Μήπως χρειαζόμαστε ψυχική και συναισθηματική αποτοξίνωση; Νιώθουμε αγχωμένοι και γεμάτοι από συναισθήματα που δε μπορούμε να διαχειριστούμε; Ας διαβάσουμε παρακάτω ένα απόσταγμα από θεωρίες «προσωπικής αποτοξίνωσης».
Τι μας λένε λοιπόν αυτές οι θεωρίες:
Η αποτοξίνωση σαν έννοια δεν αφορά μονάχα τοξικές ή γαστριμαργικές εξαρτήσεις. Είναι επίσης πολύ πιθανό να χρειάζεστε ή να χρειαστείτε στο μέλλον ψυχική και συναισθηματική αποτοξίνωση. Πώς τη διαχειρίζεται όμως κανείς;
1. Συχνή αργοπορία
Το «φάρμακο» έχει δύο πτυχές: μάθετε να κάνετε καλύτερη διαχείριση του χρόνου σας, και οργανωθείτε καλύτερα, ώστε να μην ψάχνετε για δικαιολογίες της τελευταίας ώρας. Ο σημαντικότερος λόγος για να κόψετε τον… ομφάλιο λώρο με την αργοπορία, είναι ότι είναι αγένεια προς τους άλλους και σας κοστίζει στα μάτια τους.
Αν εκείνος ή εκείνη που περιμένετε αργοπορεί συχνά, σταματήστε να περιμένετε! Οριοθετήστε ένα εύθετο χρονικό διάστημα (15 λεπτά) και στη συνέχεια φύγετε, αφήνοντας ένα σημείωμα για το πού θα σας βρει. Έτσι, δεν θα καθορίζετε το πρόγραμμά σας με βάση τους άλλους. Θα εκπλαγείτε από το πόσο σύντομα αυτό θα «διδάξει» τους άλλους.
2. Συχνά νεύρα και ενόχληση
Το να νευριάζετε ή να ενοχλείστε συχνά, είναι ένας πολύ «καλός» τρόπος αυτοτιμωρίας. Σας ανεβάζει την πίεση και τείνει να δημιουργεί αχρείαστα προβλήματα με τους άλλους. Ο θυμός θολώνει την κρίση, και το να ενοχλείστε για ψύλλου πήδημα κάνει δύσκολη τη συναναστροφή σας με τους υπόλοιπους ανθρώπους.
Για να αλλάξετε αυτό το «συνήθειο», χρειάζεται μεγαλύτερη συναισθηματική ωριμότητα. Καταλάβετε ότι ο θυμός σας δε γίνεται αντιληπτός σα δύναμη από τους άλλους, αλλά αντίθετα αντιμετωπίζεται σαν παιδιάστικη συμπεριφορά. Χάνετε πολύ περισσότερα απ’ όσα κερδίζετε. Περιορίστε -με την καλή έννοια- τις απαιτήσεις σας από τους άλλους. Αφήστε τους να είναι ο εαυτός τους και μην περιμένετε να πηγαίνουν πάντα με τα νερά σας. Το να μετράτε μέχρι το 10 πιάνει, όπως επίσης και το να παίρνετε τρεις βαθιές αναπνοές.
Η γιόγκα, ο διαλογισμός, το tai chi, και άλλες αντίστοιχες «ηρεμιστικές» δραστηριότητες, μπορούν να διδάξουν υπομονή. Η έντονη σωματική δραστηριότητα είναι επίσης καλός τρόπος να «καίει» κανείς τον άχρηστο θυμό. Αν τίποτα από τα παραπάνω δε δουλέψει, δεν είναι καθόλου υποτιμητικό να δείτε έναν ψυχοθεραπευτή ή να γίνετε μέλος μιας ομάδας διαχείρισης θυμού.
3. Αβεβαιότητα για τον αν θα τα καταφέρετε
Η ανασφάλεια και τα συναισθήματα σχετικής ανικανότητας, είναι από τα πλέον αγχωτικά, αλλά μπορούν να αποδειχτούν και χρησιμότατα. Ψάξτε κατά πόσο είστε στ’ αλήθεια απροετοίμαστοι για την «αποστολή» που ακολουθεί. Μη φοβηθείτε να ρωτήσετε ή και να ζητήσετε βοήθεια. Δεν είναι ντροπή να είσαι αρχάριος σε κάτι, ακόμα κι αν είσαι εξπέρ σε άλλους τομείς.
Αν δεν προσπαθήσεις να το «παίξεις» καλύτερος απ’ ό,τι είσαι, θα πάρεις και μεγαλύτερη βοήθεια από τους άλλους. Κάντε το αργά, και επιτρέψετε στον εαυτό σας να μάθει στην πορεία του χρόνου. Πάνω απ’ όλα, υποστηρίξτε ο ίδιος τον εαυτό σας και μην τον υποβάλετε στην πλέον σκληρή εσωτερική κριτική.
4. Υπερφόρτωση με εργασία
Συχνά το να φορτώνεστε «βαρύ φορτίο» μπορεί να είναι δείγμα μεγαλείου -μεγάλη εκτίμηση των δυνατοτήτων σας- ή δείγμα ότι προσπαθείτε να ελέγξετε μια κατάσταση. Μειώστε τις προσδοκίες από τις δραστηριότητες που εξαρτώνται αποκλειστικά από σας, και αφήστε τους άλλους να σας βοηθήσουν με τον τρόπο τους. Μακροπρόθεσμα, το να είστε ομαδικός παίκτης είναι πιο αποτελεσματικό από το να προσπαθείτε να κάνετε τον «άνθρωπο-ορχήστρα».
5. Έλλειψη χρόνου για χαλάρωση
Πρόκειται για πρόβλημα που συνδέεται με το να φορτώνεστε υπερβολικά πολλές δραστηριότητες. Ίσως είναι και δείγμα ότι τον ίδιο σας τον εαυτό, τον βάζετε τελευταίο στις προτεραιότητές σας.
Μάθετε να εξασφαλίζετε χρόνο για τον εαυτό σας, για χαλάρωση και παιχνίδι. Αν θέτετε τον προσωπικό σας χρόνο, σα στοιχείο του προγράμματός σας, όπως κάνετε με τις υποχρεώσεις και με τα ραντεβού σας, είναι πιο πιθανό να καταφέρετε να τον βρείτε. Η συμμετοχή σε μια ομάδα που ασχολείται σε σταθερή βάση με μια χαλαρωτική δραστηριότητα, όπως ο χορός ή ο διαλογισμός, είναι επίσης βοηθητική. Ακόμα και το μασάζ ή το μανικιούρ είναι μια ευκαιρία για χαλάρωση.
6. Αίσθημα έντασης
Αν έχετε πολύ άγχος, μπορεί να χρειαστείτε επαγγελματική βοήθεια. Το άγχος και οι κρίσεις πανικού είναι από τα ευκολότερα πράγματα που μπορούν να λυθούν με μερικές συμβουλευτικές συνεδρίες. Ίσως να σκέφτεστε συνεχώς αρνητικά, γεγονός που σας δημιουργεί άγχος για τα πάντα. Γι’ αυτό προσπαθήστε να σκέφτεστε θετικά και αισιόδοξα. Μάθετε να αναπνέετε βαθιά από το διάφραγμά σας, όταν νιώθετε άγχος, καθώς αυτό επιβραδύνει τον καρδιακό ρυθμό και ηρεμεί.
7. Απαισιοδοξία
Η αρνητική στάση είναι αποτέλεσμα της αρνητικής οπτικής των πραγμάτων και της αρνητικής συμπεριφοράς που πιθανόν μάθατε στην παιδική σας ηλικία. Υπάρχουν πολλά βιβλία αυτοβοήθειας που θα σας καθοδηγήσουν στο να αλλάξετε τη φύση της προσέγγισής σας στη ζωή. Τεχνικές όπως ο διαλογισμός η συζήτηση, αλλά και ο καθορισμός μικρών στόχων κάθε μέρα, θα σας βοηθήσουν να αλλάξετε οπτική.
8. Αναστατώνεστε από τις διαφωνίες σας με τους άλλους
Όλες οι διαφωνίες είναι δυσάρεστες. Το «κλειδί» είναι να μειώσετε τον αριθμό των συγκρούσεων στη ζωή σας. Πολλές από τις παραπάνω τεχνικές, όπως ο έλεγχος και η θετική αυτοκριτική, θα συμβάλει στη βελτίωση των σχέσεών σας με τους άλλους.
Επιπλέον, μπορείτε να μάθετε καλύτερες κοινωνικές τεχνικές, όπως η ενεργητική ακρόαση, η θετική άποψη, η διαπραγμάτευση και η ξεκάθαρη επικοινωνία, που θα εξαλείψουν τις πηγές των συγκρούσεων. Μάθετε να ακούτε τους άλλους (ακόμα και όταν δεν συμφωνείτε μαζί τους) και πριν μιλήσετε, σκεφτείτε πώς τα λόγια σας μπορεί να ακουστούν στο άλλο άτομο. Αντιμετωπίστε τους άλλους, όπως θα θέλατε να σας φέρονται κι εκείνοι και το πιο σημαντικό, σταματήστε και σκεφτείτε πριν πείτε κάτι σε κάποιον άλλον.
9. Εξαντλείστε και συχνά ξεσπάτε
Το να εξαντλείστε και να ξεσπάτε, είναι το αποτέλεσμα του να έχετε «πλημμυρίσει» από συναισθήματα για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι περισσότεροι από μας μπορούμε να διαχειριστούμε μικρά ποσά απογοήτευσης και συναισθημάτων, αλλά όταν χάνουμε τον έλεγχο και το κίνητρο, νιώθουμε εξάντληση. Μάθετε να εκτιμάτε κάθε μικρό επίτευγμα και να επιδιώκετε την εκτίμηση των άλλων όταν τη χρειάζεστε.
10. Αίσθημα μοναξιάς
Η μοναξιά δεν οφείλεται πάντα στο ότι είμαστε μόνοι, αλλά περισσότερο από συναισθήματα που παρεξηγούνται ή δεν αξιολογούνται σωστά. Οι άνθρωποι απομονώνονται συχνά από μόνοι τους, επειδή αισθάνονται ανεπαρκείς σε κοινωνικές καταστάσεις. Εκτιμήστε τους φίλους που έχετε και κάντε νέους φίλους, παρακολουθώντας συνεδρίες όπου μπορείτε να εργαστείτε ομαδικά. Αυτό θα σας απαλλάξει από το στρες που μπορεί να έχετε όταν βρίσκεστε με άλλους και θα δημιουργήσει κάτι κοινό μαζί τους.
Προσπαθήστε να μην σπαταλάτε πολύ χρόνο στον υπολογιστή σας, καθώς πολλές δραστηριότητες μεγεθύνουν τη μοναξιά. Βεβαιωθείτε ότι αφιερώνετε χρόνο για να βλέπετε τους φίλους σας και αν δεν έχετε φίλους, χρησιμοποιήστε αυτό το χρόνο για να συμμετέχετε σε μια ομάδα (για παράδειγμα σε μια ομάδα φίλων του βιβλίου ή σε μια αθλητική ομάδα), που θα σας δώσει την ευκαιρία να κάνετε νέους φίλους.
Τα σπαράγγια περιέχουν ινουλίνη, μια πρεβιοτική ίνα που παρέχει οφέλη για την υγεία του πεπτικού μας συστήματος, προάγοντας την καλύτερη απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και μειώνοντας τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου. Είναι επίσης ένα φυσικό διουρητικό – που σημαίνει ότι μπορεί να απαλλάξει το σώμα σας από την περίσσεια νερού που συγκρατεί, προκαλώντας σας το δυσάρεστο φούσκωμα της κοιλιάς, σύμφωνα με το άρθρο της ιστοσελίδας Nutritious Life.
Μπανάνα
Οι μπανάνες είναι μια άλλη επιλογή για την καταπολέμηση του φουσκώματος. Μια μεσαία μπανάνα έχει περισσότερα από 400 μιλιγκράμ καλίου, το οποίο είναι ένα φυσικό διουρητικό. Αν αποφεύγετε τις μπανάνες επειδή ανησυχείτε ότι μπορεί να σας προκαλέσουν δυσκοιλιότητα, απλά μείνετε στις ώριμες μπανάνες. Οι πράσινες, άγουρες μπανάνες μπορεί να σας προκαλέσουν δυσκοιλιότητα, αλλά οι ώριμες είναι γεμάτες φυτικές ίνες, οι οποίες θα βοηθήσουν να κινηθούν τα πράγματα μέσα από το πεπτικό σας σύστημα.
Σέλινο
Ο χυμός σέλινου είχε την τιμητική του – και για καλό λόγο. Το ινώδες λαχανικό περιέχει φθαλίδια, τα οποία συμβάλλουν στη διουρητική του δράση, οι οποίοι λειτουργούν ως φυσικοί αντιφλεγμονώδεις παράγοντες βοηθώντας στη μείωση της φλεγμονής και του πόνου που συχνά την συνοδεύει. Το σέλινο είναι ιδιαίτερα καλό για το πρήξιμο της ουρικής αρθρίτιδας, επειδή βοηθά στη μείωση του ουρικού οξέος που τείνει να συγκεντρώνεται στις αρθρώσεις των πασχόντων από ουρική αρθρίτιδα.
Αγγούρι
Εκτός του ότι είναι εξαιρετικά χαμηλό σε θερμίδες (30 θερμίδες ανά μεσαίο αγγούρι) και ένα από τα πολύ καλύτερα ενυδατικά τρόφιμα, τα αγγούρια είναι επίσης μια καλή πηγή καλίου, μαγνησίου, φυτικών ινών, βιταμίνης Κ και βιταμίνης Α. Δεν είναι επίσης περίεργο που τα αγγούρια έχουν χρησιμοποιηθεί για τη μείωση του πρηξίματος γύρω από τα μάτια. Περιέχουν βιταμίνη C και καφεϊκό οξύ, τα οποία βοηθούν στην καταπολέμηση της φλεγμονής και του ερεθισμού του δέρματος. Αυτό το καφεϊκό οξύ βοηθά επίσης στην απομάκρυνση του νερού από το σώμα μας. Έτσι, προχωρήστε και προσθέστε λίγο αγγούρι στο επόμενο ποτήρι H2O σας!
Χόρτα πικραλίδας
Τα χόρτα της πικραλίδας έχουν εκπληκτικές διουρητικές ιδιότητες, γεγονός που τους εξασφαλίζει τη φήμη της αποτοξίνωσης. Είναι επίσης πλούσια σε φυτικές ίνες, βοηθώντας να κινηθούν τα πράγματα κατά μήκος της οδού της πέψης.
Σκόρδο
Το απόλυτο ενισχυτικό γεύσης, το σκόρδο είναι επίσης ένα πρεβιοτικό που έχει αντιιικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Το καλύτερο μέρος; Η αλλικίνη στο σκόρδο είναι επίσης διουρητικό. Το ερώτημα μπορεί να είναι: Τι δεν κάνει το σκόρδο; Προσθέστε το σε όλες τις συνταγές για μια δόση φιλικής προς το έντερο καλοσύνης.
Τζίντζερ
Ενώ οι διουρητικές ιδιότητες του τζίντζερ δεν έχουν μελετηθεί ειδικά, η ρίζα έχει χρησιμοποιηθεί ιστορικά για τη διαχείριση πολλών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένου του φουσκώματος και της κατακράτησης νερού. Σύμφωνα με αυτή την ανασκόπηση, το τζίντζερ φαίνεται να είναι ασφαλές και τα αποτελέσματά του είναι πανίσχυρα και καταπληκτικά στις πολλές εφαρμογές του.
Μαϊντανός
Αυτό το καθημερινό βότανο που χρησιμοποιούμε ως γαρνιτούρα για σούπα ή ίσως για ζυμαρικά έχει πολύ περισσότερες δυνατότητες για τη βελτίωση της υγείας και της ευεξίας μας. Ο μαϊντανός χρησιμεύει διπλά ως φυσικό διουρητικό και φυσικό καθαρτικό. Χρειάζεστε ένα διπλό χτύπημα; Προσθέστε μια πρέζα μαϊντανό στο επόμενο γεύμα σας!
Καρπούζι
Το καρπούζι είναι νόστιμο και ενυδατικό (άλλωστε, έχει το “νερό” στο όνομά του). Αλλά είναι επίσης πιο υγιεινό από ό,τι οι περισσότεροι άνθρωποι συνειδητοποιούν. Πρώτον, είναι μια εξαιρετική πηγή λυκοπενίου – ενός ισχυρού αντιοξειδωτικού. Περιέχει επίσης κιτρουλίνη, η οποία έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει την αγγειακή λειτουργία και μειώνει την αρτηριακή πίεση. Μελέτες δείχνουν ότι το καρπούζι είναι επίσης εντυπωσιακό με τις σημαντικές διουρητικές του ιδιότητες.
Ποιος είπε ότι τα μακριά μαλλιά είναι προνόμιο μόνο των 20 και 30+;
Pixies, bobs και lobs: Αυτά είναι το τρίπτυχο της επιτυχίας όταν πρόκειται για κομψά κουρέματα μετά τα 60. Ή μήπως όχι; Με τα hair extensions να κερδίζουν και πάλι έδαφος μετά την κυριαρχία του καρέ και του shag, γυναίκες κάθε ηλικίας αναζητούν το κατάλληλο μακρύ κούρεμα που θα κολακεύει τα χαρακτηριστικά τους. Σε αντίθεση με το στερεότυπο που θέλουν τα μακριά μαλλιά να δείχνουν άκομψα και εκτός ηλικίας, στην πραγματικότητα μπορούν να δείχνουν εξίσου κολακευτικά, όπως αποδεικνύουν οι παρακάτω celebrities. Ακολουθούν μερικά από τα ωραιότερα μακριά κουρέματα για 60αρες, που θα σας πείσουν να τολμήσετε την τάση των extra long hair:
Τα πιο κομψά μακριά κουρέματα για 60αρες
Instagram/@madonna
Blunt and Straight
Εδώ και αρκετούς μήνες, η Madonna έχει υιοθετήσει ένα μακρύ ξανθό hair look με χωρίστρα στη μέση, το οποίο σε συνδυασμό με την πλατινέ απόχρωση που έχει επιλέξει, φωτίζει το πρόσωπό της.
Getty Images
Ένα αντίστοιχο κούρεμα συνθέτει και το signature hair look της Demi Moore, το οποίο είναι εξαιρετικά in fashion αυτήν τη σεζόν.
Getty Images
Messy and Wavy
Τα μακριά μαλλιά είναι το signature hair look και της Sarah Jessica Parker, η οποία σε αντίθεση με την Moore προτιμά την messy wavy εκδοχή τους, ενώ τα συνδυάζει με ξανθές ανταύγειες που χαρίζουν νεανικότητα στην εμφάνισή της.
Getty Images
Layers
Αν δεν νιώθετε έτοιμη να αφήσετε τα μαλλιά σας να μακρύνουν τόσο πολύ, μπορείτε να επιλέξετε τη μέση λυσή, δηλαδή το μετρίου μήκους κούρεμα της Rita Wilson. Το φιλάρισμα χαρίζει κίνηση και φρεσκάδα στην κουπ της, ενώ οι ανταύγειες στο χρώμα της καραμέλας «γλυκαίνουν» τα χαρακτηριστικά της.
Getty Images
Ένα αντίστοιχο hair look έχει υιοθετήσει και η Julianne Moore, η οποία στα 60 της χρόνια εξακολουθεί να δείχνει φρέσκια και λαμπερή.
Getty Images
Side Bangs
Την προτίμησή της στα μαλλιά μετρίου μήκους έχει δείξει τα τελευταία χρόνια και η Kim Basinger. Η διαφορά εδώ είναι η χωρίστρα, με την πρωταγωνίστρια της ταινίας «9½ Εβδομάδες», να επιλέγει έντονη πλαϊνή φράντζα, η οποία καμουφλάρει τις ρυτίδες στο πόδι της χήνας και τυχόν αραίωση.
Όλα τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε για να επιστρέψετε στο φυσικό καστανό ή γκρίζο χρώμα των μαλλιών σας.
Με το au naturel look να είναι μία από τις μεγαλύτερες τάσεις στην ομορφιά αυτήν την στιγμή και τα φυσικά καστανά και γκρίζα μαλλιά μαλλιά να θεωρούνται πιο chic από ποτέ, πολλές είναι οι γυναίκες απαρνούνται πλέον τις βαφές και τάσσονται υπέρ των low maintenance φυσικών μαλλιών. Αν είστε μία από αυτές, ο παρακάτω οδηγός για ομαλή επαναφορά στο φυσικό χρώμα των μαλλιών θα σας φανεί εξαιρετικά χρήσιμος:
5 βήματα για ομαλή επαναφορά στο φυσικό χρώμα μαλλιών
1. Ξεκινήστε με ένα κοντό κούρεμα
Όσο πιο κοντά είναι τα μαλλιά σας, τόσο πιο γρήγορα θα επιτευχθεί η πλήρη επαναφορά του φυσικού χρώματός τους. Αν έχετε μακριά μαλλιά, δοκιμάστε ένα lob, το οποίο έχει τα πλεονεκτήματα ενός κοντού κουρέματος, όντας παράλληλα αρκετά ευέλικτο. Αν πάλι θέλετε να επισπεύσετε τη διαδικασία, τολμήστε ένα κοντό καρέ ή ακόμα και ένα pixie cut.
2. Δώστε το ιστορικό βαφών στον κομμωτή σας
Είναι πολύ σημαντικό ο κομμωτής σας να γνωρίζει το ιστορικό των βαφών σας, καθώς και το φυσικό χρώμα των μαλλιών σας, έτσι ώστε να μπορέσει να επιλέξει τις βαφές εκείνες, που δεν θα προκαλέσουν απροσδόκητους κίτρινους ή κόκκινους τόνους στα μαλλιά.
3. Εμπιστευθείτε έναν έμπειρο colorist
Ένας έμπειρος colorist ξέρει ακριβώς τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει για την ομαλή επαναφορά του φυσικού χρώματος των μαλλιών. Εκείνος είναι ο μόνος που γνωρίζει πόσο πρέπει να σκουρύνει ή να “ανοίξει” το χρώμα των μαλλιών σας έτσι ώστε να ξεκινήσουν να πλησιάζουν τη φυσική τους απόχρωση.
Αν στόχος σας είναι να αφήσετε τα μαλλιά σας γκρίζα, τότε μπορεί να βάψει τα μαλλιά σας σε μία γκρίζα απόχρωση κοντά στη φυσική σας, έτσι ώστε καθώς “κατεβαίνουν” οι ρίζες, να γίνεται σωστό blending με τα μήκη ή να εφαρμόσει την τεχνική grey blending.
4. Κλείστε ραντεβού για touch ups
Η διαδικασία επαναφοράς του φυσικού χρώματος των μαλλιών απαιτεί χρόνο, καθώς μπορεί να χρειαστούν ακόμα και έξι μήνες για μια επιτυχής πλήρη μετάβαση από τη βαφή σε ένα all natural look. Η χρονοβόρα αυτή διαδικασία απαιτεί φυσικά συχνά touch ups στο κομμωτήριο, τα οποία δεν θα πρέπει για κανένα λόγο να παραλείπετε.
5. Επενδύστε στην περιποίηση των μαλλιών σας
Για να επιταχύνετε τη διαδικασία όσο το δυνατόν περισσότερο, επενδύστε στην περιποίηση των μαλλιών σας, εμπλουτίζοντας τη haircare ρουτίνα σας με σαμπουάν και conditioners υψηλής ποιότητας και φυσικά μην αμελείτε την καλή ενυδάτωση και θρέψη των μαλλιών σας, με θεραπείες, μάσκες και έλαια.
Η εμφάνιση της τραγουδίστριας, που σάρωσε στα πρώτα gender neutral awards, σίγουρα δεν πέρασε απαρατήρητη.
Το βράδυ της Τρίτης, 8 Φεβρουαρίου, πραγματοποιήθηκαν τα Brit Awards 2022 στη 02 Arena στο Λονδίνο, με πλήθος celebrities να παρελαύνουν στο κόκκινο χαλί. Ανάμεσά τους η Adele, η οποία κατάφερε να “κλέψει” τις εντυπώσεις όχι μόνο με την υπέροχη τουαλέτα Armani που επέλεξε, αλλά και με το συγκλονιστικό μακιγιάζ της.
Η μεγάλη νικήτρια των Brit Awards, που σάρωσε στα πρώτα gender neutral awards κερδίζοντας τρία από τα τέσσερα βασικά βραβεία της διοργάνωσης, επέλεξε ένα αρκετά κλασικό makeup look για τη μεγάλη βραδιά. Κλασικό μεν, πολύ φίνο και κομψό δε, αφού το συγκεκριμένο look ήταν μια περίτρανη απόδειξη ότι μια γυναίκα δεν χρειάζεται βαρύ, έντονο μακιγιάζ για να αναδείξει τα χαρακτηριστικά της, ακόμα και όταν πρόκειται για μια τόσο σημαντική εκδήλωση όπως η χτεσινή.
Η απλότητα είναι η νέα τάση και στο μακιγιάζ
Κι αυτή ακριβώς είναι μια τάση που έχει αρχίσει να εδραιώνεται στον χώρο της ομορφιάς: Ότι δηλαδή, ανεξάρτητα από το πόσο σημαντική είναι μια περίσταση, το μακιγιάζ μπορεί να είναι όσο απλό ή κλασικό θέλει κανείς. Αρκεί να νιώθει άνετα μέσα σε αυτό.
Η queen Adele λοιπόν αποφάσισε να μείνει πιστή στο ιδιαίτερα signature makeup look της, που δεν αλλάζει εύκολα. Μαύρο winged liner στα βλέφαρα, διακριτικό smokey με ροζ και καφέ αποχρώσεις, καλοσχηματισμένα φρύδια και υπέροχο nude-pink στα χείλη της, ανέδειξαν στο έπακρο τα όμορφα χαρακτηριστικά του προσώπου της δίνοντας άπλετο inspo σε όλες εμάς που αναζητάμε makeup looks που να κινούνται στη nude-pink χρωματική παλέτα.
Καμαρώνετε για το ωραίο φυσικό χρώμα των μαλλιών σας και, μια μέρα, κοιτάζεστε προσεκτικότερα στον καθρέφτη και ανακαλύπτετε μια, δύο, τρεις, πολλές λευκές τρίχες! Πριν πέσετε σε κατάθλιψη για τα χρόνια που περνούν-ιδίως αν δεν έχουν περάσει-, σκεφτείτε ψύχραιμα και αποφασίστε αν θέλετε να κρύψετε το «δώρο» που σας έφερε πρόωρα η φύση ή… να το κάνετε στιλ!
Γιατί ασπρίζουμε;
Κάτω από κανονικές συνθήκες, τα μελανινοκύτταρα, η ειδική ομάδα κυττάρων που βρίσκονται στον βολβό της τρίχας παράγουν μελανίνη τη χρωστική που δίνει στα μαλλιά το προκαθορισμένο από τα γονίδια χρώμα τους. Καθώς μεγαλώνουμε, συνήθως γύρω στην ηλικία των 35, τα μελανινοκύτταρα αρχίζουν να παράγουν λιγότερη χρωστική-με την πάροδο του χρόνου μπορεί να σταματήσουν εντελώς- με αποτέλεσμα οι νέες τρίχες σταδιακά να αποχρωματίζονται και να παίρνουν τόνους του γκρι, του ασημί και τελικά του λευκού. Η φύση όμως συχνά είναι απρόβλεπτη. Τα λευκά μαλλιά-θεωρητικά, σημάδι γήρανσης – μπορούν να κάνουν την εμφάνισή τους οποτεδήποτε, στα 20, στα 25, στα 30 μας , να συμβαδίσουν με την ηλικία της ωριμότητας ή και να μη μας επισκεφτούν παρά μόνο όταν φτάσουμε σε βαθιά γεράματα!
Ακόμα και το περιβάλλον ή το lifestyle μας (ρύποι, κάπνισμα, crash diets, στρες) ενδέχεται να επιταχύνουν τη διαδικασία και να εντείνουν τον βαθμό αποχρωματισμού της τρίχας. Μελέτες έχουν δείξει πως το οξειδωτικό στρες που προκαλούν στον οργανισμό οι ελεύθερες ρίζες ευθύνεται και για τη συσσώρευση υπεροξειδίου του υδρογόνου στους θύλακες της τρίχας, το οποίο μπλοκάρει τη μελανίνη και η τρίχα γκριζάρει πρόωρα.
Να τα βάψω;
Εσείς αποφασίζετε ανάλογα με το πόσο σας ενοχλούν. Σημαντικό επίσης ρόλο παίζουν το φυσικό χρώμα των μαλλιών σας και η κατανομή των λευκών. Για παράδειγμα, στα φυσικά ξανθά μαλλιά , τα λευκά δεν ξεχωρίζουν και μπορείτε πολύ εύκολα με τη μέθοδο του μπαλεγιάζ να τα κάνετε σχεδόν αόρατα. Ακόμα και στα καστανά, αν είναι λιγοστά και διάσπαρτα σε όλο το κεφάλι, ίσως να μην χρειαστεί να τα καλύψετε. Στα πιο σκούρα μαλλιά πάλι ή όταν τα λευκά είναι τούφες ολόκληρες και εμφανίζονται στο μπροστινό μέρος του κεφαλιού, η βαφή είναι μάλλον αναγκαίο κακό…
Πριν αποφασίσετε πάντως να μπείτε οριστικά στο… «κλαμπ των βαμμένων γυναικών», κλείστε ένα ραντεβού στο κομμωτήριο. Ο κολορίστ είναι σε θέση να σας συμβουλέψει για τα επόμενα βήματά σας και να σας προτείνει το είδος βαφής που σας εξυπηρετεί περισσότερο αλλά και τις αποχρώσεις που σας ταιριάζουν . Έχοντας τις πληροφορίες αυτές μπορείτε να επιλέξετε είτε να αφεθείτε στα χέρια του είτε να εφαρμόσετε μόνες σας τη βαφή στο σπίτι –δεν είναι τόσο δύσκολο!
Τι να διαλέξω;
Αν τα λευκά σας είναι λιγότερο από 30% μπορείτε ακόμα και να τα καμουφλάρετε με τα ειδικά προϊόντα που προσφέρουν προσωρινή κάλυψη μέχρι το επόμενο λούσιμο. Αν καλύπτουν μέχρι το 30-50% του συνόλου, αναζητήστε βαφές ton sur ton-σε απόχρωση δηλαδή κοντά στη φυσική τους. Οι συνθέσεις αυτές περιέχουν χρωστικές και οξειδωτικούς παράγοντες αλλά όχι αμμωνία. Το αποτέλεσμα διαρκεί περίπου 2-3 μήνες. Για καλύτερα αποτελέσματα επιλέξτε απόχρωση μισό ή ένα τόνο πιο σκούρα από το χρώμα των μαλλιών σας.
Αν αναζητάτε κάλυψη των λευκών στο 100% ή αν θέλετε να αλλάξετε το χρώμα των μαλλιών σας-ιδίως αν θέλετε να το ξανοίξετε- θα πρέπει οπωσδήποτε να επιλέξετε μια μόνιμη οξειδωτική βαφή με χρωστικές που δεν καλύπτουν απλώς την επιφάνεια της τρίχας αλλά εισχωρούν σε βάθος προσφέροντας ένα ομοιόμορφο και σταθερό αποτέλεσμα . Το μόνο μειονέκτημα της τεχνικής αυτής είναι βέβαια η διαφορά ανάμεσα στο βαμμένο τμήμα της τρίχας και στη ρίζα που γίνεται ορατή έπειτα από 1 περίπου μήνα, οπότε απαιτείται ανανέωση της βαφής.
Κι αν τα αφήσω;
Υπάρχει πάντα η λύση να αφήσετε τα μαλλιά σας χωρίς τεχνικές παρεμβάσεις. «Τα γκρίζα μαλλιά , κολακεύουν σχεδόν κάθε επιδερμίδα, όποιος και αν είναι ο χρωματικός τόνος της. Όσο μεγαλώνετε είναι προτιμότερο νατα αφήνετε λευκά ή να ξανοίγετε το χρώμα τους , γιατί το πρόσωπο σκληραίνει με τα χρόνια και τα λευκά μαλλιά το γλυκαίνουν», τονίζουν οι περισσότεροι κολορίστ. Μπορείτε επομένως να εκμεταλλευτείτε το «πρόβλημα» προς όφελός σας και να το μετατρέψετε σε στιλ, ένα trendy salt & pepper look! Επιλέξτε ιδανικά μια κοντή κουπ ή ένα φιλαριστό καρέ- τα μακριά γκρίζα μαλλιά, σας γερνάνε. Αυτό που χρειάζεται να χρησιμοποιείτε συστηματικά είναι τα εξειδικευμένα μοβ σαμπουάν που αφαιρούν την κιτρινίλα (ο αέρας όπως και ο καπνός του τσιγάρου οξειδώνουν το λευκό στα μαλλιά ) και αναδεικνύουν τα ασημί ρεφλέ. Θα πρέπει τέλος να λάβετε υπόψη ότι όσο τα μαλλιά γκριζάρουν τόσο πιο ξηρά γίνονται, ενώ μπορεί να αλλάξει ακόμα και η υφή τους γι’ αυτό και δεν θα πρέπει να παραλείπετε την εντατική φροντίδα τους με μάσκες ενυδάτωσης, θρέψης και αναδόμησης.
Το κίνημα των γκρίζων μαλλιών
Γνωρίζετε το GAP; Όχι δεν πρόκειται για τη γνωστή μάρκα ρούχων, αλλά για το Gray And Proud, ένα παγκόσμιο κίνημα που γεννήθηκε μέσα στην τελευταία διετία με στόχο να ανατρέψει τα στερεότυπα καθώς οι… followers τουαμφισβητούν τη συνήθη αντίληψη περί “ομορφιάς” σε ό, τι έχει να κάνει με το χρώμα των μαλλιών. Η αφορμή δόθηκε με τα απανωτά λοκντάουν λόγω Covid. Γυναίκες κάθε ηλικίας, μη μπορώντας να πάνε στο κομμωτήριο, αντί να επιχειρήσουν να κάνουν μόνες τους βαφή στο σπίτι, άρχισαν σιγά-σιγά να συμφιλιώνονται με την ιδέα των γκρίζων μαλλιών τους και κάνοντας την υπέρβαση τα άφησαν στο φυσικό τους χρώμα, ακόμα και μετά τη λήξη της καραντίνας. Η Salma Hayek, η Andie MacDowell και αρκετές ακόμη σελέμπριτις που εμφανίστηκαν με γκρίζα μαλλιά, έπεισαν ακόμα πολλές περισσότερες γυναίκες να κάνουν το ίδιο και κάπως έτσι, οι… 50 αποχρώσεις του γκρι, έγιναν ένα…επαναστατικό post-pandemic hair trend. Σήμερα στο Instagram θα βρείτε περίπου 2,5 εκατομμύρια αναρτήσεις με τα hashtags #greyhair , και #silverhair, ενώ το #grombre (gray + ombre) είναι ο νέος τρόπος να δείξετε με αυτοπεποίθηση την αληθινή σας ομορφιά, αφήνοντας τα βαμμένα μαλλιά να μακρύνουν, μέχρι να αποκαλυφθεί το φυσικό γκρίζο ή ασημί τους χρώμα…
Είσαι μόλις τρεις σταγόνες μακριά από το να αλλάξεις το δέρμα σου προς το καλύτερο, χάρη στις ευεργετικές ιδιότητες που έχουν τα λάδια προσώπου.
Θα μου πέσει βαρύ; Θα κάνει το δέρμα μου λιπαρό; Θα φράξει τους πόρους και θα μου προκαλέσει μαύρα στίγματα; Αυτά είναι τα θέματα που μας απασχολούν όταν σκεφτόμαστε να εντάξουμε στην περιποίησή μας κάποιο facial oil. Η απάντηση στις παραπάνω ερωτήσεις είναι ότι τα λάδια προσώπου νέας γενιάς δεν φράζουν τους πόρους, ούτε προκαλούν μαύρα στίγματα.
Το αντίθετο μάλιστα! Είναι από τα πιο ευεργετικά καλλυντικά προϊόντα που μπορείς να προσφέρεις στο πρόσωπό σου. Με τη συστηματική χρήση τους, το δέρμα σου θα αρχίσει να δείχνει πιο ενυδατωμένο, λαμπερό και νεανικό. Πιθανότατα θα χρειάζεσαι λιγότερο makeup.
Οι makeup artists, οι οποίοι αγαπούν μόνο τα προϊόντα που μένουν σταθερά στην επιδερμίδα χαρίζοντάς της λάμψη, χρησιμοποιούν τα λάδια προσώπου με γενναιοδωρία εδώ και χρόνια. Νερό στο όνομά τους πίνουν και γυναίκες με διαχρονική ομορφιά. Η Σοφία Λόρεν «πιστώνει» στο παρθένο ελαιόλαδο την εξαιρετική κατάσταση της επιδερμίδας της μέχρι και σήμερα, στην ηλικία των 87 ετών.
Η θρυλική στιλίστρια και πρώην μοντέλο Λίντα Ροντέν, έχει πιστέψει στη δύναμη των ελαίων. Τρανή απόδειξη, οι πειραματισμοί της με διαφορετικά έλαια στην κουζίνα του σπιτιού της. Αυτές οι αλχημείες την οδήγησαν στη δημιουργία του Olio Lussio από έντεκα έλαια λουλουδιών και βοτάνων για πρόσωπο, σώμα και μαλλιά, με το οποίο λάνσαρε την προσωπική μάρκα καλλυντικών της.
Λάδια προσώπου και τα οφέλη τους
1. Βλέπεις άμεσα εντυπωσιακά αποτελέσματα
Δεν έχει μεγάλη σημασία ποιος είναι ο τύπος της επιδερμίδας σου. Δοκίμασε να εφαρμόσεις στο πρόσωπό σου ένα λαδάκι για πρώτη φορά και θα δεις αμέσως σημαντικά οφέλη. Εμπλουτισμένα με φυτικά και αιθέρια έλαια, αντιοξειδωτικά, πολυφαινόλες και ωμέγα λιπαρά οξέα, αυτά τα προϊόντα ενυδατώνουν και προσφέρουν πλούσια θρέψη και λάμψη. Επιπλέον, βελτιώνουν την υφή της επιδερμίδας και λειαίνουν τις πρώτες γραμμές και ρυτίδες.
Από εκεί και πέρα, κάθε έλαιο έχει τις δικές του… χάρες. Για παράδειγμα, το λάδι καρύδας σημειώνει υψηλές επιδόσεις στο θέμα της ενυδάτωσης. Το argan oil, πολύτιμη πηγή βιταμίνης Ε, ξεχωρίζει για την αντιοξειδωτική και αντιγηραντική του δύναμη, όπως και το έλαιο marula, που είναι πλούσιο σε βιταμίνη C.
Σε τι διαφέρουν από μια κρέμα ημέρας; Στην ταχύτητα και στην αποτελεσματικότητα. Οι εντυπωσιακές επιδόσεις των λαδιών προσώπου είναι πιο γρήγορες και άμεσες για το δέρμα από μια κρέμα ημέρας, γιατί έχουν ενεργά συστατικά σε μεγαλύτερη περιεκτικότητα.
Αν και μπορείς να χρησιμοποιείς τα λάδια πρωί και βράδυ, προτίμησε την εφαρμογή τους στη νυχτερινή ρουτίνα ομορφιάς σου. Η επιδερμίδα επανορθώνεται και αναγεννάται στη διάρκεια του νυχτερινού ύπνου, ώστε να διασφαλίσει τη σωστή λειτουργία των επιδερμικών φραγμών κατά τη διάρκεια της μέρας. Για ακόμα μεγαλύτερα οφέλη, μπορείς να συνδυάσεις την κρέμα νύχτας και το λαδάκι εφαρμόζοντάς τα με τη σειρά που σου τα αναφέραμε.
2. Είναι πέρα για πέρα πολυχρηστικά
Τα λάδια προσώπου είναι θρεπτικά ελιξίρια που εξασφαλίζουν την καθημερινή δόση ομορφιάς σου! Μπορείς να τα εφαρμόσεις ως συμπλήρωμα ενυδάτωσης, ενδυνάμωσης και τόνωσης.
Αν, για παράδειγμα, χρησιμοποιείς ρετινόλη, AHA και άλλα συστατικά για να καταπολεμήσεις τα σημάδια του χρόνου και να αποκαλύψεις μια φρέσκια και λεία όψη, ίσως παρατηρήσεις ότι ταυτόχρονα ξηραίνουν το δέρμα σου. Τότε είναι που χρειάζεται να εντάξεις στη ρουτίνα της περιποίησής σου ένα λάδι. Θα σε βοηθήσει να αντιμετωπίσεις την ξηρότητα, να επαναφέρεις την ενυδάτωση και να προσφέρεις ανακούφιση στην επιδερμίδα σου.
Με τη βοήθεια ενός λαδιού μπορείς επίσης να διορθώσεις και να φρεσκάρεις το μακιγιάζ σου. Αντί να προσθέτεις μεγαλύτερη ποσότητα foundation, ρίξε στις παλάμες σου μερικές σταγόνες από το αγαπημένο σου έλαιο, τρίψε το απαλά και άπλωσέ το ταμποναριστά στο πρόσωπό σου. Έτσι, θα δώσεις ζωντάνια και λάμψη στο μακιγιάζ. Φρόντισε όμως να αποφύγεις τη ζώνη Τ, εκτός αν έχεις το πιο ξηρό δέρμα στον κόσμο. Σημείωσε επιπλέον ότι τα έλαια ντεμακιγιάζ αφαιρούν ακόμα και το επίμονο μακιγιάζ.
Ένα έξυπνο tip είναι να χρησιμοποιήσεις το λάδι προσώπου στα σκασμένα και αφυδατωμένα χείλη. Και –γιατί όχι;– να εκμεταλλευτείς την ευεργετική του δράση στο σώμα, στα μαλλιά ή στα νύχια. Είναι θαυμάσιο να τυλίξεις κάθε σημείο του σώματός σου με τα υπέροχα, αισθησιακά και αναζωογονητικά αρώματα που έχουν τα λάδια προσώπου.
Σε ποιον απευθύνονται τα λάδια προσώπου;
Σχεδόν όλοι οι τύποι δέρματος μπορούν να επωφεληθούν από τις ιδιότητές τους. Είναι κοινό μυστικό, βέβαια, ότι τα έλαια είναι ιδανικά για την αντιμετώπιση του ξηρού και ώριμου δέρματος.
Η διαδικασία έχει ως εξής: Αρχικά, εφάρμοσε μια πλούσια κρέμα και αμέσως μετά άπλωσε λίγες σταγόνες από το έλαιο. Χάρη στο μεγάλο μοριακό τους βάρος, τα λαδάκια επικάθονται στις επιφανειακές στιβάδες της επιδερμίδας και συγκρατούν την υγρασία. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να μπαίνουν τελευταία στη σειρά της περιποίησης, ώστε να σφραγίσουν τη δουλειά που κάνουν τα υπόλοιπα προϊόντα με το χαμηλότερο μοριακό βάρος και τις πιο λεπτόρρευστες υφές.
Σημείωσε ότι υπάρχουν νέας γενιάς serum-in-oils, δηλαδή λαδάκια σε μορφή ορού, που έχουν μικρό μοριακό βάρος. Αυτά μπορείς να τα χρησιμοποιείς με την κανονική τους σειρά στη ρουτίνα περιποίησης, δηλαδή μετά τον καθαρισμό.
Αν πρόκειται να εφαρμόσεις αντηλιακή κρέμα με δείκτη προστασίας SPF, τότε άφησέ τη για το τέλος. Τα αντηλιακά φίλτρα θα «κλειδώσουν» τα φυτικά έλαια μαζί με τα υπόλοιπα πολύτιμα συστατικά της σύνθεσής τους και επιπλέον θα δώσουν ματ όψη στην επιδερμίδα.
Σε μικτή και κανονική επιδερμίδα είναι προτιμότερο να εφαρμόζεις το λάδι το βράδυ, γιατί μπορεί να της πέσει βαρύ το πρωί. Δύο με τρεις σταγόνες είναι αρκετές για να απολαύσεις τα ευεργετικά του οφέλη.
Το ίδιο ισχύει και με τη λιπαρή επιδερμίδα, για την οποία ενδείκνυνται μόνο οι ελαφριές συνθέσεις. Το κατάλληλο προϊόν μπορεί να αναπληρώνει τα φυσικά λιπίδια της επιδερμίδας, απομακρύνοντας την περιττή λιπαρότητα και ισορροπώντας την παραγωγή σμήγματος χωρίς να φράζει τους πόρους. Προτίμησε συνθέσεις με έλαιο jojoba, που απορροφάται άμεσα χωρίς να αφήνει ίχνος λιπαρότητας και τονώνει την επιδερμίδα διατηρώντας την υγρασία και την ελαστικότητά της.
Κορυφαίο για την ακμή είναι το tea tree oil, που καταπολεμά τις φλεγμονές χάρη στην αντιβακτηριδιακή και αντισηπτική δράση του.
Ακόμη κι αν δεχτούμε πως η λεπτή από τη φύση της επιδερμίδα δημιουργεί τις ιδανικές προϋποθέσεις, γεγονός παραμένει πως για την πρόωρη εμφάνιση των ρυτίδων στην περιοχή του ντεκολτέ, τον κύριο λόγο έχει η έλλειψη συστηματικής φροντίδας. Είναι λοιπόν αποκλειστικά δική μας ευθύνη να τις αποτρέψουμε ή να τις απαλύνουμε.
Μπορεί το πρόσωπο να είναι το πρώτο σημείο στο οποίο σχηματίζονται οι ρυτίδες όμως, όπως αποδεικνύεται ,ποτέ δεν σταματούν εκεί. Το ντεκολτέ είναι μια από τις πιο ευάλωτες ζώνες στα σημάδια του χρόνου που, συχνά,πολύ πριν σημάνει το βιολογικό μας ρολόι, αναδεικνύει, την έλλειψη καθημερινής, συστηματικής περιποίησης.
Τι συμβαίνει στην περιοχή. Η φθορά του κολλαγόνου και της ελαστίνης, που συνθέτουν το σύστημα στήριξης του δέρματος και η υπερέκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, είναι οι δύο βασικές αιτίες για το σχηματισμό των ρυτίδων στο ντεκολτέ. Πρόκειται, στην πλειονότητά τους, για κάθετες ρωγμές που ξεκινούν από το στήθος , απλώνονται σποραδικά σε όλη την περιοχή και έχουν την τάση να εμφανίζονται πολύ νωρίτερα από το πρόσωπο. Η επιδερμίδα στο ντεκολτέ είναι ιδιαίτερα λεπτή αφού είναι αρκετά περιορισμένος ο αριθμός των σμηγματογόνων αδένων ενώ υπολείπεται κατά πολύ και σε λιποκύτταρα. Επιπλέον, είναι ένα από τα πιο εκτεθειμένα σημεία του σώματος στην υπεριώδη ακτινοβολία. Η αθροιστική, λοιπόν, εκφυλιστική δράση του ήλιου στην παραγωγή κολλαγόνου και ελαστίνης, των δύο δομικών υλικών που προσδίδουν ελαστικότητα και ανθεκτικότητα στο δέρμα, σε συνδυασμό με τη φυσιολογική τους φθορά λόγω της βιολογικής γήρανσης , εξηγεί το λόγο που, πολλές φορές, από την ηλικία ήδη των 30 χρόνων οι λεπτές γραμμές αλλοιώνουν την λεία όψη της επιδερμίδας στο ντεκολτέ. Παρόλα αυτά , όπως λένε οι ειδικοί, ποτέ δεν είναι αργά να ξεκινήσουμε τη συστηματική φροντίδα. Και τα θετικά αποτελέσματα δεν θ αργήσουν να φανούν.
Πως θα καθυστερήσουμε τις ρυτίδες.
Η καθημερινή αντηλιακή προστασία της περιοχής -όταν οι καιρικές συνθήκες επιτρέπουν ανοιχτό πουκάμισο ή τι-σερτ με χαμηλό ντεκολτέ- είναι η πρώτη κίνηση για τη σωτηρία …..του ντεκολτέ. Δεν ξεχνάμε ποτέ πως ηUVA ακτινοβολία παραμένει το ίδιο ισχυρή, άρα και απειλητική για την υγεία της επιδερμίδας, σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, ακόμη και τις μέρες με συννεφιά.
Ο βραδινός καθαρισμός ξεκινάει πάντα από …..χαμηλά. Απλώνουμε το γαλάκτωμα ή το τζελ καθαρισμού με ανοδικές κυκλικές κινήσεις στο ντεκολτέ και αφαιρούμε, αντίστοιχα, με δίσκο ντεμακιγιάζ ή άφθονο χλιαρό νερό.
Στο ίδιο μήκος κύματος και η καθημερινή ενυδάτωση. Είναι γνωστό ότι η ξηρότητα συμβάλλει στο να διαγράφονται εντονότερα οι ρυτίδες. Μετά το ντους και όσο η επιδερμίδα είναι ακόμη νωπή απλώνουμε μια πλούσια κρέμα σώματος- ιδανικά να συνδυάζει ενυδατικούς παράγοντες με ρετινόλη ,πεπτίδια ή άλφα υδροξυοξέα- ή ένα θρεπτικό, ξηρό λάδι. Οι κινήσεις παραμένουν απαλές- το επιβάλλει η λεπτή φύση της επιδερμίδας στην περιοχή- με ανοδική πάντα κατεύθυνση.
Ηαπολέπιση παραμένει ο πιο σίγουρος τρόπος για να απομακρύνουμε τα νεκρά κύτταρα , το λόγο που η επιδερμίδα στο ντεκολτέ δείχνει και είναι τραχιά, θαμπή και ξηρή. Επιλέγουμε, κατά προτίμηση, συνθέσεις με ήπιους απολεπιστικούς παράγοντες που δεν τραυματίζουν τη λεπτή εκ φύσεως επιδερμίδα.
Ο ήλιος όμως δεν είναι ο μοναδικός ένοχος για την πρόωρη όμως εμφάνιση των ρυτίδων στο ντεκολτέ. Η πίεση που ασκείται , όταν κοιμόμαστε στο πλάι, ευνοεί το σχηματισμό ρυτίδων. Φήμες λένε ότι «ξοδεύουμε» 2.500 ώρες το χρόνο – αν υπολογίσουμε ότι συμπληρώνουμε καθημερινά ένα οκτάωρο ύπνου- για να ανατρέψουμε όσα οφέλη προσφέρει η καλλυντική περιποίηση…..
Νανοτεχνολογία των εμβολίων αλλά και του νέου εμβολίου της Novavax Συνέντευξη του Καθηγητή Κ. Ν. Δεμέτζου, Διευθυντή του Εργαστηρίου Φαρμακευτικής Τεχνολογίας του ΕΚΠΑ και Προέδρου της Ελληνικής Φαρμακευτικής Εταιρείας
Ο Καθηγητής Κωνσταντίνος Ν. Δεμέτζος είναι Διευθυντής του Εργαστηρίου Φαρμακευτικής Τεχνολογίας, του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος Επιστημονικής Ελληνικής Φαρμακευτικής Εταιρείας (ΕΦΕ) και τακτικό Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας, Επιστημών και Τεχνών, Τάξη IV Φυσικών Επιστημών, 2021. Ο Καθηγητής Κωνσταντίνος Ν. Δεμέτζος, το 2018 βραβεύθηκε από την Τάξη των Θετικών Επιστημών της Ακαδημίας Αθηνών για το επιστημονικό του έργο στην Φαρμακευτική Νανοτεχνολογία και για το πρωτότυπο σύγγραμμα του ‘Pharmaceutical Nanotechnology. Fundamentals and Practical Applications’, το οποίο προσφέρει νέες και διεπιστημονικές προσεγγίσεις στον σχεδιασμό και στην ανάπτυξη νέων και καινοτόμων νανοσυστημάτων για την μεταφορά φαρμακομορίων και θεραπευτικών προϊόντων για την θεραπεία των νόσων. [http://demetzoslab.gr/; https://orcid.org/0000-0001-9771-4314; http://linkedin.com/in/costas-demetzos-76a651203]
Ο Καθηγητής κ. Δεμέτζος μίλησε στο HUB σχετικά με τη Νανοτεχνολογία των εμβολίων αλλά και του νέου εμβολίου της Novavax
Ακολουθεί η συνέντευξη:
Ποια είναι η τεχνολογία των εμβολίων mRNA και ποιος ο ρόλος της Νανοτεχνολογίας στην ανάπτυξη των εμβολίων και των νέων θεραπειών ?
Τα εμβόλια εναντίον του κοροναϊου SARS-CoV-2 αποτελούν αντικείμενο ευρύτατης συζήτησης, όσον αφορά στην αποτελεσματικότητα και στην ασφάλεια τους. Οι συζητήσεις, οι συνεντεύξεις και η αρθρογραφία που αφορούν στην ενημέρωση των πολιτών και του επιστημονικού δυναμικού της χώρας στην εποχή της πανδημίας και αναφέρονται στην νανοτεχνολογία των εμβολίων και στην κατανόηση του τεχνολογικού τους υπόβαθρου, είναι περιορισμένες.
Δεν θα αναφερθούμε στην μεθοδολογία παραγωγής του mRNA το οποίο κωδικοποιεί την παραγωγή της πρωτεΐνης ‘ακίδας’ του ιού SARS-CoV-2, αλλά θα συζητήσουμε το νανοτεχνολογικό υπόβαθρο των εμβολίων. Η νανοτεχνολογία είναι ένα διεπιστημονικό πεδίο στο οποίο συμμετέχουν επιστήμες όπως, της ιατρικής, της φυσικής , της χημείας, των μαθηματικών, της φαρμακευτικής αλλά και αυτές των υπολογιστών, της μηχανικής μάθησης, της τεχνητής νοημοσύνης. Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη νανοσυσκευών με χρήση βιοϋλικών οι οποίες έχουν διαστάσεις ενός δισεκατομμυριοστό του μέτρου (10-9 m) αποτελεί το βασικό αντικείμενο της φαρμακευτικής νανοτεχνολογίας με στόχο την μεταφορά θεραπευτικών προϊόντων, φαρμάκων ή γενετικού υλικού.
Τα λιπιδικά νανοσωματίδια τα ονομαζόμενα LipidNanoParticles (LNPs), αναπτύχθηκαν και μελετήθηκαν για πολλές δεκαετίες και σε αυτά εγκλωβίζεται το ευαίσθητο mRNA . Χωρίς τα νανοσωματίδια δεν θα μπορούσαμε να έχουμε αναπτύξει τα εμβόλια, τα σημαντικά αυτά όπλα εναντίον του ιού SARS-CoV-2. (Βιβλ. Drug Delivery, Covid-19, ‘Without these lipid shells, there would be no m RNA vaccines for COVID, 19’, R.Cross, 99 (8), March, 2021) . Οι νανοσυσκευές έχουν διαστάσεις εκατοντάδες φορές μικρότερες από το πλάτος της ανθρώπινης τρίχας. Αντιλαμβανόμαστε ότι πρόκειται για αόρατα νανο-οχήματα που χρησιμοποιούνται για τον εγκλωβισμό, την μεταφορά και παράδοση του mRNA στα κύτταρα και στην συνέχεια στα ριβοσώματα (οργανίδια των κυττάρων) στα οποία θα πραγματοποιηθεί η μετάφραση του mRNA και η παραγωγή της πρωτεΐνης ‘ακίδας’ η οποία θα ενεργοποιήσει την παραγωγή των αντισωμάτων εναντίον του ιού SARS-CoV-2. Τα λιπιδικά νανοσωματίδια (Lipid Nano Particles, LNPs) που έχουν χρησιμοποιηθεί ως δομικά συστατικά (καινοτόμα έκδοχα) των εμβολίων εναντίον του ιού SARS-CoV-2, έχει επιβεβαιωθεί ότι είναι ασφαλή και αποτελεσματικά, όχι μόνο από τις κλινικές μελέτες, αλλά και από την χορήγηση τους σε δισεκατομμύρια δόσεις παγκοσμίως για την προστασία εναντίον της COVID-19. Η έρευνα εξελίσσεται καθημερινά και νέες πρωτοποριακές μελέτες δημοσιεύονται συνεχώς και γίνονται εμφανείς οι προοπτικές ανάπτυξης και μελλοντικής έγκρισης νέων αντιιικών θεραπειών βασισμένων στην νανοτεχνολογία.
Η τεχνολογία των LNPs τα οποία ομοιάζουν με τα λιποσώματα (liposomes), εμφανίζεται στη βιβλιογραφία από το 1974, και αναφέρεται η ανοσοενισχυτική τους δράση (Βιβλ. Allison, A.C and Gregoriadis, G, Nature, 252, 1974). Επίσης από το 1990 αναφέρονται λιποσωμιακά προϊόντα, ενώ η βιβλιογραφία αναφέρεται σε προσπάθειες που εξελίσσονταν σχετικά με τον εγκλωβισμό νουκλεϊνικών οξέων σε λιποσωμιακά ή λιπιδικά νανοσωματίδια, με στόχο την δημιουργία εμβολίων αλλά και νέων θεραπειών. Η σημαντική αλλά και συσσωρευμένη επιστημονική γνώση στην θεραπευτική νανοτεχνολογία σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στην μοριακή γενετική, οδήγησε στην ανάπτυξη του εμβολίου εναντίον του ιού SARS-CoV-2, σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Στο παρακάτω Σχήμα (Σχήμα 1) παρουσιάζεται η εξέλιξη του mRNA παράλληλα με την εξέλιξη των λιπιδικών νανοσωματιδίων (Βιβλ. Xucheng Hou, Tal Zaks , Robert Langer, Yizhou Dong Nat Rev Mater 2021 Aug 10;1-17. doi: 10.1038/s41578-021-00358-0.)
Σχήμα 1. Εξέλιξη της πορείας του mRNA με την πορεία εξέλιξης της πορείας των λιπιδικών νανοσωματιδίων (LNPs).
Θα πρέπει να αναφέρουμε επίσης την τεχνολογία των virosomes (νανοσωμιακοί φορείς) (Εικόνα 1)
Εικόνα 1. Virosomes: Νανοσωματίδια που μιμούνται τις ‘αντιγονικές’ ιδιότητες (πρωτεΐνες επιφανείας) του ιού και προκαλούν ανοσοποίηση (Βιβλ. Virosomes: A Novel Strategy for Drug Delivery and Targeting, January 2, 2011, Sanjib Bhattacharya, Bhaskar Mazumder, BioPharm International, BioPharm International-01-02-2011, Volume 2011 Supplement, Issue 1)
που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή εμβολίων και κυκλοφορούν από την δεκαετία του 1990 εναντίον της γρίπης (στελέχη Α και Β) και της ηπατίτιδας Α. Τα virosomes είναι μη αντιγραφόμενοι τεχνητοί ιοί που χρησιμοποιούνται για να μεταφέρουν ιικά αντιγόνα. Αποτελούνται από ανασύσταση των πρωτεϊνών του ιού της γρίπης, συγκεκριμένων στελεχών, σε συνδυασμό με φωσφολιπίδια και τα οποία αυτό-οργανώνονται και σχηματίζουν τεχνητά καψίδια. Ανήκουν στα πρωτεο-λιποσωμιακά νανοσωματίδια και στόχο έχουν τη μεταφορά αντιγόνων και την ενεργοποίηση αντισωμάτων, για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων πρωτεϊνών που έχουν στην επιφάνεια τους. Από το2014 δημοσιεύονται ερευνητικές δραστηριότητες και αποτελέσματα κλινικών μελετών που αφορούν στην εφαρμογή της λιποσωμιακής νανοτεχνολογίας και της τεχνολογίας των λιπιδικών νανοσυστημάτων για τον εγκλωβισμό και την ασφαλή μεταφορά και παράδοση στα κύτταρα- στόχους του mRNA για την ανοσοθεραπεία του καρκίνου. Το 2017 δημοσιεύονται κλινικές μελέτες με λιπιδικά νανοσυστήματα για χρήση ως εμβόλια εναντίον του ιού της γρίπης καθώς και μελέτες για την ανάπτυξη εξατομικευμένων εμβολίων mRNA εναντίον του καρκίνου καθώς και εφαρμογές σε πρωτεϊνικές θεραπείες. Το 2020 έχουμε την ανάπτυξη και κυκλοφορία των σημαντικών, αποτελεσματικών και ασφαλών εμβολίων εναντίον του ιού SARS-CoV-2. Η περιγραφή του μηχανισμού με τον οποίο τα λιπιδικά νανοσωματίδια ενσωματώνονται στα ανθρώπινα κύτταρα και η ανάπτυξη κατάλληλων αντισωμάτων για την αντιμετώπιση του ιού SARS-CoV-2 περιγράφεται εκτενώς σε πρόσφατα δημοσιευμένο άρθρο (Βιβλ. Xucheng Hou, Tal Zaks , Robert Langer, Yizhou Dong Nat Rev Mater 2021 Aug 10;1-17. doi: 10.1038/s41578-021-00358-0).
Τα Νανοσωματιδια της κατηγορίας των Virus-Like Particles (VLPs) με μέγεθος σωματιδίων 20-100 nm, έχουν τις πρωτεΐνες και τα δομικά υλικά του καψιδίου του ιού, αλλά χωρίς να έχουν γενετικό υλικό, οπότε δεν πολλαπλασιάζονται και συνεπώς δε έχουν μολυσματικότητα για τον άνθρωπο. Τα πολύπλοκα αυτά συστήματα με χαρακτηριστικό την αυτό-οργάνωση (self-assembly) των πρωτεϊνών (self-assembly of proteins in a vector) αποτελούν την νανοτεχνολογική πλατφόρμα εγκεκριμένων εμβολίων όπως τα anti-HBV EngerixTM-B, Recombivax-HB® and Fendrix®, anti-HPV GardasilTM and CervarixTM. Εμβόλια της κατηγορίας των VLPs εναντίον της ελονοσίας, των ιών SAR, HIV, Ebola είναι ήδη σε κλινικές μελέτες. Το πλεονέκτημα αυτών των εμβολίων είναι ότι συνδυάζουν την ανοσογονικότητα του ιού λόγω της υπερμοριακής τους δομής όμοιας με του ιού, χωρίς όμως την μολυσματικότητα του λόγω της μη ύπαρξης του γενετικού του υλικού που έχει αφαιρεθεί (Tsakiri, M., et al., Int J Pharm. 2021. doi: 10.1016/j.ijpharm.2021.121212. Epub 2021; Kushnir N, et al., Vaccine. 2012 Dec 17; 31(1): 58–83. doi: 10.1016/j.vaccine.2012.10.083). Η σύσταση των εμβολίων mRNA είναι λιπιδικά νανοσωματιδία (LNPs) στα οποία έχει εγκλωβισθεί το mRNA (Εικόνα 2). Με βάση το Φύλλο Οδηγιών Χρήσης (Summary of Product Characteristics, SPC) του εμβολίου της Pfizer/BioNTech, το εμβόλιο εκτός του mRNA, το οποίο είναι εγκλωβισμένο στα Λιπιδικά νανοσωματιδία και κωδικοποιεί την παραγωγή της πρωτεΐνης ‘ακίδας’ του ιού SARS-CoV-2 η οποία οδηγεί στην παραγωγή των αντισωμάτων, περιλαμβάνει και τα λεγόμενα έκδοχα. Τα βασικό ‘καινοτόμο έκδοχο’ χωρίς το οποίο δεν θα μπορούσε να υπάρχει το εμβόλιο, είναι τα λιπιδικά νανοσωματίδια (LNPs), η σύσταση των οποίων περιγράφεται στο φύλλο οδηγιών χρήσης και είναι : ιοντιζόμενα κατιονικά λιπίδια (ionizable cationic lipid (ALC-0315), πολυεθυλενογλυκόλη (PEG, ALC-0159), χοληστερόλη και ένα ‘βοηθητικό’ φωσφολιπίδιο , διστεαροϋλοφωσφατιδυλοχολίνη (helper Distearoylphosphatidylcholine, DSPC). Το εμβόλιο φυλάσσεται σε θερμοκρασία -80 oC και αυτό αποτελεί πρόβλημα για τις χώρες χαμηλού κατά κεφαλή εισοδήματος. Το εμβόλιο της εταιρείας Moderna το οποίο και αυτό είναι της τεχνολογίας mRNA, είναι σταθερό σε θερμοκρασίες ψυγείου για ένα μήνα και για επτά μήνες σε θερμοκρασία -25 oC έως -15 oC. Η διαφορετική αυτή θερμοκρασία αποθήκευσης των δυο εμβολίων πιθανόν να οφείλεται σε διαφορετική ποιοτική η ποσοτική σύσταση των λιπιδικών νανοσυστημάτων και λιγότερο στις μικρές διαφορές στο mRNA, ανάμεσα στις δυο εταιρείες. Η μορφοποίηση των λιπιδικών νανοσωματιδίων της εταιρείας Moderna με βάση το Φύλλο Οδηγιών Χρήσης (Summary of product characteristics) περιέχει SM-102 ως ιοντιζόμενο κατιονικό λιπίδιο, επίσης περιέχει DSPC, χοληστερόλη και πολυεθυλενογλυκόλη ( polyethyleneglycol 2000 – dimyristoyl glycerol (PEG2000 DMG)). Και οι δυο μορφοποιήσεις των λιπιδικών νανοσωματιδίων περιέχουν ιοντιζόμενα κατιονικά λιπίδια τα οποία συνδέονται ηλεκτροστατικά με το αρνητικά φορτισμένο mRNA. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι η μορφολογία των δυο ιοντιζόμενων κατιονικών λιπιδίων, ALC-0315 and SM- 102, είναι διαφορετική π.χ. στο μήκος των υδρόφοβων αλυσίδων τους. Επίσης η ακριβής μοριακή αναλογία των συστατικών που δημιουργούν το λιπιδικό νανοσωματιδίο φαίνεται ότι καλύπτεται από διπλώματα ευρεσιτεχνίας τα οποία είναι ενεργά. Όλα τα παραπάνω φανερώνουν ότι υπάρχουν όχι μόνο χημικές διαφορές της σύστασης των λιπιδικών νανοσωματιδίων, αλλά λόγω της αυτό-οργάνωσης των βιοϋλικών τους σε λιπιδικές νανοδομές, δημιουργείται διαφορετική οργάνωση των βιοϋλικών με αποτέλεσμα να έχουν διαφορετική βiοφυσική συμπεριφορά.
Αξίζει να αναφερθεί ότι όλα τα συστατικά των νανοσωματιδίων είναι ασφαλή και εγκεκριμένα από τους διεθνείς οργανισμούς όπως τον FDA (Food and Drug Administration, USA) και χρησιμοποιούνται εδώ και πολλά χρόνια στην ανάπτυξη θεραπευτικών προϊόντων που ήδη κυκλοφορούν στην παγκόσμια αγορά. Πρόσφατα δημοσιευμένο άρθρο (Βιβλ.Nature Biotechnology Vol. 39, October 2021, 1169-1175 ) αναφέρεται στην ανάπτυξη νανοσυσκευών με συγκεκριμένη λειτουργικότητα. Σημαντικό να αναφερθεί ότι οι νανοσυσκευές με δομικά υλικά λιπίδια ή και πολυμερή είναι βιοσυμβατές και βιοαποικοδομίσιμες από τον ανθρώπινο οργανισμό, και αποβάλλονται μέσω των φυσιολογικών ανθρώπινων λειτουργιών. Η ανάπτυξη επίσης πολύ-λειτουργικών νανοσυσκευών έχει ως στόχο την χρήση τους στην αντιμετώπιση πολλών διαφορετικών ιών οι οποίοι όμως έχουν κοινά δομικά χαρακτηριστικά δηλ. κοινές βιολογικές ‘σημαίες’, οι οποίες αναγνωρίζονται από τις νανοσυσκευές.
Κλινικές μελέτες φάσης Ι και ΙΙ εξελίσσονται για εμβόλια εναντίον διαφόρων μορφών καρκίνου για τους οποίους πολύ γρήγορα αναμένεται να έχουμε θεραπευτικά εμβόλια. Αυτά, θα κινητοποιούν το ανοσοποιητικό να παράγει αντισώματα που θα στρέφονται εναντίον συγκεκριμένων καρκινικών κυττάρων αναγνωρίζοντας συγκεκριμένες πρωτεΐνες στην επιφάνεια τους. Τα αντισώματα που θα παράγονται από τον οργανισμό του ασθενή, θα ‘επιτίθενται’ και θα καταστρέφουν τα καρκινικά κύτταρα. Οι εξελίξεις αυτές είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας της νανοτεχνολογίας και της βιοτεχνολογίας αλλά και άλλων κλασσικών αλλά και αναδυόμενων τεχνολογιών που θα βοηθήσουν να δημιουργηθούν οι προοπτικές θεραπείας των νόσων βασισμένων στην ανοσοθεραπεία. Επίσης έχουμε την προοπτική ανάπτυξης θεραπειών και για νευροεκφυλιστικές νόσους, χρησιμοποιώντας τα νέα επιστημονικά εργαλεία, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η μηχανική μάθηση κ.α.
Σήμερα γίνεται μια επανάσταση και πρέπει να αντιληφθούμε ότι η εξέλιξη της επιστήμης των υπολογιστών και της πληροφορικής, η τεχνητή νοημοσύνη και μηχανική μάθηση μπορούν να δημιουργήσουν πολύ-υβριδικά νανοσωματίδια. Σε συνδυασμό με την τριδιάστατη εκτύπωση (3D Printing) μπορούν να αναπτυχθούν νανοτεχνολογικά προϊόντα για την απεικόνιση των ιστών, όπως γίνεται με τις ακτινογραφίες, τις τομογραφίες και τους υπερήχους, παράλληλα με την εφαρμογή σύγχρονων απεικονιστικών μεθόδων αλλά και νέων θεραπειών με σημαντικά πλεονεκτήματα στην θεραπεία των ασθενών. Είναι ρεαλιστικό ότι, τα νανοσωματίδια απεικόνισης των ιστών, μπορεί να μεταφέρουν και το θεραπευτικό προϊόν ταυτόχρονα, βελτιώνοντας έτσι το τελικό θεραπευτικό αποτέλεσμα. Η κατηγορία αυτή των διαγνωστικών και θεραπευτικών προϊόντων ταυτόχρονα, είναι γνωστή ως theranostics.
Ποια είναι η τεχνολογία του νέου εμβολίου NVX-CoV2373 της εταιρείας Novavax;
Η τεχνολογία με την οποία έχει αναπτυχθεί το εμβόλιο NVX-CoV2373 εναντίον του ιού SARS-CoV-2 αναφέρεται ως recombinant nanoparticle technology, δηλ. ανασυνδυασμένη νανοτεχνολογία. Το νανοεμβόλιο NVX-CoV2373, εναντίον του SARS-CoV-2 το οποίο έχει αναπτυχθεί από την εταιρεία Novavax και αναμένεται τον Φεβρουάριο του 2022 στην Ελλάδα, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η μορφοποίηση του περιλαμβάνει την πρωτεΐνη ‘ακίδα’ του ιού SARS-CoV-2 και το ανοσοενισχυτικο Matrix-MTM. Το ανοσοενισχυτικό Matrix-MTM είναι κατοχυρωμένο με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στην εταιρεία Novavax και έχει ως δομικό συστατικό το φυσικό προϊόν σαπωνίνη (fraction extract) από το φυτό Quillaja saponaria Molina (Βιβλ. . Li X., et al., 2018; Chung Y.H.,et al., 2020 ; Tian J.H., et al., 2021). Η Novavax είναι η εταιρεία η οποία αναπτύσσει όχι μόνο ένα νανοσύστημα με αντιγονικές ιδιότητες λόγω της ύπαρξης της πρωτεΐνης ‘ακίδας’ ως μέρους του εμβολίου, αλλά επίσης ένα νανο-ανοσοενισχυτικό εμβόλιο (NVX-CoV2373 – 0.5 mL). Το NVX-CoV2373 περιέχει ένα ανασυνδιασμένο νανοσωματίδιο (rSARS-CoV-2, ∼27.2 nm) και ένα νανο-ενισχυτικό. Η νανοπλατφόρμα δημιουργείται με αυτό-οργάνωση των συστατικών δηλ. της πρωτεΐνης ‘ακίδας’ του ιού SARS-CoVO-2, και έτσι δημιουργούνται νανο μικκυλιακές δομές (Εικόνα 3) οι οποίες ‘καθαρίζονται’ μέσα σε κύτταρα baculovirus Spodoptera fruigiperda (Sf9) (Βιβλ. Tian et al., 2020).
Εικόνα 3. Πιθανή μορφολογία του εμβολίου με βάση την τεχνολογία των πρωτεϊνικών νανοσωματιδίων (protein nanoparticles) (Βιβλ. Adv Drug Deliv Rev. 2021 Feb; 169: 168–189. Published online 2020 Dec 13. doi: 10.1016/j.addr.2020.12.006)
Ο εμβολιασμός απαιτεί δυο ενδομυϊκές δόσεις με διαφορά 21 ημέρες, ενώ τα rSARS-CoV-2 και Matrix-MTM διατηρούνται ξεχωριστά σε θερμοκρασία 2–8 °C και αναμιγνύονται λίγο πριν την χορήγηση. To εμβόλιο NVX-CoV2373 είναι το πέμπτο στην σειρά εμβόλιο εναντίον του ιού SARS-CoV-2 και λαμβάνει προσωρινή έγκριση (rolling review) από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) με το εμπορικό όνομα Nuvaxovid. Τον Μάρτιο του 2021 η εταιρεία ανακοίνωσε ποσοστό αποτελεσματικότητας 96% εναντίον του κορωνοϊού, 86 % έναντι της παραλλαγής B.1.1.7 και 49% έναντι της παραλλαγής B.1.351. Το εμβόλιο της εταιρείας Novovax ακολουθεί διαφορετική λογική στην ανάπτυξη των νανοσωματιδίων με δομή μικκυλίων από ότι των εμβολίων των Pfizer/BioNTech και Moderna (m RNA) και των Astra-Zeneca και Janssen-Cilag (Johnson & Johnson). Οι τελευταίες χρησιμοποιούν αδενοϊούς χωρίς γενετικό υλικό και με βάση την τεχνολογία του ανασυνδυασμένου γενετικού υλικού παράγουν την πρωτεΐνη-ακίδα η οποία δημιουργεί τα εξουδετερωτικά αντισώματα.
Ο ρόλος των ανοσοενισχυτικών (adjuvants) παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Η δομή τους αλλά και η μορφολογία τους όταν συνδέονται με τα νανοσωματίδια και στην συνέχεια η δομική τους σταθερότητα, είναι προϋποθέσεις για την βιολογική σταθερότητα και αποτελεσματικότητα του εμβολίου. Η χρήση των ανoσοενισχυτικών τα οποία μπορεί να είναι συνθετικά, ή μπορούν να παραχθούν με την χρήση της γενετικής μηχανικής, ή είναι εκχυλίσματα ή φυσικά προϊόντα, είναι εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας στην ανοσοποίηση του οργανισμού. Θα πρέπει να μελετηθούν διάφοροι παράμετροι πριν την επιλογή του κατάλληλου ανοσοενισχυτικού για την δημιουργία του τελικού εμβολίου. Σήμερα ένας μεγάλος αριθμός προϊόντων είτε μικρής σχετικής μοριακής μάζας (μοριακού βάρους) (μικρά μόρια), φυσικής προέλευσης , είτε συνθετικά, αλλά και μακρομόρια, χρησιμοποιούνται ως ανοσοενισχυτικοί παράγοντες. Είναι προφανές ότι η επιλογή τους γίνεται στην βάση όχι μόνο της αποτελεσματικότητας τους αλλά και της ασφάλειας και μη τοξικότητας τους (Πινακας 1)
Πίνακας 1. Εγκεκριμένα από τον FDA (Food Drug Administration, USA) ανοσοενισχυτικά τα οποία χρησιμοποιούνται σε εμβόλια (Βιβλ. Nanishi E., Dowling D.J., Levy O. Toward precision adjuvants: Optimizing science and safety. Curr. Opin. Pediatr. 32 (1), 125–138, 2020).
Ανοσοενισχυτικό
Σύσταση
Μορφοποίηση
Εμβόλιο
Έτος
Εγκεκριμένα ανοσοενισχυτικά για παιδιατρικών εμβολίων
Aluminum
One or more of the following: Aluminum hydroxide, aluminum phosphate, potassium, Alum, AAHS
Various/ Aqueous (PBS-based)
Anthrax (BioThrax), DT, DTaP (Daptacel), DTaP (Infanrix), DTaP-IPV (Kinrix), DTaP-IPV (Quadracel), DTaP-HepB-IPV (Pediarix), DTaP –IPV/Hib (Pentacel), Hep A (Havrix), Hep A (Vaqta), Hep B (Engerix-B), Hep B (Recombivax), HepA/Hep B (Twinrix), HIB (PedvaxHIB), HPV (Gardasil 9), Japanese encephalitis (Ixiaro), MenB (Bexsero, Trumenba), Pneumococcal (Prevnar 13), Td (Tenivac), Td (Mass Biologics), Tdap (Adacel), Tdap (Boostrix)
1930 – present
Εγκεκριμένα ανοσοενισχυτικά παιδιατρικών εμβολίων
MF59
Oil in water emulsion, squalene-based
Emulsion- based
TIV (Fluad) (for adults aged 65 or older)
2015
AS01B
MPL and QS-21, natural extract from the Chilean soapbark tree
Liposome- based
RVL (Shingrix) (for adults aged 50 or older)
2017
CpG-1018
CpG, synthetic form of DNA mimicking bacterial oligodeoxynucleotide and viral genetic material
PBS-based
Hep B (Heplisav-B) (for adults aged 18 or older)
2017
Εγκεκριμένα μη εμπορικά διαθέσιμα σε ΗΠΑ
AS04
MPL and aluminum salt
VLP and MPL adsorbed onto Alum, PBS- based
HPV (Cervarix)
2009
AS03
a-Tocopherol, squalene and polysorbate 80
Emulsion- based
Monovalent Pandemic H5N1 Swine Influenza A (Q- Pan H5N1) (for adults aged 18 or older)
2013
Ποιο το έργο του ΕΚΠΑ και του Εργαστηρίου Φαρμακευτικής Νανοτεχνολογίας στους τομείς της τεχνολογίας νανοσωματιδίων για ανάπτυξη θεραπευτικών προϊόντων, καθώς και γενικότερα, σχετικά με τα νανοσωματίδια και τη νανοτεχνολογία;
Το εργαστήριο της Φαρμακευτικής Νανοτεχνολογίας, δημιουργήθηκε το 2002 μετά την επιστροφή μου από τις ΗΠΑ (1996) όπου η μεταδιδακτορική μου έρευνα αφορούσε στην ανάπτυξη καινοτόμων νανοτεχνολογικών φορέων των φαρμάκων και των θεραπευτικών βιομορίων. Η ερευνητική και διδακτική δραστηριότητα στην φαρμακευτική νανοτεχνολογία ξεκίνησε από μηδενική βάση στο τμήμα Φαρμακευτικής. Τα ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα στα οποία συμμετείχαμε, αλλά και η συνεχής προσπάθεια διαχρονικά των μελών του εργαστηρίου μου, έδωσε μεγάλη ώθηση στην δημιουργία υποδομών και στην συσσώρευση γνώσης για περαιτέρω έρευνα.
Σήμερα το εργαστήριο παράγει πρωτογενή γνώση και αποτελέσματα τα οποία δημοσιεύονται σε διεθνή περιοδικά. Η ερευνητική δραστηριότητα του εργαστηρίου αφορά όχι μόνο στον σχεδιασμό και στην ανάπτυξη νανοφορέων της κατηγορίας κυρίως των λιπιδικών νανοσωματιδίων για εγκλωβισμό φαρμακομορίων, αλλά και στον τρόπο αυτό-οργάνωσης τους σε δομές, με μορφολογίες οι οποίες συσχετίζονται με την λειτουργικότητα τους π.χ., σταθερότητα, ρυθμός αποδέσμευσης φαρμακομορίων, βιοφυσική και σε μεγάλο βαθμό εφαρμογή της θερμοδυναμικής. Επίσης εκτός από την πρωτογενή ερευνητική δραστηριότητα, το εργαστήριο συμμετέχει σε εφαρμοσμένη έρευνα σε συνεργασία με την Ελληνική Φαρμακευτική βιομηχανία, βοηθώντας στην ανάπτυξη θεραπευτικών προϊόντων.
Έχουν ολοκληρωθεί δεκάδες διδακτορικές διατριβές, και μεταπτυχιακά διπλώματα ειδίκευσης καθώς και πολύ μεγάλος αριθμός διπλωματικών εργασιών.
Στο εργαστήριο έχουν απονεμηθεί διπλώματα ευρεσιτεχνίας, βραβεύσεις σε συνέδρια και επιστημονικές ημερίδες καθώς και προσωπικές τιμητικές διακρίσεις των μελών του εργαστηρίου. Συνεργαζόμαστε σε δεκάδες Εθνικά και Ευρωπαϊκά ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα, υποδεχόμαστε επιστήμονες και φοιτητές από την Ευρώπη κυρίως και συμμετέχουμε διαχρονικά σε πολλά ερευνητικά προγράμματα χρηματοδοτούμενα από την Ελληνική Φαρμακοβιομηχανία. Επίσης μέλη του εργαστηρίου εργάζονται σε Πανεπιστήμια και Ινστιτούτα της Ευρώπης, μεταφέροντας τεχνογνωσία αλλά και τις γνώσεις τους που αποκτούν στο εργαστήριο μας. Μέλη του εργαστηρίου νανοτεχνολογίας έχουν ήδη πανεπιστημιακές θέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Τα τελευταία 22 χρόνια έχουν δημοσιευθεί περισσότερες από 250 ερευνητικές δημοσιεύσεις και εκατοντάδες ανακοινώσεις και ομιλίες σε Εθνικά και Διεθνή συνέδρια.
Θα πρέπει να αναφερθεί ότι η μεγάλη αυτή ερευνητική δραστηριότητα στον τομέα των νανοσωματιδίων διαφορετικών μορφολογιών, οδήγησε σε ανάπτυξη σημαντικού διδακτικού έργου. Σήμερα διδάσκονται μαθήματα που δεν υπήρχαν στο παρελθόν τόσο στο τμήμα Φαρμακευτικής όσο και στην Ιατρική σχολή του ΕΚΠΑ, με αντικείμενο την Φαρμακευτική και Θεραπευτική νανοτεχνολογία, την νανο-Ιατρική και την νανο-φαρμακολογία, αλλά και σε άλλες Ιατρικές σχολές της χώρας. Επίσης συμμετέχουμε σε πολλά μεταπτυχιακά μαθήματα τόσο στο ΕΚΠΑ όσο και σε άλλα πανεπιστημιακά ιδρύματα όχι μόνο σε σχολές επιστημών υγείας αλλά και σε συναφή γνωστικά αντικείμενα, προσφέροντας μαθήματα φαρμακευτικής νανοτεχνολογίας και νανοϊατρικής, ενώ έχουμε οργανώσει και πρακτικές ασκήσεις σε προπτυχιακό επίπεδο για εκπαίδευση των φοιτητών.
Τέλος, το συγγραφικό έργο του εργαστηρίου είναι επίσης σημαντικό. Έχουν γραφτεί μονογραφίες τόσο με Ελληνικούς όσο και με ξένους εκδοτικούς οίκους με αντικείμενο την φαρμακευτική νανοτεχνολογία, καθώς και μεταφράσεις και επιστημονικές επιμέλειες διεθνών συγγραμμάτων ενώ έχουν εκδοθεί πολύσυγγραφικά βιβλία με ξένους εκδοτικούς οίκους. Όλα τα βιβλία δίδονται μέσω του συστήματος ΕΥΔΟΞΟΣ όχι μόνο σε σχολές επιστημών υγείας στα πανεπιστήμια της χώρας μας, αλλά και σε συναφή γνωστικά αντικείμενα άλλων πανεπιστημιακών σχολών.
Σήμερα το εργαστήριο φαρμακευτικής νανοτεχνολογίας προσφέρει τις γνώσεις του και τις υπηρεσίες του στην προσπάθεια που καταβάλει το ΕΚΠΑ για ενημέρωση των πολιτών και του επιστημονικού δυναμικού της χώρας. Μέλη του εργαστηρίου μας με ομιλίες σε επιστημονικές ημερίδες και συνέδρια με αντικείμενο την νανοτεχνολογία των εμβολίων, με συνεντεύξεις και άρθρα στον τύπο, συμβάλλει στην διάχυση της επιστημονικής γνώσης, αλλά κυρίως στην ενημέρωσης της κοινωνίας.
Μελλοντικός μας στόχος είναι η ακόμα μεγαλύτερη συμβολή μας στην κατάκτηση γνώσεων, στην αποκάλυψη των μυστικών του νανόκοσμου και στην ανάπτυξη νέων θεραπευτικών προϊόντων υγείας, εμβολίων και φαρμάκων. Η ερευνητική δραστηριότητα αποτελεί την βάση για την εξέλιξη και προαγωγή της εκπαίδευσης των νέων επιστημόνων και στόχος μας είναι η μεγιστοποίηση της προσπάθειας μας προς αυτή την κατεύθυνση. Επίσης, στόχος μας αποτελεί η εκλαΐκευση δύσκολων επιστημονικών πεδίων και εννοιών, ώστε η εξωστρέφεια που σήμερα το ΕΚΠΑ έχει επιτύχει, να είναι μεγαλύτερη και προς την κατεύθυνση της μεταφοράς της επιστημονικής γνώσης στην κοινωνία, και σε αυτό είμαστε έτοιμοι να συμβάλλουμε ακόμα περισσότερο.
Ευχαριστίες
Ως διευθυντής του εργαστηρίου της Φαρμακευτικής Τεχνολογίας και επιστημονικός υπεύθυνος του εργαστηρίου της Φαρμακευτικής Νανοτεχνολογίας του ΕΚΠΑ, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον πρύτανη καθηγητή Α.Μ Δημόπουλο, διότι αποτελεί αρωγό στην προσπάθεια του εργαστηρίου μου και δίνει πάντοτε βήμα έκφρασης των δραστηριοτήτων του. Επίσης η εξωστρέφεια του ΕΚΠΑ και οι διεθνείς επιτυχίες του έχουν και την δική του συμβολή. Τέλος ευχαριστίες στο Γραφείο Τύπου του ΕΚΠΑ και στον κόμβο επικοινωνίας του HUB.
Περισσότερες πληροφορίες για την δραστηριότητα του εργαστηρίου της Φαρμακευτικής Νανο-Τεχνολογίας του Τμήματος Φαρμακευτικής του ΕΚΠΑ στην ιστοσελίδα του εργαστηρίου: www.demetzoslab.gr
Τι κοινό έχουν το ξινολάχανο, το kimchi και το γιαούρτι; Είναι μερικές από τις καλύτερες τροφές που μπορείτε να φάτε για ένα υγιές έντερο. Αυτό συμβαίνει επειδή είναι όλες πηγές προβιοτικών, το καλό είδος βακτηρίων που χρειάζεται το πεπτικό σας σύστημα. Αυτά τα καλά βακτήρια κάνουν ένα σωρό σημαντικά πράγματα, όπως το να σας βοηθούν να απορροφήσετε θρεπτικά συστατικά, να καταπολεμήσετε τις φλεγμονές, να προστατεύσετε το έντερό σας από μολύνσεις και ακόμη και να ενεργοποιήσετε μονοπάτια προς τον εγκέφαλό σας, σύμφωνα με το άρθρο της ιστοσελίδας Eating Well.
Στην πραγματικότητα, ολοένα και περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι η σωστή ισορροπία στο μικροβίωμα του σώματός σας -το ζωντανό, αναπνέον οικοσύστημα του εντέρου σας, που αποτελείται από τρισεκατομμύρια πολυάσχολους μικροοργανισμούς- παίζει μεγάλο ρόλο στο να είστε υγιείς και ευτυχισμένοι. Μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να βοηθήσει στην προστασία από προβλήματα του στομάχου, όπως η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (IBD) και το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS), για να μην αναφέρουμε την παχυσαρκία, τον καρκίνο του παχέος εντέρου και άλλες σοβαρές καταστάσεις. Μπορεί ακόμη και να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου κατάθλιψης και άγχους.
1. Σόδα διαίτης
Τα τεχνητά γλυκαντικά στα μηδενικών θερμίδων ποτά μπορεί να διαταράξουν τo μικροβίωμα σας, λένε ορισμένοι ερευνητές. Μια μικρή μελέτη στο Ισραήλ δείχνει ότι γλυκαντικά όπως η σακχαρίνη, η σουκραλόζη και η ασπαρτάμη μπορεί να μεταβάλλουν τα βακτήρια του εντέρου με τρόπο που αυξάνει τη δυσανεξία στη γλυκόζη, αυξάνοντας τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2. Οι επιστύμονες τονίζουν ότι χρειάζονται περισσότερες έρευνες αλλά το να κόψετε τη συνήθεια των αναψυκτικών διαίτης δεν θα σας κάνει κακό.
2. Κόκκινο κρέας
Ό,τι είναι κακό για το έντερό σας μπορεί να είναι κακό για την καρδιά σας. Ερευνητές της Κλινικής Cleveland ανακάλυψαν πρόσφατα μια εκπληκτική σχέση μεταξύ της διατροφής με βάση το κρέας, των βακτηρίων του εντέρου και του κινδύνου καρδιακών παθήσεων. Διαπίστωσαν ότι η χολίνη -ένα θρεπτικό συστατικό που βρίσκεται φυσικά στο κόκκινο κρέας και τα αυγά (αλλά λαμβάνεται ως συμπλήρωμα στη μελέτη)- παράγει βακτήρια του εντέρου που με τη σειρά τους δημιουργούν μια ουσία γνωστή ως TMAO, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε σκλήρυνση των αρτηριών.
Τέτοιες βακτηριακές αλλαγές μπορούν να συμβούν γρήγορα. Το 2013, μια μελέτη του Χάρβαρντ διαπίστωσε ότι μια διατροφή με μεγάλη περιεκτικότητα σε κρέας μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές αλλαγές στα βακτήρια του εντέρου σε μόλις δύο ημέρες.
Υπάρχει ένας ακόμη λόγος για να μειώσετε το κόκκινο κρέας (και τα πουλερικά επίσης): Μπορεί να λαμβάνετε αντιβιοτικά χωρίς να το γνωρίζετε. Τα κρέατα από συμβατικά εκτρεφόμενα ζώα συχνά τα περιέχουν. Και ενώ μπορεί να χρειάζεστε αντιβιοτικά όταν είστε άρρωστοι, δεν τα χρειάζεστε στο δείπνο σας. Τα δευτερογενή φάρμακα μπορεί να σκοτώσουν τα καλά βακτήρια του εντέρου, επιτρέποντας στα κακά να δημιουργήσουν, ένα πρόβλημα που θα μπορούσε δυνητικά να οδηγήσει σε υπερβακτήρια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά.
Αν είστε λάτρης του κρέατος, σκεφτείτε να αγοράσετε βιολογικό κρέας. Ορισμένα “φυσικά” κρέατα είναι επίσης απαλλαγμένα από αντιβιοτικά – αλλά ελέγξτε την ετικέτα για να είστε σίγουροι. Θα πρέπει να αναγράφει “χωρίς ορμόνες” και “χωρίς αντιβιοτικά”.
3. Επεξεργασμένα και συσκευασμένα τρόφιμα
Τα τσιπς, τα κράκερς, τα κουλούρια και άλλα συσκευασμένα τρόφιμα είναι συνήθως γεμάτα με πρόσθετα και συντηρητικά – το είδος των συστατικών που βγάζουν τα βακτήρια του εντέρου εκτός λειτουργίας. Αυτό που γενικά δεν έχουν: φυτικές ίνες φιλικές προς το έντερο, ειδικά τα είδη που είναι γνωστό ότι τροφοδοτούν την υγιή χλωρίδα του εντέρου. Η συμβουλή μας; Προσπεράστε το διάδρομο με τα σνακ και πηγαίνετε στο τμήμα με τα προϊόντα.
Μια τελευταία συμβουλή: Προσπαθήστε να τρώτε διαφορετικές τροφές κάθε μέρα. Περισσότερη ποικιλία στο πιάτο σας σημαίνει ένα πιο ποικιλόμορφο μείγμα μικροβίων – και αυτό είναι που χρειάζεται το σώμα σας. Εμπιστευτείτε το έντερό σας.
