ιούς, δίνουμε την ευκαιρία σε μικρόβια που φιλοξενούνται στο σώμα μας και αποτελούν τις λεγόμενες φυσιολογικές χλωρίδες μας, να αναπτύξουν κώδικες αντοχής στα χορηγούμενα αντιβιοτικά. Τι σημαίνει αυτό; Ότι μακροπρόθεσμα θα αναπτυχθούν μικρόβια που δεν θα σκοτώνονται από τα αντιβιοτικά που έχουμε σήμερα στη διάθεσή μας. Ένα ακόμη συχνό λάθος που κάνουν οι γονείς είναι ότι  αναγνωρίζουν συμπτώματα που είχε στο παρελθόν ένα παιδί και του δίνουν την αντιβίωση που είχε πάρει και παλαιότερα.

    Γνωρίζετε ότι…

    1. Tα αντιβιοτικά είναι χημικές ουσίες που χορηγούνται  για την αντιμετώπιση βακτηριακών και όχι ιογενών λοιμώξεων, που προσβάλλουν  τον ανθρώπινο οργανισμό; Το αντιβιοτικό δεν πρόκειται να βοηθήσει ένα παιδί που έχει κρυολόγημα, γρίπη, βρογχίτιδα ή ωτίτιδα.

    2. H κατάχρηση αντιβιοτικών οδηγεί –μακροπρόθεσμα- στη μειωμένη δραστικότητά τους;

    3. H ανάπτυξη αντοχής των μικροβίων στα αντιβιοτικά καθιστά δυσχερή την αντιμετώπιση των λοιμώξεων που οφείλονται σε ανθεκτικά βακτήρια και αποτελεί σήμερα ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα δημόσιας υγείας;

    4. Tα αντιβιοτικά ΔΕΝ θεραπεύουν ούτε βοηθούν στην πρόληψη των ιώσεων; Συχνά ακούγεται ότι τα αντιβιοτικά χορηγούνται ώστε μια ιογενής λοίμωξη να μην εξελιχθεί σε μικροβιακή- αλλά είναι λάθος: τα αντιβιοτικά ΔΕΝ προλαμβάνουν μια μικροβιακή λοίμωξη.

    5.  στο κρυολόγημα, στις ιώσεις και στη γρίπη η ξεκούραση, η καλή διατροφή και τα πολλά υγρά μπορούν να ενισχύσουν το ανοσοποιητικό μας και να μας βοηθήσουν να τις ξεπεράσουμε, χωρίς φάρμακα;

    Αντιβιοτικά: Οδηγίες χρήσης (για μικρούς και μεγάλους)

    1. Μην παίρνετε ποτέ μόνοι σας αντιβιοτικά.

    2.  Μην επιμένετε στον γιατρό να σας δώσει αντιβιοτικά που δεν χρειάζονται.

    3. Μη ζητάτε από τον φαρμακοποιό να σας συστήσει αντιβιοτικό (απαγορεύεται από τον νόμο να το κάνει).

    4. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας, αν τα συμπτώματά σας είναι πολύ έντονα (π.χ. πολύ υψηλός πυρετός ή έκκριση πύου από το αυτί), εάν επιμένουν πάνω από μία εβδομάδα (εκείνος θα κρίνει εάν υπάρχει επιμόλυνση με μικρόβια ή πρόκειται για αλλεργία) ή εάν πρόκειται για βρέφος ή ηλικιωμένο.

    5. Μην παίρνετε αντιβιοτικά στις ιογενείς αναπνευστικές λοιμώξεις (κοινό κρυολόγημα, συνάχι, βήχας, πονόλαιμος, γρίπη κ.ά.), γιατί αυτά δεν καταπολεμούν τους ιούς. Ανακουφίστε τα συμπτώματα με απλά μέσα, όπως ήπια αντιπυρετικά, παυσίπονα και αποσυμφορητικά, ανάπαυση, πολλά υγρά, ύγρανση της ατμόσφαιρας κ.ά.

    6. Να προτιμάτε τα αντιβιοτικά στενού – και όχι ευρέως – φάσματος όταν η λοίμωξη το επιτρέπει (έτσι δεν γίνονται και άλλα βακτήρια ανθεκτικά).

    7. Μην μειώνετε τη διάρκεια της θεραπείας με αντιβιοτικά ή τις δόσεις τους, ούτε να αλλάζετε τη συνιστώμενη από τον γιατρό συχνότητα λήψης τους.

  • Δύναμη για να αντέξω ή δύναμη για να αλλάξω;

    Δύναμη για να αντέξω ή δύναμη για να αλλάξω;

    Συχνά, τον τελευταίο καιρό, έρχονται στο γραφείο μου άνθρωποι που υποφέρουν. Και όταν, μετά από πολλές συζητήσεις και αναλύσεις, μπορεί εγώ να προτείνω να κάνουν κάτι για να αλλάξουν την κατάσταση που τους κάνει να υποφέρουν, τότε εκείνοι αναφωνούν με φρίκη: «Μα αυτό θέλει πολλή δουλειά! Δεν έχω τη δύναμη να το κάνω όλο αυτό!».

    Προτιμούν, δηλαδή, να βάζουν όλη τους τη δύναμη για να αντέξουν μια δυσάρεστη κατάσταση παρά για να την αλλάξουν – ή για να αλλάξουν τον τρόπο που οι ίδιοι τη βλέπουν και έτσι να νιώσουν καλύτερα.

    Γιατί βέβαια το να αντέχεις και να υπομένεις μια δυσάρεστη κατάσταση δεν είναι κάτι απλό – απαιτεί πολύ κόπο, πολλή ενέργεια. Δεν είναι εύκολο να νιώθεις συνέχεια άσχημα, να σέρνεσαι, να τα βάζεις με τους πάντες και τα πάντα, να γκρινιάζεις διαρκώς. Κι επειδή δεν είναι εύκολο να υπομένεις το δυσάρεστο, πολλοί άνθρωποι καταλήγουν σε κάποιον εθισμό για να αντέξουν. Άλλωστε, είμαστε μια κοινωνία που έχει σαν σύνθημα «όταν νιώθεις άσχημα, κάνε κάτι για να το ξεχάσεις»!

    Και βέβαια, όταν μιλάω για εθισμό, δεν αναφέρομαι απλώς στα σκληρά ναρκωτικά ή το αλκόολ, ούτε μόνο σε ουσίες που είναι παράνομες. Δυστυχώς στην εποχή μας υπάρχουν διάφορα αντικείμενα εθισμού που είναι νόμιμα και κοινωνικά αποδεκτά. Απολύτως αξιοσέβαστα άτομα εξαρτώνται από ένα νόμιμο χάπι για να ξυπνήσουν το πρωί, για να λειτουργήσουν, για να κοιμηθούν, ακόμα και για να κάνουν σεξ. Άλλα απολύτως αξιοσέβαστα άτομα, χρειάζονται να καπνίσουν νόμιμα τσιγάρα ή να πιούν νόμιμο αλκοόλ , ή ακόμα να τζογάρουν νόμιμα. Σήμερα υπάρχουν εθισμένοι στο σεξ, στο κινητό, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ακόμα και στη δουλειά! Πολλών ειδών διαφορετικοί εθισμοί για όλα τα γούστα.

    Δυστυχώς όμως όλοι αυτοί οι εθισμοί όχι μόνο έχουν πολλών λογιών παρενέργειες, αλλά επιπλέον παγιδεύουν τον χρήστη (του χαπιού, της ουσίας, κλπ.) στην κατάσταση ακριβώς εκείνη που τον κάνει να υποφέρει. Ο εθισμός εμποδίζει την αλλαγή και διατηρεί ίδια τη δυσάρεστη κατάσταση. Πώς συμβαίνει αυτό; Ας τα πάρουμε από την αρχή.

    Ένας άνθρωπος που υποφέρει δοκιμάζει κάτι (χάπι, ουσία, δραστηριότητα) για να νιώσει καλύτερα ή να ξεχαστεί. Αν αυτό το κάτι πράγματι τον βοηθήσει να νιώσει καλύτερα ή να ξεχαστεί, συνεχίζει να το κάνει μέχρι που εθίζεται σε αυτό. Ο εθισμός όμως κάνει τον άνθρωπο αυτό να νιώσει προσωρινά καλύτερα – οπότε δεν έχει την έντονη ανάγκη να βελτιώσει την κατάσταση. Ταυτόχρονα, δεν έχει και τη συγκρότηση για να σχεδιάσει και να επιφέρει μια πραγματική βελτίωση. Καθώς χρειάζεται όλο και περισσότερο από το αντικείμενο του εθισμού του για να νιώσει καλά, σύντομα αρχίζει να ασχολείται μόνο με την εξεύρεση του αντικειμένου αυτού. Οπότε, δεν υπάρχει πια ούτε κίνητρο, ούτε η ικανότητα για να λύσει το πρόβλημα που τον απασχολεί ή να βελτιώσει την κατάσταση που τον βασανίζει.

    Με αυτόν τον τρόπο, ο εθισμός, ο οποιοσδήποτε εθισμός, κάνει τα πράγματα να μένουν ίδια. Η γυναίκα που υποφέρει στο γάμο της και παίρνει αντικαταθλιπτικά είναι απίθανο να καταφέρει να βελτιώσει τον γάμο αυτό, αλλά επίσης είναι απίθανο να καταφέρει και να χωρίσει. Ο άντρας που υποφέρει στη δουλειά του και πίνει, είναι απίθανο να καταφέρει να βελτιώσει κάτι στη δουλειά αυτή, αλλά είναι και απίθανο να καταφέρει να παραιτηθεί και να βρει μια άλλη δουλειά. Οι άνθρωποι εθίζονται για να ξεχάσουν ότι υποφέρουν και έτσι διατηρούν ίδια την κατάσταση που τους κάνει να υποφέρουν.

    Γιατί όμως; Γιατί τόσοι άνθρωποι προτιμούν να υποφέρουν, να εθίζονται, να χαπακώνονται, παρά να αλλάζουν;

    Ίσως γιατί υπάρχει ένα φαινόμενο γνωστό ως αντίσταση στην αλλαγή. Όσο κι αν υποφέρουμε με μια κατάσταση, υπάρχει κάτι μέσα μας που αντιστέκεται σε οποιαδήποτε προσπάθεια να τη βελτιώσουμε. ‘Ένας λόγος που πιθανώς συμβαίνει αυτό είναι ότι το άγνωστο είναι τρομακτικό. Πολλοί άνθρωποι προτιμούν το γνωστό που δεν τους αρέσει παρά το άγνωστο που δεν ξέρουν αν θα τους αρέσει ή όχι.

    «Το έχω συνηθίσει πια», λένε. «Με αυτό ξέρω πώς να τα βγάλω πέρα. Με κάτι νέο, δεν θα ξέρω».

    Ναι, αλλά έτσι καταδικάζουμε τον εαυτό μας σε έναν αέναο φαύλο κύκλο, σε μια διαρκή επανάληψη των ίδιων δυσλειτουργικών μοτίβων. Και είναι κρίμα. Γιατί πολλές φορές, αυτά που μας κάνουν να υποφέρουμε μπορούν να βελτιωθούν – αρκεί να το αποφασίσουμε και να δουλέψουμε γι’ αυτό. Και πολλές φορές, το νέο, αν και άγνωστο, μπορεί να αποδειχθεί πολύ καλύτερο από το παλιό.

    Μάλιστα, είναι ενθαρρυντικό ότι συχνά, τα άτομα που έχουν πάρει την απόφαση να προσπαθήσουν να βελτιώσουν τη ζωή τους καταλήγουν να νιώθουν πιο καλά απλώς και μόνο λόγω της απόφασης αυτής. Το γεγονός ότι έχουν πάψει πια να βλέπουν τον εαυτό τους σαν ένα παθητικό άτομο που είναι καταδικασμένο να υποφέρει, και τον βλέπουν σαν ένα ενεργητικό άτομο που κρατάει τη ζωή του στα χέρια του, τους βοηθάει αυτόματα να νιώσουν καλύτερα έστω κι αν δεν έχει ακόμα βελτιωθεί πραγματικά η κατάσταση που τους έκανε να υποφέρουν.

    Αντί λοιπόν να βάζουμε δύναμη για να αντέξουμε μια δυσάρεστη κατάσταση, θα ήταν πολύ προτιμότερο να βάλουμε δύναμη για να την αλλάξουμε. Να πάρουμε τα πράγματα στα χέρια μας και να τολμήσουμε να δουλέψουμε για μια νέα κατάσταση που θα είναι καλύτερη – ή που έστω θα την νιώθουμε εμείς καλύτερη επειδή δεν θα είμαστε πια στη θέση του «θύματος» που υπομένει αλλά του ελεύθερου και δυνατού ανθρώπου που αλλάζει!

  • Τι προκαλεί το “κόλλημα” των παιδιών με τις ηλεκτρονικές συσκευές 

    Τι προκαλεί το “κόλλημα” των παιδιών με τις ηλεκτρονικές συσκευές 

    Η Παιδοψυχίατρος – Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, Επιστημονική Συνεργάτης Παίδων ΜΗΤΕΡΑ, Φρίντα Κωνσταντοπούλου κρούει καμπανάκι κινδύνου και σημειώνει ότι η υπερβολή χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών από τα παιδιά μπορεί να προκαλέσει:

    • Πνευματική κόπωση: Αρνητική επίδραση στην εκπλήρωση των μαθησιακών τους καθηκόντων και πτώση των μαθησιακών τους επιδόσεων.

    • Μείωση της μνημονικής ικανότητας: Η τεχνολογία έχει κάνει εύκολη την διαδικασία της απομνημόνευσης, με αποτέλεσμα να μην την εξασκούμε.

    • Διάσπαση προσοχής – διαταραχές ύπνου: Ό χρόνος που κοιμούνται τα παιδιά στην εποχή μας, τείνει να μειώνεται. Η στέρησή του επιβαρύνει όλα τα συμπτώματα.

    • Διαταραχές διατροφής

    • Έκθεση σε κινδύνους – εκφοβισμός 

    • Σεξουαλική εκμετάλλευση 

    • Αγχώδεις διαταραχές: Εξαιτίας της συνεχούς έκκρισης αδρεναλίνης και κορτιζόλης κατά τη διάρκεια εικονικών δραστηριοτήτων. Οι μακροχρόνιες αγχώδεις διαταραχές, σωματοποιούνται με αποτέλεσμα την εμφάνιση σωματικών ενοχλημάτων όπως κεφαλαλγίες, γαστρεντερικά ενοχλήματα, ορμονικές διαταραχές, αυτοάνοσα, σακχαρώδης διαβήτης.

    • Κατάθλιψη: Βασικό σύμπτωμα της κατάθλιψης στην εφηβική ηλικία είναι η επιθετική συμπεριφορά. Ένα άλλο σημαντικό σύμπτωμα, που επηρεάζεται από την κοινωνία των εφηβικών group είναι οι αυτοτραυματικές συμπεριφορές.

    • Κοινωνική και επικοινωνιακή δυσλειτουργία: Διάβρωση του τρόπου συμπεριφοράς των ανθρώπων και εκμηδένιση του κοινωνικού ιστού.

    • Παραμέληση ενασχόλησης με υγιείς και απαραίτητες για την ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη δραστηριότητες, όπως ενασχόληση με τον αθλητισμό, τις τέχνες, κ.ά.

    • Βίαιη συμπεριφορά: Εξοικείωση με τη βία, χωρίς συναίσθηση και ενσυναίσθηση.

    Χρήσιμες συμβουλές προς τους γονείς

    1. Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία απόκτησης κινητού; Όσο πιο αργά, τόσο πιο καλά. Δίνοντας σε ένα παιδί κινητό με δυνατότητα πρόσβασης στα κοινωνικά δίκτυα, είναι σαν να του δίνεις ένα αυτοκίνητο, χωρίς να ξέρει πως να χρησιμοποιήσει το γκάζι, το φρένο, τη ζώνη ασφαλείας και να το αφήνεις σε οδό ταχείας κυκλοφορίας, μόνο του.

    2. Βάζουμε σαφή όρια και κανόνες χρήσης των συσκευών. 

    3. Τα παρακολουθούμε διακριτικά, από απόσταση, ανάλογα με την ηλικία τους.

    4. Μαθαίνουμε στα παιδιά μας τη σωστή χρήση του διαδικτύου (ψηφιακή παιδεία),  χρησιμοποιώντας το οι ίδιοι, με σωστό και κοινωνικά αποδεκτό τρόπο. Είμαστε η πρώτη γενιά που μεγαλώνουμε παιδιά στην ψηφιακή εποχή, χωρίς προσωπικές εμπειρίες και με ελάχιστες γνώσεις.

    5. Αναγνωρίζουμε έγκαιρα διαφορές στην συμπεριφορά των παιδιών μας και αναζητάμε βοήθεια από ειδικά εκπαιδευμένους επαγγελματίες, όσο το δυνατόν ταχύτερα. Δεν πανικοβαλλόμαστε, αλλά δεν υποτιμούμε τυχόν ανησυχητικές συμπεριφορές.