Blog

Χρήστος Γ. Σαββόπουλος
Καθηγητής Παθολογίας Α.Π.Θ.,
Δ/ντης Α’ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής & Μονάδας Αυξημένης Φροντίδας (Stroke Unit), Κέντρο Αριστείας Υπέρτασης (Excellence Center of Hypertension), Πανεπιστημιακό Νοσ/μείο ΑΧΕΠΑ, Θεσσαλονίκη

Γενικά συμπτώματα ονομάζονται ορισμένα από τα συμπτώματα των αρρώστων αδυναμία, εύκολη κόπωση, καταβολή, απώλεια σωματικού βάρους, κεφαλαλγία), τα οποία εμφανίζονται κατά την πορεία πολλών νοσημάτων, διαφορετικής αιτιολογίας. Ο πυρετός αποτελεί ένα από τα πιο συχνά γενικά συμπτώματα.
Ως πυρετός καθορίζεται η αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος πάνω από τους 37⁰C, που θεωρείται ως το ανώτερο όριο της φυσιολογικής θερμοκρασίας, αλλά στο όριο αυτό υπάρχουν μικρές φυσιολογικές ημερήσιες διακυμάνσεις. Για το λόγο αυτό, ορθότερο είναι να ονομάζεται πυρετός η αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος πάνω από τα όριο των φυσιολογικών διακυμάνσεων της.
Στα υγιή φυσιολογικά άτομα η θερμοκρασία παραμένει σταθερή, περί τους 37⁰C, με μικρές όπως προαναφέρθηκε διακυμάνσεις στη διάρκεια της ημέρας. Η σταθερότητα αυτή της θερμοκρασίας του ανθρώπου εξασφαλίζεται και ρυθμίζεται από ένα ειδικό θερμορυθμιστικό μηχανισμό από δύο θερμορυθμιστικά κέντρα του κεντρικού νευρικού συστήματος, τα οποία βρίσκονται στον εγκέφαλο και συγκεκριμένα στον πρόσθιο υποθάλαμο. Ο μηχανισμός αυτός εξασφαλίζει την ισορροπία μεταξύ της παραγόμενης και της αποβαλλομένης από τον οργανισμό θερμότητας.
Το ένα κέντρο έχει την ικανότητα να ρυθμίζει τη συντήρηση της θερμοκρασίας του σώματος, προκαλώντας συστολή των αγγείων (αγγειοσύσπαση) και ρίγος, ενώ το άλλο κέντρο έχει την ικανότητα να ρυθμίζει την αποβολή θερμότητας από το δέρμα, προκαλώντας αγγειοδιαστολή και εφιδρώσεις. Τα δυο αυτά κέντρα φαίνεται ότι βρίσκονται σε σχέση αλληλεπίδρασης (παλίνδρομης ρύθμισης) με τη θερμοκρασία του σώματος. Δηλαδή, η άνοδος της θερμοκρασίας του σώματος διεγείρει το κέντρο που ρυθμίζει την αποβολή θερμότητας, ενώ η πτώση της θερμοκρασίας διεγείρει το κέντρο που ρυθμίζει τη συντήρηση της θερμοκρασίας. Συνεπώς η θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος παραμένει σε γενικές γραμμές σταθερή, ωστόσο διαφέρει ανάλογα με το σημείο-μέρος που γίνεται η θερμομέτρηση. Στη μασχάλη 36.6 ⁰C (+ 0.2 ⁰C), στο στόμα 37 ⁰C (+ 0.2 ⁰C) και στο ορθό 37.4 ⁰C (+ 0.2 ⁰C)

Σε παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος, όπως π.χ. σε όγκους ή σε αιμορραγίες, είναι δυνατόν να προκληθεί απορρύθμιση των θερμορρυθμιστικών κέντρων, με αποτέλεσμα την εμφάνιση πυρετού. Ο πυρετός αυτός ονομάζεται πυρετός κεντρικής αιτιολογίας.

Οι αιτίες που προκαλούν τον πυρετό είναι: τα μικρόβια, οι ιοί, διάφορες εξωγενείς πυρετογόνες ουσίες, αλλά και άλλες, άγνωστες επί του παρόντος ουσίες, οι οποίες παράγονται από τον οργανισμό ανθρώπων που πάσχουν από κακοήθη συνήθως νοσήματα και ονομάζονται εξωγενή πυρετογόνα.
Η πορεία του πυρετού διακρίνεται σε τρία στάδια: το στάδιο ανόδου, το στάδιο πτώσης και το στάδιο ακμής. Ενίοτε μπορεί να προηγηθεί πρόδρομο στάδιο, που χαρακτηρίζεται από εκδήλωση άτυπων γενικών συμπτωμάτων όπως καταβολή, κακουχία, μυαλγίες, οσταλγίες, ανορεξία κ.ά.

Με βάση το ύψος της θερμοκρασίας οι διάφοροι πυρετοί χαρακτηρίζονται ως:
✤ Δεκατική πυρετική κίνηση ή πυρέτιο (ανέρχεται το μέγιστο έως 37.5 ⁰C)
✤ Ελαφρός πυρετός
(δεν υπερβαίνει τους 38 ⁰C)
✤ Μέτριος πυρετός
(έως 38.5 ⁰C)
✤ Υψηλός πυρετός
(έως 40.5 ⁰C)
✤ Υπερπυρεξία
(υπερβαίνει τους 40.5 ⁰C)
✤ Βέβαια με βάση τη διάρκεια και τη διακύμανση του πυρετού, παρατηρούνται διάφοροι τύποι πυρετού: ο συνεχής, ο υφέσιμος, ο διαλείπων, ο υπόστροφος, ο κυματοειδής και ο ακανόνιστος πυρετός. Και βέβαια υπάρχει και ο Πυρετός Aγνώστου Aιτιολογίας που χαρακτηρίζεται ως εμπύρετη κατάσταση >38,3°C (σε επαναλαμβανόμενες μετρήσεις) που διαρκεί τουλάχιστον 3 εβδομάδες και δεν έχει τεθεί αιτιολογική διάγνωση μετά από τουλάχιστον μιας εβδομάδος νοσηλεία στο Νοσοκομείο. Συνήθη αίτια οι Λοιμώξεις, τα Νεοπλάσματα (καρκίνος σε διάφορα όργανα), Μη λοιμώδη φλεγμονώδη νοσήματα (αυτοάνοσα), Διάφορα άλλα νοσήματα, αλλά και Αδιάγνωστα νοσήματα σε περίπου 13% των περιπτώσεων.

Κατά συνέπεια για να απαντηθεί που σταματάει η αυτοθεραπεία (αναφορά σε τρόπους αυτοθεραπείας) και που ξενικά η επίσκεψη στον ιατρό για βαθύτερη διερεύνηση αιτιών, αντιλαμβάνεται ο καθένας ότι δεν υπάρχει απάντηση σε πάγια βάση και σε γενικό επίπεδο, αλλά εξατομικευμένα, δηλαδή ανάλογα με τον ασθενή που εκδηλώνει πυρετό, την ηλικία του, το εάν εμφανίζει ή όχι συννοσηρότες όπως τα χρόνια νοσήματα διαβήτης, υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια, χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια, νεφρική νόσος, κακοήθεια και γενικά ανοσοκαταστολή και φυσικά ανάλογα και με τον τύπο και τη διάρκεια του πυρετού. Επομένως τα μικρά παιδιά και οι ηλικιωμένοι συνήθως χρειάζονται εκτίμηση ιατρική από τον προσωπικό τους οικογενειακό ιατρό ή από ιατρούς νοσηλευτικών ιδρυμάτων (αρχικά σε επίπεδο πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας – π.χ Κέντρα Υγείας και εάν απαιτηθεί και παραπομπή σε Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια νοσοκομεία), όπως και όσοι έχουν κάποιο από τα προαναφερόμενα χρόνια υποκείμενα νοσήματα. Σε διαφορετική περίπτωση και ειδικά όταν συνυπάρχουν και γενικά συμπτώματα που να παραπέμπουν σε κάποια εμπύρετο ιογενή λοίμωξη θα μπορούσε μια αυτοθεραπεία 2-3 ημερών με ξεκούραση, ενυδάτωση με χυμούς και γενικά υγρά και λήψη κοινών αντιπυρετικών όπως παρακεταμόλη ή μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών όπως ιμπουπροφαίνη και συχνά ντουζ με χλιαρό νερό πριν αναζητηθεί ιατρική βοήθεια με κλινική εξέταση και ενδεδειγμένο εργαστηριακό και απεικονιστικό έλεγχο όταν απαιτείται.

Στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει και οι φαρμακοποιοί να έχουν διακριτό ρόλο μη υποκαθιστώντας το γιατρό χορηγώντας αυθαίρετα οποιαδήποτε αγωγή χωρίς ιατρική συνταγή (π.χ. αντιβιοτικά, αντιβηχικά, κορτιζόνη κλπ) πέραν των απλών αντιπυρετικών και ρινικών αποσυμφορητικών ή απλών βιταμινών C & D.

Ιωάννης Γ. Καραϊτιανός
Επίκ. Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου Ερρίκος Ντυνάν
Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ογκολογίας, Πρόεδρος Ελληνικής Γεροντολογικής
και Γηριατρικής Εταιρείας
Πρόεδρος Εταιρείας Ιατρικών Σπουδών
igkaraitianos@hotmail.com

Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα μας και που προβλέπεται να προσλάβει τα επόμενα χρόνια τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις είναι το δημογραφικό πρόβλημα που ωστόσο αποτελεί μείζον θέμα τόσο για την Ευρώπη όσο και παγκοσμίως. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι το 1980 τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών ήταν 280 εκατομμύρια και το 2021 έφτασαν τα 761 εκατομμύρια. Οι στατιστικές μελέτες αναφέρουν ότι μέχρι το 2050 το ποσοστό των ηλικιωμένων ατόμων παγκοσμίως θα αυξηθεί από 10% που είναι σήμερα, σε 17% και συγκεκριμένα θα παρατηρηθεί αύξηση κατά 188% στα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, 351% στις ηλικίες άνω των 85 ετών και 1004% στους αιωνόβιους!!! Αυτές οι εντυπωσιακές αυξήσεις των ατόμων προχωρημένης ηλικίας βρίσκονται σε αντιδιαστολή με μία μέτρια ποσοστιαία αύξηση του γενικού πληθυσμού ηλικίας 0-64 ετών κατά μόλις 22% για το ίδιο χρονικό διάστημα.
Στη χώρα μας σήμερα ζουν 2.400.000 άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών και από αυτούς 600 χιλιάδες είναι άνω των 85 ετών. Τα στοιχεία του ΟΟΣΑ του 2018 προβλέπουν ότι η Ελλάδα εξαιτίας της γήρανσης θα παρουσιάσει τη σημαντικότερη μείωση του συνολικού δείκτη παραγωγικότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ στην πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών η χώρα μας κατατάσσεται στην 4η θέση με τη μεγαλύτερη συρρίκνωση του παραγωγικού πληθυσμού παγκοσμίως!

Η ταχεία αύξηση του αριθμού των ατόμων μεγαλύτερων ηλικιών υπογραμμίζει τη σημασία της προαγωγής της υγείας, της πρόληψης και της θεραπείας ασθενειών σε όλη τη διάρκεια της ζωής και φέρνει στο προσκήνιο την ανάγκη για την αντιμετώπιση της οργανικής και ψυχικής ευαλωτότητας που συνεπάγεται το γήρας. Η ανησυχία επικεντρώνεται στον τρόπο ζωής και ειδικότερα στη σωματική δραστηριότητα και την πνευματική ευεξία ως οδηγών υγιούς γήρανσης και μακροζωΐας για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, σε συνδυασμό προφανώς με τη σωστή διατροφή και το καθαρό περιβάλλον.
Στη χώρα μας, εξίσου σοβαρό πρόβλημα με την ταχύτατη γήρανση αποτελεί και η χαμηλή ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων. Έχει υπολογιστεί ότι τα έτη υγιούς γήρανσης στη χώρα μας έχουν μειωθεί κατά 3,4 έτη την τελευταία 10ετία με την Ελλάδα να κατατάσσεται εξαιτίας αυτού σε χαμηλό επίπεδο τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και στην Ευρώπη γενικότερα. Αυτό οφείλεται στον υψηλό επιπολασμό των νόσων φθοράς του οργανισμού, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο καρκίνος, ο σακχαρώδης διαβήτης, η οστεοπόρωση, τα κατάγματα κλπ αλλά και η παχυσαρκία, η έλλειψη σωματικής άσκησης, οι κακές διατροφικές συνήθειες καθώς και η κακή ποιότητα του περιβάλλοντος στο οποίο ζουν οι Έλληνες.

Είναι γεγονός ότι με την πάροδο των ετών, οι διατροφικές ανάγκες αλλάζουν και πολλοί άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας αντιμετωπίζουν προβλήματα όπως μειωμένη όρεξη, διαταραχές γεύσης, δυσκολία στη μάσηση και την κατάποση ή χρόνιες παθήσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε διαταραχές θρέψης. Στη χώρα μας 1 στα 3 άτομα άνω των 65 ετών πάσχει από δυσθρεψία, μία ασθένεια κατά την οποία το σώμα δεν λαμβάνει τις απαραίτητες ποσότητες σε θερμίδες, πρωτεΐνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία μέσω της διατροφής, με πολύ σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική και πνευματική υγεία του ατόμου, όπως αύξηση του κινδύνου λοιμώξεων, απώλεια μυϊκής μάζας, καθυστέρηση στην ανάρρωση από ασθένειες ή χειρουργικές επεμβάσεις, εξάντληση, αδυναμία ή δυσκολία στην κίνηση. Η σωστή διατροφή, όπως είναι η μεσογειακή, αποτελεί «φάρμακο» για το σώμα παίζοντας καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της υγείας και της ποιότητας ζωής των μεγαλύτερων ηλικιακά ατόμων.

Εξίσου σημαντική με τη διατροφή, όμως, είναι και η σωματική άσκηση. Οι συστάσεις για τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω υποδεικνύουν την ανάγκη 150 λεπτών την εβδομάδα φυσικής δραστηριότητας μέτριας έντασης όπως περπάτημα ή κολύμβηση, ή 75 λεπτών την εβδομάδα έντονης δραστηριότητας, όπως πεζοπορία, τζόκινγκ ή τρέξιμο, καθώς επίσης αερόβια άσκηση και ασκήσεις ενδυνάμωσης και ισορροπίας για τη μείωση του κινδύνου πτώσεων. Εάν τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας δεν μπορούν να ακολουθήσουν τις οδηγίες λόγω χρόνιων παθήσεων, θα πρέπει να είναι όσο δραστήρια το επιτρέπουν οι ικανότητές τους και οι συνθήκες. Πρόσφατες μελέτες απέδειξαν ότι ακόμα και η άσκηση κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου μόνο, έχει τα ίδια ευεργετικά αποτελέσματα. Ωστόσο πρέπει να τονίσουμε ότι πολύ σπουδαίο ρόλο παίζει και η πνευματική ευεξία η οποία επιτυγχάνεται με την ενεργή κοινωνική ζωή και δραστηριότητες, την ενασχόληση με την τέχνη ή κάποιο χόμπι, αλλά και την παραμονή ως ενεργού μέλους της οικογένειας.
Εξάλλου, η «Δεκαετία Υγιούς Γήρανσης» 2021-2030 που έχει θεσπιστεί από τον ΟΗΕ και αποτελεί μία παγκόσμια πρωτοβουλία συσπείρωσης φορέων, οργανισμών και πολιτών, έχει στόχο τη βελτιστοποίηση της «λειτουργικής ικανότητας» των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας και τη μακροζωία, αλλά με υγιή και ευχάριστο τρόπο. Η πρωτοβουλία αυτή επικεντρώνεται σε τέσσερις τομείς δράσεων: Περιβάλλοντα Φιλικά Προς τους Ανθρώπους Μεγαλύτερης Ηλικίας, Καταπολέμηση του Ηλικιακού Ρατσισμού, την Ολοκληρωμένη Φροντίδα από την πρόληψη μέχρι τη θεραπευτική αντιμετώπιση με το μικρότερο δυνατό κόστος και, τέλος, τη Μακροχρόνια Φροντίδα που περιλαμβάνει την υποστήριξη και την αποκατάσταση ατόμων μη αυτοεξυπηρετούμενων.

Γεώργιος Π. Χρούσος
Ακαδημαϊκός-Ομότιμος Καθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας,
Διευθυντής, Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Υγείας Μητέρας, Παιδιού, και Ιατρικής Ακριβείας, Επικεφαλής, Έδρα UNESCO Εφηβικής Υγείας και Ιατρικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πρόεδρος, Hellenic Pasteur Institute

Οι αγωνιστές του υποδοχέα του πεπτιδίου-1 τύπου γλυκαγόνης (GLP-1), που αρχικά αναπτύχθηκαν για τη θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και αργότερα για την παχυσαρκία, έχουν προσελκύσει την προσοχή για τον πιθανό τους ρόλο στη θεραπεία των διαταραχών πρόσληψης τροφής. Οι μοναδικές επιδράσεις τους στη ρύθμιση της όρεξης, την επεξεργασία της λειτουργίας της αμοιβής στον εγκέφαλο («απόλαυση» από τη λήψη του φαγητού και όχι από τη θρεπτική του αξία) και την μεταβολική υγεία, τους καθιστούν μια πολλά υποσχόμενη φαρμακολογική παρέμβαση για διαταραχές όπως η αδηφαγική διαταραχή (Binge Eating Disorder), η νευρική βουλιμία (Bulimia Nervosa) και ακόμη και ορισμένες περιπτώσεις νευρικής ανορεξίας (Anorexia Nervosa). Παρακάτω παρατίθεται εκτενής αιτιολόγηση για τη καταρχήν δοκιμαστική χρήση τους κάτω από αυστηρά ελεγχόμενα κλινικά πρωτόκολλα.

Η πρόταση χρήσης των αγωνιστών GLP-1 στις διαταραχές πρόσληψης τροφής βασίζεται στο ότι η νευροβιολογική βάση αυτών των διαταραχών σχετίζεται ισχυρά με τους μηχανισμούς δράσης αυτών των φαρμάκων. Πράγματι, οι διαταραχές πρόσληψης τροφής περιλαμβάνουν δυσλειτουργικές οδούς του εγκεφάλου που σχετίζονται με την πείνα, τον κορεσμό, τον έλεγχο των παρορμήσεων και την επεξεργασία της αμοιβής. Οι αγωνιστές του υποδοχέα GLP-1 δρουν σε αυτές τις οδούς με τρόπους που μπορούν να βοηθήσουν στην ομαλοποίηση των διατροφικών συμπεριφορών.
Οι υποδοχείς GLP-1 βρίσκονται στον εγκέφαλο, ιδιαίτερα σε περιοχές που ρυθμίζουν την πείνα και τον κορεσμό. Αυτά τα φάρμακα μειώνουν την πείνα και αυξάνουν τον κορεσμό μέσω: α. επιβράδυνσης της γαστρικής κένωσης, οδηγώντας σε παρατεταμένο αίσθημα πληρότητας μετά το γεύμα. β. μείωσης των επιπέδων της γκρελίνης (“ορμόνης της πείνας”) και γ. ενίσχυσης της ευαισθησίας στη λεπτίνη («ορμόνη του κορεσμού»), κάνοντας τα άτομα πιο δεκτικά στα σήματα κορεσμού. Δεδομένου ότι η αδηφαγική διαταραχή και η νευρική βουλιμία συχνά περιλαμβάνουν διαταραγμένα σήματα κορεσμού, οι αγωνιστές GLP-1 μπορούν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της σωστής ρύθμισης της όρεξης.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το ντοπαμινεργικό Σύστημα της Αμοιβής στον εγκέφαλο παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόσληψη τροφής. Η αδηφαγία και η καταναγκαστική υπερφαγία συνδέονται με την υπερδραστηριότητα στο Σύστημα της Αμοιβής, ιδιαίτερα στο μεσομεταιχμιακό ντοπαμινεργικό σύστημα. Οι αγωνιστές GLP-1 τροποποιούν τη σηματοδότηση της ντοπαμίνης μειώνοντας: το αμοιβικό φαγητό, την ενισχυτική επίδραση των εύγευστων τροφών και την παρορμητική διατροφική συμπεριφορά. Αυτοί οι μηχανισμοί καθιστούν τους αγωνιστές GLP-1 ιδιαίτερα ελκυστικούς για την αδηφαγική διαταραχή και τη νευρική βουλιμία, όπου η τροφή συχνά καταναλώνεται για την αμοιβή της και όχι για τη θρεπτική της αξία.

Στο μετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου εδράζεται ο έλεγχος των παρορμήσεων και οι διαταραχές πρόσληψης τροφής σχετίζονται με διαταραχές στη λειτουργία του προμετωπιαίου φλοιού, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την συναισθηματική αυτορρύθμιση και τη λήψη αποφάσεων. Οι αγωνιστές GLP-1 βελτιώνουν: τον αυτοέλεγχο στην κατανάλωση τροφής, τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τις διατροφικές επιλογές και τη μείωση των καταναγκαστικών διατροφικών συμπεριφορών.

Υπάρχουν προκλινικές και ανέκδοτες κλινικές ενδείξεις που υποστηρίζουν τη χρήση των αγωνιστών GLP-1στην αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς. Ειδικά στην αδηφαγική διαταραχή, οι μελέτες με λιραγλουτίδη και σεμαγλουτίδη έχουν δείξει ότι οι αγωνιστές GLP-1 μειώνουν τα επεισόδια αδηφαγίας, τη συνολική πρόσληψη θερμίδων και το σωματικό βάρος, ενώ οι συμμετέχοντες αναφέρουν μειωμένη επιθυμία για αδηφαγία και αυξημένη ικανότητα ελέγχου των μερίδων. Από την άλλη μεριά, υπάρχουν ψυχολογικά οφέλη, όπως μείωση της εμμονής με το φαγητό και της συναισθηματικής υπερφαγίας.
Στη νευρική βουλιμία, οι αγωνιστές GLP-1 μπορεί να βοηθήσουν στη ρύθμιση των επεισοδίων υπερφαγίας και να μειώσουν την παρόρμηση για πρόκληση εμετού, ενώ μπορεί να μειώσουν τις καταναγκαστικές συμπεριφορές μέσω της σταθεροποίησης των σημάτων όρεξης. Η πλέον εξωσυμβατική σκέψη σε αυτό το δοκίμιο είναι στη χρήση αγωνιστών GLP-1 στη νευρική ανορεξία ειδικά στις άτυπες μορφές. Φυσικά εδώ απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή και έλεγχος λόγω της πιθανής πρόκλησης περαιτέρω απώλειας βάρους.

Οι αγωνιστές GLP-1 πιθανόν να έχουν μεταβολικά και φυσιολογικά οφέλη, καθώς μπορούν να αντιμετωπίσουν τις μεταβολικές διαταραχές που σχετίζονται με τις διαταραχές πρόσληψης τροφής, όπως βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και της γλυκαιμικής ρύθμισης, μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου και επιβράδυνση της γαστρικής κένωσης, αυξάνοντας τον κορεσμό. Σε σύγκριση με άλλες θεραπείες που χρησιμοποιούνται σήμερα, οι αγωνιστές GLP-1 συγκρίνονται ευνοϊκά με τους εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs, π.χ. φλουοξετίνη), που ρυθμίζουν τη διάθεση αλλά έχουν περιορισμένη επίδραση στην όρεξη, και την τοπιραμάτη, η οποία μειώνει τα επεισόδια υπερφαγίας αλλά έχει γνωστές γνωστικές παρενέργειες.
Συμπερασματικά, οι αγωνιστές GLP-1 αποτελούν πιθανόν μια καινοτόμο προσέγγιση για τη θεραπεία των διαταραχών πρόσληψης τροφής, προσφέροντας τόσο φυσιολογικά όσο και ψυχολογικά οφέλη. Χρειάζονται περισσότερες έρευνες για τη βέλτιστη χρήση τους, αλλά τα έως τώρα δεδομένα δείχνουν ότι μπορούν να φέρουν επανάσταση στη θεραπεία αυτών των διαταραχών.

Δημήτρης Ρίχτερ
Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής Ευρωκλινικής Αθηνών
Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Λιπιδιολογίας, Αθηροσκλήρωσης και Αγγειακής Νόσου

Εντύπωση προκαλούν στον κόσμο οι συνεχώς χαμηλότερες τιμές που τίθενται ως στόχος για την κακή χοληστερίνη και η πτώση των φυσιολογικών ορίων. Πριν 20 χρόνια τα φυσιολογικά όρια της LDL (κακής χοληστερόλης) ήταν χαμηλότερα από 160 mg/dl και μέχρι πρόσφατα ξέραμε ότι σε στεφανιαίους ασθενείς ο στόχος τίθεται να είναι < 70 mg/dl.
Νεώτερες μελέτες όμως μας έδειξαν πως ακόμα και το να ρίξουμε την LDL πολύ χαμηλά (55-60 mg/dl) σε ανθρώπους που δεν έχουν πρόβλημα με την καρδιά τους αλλά είναι υψηλού κινδύνου για καρδιακό επεισόδιο προκαλεί σημαντική μείωση εμφραγμάτων και εγκεφαλικών. Πολλοί από μας όταν δουν τις εξετάσεις τους θα συνειδητοποιήσουν ότι ακόμη και με αυστηρή δίαιτα είναι σχεδόν απίθανο να καταφέρουν να έχουν LDL κάτω από 115 mg/dl που είναι το ανώτερο όριο.

Για το λόγο αυτό πολλοί ασθενείς αναρωτιούνται πως είναι δυνατόν μία ‘φυσιολογική και συνηθισμένη κατάσταση’ , δηλαδή επίπεδα χοληστερίνης 200 mg/dl και LDL 130 mg/dl να είναι βλαβερά για τον οργανισμό; Η απάντηση είναι ότι η έννοια του φυσιολογικού σχετίζεται με τη μέση τιμή μίας εξέτασης στο σύνολο του πληθυσμού. Στην επαρχιακή Κίνα ο μέσος όρος ολικής χοληστερίνης είναι 115 mg/dl, στην αστική Κίνα 135 mg/dl και στη Δυτική Ευρώπη 210mg/dl. Με βάση τους Κινέζους δηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία των Δυτικών έχει παθολογικά επίπεδα χοληστερίνης. Ο οργανισμός μας δεν έγινε ξαφνικά αυτοκαταστροφικός αλλά απλά στο Δυτικό κόσμο άλλαξε το περιβάλλον γύρω του πάρα πολύ γρήγορα και αυτός δεν καταφέρνει να προσαρμοστεί. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ανθρώπινο είδος εξελίσσεται εδώ εκατομμύρια χρόνια και σε όλες σχεδόν τις εποχές το χαρακτηριστικό του τρόπου ζωής ήταν η λίγη τροφή και η άσκηση. Ελλείψει αμαξιών οι άνθρωποι περπατούσαν κάθε μέρα χιλιόμετρα για να μετακινηθούν και η τροφή ήταν ένα αγαθό που δεν ανευρισκόταν υποχρεωτικά κάθε ημέρα, έτσι ώστε όταν υπάρχει να προσπαθούν όλοι να αποθηκεύσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερες ποσότητες λίπους τρώγοντας όσο περισσότερο μπορούσαν ώστε να διατηρηθούν υγιείς μέχρι την επόμενη φορά που θα έτρωγαν. Μετά τη βιομηχανική επανάσταση όμως το σκηνικό αλλάζει δραματικά. Τα αυτοκίνητα με μηδενική προσπάθεια καλύπτουν τις αποστάσεις και σήμερα πολλοί ακόμη και για 100 μέτρα χρησιμοποιούν το αυτοκίνητο αντί να περπατήσουν. Το φαγητό είναι στο Δυτικό κόσμο ένα είδος εν αφθονία και ειδικά το κακής ποιότητας φαγητό είναι και φθηνό και εύκολα προσβάσιμο σε όλους. Αυτή η τρομακτική αλλαγή των τελευταίων 100-150 χρόνων ανέτρεψε τα περιβαντολλογικά δεδομένα χιλιετιών και τα γονίδια μας αδυνατούν να ανταποκριθούν σε αυτά. Συνεχίζουν να αποθηκεύουν αμέσως λίπος διότι έχουν μάθει ότι θα χρειαστεί τις επόμενες ημέρες για τη σωματική άσκηση αλλά δυστυχώς σήμερα η άσκηση δεν έρχεται ποτέ και έρχεται μόνο η επόμενη μερίδα φαγητού.

Ας δούμε κάποιους διαδεδομένους μύθους κ αλήθειες για τη χοληστερίνη.
1. Η υψηλή χοληστερόλη είναι βασικός παράγοντας που προδιαθέτει για εμφάνιση στεφανιαίας νόσου.
Σωστό. Όπως μάθαμε εδώ και 50 περίπου χρόνια η αυξημένη χοληστερόλη αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες εκδήλωσης στεφανιαίας νόσου ή/και εμφράγματος του μυοκαρδίου. Η σημασία της, είναι μέγιστη στις νεώτερες ηλικίες 30-65 ετών και μετά σταδιακά μειώνεται για να δώσει την κύρια θέση στην υπέρταση. Η δράση της είναι συνεργική με το κάπνισμα, την υπέρταση , το σάκχαρο κ.τ.λ. Δηλαδή όσους περισσότερους παράγοντες κινδύνου έχει κανείς τόσο χαμηλότερα πρέπει να ρίξει τη χοληστερίνη του.
Η χοληστερίνη αποτελεί ένα βασικό συστατικό των κυττάρων και είναι απαραίτητη για τον κυτταρικό μεταβολισμό. Όμως στο Δυτικό κόσμο τον 21ο αιώνα, υπάρχει αφθονία φαγητού και τεράστια έλλειψη σωματικής άσκησης. Η ανισορροπία αυτή έχει μετατρέψει τη χοληστερόλη από σύμμαχο σε εχθρό αφού τα σημερινά επίπεδα του μέσου Ευρωπαίου πολίτη (220 mg/dl) είναι περίπου διπλάσια από αυτά που χρειάζεται ο οργανισμός (Η μέση τιμή χοληστερίνης στην Επαρχιακή Κίνα είναι 115 mg/dl).

2. Όταν έχεις υψηλή χοληστερόλη, το αντιλαμβάνεσαι από τα συμπτώματα.
Λάθος. Δυστυχώς η χοληστερόλη το πρώτο σύμπτωμα που προκαλεί είναι είτε ένα έμφραγμα ή ένα εγκεφαλικό επεισόδιο. Είναι ο ‘σιωπηλός δολοφόνος των αγγείων μας’ και μόνο αν την ελέγξουμε προληπτικά μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε.

3. Τα παιδιά κι όσοι είναι νέοι, αδύνατοι και αθλητικοί τύποι δεν έχουν πρόβλημα χοληστερόλης.
Λάθος. Δυστυχώς μόνο το ένα τρίτο της χοληστερόλης του σώματος προέρχεται από τη διατροφή. Τα δύο τρίτα παράγονται στο συκώτι. Πολλοί άνθρωποι λόγω γονιδιακών καταβολών έχουν πάντοτε αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης τα οποία δεν πέφτουν σημαντικά όσο και να προσέξουν τη διατροφή τους μολονότι ο υγιεινός τρόπος ζωής βοηθά να μειωθούν σημαντικά οι πιθανότητες να υποστούν ένα καρδιαγγειακό επεισόδιο.

4. Εάν η υψηλή χοληστερίνη πέσει με δίαιτα σε φυσιολογικά επίπεδα σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να ανησυχείς πια.
Λάθος. Το συνηθέστερο λάθος όσων κάνουν δίαιτα για αυξημένη χοληστερόλη είναι ότι πραγματοποιούν για δύο μήνες ιδιαίτερα αυστηρές δίαιτες , οι οποίες όμως είναι αδύνατο να διατηρηθούν εφ’ όρου ζωής. Το κομμάτι που αφορά την αλλαγή του τρόπου ζωής είναι ιδιαίτερα δύσκολο για όλους μας. Έχει ιδιαίτερη σημασία όμως όταν κάποιος κάνει δίαιτα για αυξημένη χοληστερόλη να κάνει μία δίαιτα την οποία να μπορεί να ακολουθεί εφ όρου ζωής, αλλιώς το όφελος του να βελτιωθούν τα επίπεδα χοσληστερόλης για δύο ή τρεις μήνες το χρόνο είναι μηδαμινό.

5. Η μέτρηση των επιπέδων χοληστερόλης πρέπει να αρχίζει από τη μέση ηλικία και έπειτα.
Λάθος. Όλες οι λιπιδιολογικές επιστημονικές εταιρίες συνιστούν τη μέτρηση της χοληστερόλης από τα 20 έτη και μετά ανά πενταετία εφόσον οι τιμές είναι καλές. Ειδάλλως κατά τη συμβουλή του θεράποντος ιατρού σε τακτικότερα χρονικά διαστήματα ώστε να ελέγχεται η προσπάθεια μείωσης της.

6. Εάν τις προηγούμενες ημέρες έχεις φάει πολύ η χοληστερόλη είναι «πλασματικά υψηλή».
Λάθος. Η χοληστερόλη επηρεάζεται βέβαια από τη διατροφή αλλά μακροπρόθεσμα και όχι με βάση το φαγητό μόνο των προηγούμενων ημερών. Ακόμη και φαγωμένοι να κάνουμε εξετάσεις χοληστερόλης αυτή δεν επηρεάζεται. Αυτό που επηρεάζετε από τη τροφή και μας αναγκάζει να ζητάμε δωδεκάωρη νηστεία είναι τα τριγλυκερίδια και η κακή χοληστερόλη (LDL)η οποία υπολογίζεται μέσω των τριγλυκεριδίων.

7. Τα φάρμακα για τη χοληστερόλη θα μου καταστρέψουν το συκώτι. Τεράστιο λάθος. Αυτό που συμβαίνει με το συκώτι είναι ότι 0.5-2% των ανθρώπων που θα πάρουν φάρμακα για τη χοληστερίνη (στατίνες) θα αυξηθούν οι τρανσαμινάσες τους. Σε ορισμένους εξ αυτών (όσους τριπλασιάσουν τις αρχικές τιμές) θα χρειαστεί διακοπή ή αλλαγή φαρμάκου. Όμως η αύξηση αυτή δεν συνεπάγεται βλάβη για το συκώτι. Κανένας ασθενής δεν έχει υποστεί ηπατική βλάβη από την αύξηση αυτή των εργαστηριακών ενζύμων, και η διακοπή του φαρμάκου τις επαναφέρει πάντα στα αρχικά τους επίπεδα.

8. Η χοληστερίνη αντιμετωπίζεται αρχικά με δίαιτα και μετά με φάρμακα.

Σωστό. Συστήνουμε μία ισορροπημένη δίαιτα την οποία ο ασθενής να μπορεί να διατηρήσει μακροπρόθεσμα. Αναμένουμε μία μείωση που κυμαίνεται από 5-30%. Υπάρχει πολύ μεγάλη μεταβλητότητα από άνθρωπο σε άνθρωπο αναφορικά με τη σχέση διατροφής-χοληστερόλης. Μετά από ενάμιση μήνα επαναλαμβάνουμε τις εξετάσεις. Εάν τα επίπεδα χοληστερόλης είναι ακόμη υψηλά, μπορούμε να προσθέσουμε τρόφιμα όπως οι φυτικές στερόλες ή στανόλες (οι οποίες δεν αφήνουν τη χοληστερόλη να απορροφηθεί από τον οργανισμό) και μειώνουν την χοληστερίνη κατά 10-15% ακόμη. Εάν τα αποτελέσματα συνεχίζουν να είναι υψηλότερα από αυτά που θα έπρεπε διατηρούμε τα δύο προηγούμενα βήματα και προσθέτουμε και φάρμακο, το οποίο θα πρέπει να παίρνουμε για ιδιαίτερα μεγάλα χρονικά διαστήματα. Από την ώρα που θα το διακόψουμε μέσα σε 40 ημέρες ημέρες η χοληστερόλη μας θα ξανανέβει στα αρχικά της επίπεδα.

9. Εάν η χοληστερόλη ρυθμιστεί ικανοποιητικά με φάρμακα, η διατροφή δεν παίζει πια ρόλο και μπορεί να είναι ελεύθερη.
Λάθος. Έχει αποδειχθεί ότι ακόμα και για ίδια επίπεδα χοληστερόλης όσοι ακολουθούσαν μεσογειακή διατροφή είχαν καλύτερη επιβίωση και ποιότητα ζωής από όσους ακολουθούσαν κυρίως δυτική διατροφή.

10. Εάν κάποιος έχει κάτω από 190 mg/dl χοληστερόλης σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να ανησυχεί;
Περίπου σωστό. Εάν κάποιος δεν πάσχει ήδη από στεφανιαία νόσο, δεν καπνίζει, δεν έχει υψηλή πίεση και δεν είναι διαβητικός ούτε έχει άλλους παράγοντες κινδύνου μπορεί να είναι ήσυχος στα επίπεδα αυτά. Όμως εάν υπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου μπορεί ακόμη και το όριο αυτό να μην είναι αρκετό και να χρειάζεται να είναι ακόμη χαμηλότερα.

Nέα επαναστατικά προϊόντα για τη βελτίωση των παραγόντων κινδύνου στην υγεία μας

Σωτήρης Αδαμίδης
Δ/ντής Α΄ Παθολογικής Ιατρικού Αθηνών,
Πρόεδρος European Society of Diabetes Metabolic Syndrome & Obesity (ESODiMESO)
www.esodimeso.com

Η αντιμετώπιση των μεταβολικών νοσημάτων (μεταβολικό σύνδρομο, παχυσαρκία, διαβήτης) στo πλαίσιo τόσο της Εuropean Society of Diabetes Metabolic Syndrome and Obesity – ESoDiMESO όσο και του νέου τμήματος Athens Medical Lifestyle Medicine το οποίο διευθύνω με εξαιρετικούς συνεργάτες αποτελεί την πιο σύγχρονη και επιτακτική προτεραιότητα στο χώρο της υγείας σήμερα.
Διαθέτουμε πλέον επαναστατικά νέα προϊόντα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, της αποτροπής χρονίων παθήσεων με αποτέλεσμα βελτίωση της υγείας μας πολύ πιο εύκολα απ’ ότι στο παρελθόν.
Τα σημερινά πρότυπα ομορφιάς υπηρετούνται αποτελεσματικά μόνο μέσα από τη βελτίωση των παραγόντων κινδύνου για την υγεία μας. Όπως αναλυτικά περιγράφουμε στη δημοσιευμένη και βραβευθείσα πρόσφατα στο PubMed μελέτη μας ακόμα και μια δήθεν αθώα διαταραχή όπως η χαλάρωση του δέρματος και η κυτταρίτιδα στις γυναίκες αντιμετωπίζεται μόνο μέσα από μεταβολική προσέγγιση στα πλαίσια του πρωτοκόλλου το οποίο εφαρμόζουμε στην κλινική μας.

Σ’ αυτό το πρωτόκολλο αξιοποιούνται φάρμακα (όπως η δραστική ουσία τιρζεπατίδη) τα οποία σπάνε την αντίσταση στην ινσουλίνη, ενώ ταυτόχρονα αξιόπιστα συμπληρώματα διατροφής συμβάλλουν σ’ ένα άρτιο αισθητικά αλλά και μεταβολικά αποτέλεσμα.

Στην φυσική έκπτωση των λειτουργιών του ανθρώπινου η χορήγηση, μετά από προσεκτική ανάλυση με τις σύγχρονες μεθόδους που διαθέτουμε, συμπληρωμάτων διατροφής, βιταμινών, αντιοξειδωτικών ουσιών και αγωγής η οποία παρατείνει το προσδόκιμο επιβίωσης μέσω αντιγήρανσης είναι η λύση!

Η ένταξη στα θεραπευτικά πρωτόκολλά μας απαραίτητων στοιχείων όπως:
✤ Λιπαρά οξέα
✤ Omega 3
✤ Garcinia cambogia
✤ Cla
✤ Glucomannan
complex
✤ Green tea
✤ Hyaluronic acid
✤ Resveratrol
✤ Grape seed and vitamin C
✤ Milk thistle
✤ glucosamine
✤ Σιδήρου
✤ Cranberry
✤ Ασβεστίου
✤ Ψευδαργύρου

καθώς και συμπληρώματα για τη τριχόπτωση και αρκετών άλλων, οδηγούν στο επιθυμητό αποτέλεσμα κάθε ασθενή, αναγνωρίζοντας τις εξατομικευμένες ανάγκες για μια ασφαλή και γρήγορη αποκατάσταση της ηλικιακής φθοράς. Αυτό δε σημαίνει ότι όλα τα σχετικά προϊόντα που διαφημίζονται αποτελούν ενδεδειγμένη λύση για όλους.

Εμείς θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε τις υγιείς προσπάθειες αυτού του χώρου και θα δίνουμε βήμα σε επιστήμονες ιατρούς, διαιτολόγους, φαρμακοποιούς για να προβάλλουν τη δική τους συμβολή μέσω των γνώσεων τους στην αντιμετώπιση της σύγχρονης μάστιγας των μεταβολικών νοσημάτων όπως η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ το Alzheimer και συναφή νοσήματα.

Γεώργιος Ν. Κωνσταντίνου
Γεν. Αρχίατρος, Διευθυντής Τμήματος Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας, 424 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Εκπαιδεύσεως, Θεσσαλονίκη, Επίκ. Καθ. Παιδιατρικής, Αλλεργιολογίας και Ανοσολογίας, Ινστιτούτο Icahn, Ιατρική Σχολή Mount Sinai, Νέα Υόρκη

Η άνοιξη αποτελεί εποχή ανανέωσης, όπου η φύση ξυπνά και το περιβάλλον γεμίζει με όμορφα χρώματα και αρώματα. Ωστόσο, για πολλούς ανθρώπους, η ομορφιά αυτή συνοδεύεται από δυσάρεστα συμπτώματα αλλεργίας που επηρεάζουν την καθημερινότητα.

Η λέξη «Αλλεργία» προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «άλλος» και «έργον», υποδηλώνοντας μια διαφορετική δράση που εκδηλώνεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα αντιμετωπίζει με υπερβολικό τρόπο τα συστατικά του περιβάλλοντος με τα οποία αλληλεπιδρά καθημερινά.

Το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελεί την κύρια άμυνα του οργανισμού ενάντια σε παθογόνους μικροοργανισμούς, όπως τα βακτήρια και οι ιοί. Σε περιπτώσεις αλλεργίας, όμως, ο ίδιος ο οργανισμός αντιδρά σε αβλαβείς ουσίες όπως οι γύρεις, τα ακάρεα της οικιακής σκόνης, οι μύκητες και τα επιθήλια ζώων, θεωρώντας τα απειλητικά. Η υπερ-αντιδραστικότητα αυτή οδηγεί στην απελευθέρωση ισταμίνης, μιας ουσίας που ευθύνεται για την εκδήλωση αλλεργικών συμπτωμάτων όπως ο κνησμός, οι πταρμοί και η συνεχής καταρροή.

Τα συμπτώματα των εποχιακών αλλεργιών αφορούν κυρίως το αναπνευστικό σύστημα και τα μάτια. Μεταξύ αυτών, είναι συνηθισμένοι οι συχνοί πταρμοί, η ρινική καταρροή, η συμφόρηση που δυσκολεύει την αναπνοή και ο βήχας. Επιπλέον, παρατηρούνται έντονος κνησμός στη μύτη, στον ουρανίσκο, στον φάρυγγα στα αυτιά και στα μάτια το οποία μπορεί να είναι κόκκινα και να δακρύζουν ανεξέλεγκτα.
Η διάγνωση των εποχικών αλλεργιών γίνεται κυρίως με την αναγνώριση των συμπτωμάτων σε συνδυασμό με την έκθεση σε συγκεκριμένο περιβάλλον μια συγκεκριμένη περίοδο του χρόνου (π.χ. τη γύρη του κυπαρισσιού τον Φεβρουάριο, των αγριόχορτων την άνοιξη και το φθινόπωρο, ή τη γύρη της ελιάς το Μάιο). Μία από τις πλέον αξιόπιστες διαγνωστικές μεθόδους είναι οι δερματικές δοκιμασίες (αλλεργικά τεστ), όπου μικρές σταγόνες εκχυλίσματος του κάθε αλλεργιογόνου τοποθετούνται με συγκεκριμένο τρόπο στο δέρμα για να αξιολογηθεί η αντίδραση του οργανισμού. Παράλληλα, οι εξετάσεις αίματος που μετρούν τα επίπεδα των ειδικών αντισωμάτων IgE προσφέρουν συμπληρωματικές πληροφορίες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, χρησιμοποιούνται και ρινικές προκλήσεις σε μια προσπάθεια αναπαραγωγής των αλλεργικών συμπτωμάτων υπό ελεγχόμενες συνθήκες.

Για την αντιμετώπιση της αλλεργικής ρινίτιδας, τα μέτρα αποφυγής αποτελούν το πρώτο βήμα. Κατά την περίοδο ανθοφορίας, συστήνεται η αποφυγή άμεσης έκθεσης σε περιβάλλον πλούσιο σε γύρες, ιδίως τις πρωινές ώρες και όταν φυσάει δυνατός άνεμος. Η μετακίνηση με κλειστά τα παράθυρα του αυτοκινήτου και καθαρά φίλτρα καμπίνας συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της εισροής αλλεργιογόνων. Επιπλέον, οι δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους, όπως η κηπουρική ή ο καθαρισμός αυλών, θα πρέπει να αποφεύγονται όταν το φορτίο γύρης είναι υψηλό, ή επί ανάγκης μόνο με μάσκα.
Μία απλή αλλά αποτελεσματική μέθοδος για την ανακούφιση από τα συμπτώματα είναι οι ρινοπλύσεις. Η χρήση φυσιολογικού ορού ή αποστειρωμένου θαλασσινού νερού βοηθά στην απομάκρυνση των αλλεργιογόνων από τον ρινικό βλεννογόνο, μειώνοντας την καταρροή και τον ερεθισμό. Η τακτική εφαρμογή της μεθόδου μπορεί να προσφέρει άμεση και σημαντική ανακούφιση.

Όταν τα μέτρα αποφυγής και οι ρινοπλύσεις δεν επαρκούν, η φαρμακευτική αγωγή γίνεται αναγκαία. Τα αντιισταμινικά δεύτερης γενεάς αποτελούν τη πρώτη επιλογή για την καταστολή των συμπτωμάτων, καθώς εμποδίζουν την δράση της ισταμίνης. Έχουν ταχεία έναρξη δράσης και λίγες παρενέργειες τα. Σε περιπτώσεις συνυπάρχουσας ρινικής συμφόρησης, συνίσταται η χρήση αποσυμφορητικών, ενώ σε επίμονες καταστάσεις μπορεί να προστεθεί και η θεραπεία με ρινικά στεροειδή, πάντα υπό την επίβλεψη του ειδικού.

Μία από τις πιο καινοτόμες προσεγγίσεις της θεραπείας των αλλεργιών είναι η ανοσοθεραπεία ή απευαισθητοποίηση (ενέσιμα ή υπογλώσσια εμβόλια της αλλεργίας). Μέσω της σταδιακής και ελεγχόμενης έκθεσης σε μικρές δόσεις των αλλεργιογόνων, το ανοσοποιητικό σύστημα επαναπρογραμματίζεται να μαθαίνει να μην αντιδρά υπερβολικά. Η αποτελεσματικότητά της είναι υψηλή αν χορηγηθεί με τις σωστές ενδείξεις, ενώ αποτελεί μια από τις λίγες αιτιολογικές θεραπείες που μπορεί να προσφέρει η Ιατρική επιστήμη μέσω της ειδικότητας της Αλλεργιολογίας.

Συνολικά, η άνοιξη φέρνει μαζί της τόσο την ομορφιά της φύσης όσο και προκλήσεις για όσους υποφέρουν από τις ανοιξιάτικες αλλεργίες. Μέσα από την συνδυασμένη εφαρμογή των παραπάνω στρατηγικών, και σε συνδυασμό με εξατομικευμένη παρακολούθηση, η ειδικότητα της Αλλεργιολογίας είναι σε πια θέση να μειώσει σημαντικά ή και να εξαλείψει οριστικά τον αντίκτυπο των εποχικών αλλεργιών στην καθημερινή ζωή. Με σωστές οδηγίες και συνεπή θεραπεία, κάθε αλλεργικός ασθενής μπορεί να απολαύσει ξανά την άνοιξη, επαναπροσδιορίζοντας τη χαρά που μπορεί να προσφέρει η επαφή και αλληλεπίδραση με την φύση χωρίς περιορισμούς.

Ειρήνη Λαμπρινουδάκη
Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης, Επιστημονική Διευθύντρια Ευρωπαϊκής Εταιρείας Εμμηνόπαυσης και Ανδρόπαυσης

Νεκταρία Παπανικόλα
Υποψήφια Διδάκτορας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Μονάδα Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης Β΄ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Αρεταίειο Νοσοκομείο

Ως εμμηνόπαυση ορίζεται η μόνιμη διακοπή της εμμήνου ρύσεως για 12 συνεχόμενους μήνες μετά την τελευταία έμμηνο ρύση της γυναίκας. Η εμμηνόπαυση δεν είναι ασθένεια αλλά αποτελεί φυσιολογική συνέπεια της γήρανσης του αναπαραγωγικού συστήματος προϊούσης της ηλικίας σηματοδοτώντας το τέλος της αναπαραγωγικής ζωής της γυναίκας λόγω παύσης της λειτουργίας των ωοθηκών. Ορμονικά, αυτή η περίοδος χαρακτηρίζεται από σημαντική μείωση των οιστρογόνων που παράγονταν από τις ωοθήκες κατά την αναπαραγωγική ηλικία και μια φαινομενική επικράτηση των ανδρογόνων που φυσιολογικά παράγονται σε μικρή ποσότητα από τον γυναικείο οργανισμό.

Σημαντικό ρόλο στην ηλικία έλευσης της φυσιολογικής εμμηνόπαυσης (αφού πρώτα αποκλεισθούν παθήσεις που επηρεάζουν την ωοθηκική λειτουργία) φαίνεται να παίζουν αρκετοί παράγοντες όπως φυλετικοί, κοινωνικοοικονομικοί, οικογενείς, γενετικοί και περιβαλλοντικοί. Η φυσιολογική εμμηνόπαυση μπορεί να εκδηλωθεί από ηλικία άνω των 45 ετών, με μέση ηλικία εμφάνισης το 52 έτος ζωής.
Το τέλος της αναπαραγωγικής λειτουργίας και η μετάβαση στην εμμηνόπαυση σπάνια γίνεται αιφνίδια, συνήθως προηγείται η περιεμμηνόπαυση. Η περιεμμηνόπαυση χαρακτηρίζεται από ορμονικές μεταβολές του άξονα υποθάλαμου-υπόφυσης-γονάδων, οι οποίες οφείλονται στην επηρεασμένη λειτουργία της γηράσκουσας ωοθήκης. Χρονικά τοποθετείται 1 έως 3 χρόνια πριν την τελευταία έμμηνο ρύση μέχρι ένα χρόνο μετά από αυτή. Χαρακτηριστικά της περιεμμηνοπαυσιακής περιόδου αποτελούν αρχικά οι ακανόνιστοι ανοωθυλακιορρηκτικοί εμμηνορυσιακοί κύκλοι αλλά και η εμφάνιση αγγειοκινητικών συμπτωμάτων μεταξύ άλλων.

Δεδομένου ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών αναμένεται να αυξηθεί φθάνοντας συνολικά περί τα 1,2 δισεκατομμύρια έως το 2030 και αυτός ο πληθυσμός των γυναικών θα περάσει το 1/3 της ζωής του σε ένδεια οιστρογόνων, η περιεμμηνόπαυση αποτελεί την πλέον κατάλληλη περίοδο προκειμένου να ενημερωθούν και να προετοιμαστούν για τις μεταβολές που θα επιφέρει η εμμηνόπαυση στη ζωής τους . Ας δούμε όμως αναλυτικότερα, τις αλλαγές που ίσως κληθεί να αντιμετωπίσει μια γυναίκα κατά την μετάβαση σε αυτή τη φάση της ζωής της και πώς θα μπορούσε να βιώσει πιο ευχάριστα αυτή την νέα σελίδα.

Ποια είναι τα συμπτώματα που αντιμετωπίζει η γυναίκα στην εμμηνόπαυση;
Ομολογουμένως ένα σημαντικό ποσοστό γυναικών βιώνει πρωτόγνωρα συμπτώματα. Τα χαρακτηριστικότερα από αυτά είναι τα αγγειοκινητικά, οι εξάψεις και οι εφιδρώσεις, που θα απασχολήσουν περίπου το 85% των γυναικών. Εκδηλώνονται ως επεισόδια στα οποία εμφανίζεται αίσθημα αιφνίδιας αύξησης της θερμοκρασίας του σώματος συνοδευόμενη από ταχυκαρδία και ερυθρότητα προσώπου που υποχωρεί μετά από έντονη εφίδρωση. Η διάρκεια του κάθε επεισοδίου είναι λίγα λεπτά και μπορεί να παρουσιαστεί τόσο κατά την διάρκεια της ημέρας, όσο και της νύχτας. Μάλιστα, το κάπνισμα, το αυξημένο σωματικό βάρος, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και η μικρότερη ηλικία εμμηνόπαυσης συσχετίζονται θετικά με την παρουσία των αγγειοκινητικών συμπτωμάτων.
Τόσο κατά την περιεμμηνοπαυσιακή, όσο και κατά την μετεμμηνοπαυσιακή περίοδο λόγω της μείωσής των οιστρογόνων έχουμε εξελισσόμενες επιπτώσεις στο δέρμα το οποίο γίνεται ξηρό και χάνει το πάχος των στοιβάδων του. Το κολλαγόνο και η ελαστίνη που η παραγωγή τους είναι ορμονοεξαρτώμενη μειώνονται με αποτέλεσμα το δέρμα να χάνει την σφριγηλότητα του, να λεπταίνει και να εμφανίζει ρυτίδες στην επιφάνεια του.

Ακόμα, η εμμηνοπαυσιακή μείωση των οιστρογόνων συντελεί στην δημιουργία του λεγόμενου «ουρογεννητικού συνδρόμου της εμμηνόπαυσης» που χαρακτηρίζεται από ξηρότητα γεννητικών οργάνων, κνησμό του αιδοίου ή του κόλπου, δυσπαρεύνια, αιμορραγία μετά από επαφή, ελαττωμένη σεξουαλική επιθυμία, συχνοουρία ή υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις.
Κατά την περι- και την μετεμμηνοπαυσιακή περίοδο εμφανίζονται και κάποια μη ειδικά συμπτώματα. Οι διαταραχές του ύπνου αντιμετωπίζονται από το 40-60% των γυναικών και αφορούν τόσο στη δυσκολία έλευσης όσο και στη δυσχέρεια διατήρησης του ύπνου με συχνές νυχτερινές και νωρίς το πρωί αφυπνίσεις. Διαταραχές της διάθεσης όπως καταθλιπτικό συναίσθημα, αγχώδης διαταραχή ή ευερεθιστότητα αναφέρονται από το 75% των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών. Περιεμμηνοπαυσιακά, συχνά καταγράφονται κάποιες γνωσιακές διαταραχές και διαταραχές μνήμης ή συγκέντρωσης, περιγραφόμενες ως «ομιχλώδης σκέψη (brain fog)». Επιπλέον, δεν είναι σπάνια η εμφάνιση αισθήματος κόπωσης-μειωμένης ενεργητικότητας, αλγών σε οστά ή σε μύες, αιμωδιών στα άκρα ή κεφαλαλγιών.

Πέραν των συμπτωμάτων, μακροπρόθεσμα η εμμηνόπαυση ευθύνεται για νοσήματα;
Οι εμμηνοπαυσιακές ορμονικές μεταβολές επιφέρουν δυσλειτουργία κάποιων συστημάτων του οργανισμού οπότε ελλοχεύει ο κίνδυνος εμφάνισης νοσημάτων μακροπρόσθεσμα.
Συγκεκριμένα, επηρεάζεται ο μεταβολισμός της γλυκόζης δυνητικά οδηγώντας σε προδιαβήτη ή σακχαρώδη διαβήτη. Εμφανίζονται μεταβολές της σύστασης του σώματος της εμμηνοπαυσιακής γυναίκας καθώς αυξάνεται το συνολικό ποσοστό λίπους με προέχουσα την κοιλιακή κατανομή αυτού, μειώνονται οι ενεργειακές καύσεις και η φυσιολογική θερμογένεση, μειώνεται η μυϊκή μάζα και ακολούθως παρουσιάζονται οι ψυχολογικές επιπτώσεις αυτών όπως είναι οι ψυχιατρικές νόσοι, η υπερκατανάλωση τροφής ,το στρες και η καθιστική ζωή. Συνεργικά επίσης δρουν η παθολογική έκκριση και δράση της ινσουλίνης αφού υπάρχει αυξημένη αντίσταση των ιστών σε αυτή και ελαττωμένη δυνατότητα παραγωγής ινσουλίνης από το πάγκρεας. Φυσικά, παρατηρείται διαταραχή του μεταβολισμού των λιπιδίων συχνά και ανάγκη λήψης σχετικής αγωγής (πχ. στατίνες).

Η επίδραση των γυναικείων οιστρογόνων στο καρδιαγγειακό σύστημα είναι προστατευτική κατά την αναπαραγωγική ηλικία αλλά αναπόφευκτα χάνεται κατά την εμμηνόπαυση. Αυτό οδηγεί σε μερικές περιπτώσεις σε δυσλειτουργία της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων και ευνοεί την εμφάνιση αρτηριακής υπέρτασης αλλά και αθηρωμάτωσης, στεφανιαίας νόσου, περιφερικής αγγειοπάθειας, αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων.
Τέλος, τα οστά επηρεάζονται δυσμενώς από την εμμηνόπαυση, με αποτέλεσμα να γίνονται πιο “εύθραυστα” και επιρρεπή σε κατάγματα στο πλαίσιο της οστεοπενίας και της οστεοπόρωσης που ίσως επέλθουν.

Η εμμηνoπαυσιακή γυναίκα είναι αβοήθητη; Όχι πλέον!
Αναντίρρητα, η φυσιολογική εμμηνόπαυση σηματοδοτεί εντονότερα μια διαδικασία γήρανσης και η προσπάθεια πλήρους αναστροφής των αρνητικών παραμέτρων της ηλιακής ωρίμανσης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μάταιη. Άλλωστε, είναι γνωστή η παροιμία «φοβού το γήρας, ου γαρ έρχεται μόνον»… Όμως, τα νέα είναι ευχάριστα για τη σημερινή γυναίκα! Σε μια σύγχρονη μετάφραση του εν λόγω ρητού, ο «φόβος» της εμμηνόπαυσης θα πρέπει να αποδίδεται όχι σαν «τρόμος» αλλά σαν «σεβασμός» στις επερχόμενες αλλαγές. Αυτό είναι απολύτως εφικτό πλέον αφού η ιατρική κοινότητα διαθέτει θεραπείες που θα μπορούσαν αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά και με ασφάλεια τα νοσήματα που θεωρούνται αλληλένδετα με την εμμηνόπαυση όπως η οστεοπόρωση, ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και η ουρογεννητική ατροφία. Επιπρόσθετα όμως, διαθέτουμε στην φαρέτρα μας ειδικές αγωγές που θα μπορούσαν να απαλλάξουν την εμμηνοπαυσιακή γυναίκα από τα δυσάρεστα αγγειοκινητικά συμπτώματα και να αποκαταστήσουν την ποιότητα ζωής της σε διάφορους τομείς.

Τι είναι η Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης;
Η Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (ΘΟΥ) στην εμμηνόπαυση αποτελεί μια ορμονική αγωγή που χορηγείται εξατομικευμένα, κατόπιν εκτίμησης της κάθε γυναίκας από εξειδικευμένο ιατρό. Αφορά σε ορμονικά σκευάσματα με ποικίλα δοσολογικά σχήματα (πχ κυκλική λήψη ή συνεχής κατά τη διάρκεια του μήνα) και διάφορες οδούς χορήγησης (πχ από του στόματος δισκία, διαδερμικά αυτοκόλλητα). Έχει ως σκοπό να υποκαταστήσει τις ορμόνες του γυναικείου φύλου οι οποίες έχουν μερικώς εκλείψει λόγω της περιεμμηνόπαυσης ή της εμμηνόπαυσης. Η ΘΟΥ έχει ένδειξη στην αντιμετώπιση των αγγειοκινητικών συμπτωμάτων και των συμπτωμάτων ουρογεννητικής ατροφίας όταν η ηλικία της γυναίκας είναι μικρότερη των 60 ετών ή έχουν περάσει λιγότερα από 10 χρονιά μετά την εμμηνόπαυση. Επιπρόσθετα, συνεπικουρεί στη διατήρηση της ευρωστίας των οστών, βοηθά στον έλεγχο των διαταραχών της διάθεσης και του ύπνου. Η ΘΟΥ χορηγείται για το μικρότερο δυνατό χρονικό διάστημα και στη χαμηλότερη αποτελεσματική δόση γιατί σε ορισμένες περιπτώσεις έχει συσχετισθεί με αύξηση του κινδύνου για καρκίνο του μαστού, θρομβοεμβολικά αγγειακά επεισόδια και στεφανιαία νόσο. Αντένδειξη στην χορήγηση της ΘΟΥ αποτελούν το ιστορικό ορμονοεξαρτώμενου καρκίνου, εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης, πνευμονικής εμβολής, ηπατοπάθειας, ανεξήγητης κολπικής αιμορραγίας, στεφανιαίας νόσου. Παρόλα αυτά, τελευταία, η ιατρική κοινότητα όλο και περισσότερο εστιάζει στην καρδιαγγειακή και μεταβολική προστασία που μπορεί να προσφέρει σε μια γυναίκα η ΘΟΥ και στην ελαχιστοποίηση των δυνητικών κινδύνων αυτής, οπότε η χορήγησή της βάσει επιστημονικά τεκμηριωμένου οφέλους αναμένεται να αυξηθεί.

Ο νέος σύμμαχος των γυναικών: η φεζολινετάντη
Η φεζολινετάντη είναι ένα νέο φάρμακο που μπορεί να χορηγηθεί για την αντιμετώπιση των μέτριων έως σοβαρών αγγειοκινητικών συμπτωμάτων. Πρόκειται για μια από του στόματος αγωγή που εγκρίθηκε πρόσφατα τόσο από τον αμερικανικό FDA (Food and Drug Administration) όσο και από τον ευρωπαϊκό ΕΜΑ (European Medicines Agency) και λαμβάνεται άπαξ ημερησίως. Η φεζολινετάντη είναι μια ουσία που ανταγωνίζεται τη σύνδεση του ενδογενούς νευροδιαβιβαστή νευροκινίνης 3 στον υποδοχέα της που βρίσκεται στο κεντρικό νευρικό σύστημα (υποθάλαμος). Ως μη ορμονική θεραπεία, ο τρόπος δράσης της θεωρείται πρωτοποριακός αφού διαφέρει εντελώς από εκείνον της ΘΟΥ και υπόσχεται ευεργετικά αποτελέσματα στη μείωση των εξάψεων και των εφιδρώσεων ακόμα και σε γυναίκες που λόγω παραγόντων του ιστορικού τους, αποκλείονταν από την ΘΟΥ και έως τώρα είχαν περιορισμένες θεραπευτικές επιλογές.

Συμπερασματικά
Η φυσιολογική εμμηνόπαυση δεν θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως «ασθένεια» αλλά ως ένα καινούριο κεφάλαιο στη ζωή κάθε γυναίκας. Παρότι στο παρελθόν η εμμηνόπαυση χρωματίσθηκε μελανά στη συνείδησή μας, αξίζει πλέον να αντιμετωπιστεί με την δέουσα προσοχή και τον απαραίτητο σεβασμό ώστε η εμμηνοπαυσιακή γυναίκα να βιώσει το υπόλοιπο της ζωής της όχι με αίσθημα ματαίωσης αλλά με την διατήρηση της αισιοδοξίας και φυσικά της ποιότητας ζωής της. Είναι λογικό ότι η αντιμετώπιση των εμμηνοπαυσιακών διαταραχών πρέπει να γίνεται από ειδικά καταρτισμένους επαγγελματίες υγείας καθώς η κάθε γυναίκα οφείλει να λάβει εξατομικευμένη αγωγή, βάσει των νεότερων επιστημονικών δεδομένων, και να έχει συστηματική παρακολούθηση από τους θεράποντες ιατρούς σε αυτή την νέα πορεία. Η ιατρική κοινότητα διαθέτει πλέον μέσα ώστε η εμμηνόπαυση ναι μεν να αποτελεί «παύση» της αναπαραγωγικής περιόδου αλλά και «αρχή» ενός ευοίωνου μέλλοντος!