Blog

Κωνσταντίνος Κουσκούκης

Καθηγητής Δερματολογίας – Νομικός
Πρόεδρος Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής Ιατρικής, Πρόεδρος Ελληνικού Συνδέσμου Τουρισμού Υγείας, Πρόεδρος Παγκόσμιας Ακαδημίας Κινεζικής & Συμπληρωματικής Ιατρικής τ. Aντιπρύτανης –
Γεν. Γραμμ. Υπουργείου Παιδείας

Η ψωρίαση είναι μια συχνή, συστηματική, χρόνια, φλεγμονώδης δερματοπάθεια που οφείλεται στο συνδυασμό πολυγονιδιακής προδιάθεσης και εξωγενών εκλυτικών παραγόντων, είναι δε δυνατόν να σχετίζεται με αρκετές νοσηρότητες, όπως στεφανιαία νόσο, υπέρταση, υπερλιπιδαιμία και σακχαρώδη διαβήτη. Οι ψωρισιακοί ασθενείς είναι συχνά παχύσαρκοι, καταναλωτές αλκοόλ, καπνιστές και πάσχουν από κατάθλιψη και αγχώδη συνδρομή.

Οι εκλυτικοί παράγοντες σε γενετικά προδιατεθειμένα άτομα δυνάμενα να εμφανίσουν την ψωρίαση, που διακρίνονται σε ενδογενείς και εξωγενείς, είναι: τραυματισμός, τριβή, εποχικοί παράγοντες (όπως υγρό και ψυχρό κλίμα) και λοιμώξεις του αναπνευστικού, του γαστρεντερικού και του ουροποιητικού συστήματος.
Το στρες παίζει σημαντικό ρόλο σε ένα μεγάλο ποσοστό των εξάρσεων υπό μορφή ψωριασιόμορφων εξανθημάτων τα οποία μπορεί να οφείλονται και σε φάρμακα, όπως λίθιο, ιντερφερόνη, Β-αδρενεργικοί αναστολείς, ανθελονοσιακά και συστηματικά κορτικοστεροειδή.

Επιδημιολογικά στοιχεία

Η ψωρίαση αφορά περίπου το 3% του πληθυσμού παγκοσμίως και στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό είναι 2 έως 2,5%, όπου και υπερέχουν οι άντρες έναντι των γυναικών.
Η σημαντικότερη κλινική μορφή της ψωρίασης είναι η κατά πλάκας ψωρίαση, που χαρακτηρίζεται από ροδόχροες πλάκες που καλύπτονται από αργυρόχροα λέπια και αφορά περίπου το 80% των περιστατικών, ενώ σπανιότερες μορφές είναι η σταγονοειδής, η φλυκταινώδης, η ερυθροδερμική και η ανάστροφη ψωρίαση.
Οι περιοχές του σώματος που προσβάλλονται συχνότερα είναι οι αγκώνες, τα γόνατα, ο κορμός και συχνά τα νύχια, τα οποία περίπου στο 30% των περιπτώσεων αποτελούν και το σημείο πρωταρχικής εμφάνισης της νόσου.
Οι περισσότερες περιπτώσεις ψωρίασης εμφανίζονται πριν από την ηλικία των 40 ετών, ειδικότερα σε ηλικία 20-30 ετών, ενώ παρατηρείται έξαρση και στην ηλικία 50-60 ετών. Η κληρονομική προδιάθεση της ψωρίασης εκφράζεται με τον υψηλό κίνδυνο ψωρίασης στους απογόνους που φθάνει το 50% όταν και οι δύο γονείς πάσχουν, το 16% όταν πάσχει μόνο ένας γονέας και το 8% όταν υπάρχει προσβολή ενός αδελφού.
Οδυνηρή ασθένεια
Η ψωρίαση δεν είναι απλώς ένα αισθητικό πρόβλημα, αλλά μια μακράς διαρκείας και πολλές φορές οδυνηρή ασθένεια η οποία επηρεάζει και τις μικρότερες πτυχές της καθημερινής ζωής των ασθενών, ενώ η ψωριασική αρθρίτιδα και οι συννοσηρότητες επιφέρουν εξουθενωτικά συμπτώματα και επιβαρύνουν τη γενική κατάσταση των ασθενών.
Η αρνητική επίδραση στην ποιότητα της ζωής των πασχόντων από ψωρίαση, καθώς και τα γενικότερα συμπτώματα, επιβάλλουν θεραπευτική αντιμετώπιση η οποία θα πρέπει να εξατομικεύεται και να συνυπολογίζονται η βαρύτητα, η έκταση, η μορφή της νόσου, καθώς και η ηλικία των πασχόντων.

Θεραπεία

Η θεραπευτική προσέγγιση γίνεται σε τρεις βασικούς άξονες: α) στην τοπική εφαρμογή φαρμάκων, β) στη χρήση υπεριώδους ακτινοβολίας ως φωτοθεραπεία, γ) στη χορήγηση φαρμάκων από το στόμα είτε σε ενέσιμη μορφή, τα οποία στοχεύουν στις ευρύτερες φλεγμονώδεις λειτουργίες και δ) στην εφαρμογή συμπληρωματικών μεθόδων της Ιαματικής Ιατρικής με τη χρήση των ιαματικών φυσικών πόρων υπό μορφήν υδροθεραπείας, πηλοθεραπείας και θαλασσοθεραπείας. Οι τοπικές θεραπείες εφαρμόζονται στην ήπια ψωρίαση, ενώ οι συστηματικές θεραπείες, όπως κυκλοσπορίνη, μεθοτρεξάτη και βιολογικές θεραπείες, εφαρμόζονται στη μέτρια και σοβαρή ψωρίαση. Παρ’ όλα αυτά, σήμερα υπάρχει έντονη ανάγκη για αποτελεσματικότερη θεραπεία της μέτριας και της σοβαρής ψωρίασης καθώς περίπου το 50% των ασθενών δεν είναι ικανοποιημένοι από τις εφαρμοζόμενες θεραπείες.
Η επιλογή του θεραπευτικού πρωτοκόλλου που πρέπει να εξατομικεύεται, εξαρτάται κυρίαρχα από τον θεράποντα δερματολόγο, ακολουθώντας τις εξελίξεις της σύγχρονης φαρμακολογίας, μην απορρίπτοντας όμως και τις θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών φυσικών πόρων, πεδίο εφαρμογής και έρευνας της Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής Ιατρικής.

Πηλοθεραπεία

Η Πηλοθεραπεία (ιλυοθεραπεία – λασποθεραπεία) είναι η εφαρμογή πηλού ή λάσπης που έχει «ωριμάσει» σε πάσχοντα σημεία του σώματος με εμβάπτιση του σώματος σ’ αυτόν και με ολική ή μερική επάλειψη. Η βαθιά δράση της λάσπης αποδίδεται κυρίως στις υψηλές θερμοκρασίες περίπου 40οC, επειδή τα ιόντα του θείου και του ραδονίου απορροφώνται ευκολότερα με αυτό τον τρόπο.
Ο ιαματικός, όμως, πηλός δεν αποτελεί ένα απλό μίγμα στερεού υποστρώματος και ιαματικού νερού, καθώς το χώμα επιλέγεται από εδάφη ηφαιστιογενή, από προσχώσεις και έλη και ωριμάζει με το ιαματικό νερό για πολλούς μήνες ή χρόνια υφιστάμενο ζυμωτικές επεξεργασίες. Έτσι, αποκτά φυσικοχημικές ιδιότητες με την παρουσία ζώντων οργανισμών που διευκολύνουν την απορρόφηση του θείου και του ραδονίου τα οποία δρουν θεραπευτικά.
Στην πηλοθεραπεία ο μηχανισμός δράσης ποικίλλει, καθώς οι πηλοί με τα οργανικά και ανόργανα συστατικά και ιόντα που περιέχουν ασκούν ποικίλες δράσεις:
α) Η καταπραϋντική και χαλαρωτική δράση από τη θερμότητα διοχετεύεται από τη λάσπη, ενώ αυξάνει και την τοπική αιμάτωση με αποτέλεσμα την απομάκρυνση ουσιών που θεωρούνται υπεύθυνες για τη φλεγμονή.
β) Η δράση της ασκούμενης υδροστατικής πίεσης επιφέρει χαλάρωση του μυϊκού σπασμού, ενώ η δράση της άνωσης προκαλεί ελάττωση της βαρύτητας.
γ) Η αντισηπτική δράση του πηλού οφείλεται στο αργίλιο που περιέχει το οποίο χρησιμοποιείται σαν αντισηπτικό και στυπτικό, όπως στο διάλυμα του Burrow το οποίο περιέχει οξείδιο του αργιλίου.
δ) Η αύξηση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας και η μεταβολή της δυναμικότητας της μεμβράνης έχει ως αποτέλεσμα την κινητοποίηση ιόντων και τοξικών ουσιών.
ε) Η αύξηση της θερμότητας του σώματος κατά τη διάρκεια του λουτρού ενεργοποιεί τους ιδρωτοποιούς αδένες, με αποτέλεσμα την αποβολή τοξικών ουσιών και ιόντων, όπως επίσης ενεργοποιεί ένζυμα και ορμόνες με ευεργετικά αποτελέσματα για τον οργανισμό.
στ) Η τριβή του δέρματος με πηλό απομακρύνει τις στοιβάδες της κερατίνης, με αποτέλεσμα σμήγμα, σκόνη, τοξικές ουσίες και μικρόβια που φυσιολογικά υπάρχουν στο δέρμα να απομακρύνονται, ενώ συγχρόνως η επιδερμίδα γίνεται ευκολότερα διαπερατή σε ιόντα του μεταλλικού νερού και σε ποικίλες οργανικές και ανόργανες ουσίες.
Η θεραπευτική αγωγή με πηλό, η οποία καθορίζεται από τον ειδικό ιατρό του πηλοθεραπευτηρίου, περιλαμβάνει 21 εφαρμογές διάρκειας 20 λεπτών και γίνεται 3-4 ώρες μετά το φαγητό και κενή την ουροδόχο κύστη και το έντερο. Το πάχος του πηλού πρέπει να είναι τουλάχιστον 4-5 εκατοστά και να μην ξεπερνάει τα 10 εκατοστά.
Ακολουθεί καθαρισμός του λουόμενου με ιαματικό νερό θερμοκρασίας 37-38οC και διάρκεια παραμονής σε αυτό 10-20 min. και στη συνέχεια ανάπαυση σε ύπτια θέση για 30-60 min.
Θαλασσοθεραπεία
Η Θαλασσοθεραπεία είναι η θεραπευτική και καλλυντική δράση του θαλασσινού νερού, γνωστή από αιώνες, καθώς περιέχει ιχνοστοιχεία με αντιβιοτικές και βακτηριοστατικές ιδιότητες. Ο όρος θαλασσοθεραπεία υποδηλώνει αποκλειστικά και μόνο τη χρήση θαλασσινού νερού το οποίο δεν έχει υποστεί επεξεργασία και μπορεί να θερμανθεί, ώστε να ευνοείται η απορρόφηση των ιχνοστοιχείων από τους ανοικτούς πόρους του δέρματος.
Στη θαλασσοθεραπεία, ο μηχανισμός στηρίζεται στο γεγονός ότι το θαλασσινό νερό που έχει αντληθεί από τη θάλασσα πρόσφατα θερμαίνεται σε θερμοκρασία 35-37 οC και έτσι ενεργοποιούνται αρνητικά ιόντα τα οποία διεισδύουν στο σώμα μέσω του δέρματος, μεταφέροντας σε κάθε όργανο τα ζωτικά στοιχεία της θάλασσας. Επιπλέον, το γεγονός ότι η σύσταση του θαλασσινού νερού είναι παρόμοια με αυτή των ανθρώπινων κυττάρων δίνει τη δυνατότητα για γρήγορο, άμεσο και βαθύ αποτέλεσμα.
Σύμφωνα με το μηχανισμό της θαλασσοθεραπείας, η επιδερμίδα μας φορτίζεται αρνητικά, αλλά το βαθύτερο στρώμα της θετικά, με αποτέλεσμα το ηλεκτρολυτικό ρεύμα να κατευθύνεται από την αρνητική προς τη θετική κατεύθυνση. Αρχικά τα αρνητικά ιόντα κινούνται μέσω της επιδερμίδας στο χόριο, όπου προσλαμβάνονται από τα τριχοειδή και στη συνέχεια οδηγούνται στο αίμα και μέσω αυτού σε όλα τα όργανα του σώματος.
Η θετική επίσης βιολογική δράση του κλίματος και του θαλάσσιου περιβάλλοντος ασκεί τονωτική επίδραση σε όλες τις λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού μέσω της ηλιακής ακτινοβολίας, του όζοντος, του ιωδίου, του ιονισμού της ατμόσφαιρας και των θαλάσσιων λουτρών. Επίσης, το θαλάσσιο κλίμα ασκεί και καταπραϋντική επίδραση που οφείλεται στη σχετική σταθερότητα της θερμοκρασίας, της υγρασίας και της ατμοσφαιρικής πίεσης.
Ο χρόνος που απαιτείται για την ολοκλήρωση του μηχανισμού θαλασσοθεραπείας, έτσι ώστε να γίνει πλήρης διείσδυση των ενεργών στοιχείων του θαλασσινού νερού στον ανθρώπινο οργανισμό, είναι τουλάχιστον 20 λεπτά, χρόνος ο οποίος συστήνεται ως η ελάχιστη παραμονή των ατόμων μέσα στις πισίνες με θαλασσινό νερό στα κέντρα θαλασσοθεραπείας.
Στη σύγχρονη θαλασσοθεραπεία χρησιμοποιούνται εκτός από το θαλασσινό νερό και σκευάσματα που περιέχουν φύκια ή εκχυλίσματα φυκιών. Ορισμένα είδη φυκιών περιέχουν ανόργανα άλατα και ιχνοστοιχεία σε συγκεντρώσεις ακόμη και 50.000 φορές μεγαλύτερες των αντίστοιχων στο θαλασσινό νερό. Η διαδερμική δράση του νερού και των φυκιών εμφανίζεται λόγω της εισχώρησης των ιόντων τα οποία ενυδατώνουν τα επιδερμικά κύτταρα με ταυτόχρονη διάλυση των επιφανειακών λιποκυττάρων. Οι αντιφλεγμονώδεις και καταπραϋντικές δράσεις των θαλάσσιων οργανισμών είναι γνωστές, και μάλιστα συχνά χρησιμοποιούνται και σε καλλυντικά σκευάσματα ως τα δραστικά συστατικά τους.
Πρόσφατα, με τη βοήθεια της βιοτεχνολογίας, ανακαλύφθηκε ότι πολλά ζώα και φυτά της θάλασσας προσφέρουν χρήσιμα συστατικά στη φαρμακολογία, διαιτολογία και κοσμετολογία, καθώς η λάσπη από το βυθό της θάλασσας επιδρά θεραπευτικά στο ανθρώπινο σώμα και δίνει, ειδικά στο δέρμα, σημαντική προστασία από διάφορες ασθένειες. Επίσης, το ιώδιο, το πλαγκτόν, τα φύκια, το χαβιάρι με τα πολύτιμα συστατικά του, το θαλάσσιο κολλαγόνο προσφέρουν έντονη ενυδάτωση στο δέρμα, ώστε να ακτινοβολεί φρεσκάδα και υγεία.
Στον χώρο της ομορφιάς και της αισθητικής, η θαλασσοθεραπεία, η φυκοθεραπεία και η θαλάσσια βιοκοσμετολογία βρίσκουν καθημερινή εφαρμογή τόσο στο πρόσωπο, όσο στο σώμα και τα μαλλιά.

Ο βαθμός στον οποίο η προηγούμενη μόλυνση με τον ιό SARS-CoV-2 παρέχει προστασία σε επακόλουθη επαναμόλυνση δεν έχει εκτιμηθεί  πλήρως. Ερευνητές από την Δανία δημοσίευσαν στο περιοδικό Lancet τα αποτελέσματα μιας μεγάλης μελέτης που βασίστηκε στην καταγραφή όλων των μοριακών τεστ που έγιναν το 2020 στη χώρα.  Οι Καθηγητές της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ευστάθιος Καστρίτης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ)  (https://mdimop.gr/covid19/) , συνοψίζουν τα κύρια ευρήματα της μελέτης. Στην Δανία, μέσα στο 2020, περίπου 4 εκατομμύρια άτομα (69% του πληθυσμού) υποβλήθηκαν σε 10,6 εκατομμύρια μοριακά τεστ, στο πλαίσιο μιας στρατηγικής εκτεταμένων , δωρεάν, μοριακών τεστ. Χρησιμοποιώντας λοιπόν αυτά τα εθνικά δεδομένα από τα μοριακά τεστ που έγιναν μέσα στο 2020, οι ερευνητές προσπάθησαν να εκτιμήσουν το βαθμό προστασίας έναντι επαναλοίμωξης από τον ιό  SARS-CoV-2.

Κατά τη διάρκεια της πρώτου επιδημικού κύματος (δηλ., πριν από τον Ιούνιο, 2020), περίπου μισό εκατομμύριο άτομα υποβλήθηκαν σε μοριακό τεστ, εκ των οποίων 2.2%  ήταν θετικοί.  Μεταξύ των θετικών ατόμων από το πρώτο κύμα της πανδημίας, 72 (δηλαδή 0.65%) βρέθηκαν ξανά θετικά σε μοριακό τεστ κατά τη διάρκεια του δεύτερου κύματος, σε σύγκριση με 3.27% των ατόμων που ήταν αρνητικά στο πρώτο κύμα. Αυτά τα αποτελέσματα αντιστοιχούν σε προστασία έναντι της επαναλοίμωξης κατά 80.5%. Μεταξύ των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω όμως, παρατηρήθηκε ότι η προστασία έναντι της επαναλοίμωξης ήταν 47% ενώ η εκτιμώμενη προστασία ήταν παρόμοια για τα δύο φύλα.  Αν και στη μελέτη από την Δανία τα ευρήματα έδειξαν σχετικά χαμηλή προστασία έναντι της επαναμόλυνσης σε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω σε σύγκριση με νεότερα άτομα μιας άλλη μελέτης, με διαφορετικό σχεδιασμό, βρήκε ότι υπήρχε υψηλός βαθμός προστασίας και μεταξύ των πιο ηλικιωμένων. Τα δεδομένα αυτά  δείχνουν ότι ο εμβολιασμός ατόμων που είχαν προσβληθεί στο παρελθόν από τον ιό πρέπει να γίνει κανονικά επειδή μπορεί να μην αρκεί η φυσική προστασία.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πιθανότητα επαναμόλυνσης των εργαζομένων στον τομέα της υγείας λόγω του υψηλού κινδύνου έκθεσης τους στον ιό και των συχνών τεστ που υποβάλλονται ανεξάρτητα από κλινικά σημεία και συμπτώματα. Στην ανάλυση που έγινε, βρέθηκαν παρόμοια αποτελέσματα όσον αφορά το βαθμό προστασίας. Στη μελέτη αυτή, επίσης διαπιστώθηκε ότι το ποσοστό μόλυνσης μεταξύ των επαγγελματιών υγείας ήταν περίπου διπλάσιο από το γενικό πληθυσμό, όπως και  αρκετές οροεπιδημιολογικές μελέτες σε εργαζομένους στην υγεία. Μια άλλη οροεπιδημιολογική μελέτη στην Δανία είχε επίσης αναφέρει  ότι ο κίνδυνος μόλυνσης ήταν 1.38 φορές υψηλότερος στους εργαζόμενους σε θαλάμους COVID-19 σε σύγκριση με εργαζόμενους σε άλλα τμήματα του νοσοκομείου.

Ενδιαφέρον είναι επίσης ότι δεν φάνηκε να εξασθενεί η  προστασία με την πάροδο του χρόνου (ήταν παρόμοια για άτομα με 3–6 μήνες παρακολούθησης έναντι αυτών με περισσότερους από 7 μήνες παρακολούθησης.

Οι εκτιμήσεις της μελέτης αυτής για τη συνολική προστασία μετά από προηγούμενη λοίμωξη με SARS-CoV-2, συμφωνούν με αρκετές άλλες μελέτες από το Ηνωμένο Βασίλειο, το Κατάρ και τις ΗΠΑ, που ανέφεραν ότι η επαναμόλυνση ήταν σπάνια και εμφανίστηκε σε λιγότερο από το 1%, σε όλες οι περιπτώσεις COVID-19. Η διάρκεια της προστασίας έναντι της επαναλοίμωξης από τον SARS-CoV-2 παραμένει άγνωστη επειδή έχει παρέλθει πολύ λίγος χρόνος από την αρχή της πανδημίας, αλλά μία μελέτη σε περισσότερες από 20.000 εργαζόμενους στον τομέα της υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο διαπίστωσε ότι ο κίνδυνος μειώθηκε κατά 83% για τουλάχιστον 5 μήνες μετά την πρωτογενή λοίμωξη.  Μια άλλη μελέτη σε 12.551 εργαζομένους στον τομέα της υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο έδειξε επίσης 89% προστασία διάρκειας τουλάχιστον 6 μηνών.  Ωστόσο, η ακριβής διάρκεια  των αντισωμάτων μετά τη μόλυνση από κορωνοϊό είναι ακόμα αβέβαιη. Σε μια μελέτη παρατήρησης από τις ΗΠΑ που περιλάμβανε 3.2 εκατομμύρια άτομα που είχαν υποβληθεί σε τεστ παρουσίας  αντισωμάτων για τον SARS-CoV-2 και που αξιολογήθηκαν τα αποτελέσματα  μοριακών τεστ που έκαναν τουλάχιστον 3 μήνες μετά την ορολογική εξέταση βρέθηκε ότι η πιθανότητα θετικού μοριακού τεστ ήταν τουλάχιστον 10 φορές μικρότερη μεταξύ αυτών που είχαν είχαν θετικό τεστ αντισωμάτων .

Επειδή οι  νέες παραλλαγές του SARS-CoV-2 εμφανίστηκαν πρόσφατα στη Δανία, με κάποιες από αυτές να είναι γνωστό ότι είναι πιο μεταδοτικές από τις αρχικές, η μελέτη δεν μπορεί να αξιολογήσει την πιθανή τους επίδραση στον κίνδυνο επαναμόλυνσης.

Επιμέλεια: Νεκταρία Καρακώστα, Δημοσιογράφος Υγείας

Ο SARS-CοV-2 όμως είχε διαφορετική πορεία, μέσα σε ένα χρόνο διεσπάρη σε όλο τον πλανήτη και μέχρι σήμερα έχει προσβάλλει περισσότερα από 100 εκατομμύρια άτομα, έχει προκαλέσει 2,5 εκατομμύρια θανάτους και έχει επιφέρει τεράστιες και ανεπανόρθωτες κοινωνικο-οικονομικές καταστροφές, αναφέρει ο κ. Γεώργιος Λ. Δαΐκος, Λοιμωξιολόγος, Διευθυντής Β΄ Παθολογικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ.

Τέτοιου είδους λοιμώδη νοσήματα που προκαλούν επιδημίες και πανδημίες δεν είναι δυνατόν να ελεγχθούν μόνο με την εφαρμογή μέτρων δημόσιας υγείας. Για τον περιορισμό τους απαιτείται η ανάπτυξη και παραγωγή αποτελεσματικών και ασφαλών εμβολίων. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι σε διάστημα 10 μηνών αναπτύχθηκαν περισσότερα από 200 εμβόλια έναντι της COVID-19, πολλά εξ’ αυτών βρίσκονται σε διάφορες φάσεις κλινικών μελετών και τρία έχουν ήδη εγκριθεί από τον ευρωπαϊκό οργανισμό φαρμάκων (ΕΜΑ) ως ασφαλή και αποτελεσματικά.

Την εντυπωσιακή αυτή πορεία της ανάπτυξης και παραγωγής εμβολίων έναντι του κορωνοϊού την συνοδεύουν διάφορες αναληθείς πληροφορίες για παρενέργειες που κλονίζουν την εμπιστοσύνη μερικών συνανθρώπων μας και τους οδηγούν στη λανθασμένη απόφαση να μην εμβολιασθούν.

Είναι αναληθές ότι τα εμβόλια νέας τεχνολογίας (mRNA, DNA) παρεμβαίνουν στο ανθρώπινο γονιδίωμα και προκαλούν βλάβες που θα εκδηλωθούν στο μέλλον.

Επίσης, είναι αναληθές ότι όλα έγιναν βιαστικά με τα εμβόλια του κορωνοϊού και δεν ακολουθήθηκαν οι προβλεπόμενες διαδικασίες. Αντίθετα, έγιναν όλες οι απαιτούμενες προκλινικές και κλινικές μελέτες φάσης Ι, ΙΙ και ΙΙΙ, ακολουθήθηκαν όλες οι προβλεπόμενες διαδικασίες και μετά από αυστηρό έλεγχο όλων των δεδομένων έλαβαν έγκριση από τις αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές. Έγιναν όλα τόσο σύντομα, διότι το απαιτούσε η ανάγκη, υπήρχε όμως η τεχνογνωσία και επιστρατεύτηκε ένας μεγάλος αριθμός επιστημόνων που δεν έχει προηγούμενο στην ιστορία της ιατρικής.

Τέλος,  είναι αναληθές ότι το εμβόλιο είναι πιο επικίνδυνο από την ίδια τη νόσο COVID-19. Μέχρι σήμερα δεν έχουν αναφερθεί θάνατοι ή σοβαρές μη αναστρέψιμες επιπλοκές που προκλήθηκαν από το εμβόλιο, ενώ η μέση θνητότητα από τη νόσο (case fatality rate) είναι 2,3% και στις ηλικίες >80 ετών η θνητότητα πλησιάζει το 15%. Μέχρι σήμερα έχουν χορηγηθεί περισσότερες από 200 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων έναντι του κορωνοϊού (850.000 δόσεις στη χώρα μας) με εντυπωσιακά αποτελέσματα όσον αφορά την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια.

Ήπιες & αναστρέψιμες οι ανεπιθύμητες ενέργειες του εμβολίου

Οι περισσότερες από τις ανεπιθύμητες ενέργειες που έχουν αναφερθεί είναι ήπιες και αναστρέψιμες. Σε πρόσφατη δημοσίευση από τις ΗΠΑ, μετά από 13,8 εκατομμύρια δόσεις των εμβολίων της Pfizer και Moderna, οι πιο συχνές παρενέργειες ήταν: πόνος στην περιοχή της ένεσης, πυρετός, κόπωση, κεφαλαλγία, μυαλγίες, αρθραλγίες, ζάλη και ναυτία.  Τα συμπτώματα αυτά ήταν πιο έντονα στη δεύτερη δόση του εμβολίου.

Σπανιότερα αναφέρθηκαν σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις, μόνο 4,5 περιπτώσεις/εκατομμύριο εμβολιασθέντων. H συχνότητα αυτή όμως δεν είναι διαφορετική από αυτή που παρατηρείται και σε άλλα εμβόλια όπως του πνευμονιοκόκκου, της γρίπης, του έρπητα ζωστήρα και είναι 10.000 φορές μικρότερη από την πιθανότητα που έχει κάποιος να καταλήξει σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) εάν νοσήσει από COVID-19. Επιπλέον, θα πρέπει να σημειωθεί ότι όλοι όσοι εκδήλωσαν σοβαρή αλλεργική αντίδραση (αναφυλαξία) αντιμετωπίσθηκαν με την ενδεικνυόμενη θεραπεία και κανένας δεν είχε δυσμενή έκβαση.

Στις κλινικές μελέτες για την έγκριση των εμβολίων τις Pfizer και Moderna παρατηρήθηκαν 8 περιπτώσεις πάρεσης του προσωπικού νεύρου (παράλυση Bell) σε 74.000 άτομα που συμμετείχαν στις δύο μελέτες. Η πάθηση αυτή όμως δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι αποτέλεσμα του εμβολιασμού καθότι η συχνότητά της είναι περίπου ίδια στο γενικό πληθυσμό, 15-20 περιπτώσεις/100.000 πληθυσμού ανά έτος, με αυτή που παρατηρήθηκε στους εμβολιασθέντες.

Τέλος, μεγάλη συζήτηση έχει γίνει στα μέσα ενημέρωσης για θανάτους που συνέβησαν μετά τον εμβολιασμό σε ωφελούμενους/νοσηλευόμενους οίκων ευγηρίας. Πράγματι, στην προαναφερθείσα μελέτη από τις ΗΠΑ παρατηρήθηκαν 78 θάνατοι μετά τον εμβολιασμό σε νοσηλευόμενους σε οίκους ευγηρίας. Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι οι μισοί από τους θανάτους συνέβησαν σε άτομα που ήταν σε παρηγορητική φροντίδα (hospice care)  με οδηγίες να μη γίνει ανάνηψη, γεγονός που καταδεικνύει τη βαρύτητα των υποκειμένων νοσημάτων στα άτομα αυτά. Επιπλέον, σε κανένα θάνατο δεν υπήρξε αιτιατός σύνδεσμος με τον εμβολιασμό.

Σε αντίθεση με όλες τις αναληθείς πληροφορίες, τα μέχρι σήμερα εγκριθέντα εμβόλια για τη νόσο COVID-19 αποδεικνύουν καθημερινά ότι είναι αποτελεσματικά και πιο ακίνδυνα από την ίδια τη νόσο.

Επιμέλεια: Νεκταρία Καρακώστα, Δημοσιογράφος Υγείας

Αλλαγές στη συνολική υγεία και ειδικότερα στο δέρμα μπορεί να φέρει μαζί της η άνοιξη. Η βελτίωση του καιρού, η εφίδρωση και η μεγαλύτερη έκθεση στον ήλιο επηρεάζουν σημαντικά όσους έχουν δερματικά προβλήματα και κυρίως ακμή. Όσο οι μέρες αρχίζουν να μεγαλώνουν και η θερμοκρασία να ανεβαίνει, οι πάσχοντες μπορεί να παρατηρήσουν ότι το δέρμα τους γεμίζει σπυράκια.

Παρότι παλαιότερα δεν ήταν επιστημονικά αποδεδειγμένο, μελέτες έχουν καταδείξει ότι πράγματι αυτές οι περιοδικές εξάρσεις οφείλονται στη αλλαγή των εποχών. Και επειδή κανείς δεν μπορεί να τα βάλει με τον καιρό, η αποφυγή τους είναι προσωπική υπόθεση του καθενός.

«Όταν ο καιρός καλυτερεύει, οι σταδιακά αυξανόμενες θερμοκρασίες και η εφίδρωση μπορούν να οδηγήσουν το δέρμα να ενισχύσει την παραγωγή σμήγματος και όταν οι σμηγματογόνοι αδένες ανταποκρίνονται, υπάρχει πιθανότητα να ακολουθήσει ακμή. Η ακμή προκύπτει όταν η ποσότητα του σμήγματος, που φυσιολογικά εκκρίνεται από το δέρμα για την προστασία του, αυξάνεται κατά τη διάρκεια ορισμένων φάσεων της ζωής, όπως στην εφηβεία. Η υπερέκκριση σμήγματος από τους σμηγματογόνους αδένες, που οφείλεται σε ορμονικές διαταραχές, εμποδίζει την αποβολή των νεκρών κυττάρων (που σημειωτέον όταν υπάρχει ακμή είναι περισσότερα) και έτσι προκαλείται φραγή των πόρων.
Παράλληλα η υπερέκκριση του σμήγματος δημιουργεί το ιδανικό περιβάλλον για γρήγορο πολλαπλασιασμό ενός τύπου βακτηρίων που ζει στο δέρμα, με αποτέλεσμα τον ερεθισμό των δερματικών πόρων και την πρόκληση φλεγμονής. Αυτή με τη σειρά της μπορεί να εισχωρήσει σε βαθύτερες στοιβάδες του δέρματος και να προκαλέσει κύστες ή οζίδια», εξηγεί ο Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.

Λύσεις

Όσοι πάσχουν από ακμή, λοιπόν, είναι πολύ πιθανό να χρειαστεί να αλλάξουν την καθημερινή φροντίδα του δέρματός τους. Η καθαριότητά του πρέπει να γίνεται ακόμα πιο σχολαστικά και ιδιαίτερα μετά από εφίδρωση. Από τώρα μέχρι και το τέλος του καλοκαιριού, είναι απαραίτητη η χρήση ενός καθαριστικού προϊόντος που αφαιρεί τη λιπαρότητα και βοηθά στον έλεγχο του υπερβολικού σμήγματος. Για βαθύτερο καθαρισμό, υπάρχουν προϊόντα που περιέχουν σαλικυλικό οξύ. Για τις γυναίκες, η υιοθέτηση ενός στυλ χτενίσματος που δεν αφήνει τα μαλλιά να ακουμπούν στο δέρμα βοηθά στην αποφυγή εξάρσεων της ακμής, γιατί δεν επιτρέπει σε μικροποσότητες προϊόντων styling αλλά και σμήγματος από το τριχωτό της κεφαλής να μεταφέρεται στην πάσχουσα περιοχή.

Η ενυδάτωση του δέρματος είναι εξίσου απαραίτητη την άνοιξη και το καλοκαίρι, όσο και το χειμώνα. Παρότι η λιπαρότητα δίνει την εντύπωση ότι το δέρμα είναι προστατευμένο, στην πραγματικότητα η ελλιπής ενυδάτωση αναγκάζει τους αδένες να παράγουν περισσότερο σμήγμα. Ιδανική είναι η χρήση μιας μη λιπαρής ενυδατικής κρέμας, καλύτερα σε μορφή τζελ.

Το δέρμα την άνοιξη, όμως, έχει και άλλη μια ανάγκη: την αύξηση της προστασίας από τον ήλιο. «Η έντονη έκθεση στον ήλιο βλάπτει την ακμή και αυτό διότι προκαλεί φλεγμονή, οπότε το δέρμα εκκρίνει περισσότερο σμήγμα. Η ήπια, όμως, έκθεση είναι ευεργετική, καθώς οι ακτίνες του ήλιου δρουν ανοσοκατασταλτικά. Σε αυτή άλλωστε στηρίζεται και η φωτοθεραπεία, η οποία προσφέρει γρήγορη και μακροχρόνια ύφεση της ακμής», τονίζει ο δρ Στάμου.

Η φωτοθεραπεία είναι μια αποτελεσματική θεραπεία που αναζωογονεί το δέρμα με μη επεμβατικό φως, επιταχύνοντας την ανανέωση των κυττάρων και την υγεία του δέρματος, θεραπεύοντας έτσι την ακμή. Το μπλε φως έχει φυσική αντιμικροβιακή και αντιακνεϊκή δράση, ενώ δεν επιτρέπει στα μικρόβια να αναπτύξουν αντοχή, όπως συμβαίνει με τη χρήση αντιβιοτικών. Παράλληλα, ρυθμίζει την παραγωγή του σμήγματος και προστατεύει το δέρμα από φλεγμονές. Προσοχή όμως: δεν χρησιμοποιούν όλα τα μηχανήματα φωτοθεραπείας την ίδια τεχνολογία. Κάποια μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμό, σε αντίθεση με κάποια άλλα που ενεργοποιούν τους φυσικούς μηχανισμούς ανάπλασης του δέρματος χωρίς την παραμικρή παρενέργεια.

«Τώρα που ο καιρός ζεσταίνει και ο ήλιος είναι εντονότερος, δώστε προσοχή στην ακμή και φροντίστε το δέρμα πιο εντατικά. Εάν, παρά τα μέτρα αυτά, η ακμή χειροτερέψει απευθυνθείτε στον δερματολόγο, ο οποίος θα συστήσει μια εξατομικευμένη αγωγή, μετά τη διάγνωση των αιτιών της ακμής, προκειμένου να επανέλθει το δέρμα σε ισορροπία», καταλήγει ο δρ Χρήστος Στάμου.

Επιμέλεια: Νεκταρία Καρακώστα, Δημοσιογράφος Υγείας

Ζούμε στην εποχή, στην οποία ακμάζουν οι νέες τεχνολογίες και όλα κινούνται με τους ταχείς ρυθμούς του Διαδικτύου. Στα περισσότερα επαγγέλματα δεν κάνουμε βήμα χωρίς έρευνα στο διαδίκτυο, όσο για τα θέματα υγείας, εκεί κι αν «γκουγκλάρουμε»… Όμως, συχνά, στην προσπάθειά μας να κάνουμε αυτοδιάγνωση, παραγνωρίζουμε τους κινδύνους.

Είναι ενδεικτικά τα ευρήματα επιστημονικής έρευνας, που δημοσιεύθηκε πριν από λίγους μήνες στο Medical Journal of Australia, από το Πανεπιστήμιο Edith Cowan. Όπως διαπιστώθηκε, η αναζήτηση στο διαδίκτυο πολύ συχνά δεν είναι μόνο αναξιόπιστη, αλλά και επικίνδυνη.

Πιο συγκεκριμένα οι ερευνητές ανέλυσαν 26 προγράμματα συμπτωμάτων. Βρήκαν ότι έκαναν σωστή διάγνωση ως πρώτο αποτέλεσμα μόνο στο 36% του χρόνου και μεταξύ των τριών πρώτων αποτελεσμάτων στο 52% του χρόνου. Επιπλέον διαπίστωσαν ότι οι συμβουλές, που έδιναν, για το πότε και για το πού μπορεί ο χρήστης να αναζητήσει ιατρική βοήθεια, ήταν ακριβείς μόνο στο 49% του χρόνου.

«Τα online εργαλεία αναζήτησης πληροφοριών και αξιολόγησης υγείας δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να αντικαταστήσουν τον γιατρό. Μόνο ο ειδικός γιατρός έχει τη συνολική εικόνα του ασθενούς, έχει λάβει το ιστορικό του, συνεκτιμά τα συμπτώματα και δεν τα βλέπει αποσπασματικά και μεμονωμένα», λέει η δρ Ανατολή Παταρίδου, MD, Ωτορινολαρυγγολόγος, Χειρουργός Κεφαλής – Τραχήλου, ΠαιδοΩΡΛ, Επιστημονική Συνεργάτης Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ-ΜΗΤΕΡΑ.

«Έχει συμβεί αρκετές φορές, μιλώντας με κάποιον ασθενή, να μου κάνει κάποιες ερωτήσεις ή να εκφράζει κάποιες βεβαιότητες, οι οποίες δείχνουν ότι έχει, ήδη, ψάξει πληροφορίες. Συνήθως, βέβαια, αυτά που βρίσκει δεν ισχύουν, τον μπερδεύουν, τον αποπροσανατολίζουν και, τελικά, τον φοβίζουν περισσότερο. Ερχόμενος, λοιπόν, στο ιατρείο, διαπιστώνει ότι κακώς μπήκε σε όλη αυτή τη διαδικασία και ότι μόνο ο γιατρός μπορεί να του εξηγήσει τα πάντα γύρω από το πρόβλημά του και να του δώσει λύσεις», προσθέτει η ειδικός.

«Πρόκειται για μια κατάσταση που μας προβληματίζει και σίγουρα δεν είναι αστείο – όπως, άλλωστε, μας εξηγούν και οι ειδικοί ψυχικής υγείας. Θα πρέπει ο κόσμος να καταλάβει ότι  ο Dr Google, όπως έχει επικρατήσει να τον λέμε χαριτολογώντας, δεν είναι ο κατάλληλος για να ερμηνεύσει συμπτώματα και να υποδείξει τρόπους αντιμετώπισης», επισημαίνει η κα Ανατολή Παταρίδου.

Όπως λέει, βάσει διεθνών εκτιμήσεων, οι αναζητήσεις στο Google για διάφορα ζητήματα υγείας, μικρά ή μεγαλύτερα, ανέρχονται σε περίπου 700.000 ανά λεπτό της ώρας.

«Πρέπει να εξηγήσουμε στον κόσμο ότι το διαδίκτυο, όσο πολύτιμο εργαλείο κι αν είναι, κρύβει και κινδύνους και ότι η χρήση του πρέπει να γίνεται με μέτρο και με ασφάλεια», επισημαίνει η δρ Παταρίδου.

Ποιοι είναι, όμως, εκείνοι που συνήθως αναζητούν πληροφορίες για την υγεία στο διαδίκτυο; Ως επί το πλείστον πρόκειται για άτομα, που χαρακτηρίζονται από τη λεγόμενη «κυβερνοχονδρίαση», λένε οι ειδικοί. Δηλαδή νιώθουν άγχος και φόβο για την κατάσταση της υγείας τους και ψάχνουν να βρουν στο Διαδίκτυο πληροφορίες, ώστε να δουν αν αυτά τα συμπτώματα που έχουν – ή που υποπτεύονται ότι μπορεί να έχουν – σχετίζονται με κάποια πάθηση, συνήθως σοβαρή, που μπορεί να μην έχουν εντοπίσει οι γιατροί ή, ακόμη, και να τους την αποκρύπτουν.

Αυτή η έντονη ανησυχία του ατόμου για την υγεία του μπορεί να συνδέεται με γεγονότα, που συνέβησαν πρόσφατα, όπως, για παράδειγμα η πανδημία της COVID-19, η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή κάποιες τραυματικές εμπειρίες. Συνήθως πρόκειται για αγχώδη άτομα, που δυσκολεύονται να διαχειριστούν συναισθήματα και καταστροφολογούν, πιστεύοντας πάντα το χειρότερο σενάριο (π.χ. πονάει πάρα πολύ το αυτί μου, δεν περνάει, άρα έχω καρκίνο και μπορεί να πεθάνω).

Επιμέλεια: Νεκταρία Καρακώστα, Δημοσιογράφος Υγείας

Η οσφυαλγία, ο «πόνος στη μέση», είναι ένα από τα συχνότερα προβλήματα για τα οποία μπορεί να αναζητήσουμε ιατρική συμβουλή. Υπολογίζεται ότι ο σύγχρονος άνθρωπος, με πιθανότητα 80%, θα παραπονεθεί τουλάχιστον για μια φορά στη ζωή του για σοβαρή οσφυαλγία, η οποία θα του αλλάξει την καθημερινότητα και θα τον οδηγήσει σε ιατρικό έλεγχο και πιθανή θεραπεία.  

Ο πόνος στη μέση είναι ένα σύνθετο και πολυπαραγοντικό πρόβλημα, επισημαίνει ο Παναγιώτης Ζουμπούλης Ορθοπαιδικός, Διευθυντής Κλινικής Παραμορφώσεων Σπονδυλικής Στήλης στο Metropolitan Hospital, Επίκουρος Καθηγητής Ορθοπαιδικής και μας εξηγεί τι είναι και πως αντιμετωπίζεται τελικά η οσφυαλγία.

Όταν πονά η μέση μας, ευθύνεται πάντα η σπονδυλική στήλη;

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γνωρίζουμε πως, κάθε φορά που πονά η μέση μας, δεν σημαίνει ότι το πρόβλημα προέρχεται αποκλειστικά από τη σπονδυλική στήλη. Τα χαρακτηριστικά και η αντανάκλαση του πόνου, η έντασή του, η τυχόν περιοδικότητά του, η συσχέτιση, ή όχι, με την κίνηση του σώματος, η ανταπόκρισή του στην ανάπαυση ή σε απλά φυσικά μέτρα μυϊκής χαλάρωσης, μπορούν να οδηγήσουν τη σκέψη μας σε κάποιο άλλο σύστημα του οργανισμού που μπορεί να νοσεί, πέραν του μυοσκελετικού και, πιο ειδικά, της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν νοσήματα του ουροποιογεννητικού συστήματος, όπως οι ουρολοιμώξεις ή η νεφρολιθίαση με συνοδό κολικό του νεφρού, όπου ο πόνος μπορεί να ξεκινά ως χαμηλός πόνος στη μέση ή πλάγια στις νεφρικές χώρες, αλλά συνοδεύεται από χαρακτηριστική αντανάκλαση προς τη μηροβουβωνική περιοχή και πόνο ή καύσο κατά την ούρηση, έχει περιοδικότητα με εξάρσεις και υφέσεις (εξ ου και ο όρος κολικός) και δεν έχει καμία επίπτωση στην κίνηση του σώματος («ο άρρωστος γυρνά σαν σβούρα και δεν βρίσκει θέση για να ανακουφιστεί από τον έντονο πόνο»).

Επίσης, νοσήματα του πεπτικού μπορεί συνοδεύονται από οσφυαλγία και λανθασμένα να μην αξιολογούμε άλλα στοιχεία, καθυστερώντας τη σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση. Η χολολιθίαση, η γαστρίτιδα, το έλκος στομάχου ή δωδεκαδακτύλου, μπορεί να συνοδεύονται από έναν αμβλύ πόνο στη μέση, αλλά επηρεάζουν τις διατροφικές μας συνήθειες και ακολουθούνται από χαρακτηριστική δυσπεψία. Ιδιαίτερα ύπουλοι και επικίνδυνοι όγκοι σώματος ή ουράς του παγκρέατος μερικές φορές προκαλούν έντονη οσφυαλγία, ιδίως το βράδυ και όταν ξαπλώνουμε ανάσκελα. Ο ασθενής, όμως, χαρακτηριστικά ανακουφίζεται εάν γυρίσει στο πλάι ή ξαπλώσει μπρούμυτα. Επίσης, ιδιαίτερα χαρακτηριστική περίπτωση οξέος και σοβαρού προβλήματος, όπου εάν δεν δοθεί μεγάλη προσοχή μπορεί να οδηγηθούμε σε τραγικά λάθη, είναι αυτή του ανευρύσματος κοιλιακής αορτής. Σε έναν αγγειολογικό ασθενή, πιθανά σακχαροδιαβητικό, που εμφανίζει οξεία οσφυαλγία, χωρίς προηγούμενο ιστορικό και χωρίς νευρολογική σημειολογία, πρέπει να αποκλεισθεί η ύπαρξη διαχωριστικού ανευρύσματος της κοιλιακής αορτής, το οποίο σε ισχνούς ασθενείς μπορεί να είναι ακόμα και ψηλαφητό.

Ο πόνος στη μέση δεν είναι ένα απλό πρόβλημα

Το δυσδιάκριτο ανάμεσα στο αντικειμενικό και υποκειμενικό του προβλήματος, ιδίως σε μια τόσο πολυπαραγοντική κατάσταση όπως είναι η «οσφυαλγία», είναι προφανές. Είναι ξεχωριστό μέρος ευθύνης του ειδικού χειρουργού της σπονδυλικής στήλης να κατευθύνει σωστά, τόσο ιατρικά όσο και ψυχολογικά, τον άρρωστο με οσφυαλγία, αφού πρώτα εξετάσει εμπεριστατωμένα τον ασθενή, τεκμηριώσει τα ιατρικά δεδομένα, εκτιμήσει τις καθημερινές δραστηριότητες του εξεταζομένου και τις λειτουργικές του απαιτήσεις, προβλέψει τις ανάγκες του για το προσεχές, βραχύ αλλά και απώτερο, χρονικό διάστημα και, τέλος, αξιολογήσει τον ψυχικό του κόσμο.

Μέσα από αυτή την αμφίδρομη διαδικασία οικοδομείται σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στον ιατρό και τον ασθενή, η οποία είναι απολύτως αναγκαία για τη σωστή αντιμετώπιση των προβλημάτων οσφυαλγίας, ιδίως για αυτά που αποκτούν χαρακτηριστικά χρονιότητας.

Επιμέλεια: Νεκταρία Καρακώστα, Δημοσιογράφος Υγείας