Δ.Υ.Ο Magazine cms

Κατηγορία: ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

  • Φύση – το δωρεάν φάρμακο!

    Φύση – το δωρεάν φάρμακο!

    Σοφία Ανδρεοπούλου, MSc

    Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος

    www.sophiaandreopoulou.gr

    Όλο και περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν την ανάγκη να παίρνουν καθημερινά κάποιο φάρμακο για την κατάθλιψη και το άγχος, ενώ άλλοι τόσοι καταφεύγουν σε φυτικά σκευάσματα και φυσικές θεραπείες για να διαχειριστούν τις ψυχικές δυσκολίες τους. Χιλιάδες ευρώ ξοδεύονται από ιδιώτες και από το κράτος για κάθε λογής θεραπείες. Ωστόσο, υπάρχει μια «θεραπεία» που είναι δωρεάν και διαθέσιμη σε όλους μας την οποία δυστυχώς συνήθως αγνοούμε: η επαφή με τη φύση.

    Τις τελευταίες δεκαετίες είναι εκατοντάδες οι μελέτες διεθνώς που δείχνουν την τεράστια ευεργετική επίδραση που έχει πάνω μας η επαφή με τη φύση. Οι εικόνες, οι ήχοι, οι μυρωδιές της φύσης επηρεάζουν άμεσα το νευρικό μας σύστημα, απενεργοποιούν το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, το οποίο είναι υπεύθυνο για το μηχανισμό πάλης ή φυγής, και ενεργοποιούν το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, το οποίο είναι υπεύθυνο για την ηρεμία και την χαλάρωση. Το αποτέλεσμα είναι να νιώθουμε λιγότερο άγχος, λιγότερη κατάθλιψη, περισσότερη ευεξία.

    Μέρος της επαφής με τη φύση είναι και η έκθεση στον ήλιο, καθώς το φως του ήλιου βοηθά στη σύνθεση της βιταμίνης D. Βασικά, είναι ο καλύτερος τρόπος για να συνθέσουμε βιταμίνη D, πέρα από τη διατροφή. Η έλλειψη βιταμίνης D έχει συνδεθεί με την κατάθλιψη και μπορεί να προκαλεί κόπωση, οστεοπόρωση και μυοσκελετικά προβλήματα. Αντίθετα, η επάρκεια σε βιταμίνη D μας γεμίζει ενεργητικότητα και καλή διάθεση.

    Γιατί όμως έχει τέτοια επίδραση πάνω μας η φύση; Ο βασικότερος λόγος πιθανώς είναι ότι επί χιλιάδες χρόνια ο άνθρωπος ζούσε στη φύση και προφανώς είναι βαθιά ριζωμένη στη συλλογική μας μνήμη η σύνδεση μαζί της. Ειδικά φαίνεται πως μας κατευνάζουν και μας ηρεμούν τοπία πράσινα με δέντρα, τα οποία έχουν συνδεθεί με την εξεύρεση τροφής ή καταφυγίου και γι’ αυτό μέσα από την εξέλιξη έχουμε μια ενστικτώδη προτίμηση σε αυτά. Επίσης, μας ηρεμεί η θέα εκτάσεων με νερό όπως μια λίμνη, ένα ποτάμι ή η θάλασσα, που επίσης έχουν συνδεθεί εξελικτικά με εξεύρεση τροφής ή μια διαφυγή από μια δυσάρεστη κατάσταση.

    woman-taking-walk-forest_23-2148619327

    Μάλιστα, έχει ενδιαφέρον ότι δεν επιδρά πάνω μας ευεργετικά η φύση μόνο όταν είναι γαλήνια, αλλά ακόμα και σε συνθήκες αναταραχής, για παράδειγμα, όταν βρέχει ή όταν στεκόμαστε μπροστά σε μια τρικυμισμένη θάλασσα – αρκεί βέβαια να μην νιώθουμε ότι απειλείται η ζωή μας από την αναταραχή αυτή. Η επαφή με τη φύση σε οποιαδήποτε κατάσταση (εφόσον δεν κινδυνεύουμε) μας κάνει να νιώσουμε περισσότερο ισορροπημένοι και μας γεμίζει ενέργεια.

    Κάντε ένα μικρό πείραμα: περάστε ένα ολόκληρο πρωινό κλεισμένοι στο σπίτι σας κολλημένοι σε μια οθόνη. Και το απόγευμα βγείτε για έναν περίπατο κάπου όπου υπάρχει φύση (σε ένα πάρκο, μια πλατεία, ένα προάστιο). Θα δείτε πόσο πιο αναζωογονημένοι θα νιώσετε. Η επαφή με τη φύση μας κάνει να νιώθουμε πιο ζωντανοί και αυτό όχι μόνο βελτιώνει την ψυχική μας διάθεση αλλά ακόμα και την σωματική υγεία μας.

    Η επίδραση της φύσης στο άγχος έχει αποδειχθεί σε πολυάριθμες μελέτες και έχει ενσωματωθεί σε διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Για παράδειγμα, οι Ιάπωνες χρησιμοποιούν μια πρακτική που ονομάζεται “Shinrin-Yoku”, που κυριολεκτικά σημαίνει “κολύμβηση μέσα στο δάσος”. Μια μελέτη που έγινε από Ιάπωνες ερευνητές με 498 συμμετέχοντες διαπίστωσε ότι η πρακτική αυτή είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τα άτομα που υποφέρουν από έντονο στρες, αλλά επίσης ότι μείωσε την επιθετικότητα και την κατάθλιψη και αύξησε την ενέργεια τους σε σχέση με τις ομάδες ελέγχου.

    Ωστόσο, η επίδραση της φύσης είναι ευεργετική ακόμα και στη δημιουργικότητα και στη μνήμη. Μια μελέτη έδειξε ότι η βραχυπρόθεσμη μνήμη μπορεί να βελτιωθεί κατά 20% από το περπάτημα στη φύση ή ακόμη απλά κοιτάζοντας μια εικόνα ενός φυσικού τοπίου. Παράλληλα, η άσκηση στη φύση μπορεί να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή μας. Σε μια κριτική μετα-ανάλυση που επεξεργάστηκε στοιχεία από 1.252 άτομα που συμμετείχαν σε 10 διαφορετικές μελέτες κάνοντας διάφορες δραστηριότητες στη φύση (όπως κηπουρική, περπάτημα, ποδηλασία, κωπηλασία, ψάρεμα, ιππασία) διαπιστώθηκε ότι μόλις 5 λεπτά “πράσινη άσκηση” αρκούν για να δώσουν μεγαλύτερη ώθηση στην αυτοεκτίμηση.

    Και βέβαια η επαφή με τη φύση έχει οφέλη ακόμα και σε κοινωνικό επίπεδο. Μια πειραματική μελέτη που έγινε σε 2 χιλιάδες άτομα στην Βρετανία, έδειξε ότι ανάμεσα στα ευεργετικά οφέλη της φύσης είναι και η ενίσχυση της κοινωνικότητας των ανθρώπων, η μείωση της επιθετικότητας και της εγκληματικότητας.

    Αναμφίβολα, η φύση είναι το καλύτερο φάρμακο για πολλές από τις δυσκολίες μας. Και είναι ένα δωρεάν φάρμακο χωρίς καμία παρενέργεια. Η φύση είναι εκεί και μας περιμένει. Το μόνο που χρειάζεται είναι να αποφασίσουμε να την αξιοποιήσουμε. Πώς; Δείτε μερικές ιδέες.

    beautiful-flower-bouquest-close-up_23-2149215308

    • Βάλτε λουλούδια σε βάζα στο σπίτι σας.
    • Βάλτε φυτά μέσα στο σπίτι ή στο μπαλκόνι σας – και φροντίστε τα.
    • Κολλήστε αφίσες ή πίνακες με τοπία (κατά προτίμηση πράσινα ή με νερό) στους τοίχους του σπιτιού σας.
    • Επιλέξτε αθλήματα σε ανοιχτούς χώρους (όπως πεζοπορία, ποδηλασία, τένις, γκολφ, θαλάσσια σπορ, κα).
    • Κάντε όσο πιο συχνά μπορείτε περιπάτους σε κάποιο πάρκο, στο ύπαιθρο, στην παραλία.
    • Σηκώστε το κεφάλι και κοιτάξτε τον ουρανό, παρατηρήστε τα σύννεφα, την κίνησή τους, τη λάμψη τους. Απολαύστε την ανατολή, το ηλιοβασίλεμα, το φεγγάρι.
    • Θαυμάστε τα λουλούδια και τα δέντρα στους δρόμους, στους κήπους, στις πλατείες.

    Τελικά, δεν χρειάζεται να πάμε σε ένα ψηλό βουνό για να ωφεληθούμε από την θεραπευτική ενέργεια της φύσης. Η φύση είναι παντού γύρω μας – μας αγκαλιάζει με την ενέργεια και την ομορφιά της. Εμείς το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να της δίνουμε προσοχή. Να την θαυμάζουμε, να τη σεβόμαστε, να την απολαμβάνουμε!

  • Σολασταλγία και οικολογικό άγχος: η αγωνία για τον πλανήτη

    Σολασταλγία και οικολογικό άγχος: η αγωνία για τον πλανήτη

    Σοφία Ανδρεοπούλου, MSc

    Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος

    www.sophiaandreopoulou.gr

    Βάζω στοίχημα ότι όταν διαβάσατε τον τίτλο αυτό σκεφθήκατε πως έχει γίνει κάποιο τυπογραφικό λάθος. Πράγματι, η λέξη «σολασταλγία» ακούγεται πολύ ξένη αν και έχει ελληνική κατάληξη. Ως όρος έχει μπει πολύ πρόσφατα στη ζωή μας, αν και ο φιλόσοφος Glen Albrecth τον επινόησε πριν από αρκετά χρόνια το 2003. Η σολασταλγία είναι ένας νεολογισμός που σχηματίζεται από τη λατινική λέξη solacium που σημαίνει παρηγοριά, ανακούφιση και την ελληνική λέξη άλγος. Η σολασταλγία είναι μια μορφή συναισθηματικής ή υπαρξιακής δυσφορίας που προκαλείται από κάποια σημαντική αλλαγή στο περιβάλλον.

                Σολασταλγία είναι αυτό που νιώθουμε όταν βλέπουμε καμένη γη, σπίτια κατεστραμμένα από έναν τυφώνα, δέντρα πεσμένα στο έδαφος. Σολασταλγία είναι   η νοσταλγία για τη γη, ο πόνος γι’ αυτό που υπήρξε και κατοικήθηκε και τώρα έχει λαβωθεί ή έχει εκλείψει. Η σολασταλγία συνδέεται με θλίψη, πόνο, θυμό, ανασφάλεια, αγωνία για αυτό που ενδέχεται να συμβεί μελλοντικά. Θυμίζει έτσι την κατάθλιψη και όπως αυτή, πολλές φορές προκαλεί έντονα σωματικά συμπτώματα όπως ναυτία, πονοκέφαλο ή ταχυκαρδία.

                Πράγματι, πολλοί άνθρωποι βιώνουν μια μορφή θλίψης μετά από μεγάλες φυσικές καταστροφές, ακόμα κι αν δεν έχουν καθόλου επηρεάσει τους ίδιους. Θυμάμαι, για παράδειγμα, ότι μετά την καταστροφή στο Μάτι το 2018, πολλοί θεραπευόμενοί μου μιλούσαν για μήνες για αυτό με τέτοιο τρόπο σαν να βίωναν ένα πένθος παρότι δεν είχαν οι ίδιοι άμεση εμπλοκή με την τραγωδία. Παρόμοια θλίψη  βιώνουν πολλοί Έλληνες μετά από όλες τις μεγάλες φωτιές που αποτελούν πλέον πάγια κατάσταση κάθε καλοκαίρι. Οι φωτιές το καλοκαίρι, οι πλημμύρες τον χειμώνα, και οι σεισμοί όλο τον χρόνο ασφαλώς προξενούν θλίψη στους περισσότερους Έλληνες – κι έτσι θα μπορούσαμε να πούμε ότι μεγάλο μέρος του πληθυσμού ενδέχεται να βιώνει ενίοτε κάτι σαν σολασταλγία.

                Παράλληλα με την θλίψη, ωστόσο, πολλοί άνθρωποι βιώνουν και μια αγωνία. για το μέλλον του πλανήτη, αγωνία για το δικό τους μέλλον σε έναν πλανήτη που αλλάζει. Η αγωνία αυτή έχει πάλι όρο: έχει βαπτιστεί οικολογικό άγχος.

    Οικολογικό άγχος (eco anxiety) είναι η έμμεση ψυχολογική επίπτωση της κλιματικής αλλαγής. Στην αρθρογραφία χρησιμοποιούνται επίσης οι όροι οικο-άγχος, περιβαλλοντικό άγχος, αλλά και οικολογικός θυμός και οικολογική θλίψη. Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ψυχολογική Εταιρεία (ΑΡΑ) οικολογικό άγχος είναι ο χρόνιος φόβος της περιβαλλοντικής καταστροφής, το άγχος που προκαλείται από την κατάσταση του περιβάλλοντος και τις απειλές που δημιουργεί η κλιματική κρίση και οι συνεπακόλουθες αλλαγές. Η υπαρξιακή αγωνία που συνδέεται με μια αίσθηση κινδύνου και επικείμενης καταστροφής, καθώς και με την αίσθηση ότι είμαστε ανήμποροι μπροστά σε αυτό που εκτυλίσσεται γύρω μας.

                Βέβαια, μέχρι ένα σημείο το οικολογικό άγχος είναι χρήσιμο γιατί μας θυμίζει ότι πρέπει να κάνουμε επιλογές που θα προστατεύουν αντί να βλάπτουν το περιβάλλον. Οι «αρνητές», τα άτομα που αρνούνται να παραδεχτούν ότι υπάρχει πρόβλημα και ότι πρέπει να πάρουμε τα μέτρα μας ως ανθρωπότητα απλώς εθελοτυφλούν και έτσι δεν βοηθούν στη διαχείριση της κατάστασης. Από την άλλη μεριά, οι «υπερβολικοί», αυτοί που όλο κινδυνολογούν και βλέπουν παντού την καταστροφή επίσης δεν βοηθούν γιατί προκαλούν πολύ έντονη συναισθηματική φόρτιση που οδηγεί σε ακραίες αντιδράσεις.

    Αυτό που χρειαζόμαστε όλοι σήμερα είναι μια ορθολογική, νηφάλια, ρεαλιστική στάση. Ούτε να αρνούμαστε την πραγματικότητα, ούτε να υπερβάλλουμε ως προς την ερμηνεία της πραγματικότητας και τις προβλέψεις για το μέλλον. Αλλά να αναγνωρίσουμε το πρόβλημα και να πάρουμε τα μέτρα που μπορούμε να πάρουμε (ως πολίτες και ως πολιτικοί) για να βελτιώσουμε την κατάσταση.

     

    Σε αυτό το πλαίσιο, βοηθητικά θα ήταν τα παρακάτω:

    • Αναγνώριση της κατάστασης με ψυχραιμία: να αποδεχτούμε ψύχραιμα την αλήθεια και να εστιάσουμε σε αυτό που μπορούμε να κάνουμε.
    • Έμφαση στην αντοχή του πλανήτη: να θυμόμαστε ότι ανέκαθεν συνέβαιναν κάποια ακραία φυσικά φαινόμενα και κάποιες αλλαγές στο οικοσύστημα αλλά παρόλα αυτά ο πλανήτης επιβίωσε. Παρότι πράγματι τώρα ο άνθρωπος έχει κάνει κάποια λάθη που δημιουργούν ζητήματα στο περιβάλλον, παρόλα αυτά προφανώς ο πλανήτης δεν θα καταρρεύσει.
    • Αποφυγή παραπληροφόρησης ή υπερπληροφόρησης: Δεν βοηθάμε ούτε το περιβάλλον ούτε τους πληγέντες με το να διαβάζουμε και να μιλάμε διαρκώς για κάθε καταστροφή και κάθε τραγωδία. Πολύ περισσότερο θα βοηθήσουμε τον εαυτό μας και τον πλανήτη αν κρατάμε τον χρόνο και τις δυνάμεις μας για θετική δράση.
    • Θετική δράση σε ατομικό/οικογενειακό επίπεδο: τι μπορούμε να κάνουμε με την οικογένειά μας ώστε να προστατεύσουμε το άμεσο περιβάλλον μας και να αποφύγουμε μια φυσική καταστροφή; Για παράδειγμα, τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να κινδυνεύουμε λιγότερο από μια πυρκαγιά ή από μια πλημμύρα; Και πώς θα αντιδράσουμε αν τελικά συμβεί κάποια καταστροφή; Αν, για παράδειγμα, ζούμε σε ένα μέρος όπου είναι πιθανό να πιάσει φωτιά, καλό είναι να φτιάξουμε ένα σχέδιο δράσης σε περίπτωση φωτιάς και να το συζητήσουμε με τους οικείους μας: αν κάποιος  αντιληφθεί κάτι τι θα κάνει, ποιόν θα ειδοποιήσει, τι θα πάρετε μαζί σας πριν φύγετε, πώς θα κλείσετε το σπίτι, πού θα πάτε, κλπ. Γενικά, τα σχέδια αποφυγής μιας δύσκολης κατάστασης ή διαχείρισής της αν συμβεί βοηθούν γιατί μας κάνουν να νιώθουμε πιο δυνατοί και ότι έχουμε τον έλεγχο, οπότε υποφέρουμε λιγότερο από άγχος.
    • Θετική δράση σε συλλογικό επίπεδο: Τι μπορούμε να κάνουμε σε συλλογικό επίπεδο για την προστασία του περιβάλλοντος και για τη βοήθεια σε ανθρώπους που έχουν πληγεί από μια φυσική καταστροφή; Η εθελοντική δουλειά σε μια περιβαλλοντική οργάνωση, για παράδειγμα, ή η προσφορά σε πληγέντες βοηθάει πολύ γιατί έτσι νιώθουμε πώς «κάτι κάνουμε» και αυτό μας βάζει πάλι σε θέση ελέγχου.

    Αντί να αναστενάζουμε λοιπόν και να σφίγγεται το στομάχι μας κάθε φορά που ακούμε μια είδηση σχετική με την κλιματική αλλαγή, καλύτερο θα ήταν να ανασκουμπωθούμε και να πιάσουμε δουλειά. Η ορθολογική δράση σε σχέση με το στενό αλλά και το ευρύτερο περιβάλλον μας θα μας κάνει να νιώσουμε πιο δυνατοί, θα μειώσει το άγχος μας και θα βοηθήσει πραγματικά τον πλανήτη.

  • Νέα σχολική χρονιά: Aς βοηθήσουμε τα παιδιά μας να προσαρμοστούν!

    Νέα σχολική χρονιά: Aς βοηθήσουμε τα παιδιά μας να προσαρμοστούν!

    Σοφία Ανδρεοπούλου
    Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος

     

    Η νέα σχολική χρονιά έχει ήδη αρχίσει και χωρίς αμφιβολία φέρνει μαζί της μπόλικα άγχη. Για όλους μας ο Σεπτέμβριος σηματοδοτεί μια νέα αρχή και απαιτεί μια δύσκολη προσαρμογή μετά τις διακοπές. Αλλά για τις οικογένειες που έχουν παιδιά, η αλλαγή αυτή είναι συχνά ακόμα πιο δύσκολη. Ειδικά μάλιστα όλες τις «πρώτες φορές»: την πρώτη φορά που το παιδί πηγαίνει παιδικό σταθμό ή προνήπιο, και κάθε φορά που αλλάζει εκπαιδευτική βαθμίδα, ειδικά μάλιστα στην πρώτη δημοτικού, στην πρώτη γυμνασίου, αλλά και όταν πια έχει τελειώσει το σχολείο και αρχίζει κάποιες σπουδές ή μια δουλειά.

    Όλες αυτές οι μεταβάσεις προξενούν πολλά άγχη τόσο στους γονείς όσο και στα παιδιά καθώς όλοι έχουν να αντιμετωπίσουν το «άγνωστο»: μια νέα πραγματικότητα με νέες απαιτήσεις και δυσκολίες. Παράλληλα, μια τέτοια μετάβαση απαιτεί να σχηματίσει το άτομο (γονιός και παιδί) μια νέα αντίληψη για τον εαυτό του. Το παιδί της πρώτης δημοτικού καλείται να νιώσει ότι δεν είναι πια το μικρούλη προστατευμένο παιδάκι του νηπιαγωγείο και ότι πλέον πρέπει να βλέπει τον εαυτό του ως ένα μεγαλύτερο παιδί,με υποχρεώσεις και δυσκολίες που πρέπει να διαχειριστεί μόνο του. Ο/η έφηβος της πρώτης γυμνασίου καλείται να δει τον εαυτό του ως έφηβο, με περισσότερες υποχρεώσεις αλλά και περισσότερες ελευθερίες. Ο νέος ή η νέα των 18 χρονών καλούνται να δουν πλέον τον εαυτό τους ως ενήλικο, που μπορεί να πατήσει στα πόδια του και να διαχειριστεί όλη την πολυπλοκότητα της ζωής.

    Την ίδια στιγμή, και οι γονείς καλούνται να δουν διαφορετικά τόσο το παιδί τους (που μεγαλώνει και αλλάζει) όσο και τον εαυτό τους και ταυτόχρονα να λειτουργήσουν διαφορετικά ως γονείς. Κάθε μια από τις μεταβάσεις αυτές, απαιτούν από τους γονείς να αναγνωρίσουν ότι το παιδί τους περνάει σε ένα άλλο στάδιο της ζωής του και χρειάζεται διαφορετική αντιμετώπιση. Αλλιώς θα πρέπει να φερθεί ο γονιός σε ένα παιδί 6 χρονών, και πολύ διαφορετικά σε έναν έφηβο 12 χρονών ή σε έναν νέο ενήλικο 18 χρονών.

    Και αυτό ακριβώς είναι το μεγάλο πρόβλημα: οι περισσότεροι γονείς αργούν πολύ να το συνειδητοποιήσουν αυτό. Τους παίρνει πολύ καιρό να αποδεχτούν ότι το παιδάκι τους,έγινε παιδί μετά έφηβος, μετά ενήλικος – και έτσι φέρονται για πολύ καιρό (ή μόνιμα) λάθος, φέρονται όπως είχαν συνηθίσει να φέρονται τα προηγούμενα χρόνια. Και όταν οι γονείς φέρονται λάθος, κρατάνε πίσω και μπλοκάρουν το παιδί τους συχνά με ολέθρια αποτελέσματα.

    Είναι λοιπόν σπουδαίο για εμάς τους γονείς, αν θέλουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αναπτυχθούν σωστά, να προσαρμοζόμαστε εγκαίρως και να βοηθάμε το παιδί μας να προσαρμόζεται στις μεταβάσεις αυτές. Τι μπορούμε να κάνουμε;

    ✤ Να διαχειριζόμαστε μέσα μας (χωρίς να τα πετάμε πάνω στα παιδιά μας) τα όποια αρνητικά ή δύσκολα συναισθήματα μπορεί να έχουμε σε σχέση με το γεγονός ότι το παιδί μας μεγαλώνει και περνάει σε άλλο στάδιο της ζωής του. Είναι πολύ φυσικό να νιώθουμε έτσι, αλλά αυτό δεν είναι ένα βάρος που πρέπει να σηκώσει το παιδί μας. Είναι κάτι που μπορούμε να μοιραστούμε με φίλους, τον/την σύντροφό μας, τον/την θεραπευτή/τρια μας – αλλά οφείλουμε να αποδεχτούμε ότι το παιδί μας περνάει σε άλλη φάση της ζωής του και να το τακτοποιήσουμε κάπως μέσα μας. Το παιδί μας μεγαλώνει και όσο κι αν μας λείπει το μικρότερο παιδάκι μας, είναι πολύ ωραίο ότι προχωρεί και θα ήταν πολύ βοηθητικό να καμαρώνουμε γι’ αυτό.
    ✤ Να αναγνωρίζουμε εγκαίρως ότι πλησιάζει μια μετάβαση σε άλλο στάδιο του παιδιού μας, και να προετοιμαζόμαστε για την μετάβαση αυτή τόσο πρακτικά όσο και συναισθηματικά. Για παράδειγμα, να έχουμε σκεφτεί από πριν πώς θα φτιάξουμε το πρόγραμμα μας για να μπορούμε να είμαστε με το παιδί κάποιο απόγευμα στο δημοτικό, ή πού θα βρούμε λεφτά για ιδιαίτερα στο γυμνάσιο, ή πώς θα γεμίσουμε τον άδειο χρόνο μας όταν τελειώσει το σχολείο.
    ✤ Να προετοιμάζουμε το παιδί μας για την μετάβαση αυτή, εξηγώντας από λίγο νωρίτερα πώς θα είναι τα πράγματα και ότι θα είμαστε κοντά του για να το στηρίξουμε και θα τα καταφέρει. Να εξηγούμε στο παιδί τι θα αντιμετωπίσει στη συνέχεια και πώς θα προχωρήσει – αλλά πάντα με θετικό τρόπο.
    ✤ Να στηρίζουμε το παιδί μας να διαχειριστεί τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει με ψυχραιμία και θετική στάση. Αυτό σημαίνει πως το παιδί μας (σε όποια ηλικία κι αν είναι) πρέπει να ξέρει ότι μπορεί να μας μιλήσει για μια δυσκολία του ή ένα δυσάρεστο συναίσθημα του και δεν θα καταρρεύσουμε, δεν θα το κατηγορήσουμε, δεν θα το καπελώσουμε. Αντ’ αυτών, θα το ακούσουμε με προσοχή, θα προσπαθήσουμε να το καταλάβουμε, και θα προσπαθήσουμε να βρούμε λύση μαζί του.
    ✤ Να θυμίζουμε στον εαυτό μας και στο παιδί μας ότι η δύσκολη αυτή φάση της μετάβασης και της προσαρμογής θα περάσει – και αν τη διαχειριστούμε λειτουργικά, τότε το μέλλον θα είναι πολύ καλύτερο για όλους μας!

  • Κρίσεις Πανικού: Αίτια και τρόποι αντιμετώπισης

    Κρίσεις Πανικού: Αίτια και τρόποι αντιμετώπισης

    -Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας 2023: «Η ψυχική υγεία είναι ανθρώπινο δικαίωμα»

    Σε παγκόσμιο επίπεδο τα άτομα που πάσχουν από ψυχικές, νευρολογικές και συμπεριφορικές διαταραχές ανέρχονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια, ενώ ένας στους τέσσερις ευρωπαίους πολίτες θα βιώσει κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας στη διάρκεια της ζωής του. «Η ψυχική υγεία είναι ανθρώπινο δικαίωμα» είναι το φετινό θέμα της σημερινής Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας όπως έχει οριστεί η 10η Οκτωβρίου.

    Οι αγχώδεις διαταραχές που συνδέονται με τις κρίσεις πανικού αποτελούν σήμερα το πιο συχνό πρόβλημα ψυχικής υγείας στην Ευρώπη, καθώς υπολογίζεται ότι επηρεάζουν 25 εκατομμύρια κατοίκους των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και 301 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Οι κρίσεις πανικού είναι πιο συχνές στις γυναίκες (5,6%) σε σχέση με τους άντρες (2,2%).

    Η κρίση πανικού, ένα κοινό σύμπτωμα του άγχους, παρουσιάζεται ξαφνικά και εκδηλώνεται με επεισόδια έντονου φόβου, ενώ προσωπικές μαρτυρίες το παρομοιάζουν με «ηφαίστειο που ξερνάει και τη λάβα του και ξεχύνεται σε όλο το σώμα κάνοντάς το να τρέμει». Εκτιμάται ότι το 80% του πληθυσμού έχει πάθει έστω για μια φορά στην ζωή του κάποια κρίση πανικού και είναι πιθανό να μην επαναλήφθηκε ξανά.

    Τι είναι όμως η Κρίση Πανικού; «Ο κάθε άνθρωπος βιώνει άγχος σε κάποια φάση της ζωής του ή και συχνά μέσα στη μέρα του με όσα έχει ν’ αντιμετωπίσει. Οι σωματικές αλλαγές που νιώθουμε από το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού όταν βρίσκεται σε κίνδυνο ή αγχώδη κατάσταση για να μας βάλει σε κατάσταση δράσης και ν’ αντιδράσουμε στο επικείμενο πρόβλημα γρήγορα και αποτελεσματικά» επισημαίνει η κ. Άννα Χατζηδημητρίου, ΒΑ, MSc Ψυχολόγος Υγείας, Ειδικευμένη στην Ψυχο-ογκολογία και στον Χρόνιο Πόνο, St Thomas & Guy’s Hospital, UK, Διευθύντρια Τμήματος Ψυχολογίας Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Ιδρύτρια Κέντρου Ψυχολογίας και Προαγωγής της Υγείας «Live Well – Be Well» και προσθέτει:

    «Η Κρίση Πανικού διαφέρει από το έντονο άγχος που μπορεί να μας καταβάλλει, και δεν είναι απαραίτητο ότι το συχνό και καθημερινό άγχος εξελίσσεται σε κρίσεις

    πανικού. Το άτομο που παθαίνει κρίση πανικού αισθάνεται ανήμπορο διότι η κρίση έρχεται ξαφνικά σε κάποια στιγμή της μέρας, σε οποιοδήποτε μέρος χωρίς προειδοποίηση και χωρίς φαινομενικά κάποιο λόγο.

    Τη στιγμή πριν την κρίση μπορεί το άτομο να νιώθει ότι όλα ήταν επιφανειακά ήρεμα και το αίσθημα του φόβου με τα έντονα σωματικά συμπτώματα να μπήκαν αιφνίδια σαν διαρρήκτες στο σώμα του χωρίς να προλάβει να τ’ αντιληφθεί.

    Έντονη ταχυπαλμία σαν να νιώθει ότι από στιγμή σε στιγμή θα πάθει καρδιακή προσβολή, αίσθηση πνιγμού ότι δεν φτάνει ο αέρας να πάρεις μια ανάσα, εφίδρωση, ζάλη σαν όλα να γυρίζουν και τρέμουλο στα πόδια σαν να νιώθει πως χάνει τις αισθήσεις του για μερικά λεπτά.

    Οι σκέψεις καλπάζουν ασταμάτητα, νιώθει ότι δεν μπορεί να τις ελέγχει, νιώθει ότι τα χάνει ότι δεν σκέφτεται λογικά, ότι θα τρελαθεί. Μέσα σ’ αυτό το στρόβιλο συναισθημάτων αναδύεται μια επίμονη σκέψη που κάνει το άτομο να νιώθει με σιγουριά ότι θα πάθει κάτι η υγεία του εκείνη την στιγμή, ότι το σώμα δεν θ’ αντέξει την πίεση, και ότι θα πάθε καρδιακή προσβολή, ή λιποθυμία, ή ασφυξία με πιθανότητα να απειλήσει τη ζωή του.

    Κατά τις κρίσεις πανικού, τα σωματικά συμπτώματα που περιεγράφηκαν παράγουν ψυχικά συμπτώματα όπως έντονο φόβο, άγχος, πανικό, αίσθημα απώλειας ελέγχου και επερχόμενου θανάτου».

    Το γνωσιακό Μοντέλο που εξηγεί τη Διαταραχή Πανικού

    «Αυτή η εμπειρία που βιώνει το άτομο είναι τόσο τρομακτική που μπαίνει σε μια διαδικασία που μοιάζει με γρανάζια μηχανής που τραβούν μέσα τον άνθρωπο και τον κατακερματίζουν, στην εμπειρία του πανικού, νιώθει κανείς σαν φυλακισμένος που δεν μπορεί ν’ αποδράσει» τονίζει η κ. Χατζηδημητρίου και συνεχίζει:

    «Το αίσθημα του επερχόμενου άγχους, ο φόβος να μην ξανάρθει ο πανικός, γεννά φόβο, παγιδεύεται σ ένα φαύλο κύκλο της σκέψης του και των συναισθημάτων που έχει για τα σωματικά συμπτώματα. Αυτό λειτουργεί ως «γρανάζι» που μεταφέρει το φόβο στη συμπεριφορά του μ’ αποτέλεσμα να αρχίσει να εξαπλώνεται στις καθημερινές του συνήθειες.

    Μεταξύ άλλων οδηγεί στο να συνδυάζει τα συμπτώματα από τις κρίσεις με όλο και περισσότερα μέρη, πράγματα που έκανε, αγαπημένες του συνήθειες, μ’ ανθρώπους που ίσως τον φορτίζουν, διάφορες κοινωνικές επαφές ή υποχρεώσεις και φτάνει στο σημείο ν’ αρχίζει να τα αποφεύγει συστηματικά.

    Στην καλύτερη περίπτωση αν δεν τ’ αποφεύγει, αρχίζει και αναπτύσσει συμπεριφορές προσκόλλησης, δηλαδή κάνει τις συνήθειες του μ’ άλλους τρόπους (π.χ. έχει πάντα νερό μαζί του, φάρμακα στην τσάντα του, κάποιον για συνοδεία σε ό,τι κάνει) για να νιώθει ένα ουτοπικό αίσθημα ασφαλείας που τον βοηθάει να ανταπεξέλθει στα πράγματα που έχει να κάνει μέσα στην μέρα του.

    Πράγματα απλά, που όμως ο φόβος τα κάνει να φαίνονται Γολγοθάς για να τα φέρει εις πέρας.

    Και όπως έτσι ξαφνικά ήρθε η πρώτη κρίση πανικού, έτσι ξαφνικά κάποια στιγμή χωρίς ο ίδιος να το έχει αντιληφθεί ανακαλύπτει πως έχει εξαπλωθεί σταδιακά σε πολλά κομμάτια της ζωής του διαταράσσοντας την ποιότητά της και δημιουργώντας πολύ συχνά άλλα ψυχολογικά προβλήματα, όπως αγοραφοβία και κατάθλιψη που είναι τα πιο συνήθη».

    Ποια είναι τα συμπτώματα στη διαταραχή πανικού;

    Διακριτή περίοδος έντονου φόβου ή δυσφορίας, κατά την οποία εμφανίσθηκαν αιφνίδια και κορυφώθηκαν μέσα σε 10 λεπτά της ώρας τέσσερα (ή περισσότερα) από τα ακόλουθα συμπτώματα:

    · αίσθημα παλμών, καρδιά που «σφυροκοπά», ή επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού

    · εφίδρωση

    · τρεμούλα ή έντονος τρόμος

    · αίσθημα λαχανιάσματος ή ασφυξίας

    · αίσθημα πνιγμονής

    · πόνος ή δυσφορία στο θώρακα

    · ναυτία ή κοιλιακή ενόχληση

    · αίσθημα ζάλης, αστάθειας, ή τάση για λιποθυμία

    · αποπραγματοποίηση (αίσθημα μη πραγματικού) ή αποπροσωποποίηση ( ότι αποσπάται από τον ίδιο τον εαυτό του)

    · φόβος απώλειας του ελέγχου ή επερχόμενης τρέλας

    · φόβος θανάτου

    · παραισθησίες (μούδιασμα ή μυρμηγκιάσματα)

    · ρίγη ή αίσθημα ζέστης

     

    Ποιους αφορά η Διαταραχή Πανικού;

    «Υπολογίζεται ότι μέχρι 4% του πληθυσμού υποφέρει από σοβαρές και συχνές κρίσεις πανικού. Σ’ αυτήν την περίπτωση η κρίση πανικού αποκτά ψυχοπαθολογικό χαρακτήρα και ονομάζεται διαταραχή πανικού. Οι κρίσεις πανικού σ’ αυτήν την κατάσταση μπορεί να εμφανίζονται σπανιότερα ή να επαναλαμβάνονται συχνά.

    Οι κρίσεις πανικού μπορούν να εκδηλώνονται σε όλες τις ηλικίες και είναι μια διαταραχή που αφορά άνδρες και γυναίκες. Η συχνότητα εκδήλωσης της πρώτης κρίσης πανικού είναι μεγαλύτερη μεταξύ 20 και 40 ετών και είναι πιο συχνή στις γυναίκες από ότι στους άνδρες» σημειώνει η κ. Χατζηδημητρίου.

    Πώς θα καταλάβω ότι έχω διαταραχή πανικού;

    Τα συνήθη συμπτώματα της κρίσης πανικού που μπορεί κάποιος ν’ αναγνωρίσει στον εαυτό του είναι:

    · Έντονος φόβος, άγχος, πανικός, αίσθημα απώλειας ελέγχου και επερχόμενου θανάτου.

    · Άγχος για απροσδόκητο, ξαφνικό γεγονός που μπορεί να του προκαλέσει πανικό.

    · Αποφυγή δραστηριοτήτων λόγω φόβου μην πάθει κρίση πανικού (σαν αποτέλεσμα έχει να αποφεύγει την καθημερινή ρουτίνα).

    · Απομονώνεται όλο και περισσότερο από φίλους λόγω του φόβου ή ένα ασφαλές περιβάλλον όπως είναι το σπίτι του.

    · Αποφεύγει δημόσιους χώρους και πολλά άτομα συγκεντρωμένα στον ίδιο χώρο

    Πώς αντιμετωπίζεται θεραπευτικά η Διαταραχή Πανικού;

    Σκοπός της θεραπευτικής αντιμετώπισης είναι να μειωθούν σταδιακά τα συμπτώματα της διαταραχής πανικού. Ειδικότερα, με την γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία ο ασθενής θα ανακαλύψει πως ο πανικός δεν έρχεται ξαφνικά αλλά τον προκαλούν συγκεκριμένες σκέψεις του ή συναισθήματα και η συμπεριφορά του συνδέεται με γεγονότα» εξηγεί η κ. Χατζηδημητρίου και καταλήγει: «Μέσω της ψυχοθεραπείας θα μάθει πώς μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτεται και νιώθει, ώστε να αλλάξει την ερμηνεία που δίνει στον εαυτό του για τις κρίσεις πανικού. Θα βοηθηθεί να καταλάβει ότι:

    · Η συχνότητα, η ένταση και η διάρκεια των κρίσεων πανικού θα μειωθούν

    · Θα μειωθεί ο φόβος, και ότι το επεισόδιο του πανικού αν επαναληφθεί θα έχει τη δυνατότητα να τον διαχειριστεί

    · Ο πάσχων θα αποβάλει τη σκέψη που του προκαλεί πανικό και θα μπορεί να διαχειριστεί μια επερχόμενη κατάσταση

    · Θα καταφέρει να βγει από το σπίτι και να πάει σε ένα δημόσιο χώρο με κόσμο, να κάνει μόνος του τις δουλειές του, ν’ απομακρυνθεί από τα σημεία ασφαλείας του

    · Να επιστρέψει κανονικά στην καθημερινότητα του».

  • Βουτιά στα βαθιά: η ψυχική υγεία των εφήβων διεθνώς και στην Ελλάδα

    Βουτιά στα βαθιά: η ψυχική υγεία των εφήβων διεθνώς και στην Ελλάδα

    Ευρήματα διακρατικής σχολικής έρευνας δίνουν λεπτομερή εικόνα για την ψυχική υγεία των εφήβων στην χώρα μας και για το πώς αυτή συμβαδίζει ή διαφοροποιείται από εκείνη των εφήβων στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.

    Επιδείνωση στους δείκτες ψυχικής υγείας των εφήβων—κυρίως των κοριτσιών

    Όπως αναδεικνύεται στην Έκθεση του προγράμματος HBSC, δείκτες όπως το αντιληπτό επίπεδο (σωματικής) υγείας και το αίσθημα ικανοποίησης από τη ζωή παρουσιάζουν επιδείνωση τα τελευταία χρόνια, ενώ επιπλέον δείκτες όπως τα εμμένοντα ψυχολογικά και σωματικά συμπτώματα έχουν αυξηθεί κατά τη διάρκεια της τελευταίας 10ετίας—ιδιαίτερα (σε πολλές χώρες) στο πρόσφατο διάστημα. Σε όλες τις περιπτώσεις, η επιδείνωση των δεικτών ψυχικής υγείας παρουσιάζεται εντονότερη στα κορίτσια, απ’ ό,τι στα αγόρια.

    Η χώρα μας δεν αποτελεί εξαίρεση στις παραπάνω τάσεις. Ειδικότερα, το 2022 (έτος συλλογής των πιο πρόσφατων δεδομένων) «πολύ καλή» υγεία ανέφεραν ότι έχουν μόνο δύο στους/στις 5 εφήβους (42%) στην Ελλαδα, με το ποσοστό του δείκτη αυτού να είναι σταθερά μειούμενο κατά τη διάρκεια της τελευταίας 15ετίας—ιδιαίτερα στο τελευταίο της μέρος. Παρόμοια, μόλις ένας/μία στους/στις 3 εφήβους (32%) στη χώρα μας ανέφερε «υψηλά» επιπέδα ικανοποίησης από τη ζωή το 2022, με το ποσοστό αυτό να είναι επίσης σταθερά σε πτώση σε όλη τη διάρκεια της τελευταίας 20ετίας. Τέλος, το 60% των εφήβων ανέφεραν εμμένουσες ψυχολογικές ή/και σωματικές ενοχλήσεις το 2022. Και, παρόλο που η τάση στο ποσοστό αυτό ήταν πτωτική μέχρι το 2014, την τελευταία 10ετία υπήρξε ανακοπή και αύξηση, η οποία επίσης εμφανίζεται ιδιαίτερα έντονη τα τελευταία χρόνια. Αναφορικά με τα παραπάνω ευρήματα, η Άννα Κοκκέβη, Ομοτ. Καθηγήτρια Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ και επιστημονικά υπεύθυνη της έρευνας στην Ελλάδα, σχολιάζει: «Τα στοιχεία αυτά δεν είναι απλώς αριθμοί. Απηχούν, ασφαλώς, μεταβολές στα βιώματα και τον ψυχισμό των εφήβων, αλλά δείχνουν και τον κρίσιμο ρόλο που η οικογένεια, το σχολείο και γενικότερα η κοινωνία μας παίζει στην εμφάνιση και την επικράτησή τους. Η επιδείνωση των δεικτών πρέπει να μας κινητοποιήσει προς το να κατανοήσουμε βαθύτερα την ψυχική υγεία των εφήβων -ιδιαίτερα των κοριτσιών- και τους παράγοντες που την επηρεάζουν, και να δράσουμε ταχύτερα προκειμένου να τους/τις υποστηρίξουμε αποτελεσματικότερα».

    Υψηλότερα επίπεδα αντιληπτής (σωματικής) υγείας και αυτεπάρκειας στους/στις εφήβους στην Ελλάδα

    Η Έκθεση της διακρατικής έρευνας HBSC για το 2021/22 (συμμετείχαν σε αυτήν περίπου 280.000 έφηβοι ηλικίας 11, 13 και 15 ετών από 44 χώρες, περίπου 6.500 εξ αυτών στην Ελλάδα), αναδεικνύει και την ιδιαιτερότητα του εφηβικού πληθυσμού της χώρας μας έναντι των άλλων χωρών. Για παράδειγμα, το αντιληπτό επίπεδο (σωματικής) υγείας στους/στις εφήβους -αν και όχι σε επιθυμητά επίπεδα- είναι στη χώρα μας σημαντικά υψηλότερο (42%) του διακρατικού μέσου όρου (36%). Στην Ελλάδα παρατηρούνται επιπλέον υψηλότερα ποσοστά εφήβων με αυτεπάρκεια—με ευχέρεια, δηλαδή, στο να βρίσκουν λύσεις σε μικρές ή μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν (69%, και 61%, αντίστοιχα) και να φέρνουν σε πέρας το έργο και τα καθήκοντα που έχουν αναλάβει (60% και 57%, αντίστοιχα). Τέλος, και δείκτες όπως το αίσθημα ικανοποίησης από τη ζωή και το αντιληπτό επίπεδο ψυχικής ευεξίας (mental well-being) βρίσκονται πολύ κοντά στο μέσον όρο του προγράμματος συνολικά.

    Υψηλότερα επίπεδα εκδήλωσης ενοχλήσεων ψυχολογικής και σωματικής φύσης

    Από την άλλη, σημαντικά υψηλότερο ποσοστό έφηβων αγοριών και κοριτσιών στην Έλλάδα (60%, έναντι 44% του διακρατικού μέσου όρου) αναφέρουν εμμένουσες ψυχολογικές και σωματικές ενοχλήσεις. Ειδικότερα, περισσότεροι από τους μισούς αισθάνονται συχνά νευρικότητα (53%) και ευερεσθητότητα (51%), ένας/μία στους/στις 3 (35%) είναι συχνά «στα κάτω τους» (ενδεικτικό θλίψης) και σε παρόμοια περίπου

    αναλογία (30%) έχουν δυσκολίες ύπνου. Τέλος, ένας/μία στους/στις 4 (25%) έχει συχνά πονοκέφαλους και σε ίδια αναλογία (24%) έχει πόνους στη μέση (ενδεικτικό απουσίας άσκησης και αδράνειας).

    Έμφαση στην προαγωγή της υγείας και την ενίσχυση των δεξιοτήτων ζωής στους μαθητές

    Όπως και διεθνώς, έτσι και στην Ελλάδα, οι δείκτες ψυχικής υγείας και ευεξίας επιδεινώνονται με την ηλικία—το πέρασμα δηλαδή από τα 11 στα 13 και ακολούθως στα 15 έτη. Ωστόσο, αυτό που αποτελεί ιδιαιτερότητα για την Ελλάδα είναι ότι η επιδείνωση αυτή φαίνεται να είναι σχεδόν παντού εντονότερη κυρίως κατά τη μετάβαση από το δημοτικό (ηλικία των 11) στο Γυμνάσιο (ηλικία των 13), παρά κατά τη μετάβαση από το Γυμνάσιο στο Λύκειο (ηλικία των 15). Στη βάση των παραπάνω, η έμφαση στην Ελλάδα πρέπει να δοθεί σε παρεμβάσεις προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας, ιδιαίτερα στο σχολικό πλαίσιο. Ο Τάσος Φωτίου, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας της έρευνας HBSC στο Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακριβείας ‘ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΕΦΑΝΗΣ’, που υλοποιεί την έρευνα HBSC στην Ελλάδα από το 1998, επισημαίνει «Τα ευρήματα της έρευνας, δεν μας δίνουν μόνο τη δυνατότητα να διαπιστώσουμε την κατάσταση στη χώρα μας και να τη συγκρίνουμε με εκείνην των άλλων χωρών. Μας δίνουν επιπλέον την αφορμή να δουλέψουμε μαζί με τους/τις ειδικούς στο χώρο της πρόληψης και της προαγωγής της εφηβικής υγείας για το σχεδιασμό παρεμβάσεων για το σχολείο, την οικογένεια και την κοινότητα (ψηφιακή και μη) που τεκμηριωμένα μπορούν να ανατρέψουν την διαφαινόμενη τάση επιδείνωσης και να ενισχύσουν την ευεξία τού -από κάθε άποψη- πολύ σημαντικού αυτού πληθυσμού».

    Βρείτε στους ακόλουθους συνδέσμους: · Ερευνητική αναφορά του διακρατικού προγράμματος HBSC https://iris.who.int/handle/10665/373201.

    · Ερευνητική αναφορά του ΕΠΙΨΥ με τα ευρήματα από το ελληνικό σκέλος του διακρατικού ερευνητικού προγράμματος HBSC https://www.epipsi.gr/index.php/research/97-ereuna-hbsc-who , κάτω από τον τίτλο 2022

    Επικοινωνία: Τάσος Φωτίου, ΕΠΙΨΥ, 2106170014 | erevna.HBSC@epipsi.gr | www.epipsi.gr

    Χώρες που συμμετέχουν στην έρευνα HBSC

    Αλβανία, Αρμενία, Αυστρία, Βέλγιο, Βόρεια Μακεδονία, Γαλλία, Γερμανία, Γροιλανδία, Δανία, Δημοκρατία της Μολδαβίας, Ελβετία, Ελλάδα, Εσθονία, Ηνωμένο Βασίλειο (Αγγλία, Σκωτία και Ουαλία), Ιρλανδία, Ισλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Καζακστάν, Κιργιστάν, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Νορβηγία, Ολλανδία, Ουγγαρία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σερβία, Σλοβακία, Σλοβενία, Σουηδία, Τατζικιστάν, Τσεχία, Φινλανδία.

  • Παιδί & Διαζύγιο Διακοπές με τη Μαμά ή τον Μπαμπά;

    Παιδί & Διαζύγιο Διακοπές με τη Μαμά ή τον Μπαμπά;

    Tο μικρό παιδί μερικές φορές δυσκολεύεται να πάει διακοπές με τον γονιό που δεν έχει καθημερινή επαφή, περνώντας δεκαπέντε ημέρες ή και έναν μήνα μαζί του, ενώ ταυτόχρονα θα είναι μακριά από τον άλλο γονιό.

    Στις περιπτώσεις που υπάρχουν έντονες διαμάχες μεταξύ των δύο γονιών και το παιδί γίνεται μάρτυρας αυτών, ίσως πιέζεται ν’ αποχωριστεί τον γονιό με τον οποίο συγκατοικεί.

    Πώς να το χειριστείτε…

    Αν είστε ο γονιός που μένει με το παιδί θα πρέπει να το πείσετε ότι οι χωριστές διακοπές αποτελούν σπουδαία ευκαιρία να περάσει περισσότερο χρόνο με τον άλλο γονιό του – συνήθως τον πατέρα.

    Η στάση σας να δείχνει βεβαιότητα, δηλαδή ότι οι διακοπές με τον άλλο γονιό του είναι απαραίτητες και μη διαπραγματεύσιμες!

    Σε περίπτωση που το παιδί σάς πει «δεν θέλω να πάω», θα του εξηγήσετε ότι είναι δικαίωμα και υποχρέωση του μπαμπά να περάσει κάποιες ημέρες μαζί του, ώστε να μοιραστείτε ευχάριστες δραστηριότητες: Θα παίζετε, θα κάνετε περιπάτους κ.λπ.

    Είναι σημαντικό όταν το παιδί εκφράσει την επιθυμία να μιλήσει μ’ εσάς που δεν είστε μαζί του στις διακοπές να έχει τη δυνατότητα να το κάνει.

    Τα μικρά παιδιά συνήθως επιδιώκουν να επικοινωνούν με τον γονιό με τον οποίο μένουν μαζί μόνιμα.

    Αν, όμως, το παιδί αρνείται να σας μιλήσει, δεν σημαίνει ότι σας ξέχασε. Ακόμα κι αν κάποια φορά δεν θελήσουν να σας ακούσουν, είναι σημαντικό γι’ αυτά ότι τηλεφωνήσατε.

    Ανεξάρτητα από τα δικά σας προβλήματα, πρέπει να δίνεται η δυνατότητα στο παιδί να επικοινωνεί ανεμπόδιστα και με τους δύο γονείς του, ακόμα και στην περίπτωση που εσείς βρίσκεστε στη μέση δικαστικής διαμάχης.

    Αν έχω νέα σχέση, να πάρω μαζί τον/τη σύντροφό μου;

    Τα παιδιά χρειάζονται χρόνο για να συνειδητοποιήσουν το διαζύγιο των γονιών και το γεγονός ότι δεν θα είναι ποτέ ξανά η οικογένεια μαζί. Αυτή είναι μια μακρά διαδικασία και αρκετά πολύπλοκη, κατά την οποία το παιδί περνά από διάφορες φάσεις. Γι’ αυτό απαιτούνται προσεκτικοί χειρισμοί στην εμφάνιση νέων συντρόφων.

    Σε κάθε περίπτωση, το παιδί θέλει να περάσει χρόνο με τον γονιό του και όχι με τον/τη σύντροφο. Αν, παρ’ όλα αυτά, είναι μια σημαντική σχέση ή ετοιμάζονται να ξαναπαντρευτούν, και πάλι δεν θα πρέπει ο/η σύντροφος να περάσει όλες τις διακοπές μαζί με τον γονιό και το παιδί. Ακόμα κι αν είναι ο/η σύντροφος μαζί, θα πρέπει ο γονιός να ασχολείται κυρίως με το παιδί. Αυτό ισχύει και στις νέες οικογένειες, ο γονιός να περνάει χρόνο με το παιδί κάνοντας δραστηριότητες, ενώ ο/η νέος/α σύζυγος να κρατά διακριτικό ρόλο.

    Δεν συνιστώ να πάρει ο γονιός τον/τη σύντροφό του μαζί αν το παιδί προηγουμένως δεν έχει γνωριστεί με το συγκεκριμένο πρόσωπο και δεν έχει περάσει ικανό χρονικό διάστημα μετά τον χωρισμό.

    Θέλω να πάρω το μικρό παιδί μου για διακοπές

    Το παιδί προσχολικής ηλικίας δυσκολεύεται να απομακρυνθεί από τη μητέρα του, ιδίως αν δεν έχει τακτική επικοινωνία με τον πατέρα κι αν δεν έχει προηγηθεί μια φάση τουλάχιστον μερικών μηνών διανυκτέρευσης μαζί του, έστω κάθε δεύτερο Σαββατοκύριακο. Αυτές οι προϋποθέσεις αποτελούν ένδειξη ότι το παιδί μπορεί να περάσει κάποιες ημέρες με τον άλλο γονιό του. Παρ’ όλα αυτά, οι διακοπές θα πρέπει να είναι ολιγοήμερες, διότι, αν το παιδί είναι κάτω των πέντε ετών, προσκολλάται στον γονιό με τον οποίο διαμένει.

    Σε αντίθετη περίπτωση, ίσως εμφανίσει άγχος, ανησυχία, ανασφάλεια και να αρνείται να αποχωριστεί τον γονιό που έχει την επιμέλεια. Αν το παιδί είναι πολύ μικρό ή είναι η πρώτη φορά που θα απομακρυνθεί από τη μητέρα του, μια καλή λύση είναι ο άλλος γονιός να το ακολουθήσει εκεί όπου παραθερίζει. Θα έχει τη δυνατότητα να περνά αρκετές ώρες της ημέρας μόνος μαζί του, χωρίς να διαταραχθεί το πρόγραμμά του. Επίσης, θα μπορούσαν οι γονείς να συμφωνήσουν ώστε ο τόπος διακοπών να εξυπηρετεί και τους δύο.

    Μια καλή ιδέα είναι να υπάρχει στην παρέα οικογένεια με παιδιά, ώστε κι εκείνο να αισθάνεται πιο άνετα. Κυρίαρχο πρόσωπο πρέπει πάντα να είναι το παιδί και γι’ αυτό θα πρέπει να κάνετε σωστούς χειρισμούς.

    Τέλος, να έχετε υπόψη ότι το παιδί είναι απαραίτητο να κάνει διακοπές, έστω και χωριστά, και με τους δύο γονείς του.

    Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος, Συγγραφέας

  • Η ευεργετική επίδραση της καλοκαιρινής ξεκούρασης στην ψυχολογία

    Η ευεργετική επίδραση της καλοκαιρινής ξεκούρασης στην ψυχολογία

    Tο καλοκαίρι είναι εδώ και, παρά τις όποιες δυσκολίες, συζητάμε με φίλους και στην οικογένεια πού θα πάμε.  Στα γνωστά μέρη που έχουμε εξοχικό, κάπου που δεν έχουμε επισκεφτεί ή σε ένα μέρος που θα βρούμε  φίλους, σχέσεις και θα περάσουμε υπέροχα.

    Θα πάμε μόνοι ή θα προτιμήσουμε εκείνη ή την άλλη παρέα. Και για κάποιους, δυστυχώς, αυτό το καλοκαίρι θα είναι χωρίς διακοπές για πολλούς λόγους. Τι είναι εκείνο που μας ωθεί να φύγουμε, να  «δραπετεύσουμε» από τις συνήθειές μας; Είναι ο νέος αστικός τρόπος ζωής ή είναι κάτι περισσότερο ριζωμένο στη φύση μας.

    Είναι αλήθεια ότι οι διακοπές έτσι όπως τις εννοούμε σήμερα είναι δεμένες με τον νέο τρόπο ζωής. Είναι συνήθεια του αστικού τρόπου ζωής να ξεφεύγεις από την καθημερινότητα. Αυτός, όμως, ο τρόπος έχει διαπεράσει σε όλα τα στρώματα της κοινωνίας. Οσοι έχουν ρίζες σε χωριά ξανασμίγουν με την οικογένεια και τα νέα παιδιά μαθαίνουν και έρχονται σε επαφή με τον τόπο καταγωγής των γονιών τους.

    Αλλά και σε προγενέστερες εποχές υπήρχε η έννοια των καλοκαιρινών διακοπών. Οχι, βέβαια, κατ’ ανάγκη με την απομάκρυνση από τον τόπο διαμονής. Όμως το καλοκαίρι είναι η εποχή με τα περισσότερα πανηγύρια στα χωριά. Οι κάτοικοι μιας περιοχής μπορούν και συνευρίσκονται και  γιορτάζουν. Τα σόγια σμίγουν, συμφωνίες επισυνάπτονται και γάμοι τελούνται. Και όλα αυτά γιατί είναι καλοκαίρι. Μπορεί ο χρόνος να αλλάζει μέσα στον χειμώνα, αλλά ψυχολογικά για το νέο ξεκίνημα στη χρονιά ξεκινάμε το φθινόπωρο. Η σπορά ξεκινά το φθινόπωρο, τα σχολεία αρχίζουν την ίδια περίοδο, οι προετοιμασίες για το χειμώνα, τα νέα σχέδια για την εργασία και οι νέοι προσανατολισμοί. Ενδεχομένως και γιατί στις νότιες χώρες το καλοκαίρι προσφέρεται για ξεκούραση και είναι σχετικά απαγορευτική η εργασία στην ύπαιθρο.

    Μα χρειαζόμαστε διακοπές!  Όλο και περισσότερες εταιρείες, ιδιαίτερα αυτές που ζητούν από τους υπαλλήλους τους «δημιουργική σκέψη», τους προτρέπουν να παίρνουν λιγότερες ή περισσότερες ημέρες ή και ώρες «διακοπές» από την  εργασία και να επανέρχονται δημιουργικότεροι. Γνωστό είναι το μοντέλο της Google που επιτρέπει σε εργαζομένους της να ψυχαγωγηθούν ή και να κοιμηθούν αν το νιώθουν ανάγκη και να επανέλθουν στην εργασία τους.

    Έστω και λίγες ώρες μακριά από τα προβλήματα βοηθούν τον εγκέφαλο να αναδιοργανώσει τις σκέψεις του και να επανέλθει στα θέματα που τον απασχολούν με δημιουργικότερο τρόπο. Πολύ δε περισσότερο εάν πρόκειται για την αναδιοργάνωση των στόχων όλης της χρονιάς.

    Η συνεχής εργασία χωρίς διακοπές στην καθημερινή ρουτίνα και το χρόνιο στρες οδηγούν σε ευερεθιστότητα, καταθλιπτικά συμπτώματα, αυξανόμενη δυσκολία επίλυσης των προβλημάτων  χαμηλότερη παραγωγικότητα  και σε σχέσεις με μεγαλύτερη ένταση με τους δικούς μας. Και αναφέρουμε τα παραπάνω γι’ αυτούς που έχουν τους ενδοιασμούς τους, αν οι διακοπές είναι ανασταλτικός παράγοντας στην παραγωγικότητά τους.

    Οι διακοπές κι ιδιαίτερα οι καλοκαιρινές ενισχύουν τους δεσμούς στην οικογένεια. Οι γονείς μεταξύ τους και με τα παιδιά να συμβιώνουν σε ένα χαλαρό περιβάλλον επιτρέπει μεγαλύτερο «δέσιμο» μεταξύ  τους και πέρα από αυτό της καθημερινότητας του χειμώνα. Πόσοι από εμάς δεν θυμούνται με νοσταλγία κάποιες διακοπές με τους γονείς μας στα παιδικά μας χρόνια. Αλλά και γι’ αυτούς που δεν έχουν οικογένεια το καλοκαίρι είναι ευκαιρία για τη δημιουργία νέων σχέσεων και δεσμών.

    Ακόμα και ο προγραμματισμός των διακοπών αυξάνει τα επίπεδα ευχαρίστησης, όπως έχουν δείξει μελέτες. Όσο περισσότερο «περιπετειώδεις» και συναρπαστικές είναι οι διακοπές μας τόσο μεγαλύτερη είναι η ευχαρίστηση μετά το τέλος τους. Δυστυχώς, η ευχαρίστηση αυτή μπορεί να διαρκέσει έως 2 εβδομάδες, αλλά η καλή και χαλαρή λειτουργικότητά μας επεκτείνεται έως και 6 εβδομάδες μετά τις διακοπές.

    Εχει ενδιαφέρον η μελέτη που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα στις ΗΠΑ. Οι φοιτητές  χωρίσθηκαν τυχαία σε δύο ομάδες. Στην πρώτη ομάδα ζητήθηκε να βρουν τα περισσότερα μέσα συγκοινωνίας που πρότεινε μια άλλη ομάδα φοιτητών που έμεναν στην Ιντιάνα. Στη δεύτερη ομάδα ζητήθηκε να βρουν τα περισσότερα μέσα συγκοινωνίας που πρότεινε μια ομάδα φοιτητών της Ιντιάνα οι οποίοι είχαν επισκεφτεί την εξωτική γι’ αυτούς Ελλάδα.

    Η πρώτη ομάδα περιέγραψε αυτοκίνητα, τρένα, πλοία κι αεροπλάνα. Αντίθετα, η δεύτερη ομάδα πρόσθεσε ζώα, ποδήλατα μέχρι και διαστημόπλοια. Η σχετικά ουδέτερη αναφορά και μόνο ότι κάτι γινόταν μακριά από τα στενά πλαίσια της πραγματικότητας επέτρεψε στους φοιτητές να ξεδιπλώσουν τη φαντασία τους. 

    Ας ετοιμαστούμε για τις καλοκαιρινές διακοπές μας και να υποσχεθούμε ότι θα είναι συναρπαστικές. Αλλά και για όσους δεν τα καταφέρουν να φύγουν μακριά, έστω και μικρές εκδρομές μπορεί να δώσουν τη χαρά της απόδρασης.

    Γιάννης Παπατριανταφύλλου, Ψυχίατρος

  • Καλοκαιρινοί έρωτες: Η δόξα του εφήμερου

    Καλοκαιρινοί έρωτες: Η δόξα του εφήμερου

    Οι σχέσεις κάποτε τελειώνουν ή αλλάζουν μορφή, αυτό είναι μια πραγματικότητα. Πόσω μάλλον οι καλοκαιρινές συναντήσεις, ειδικά αν αντιμετωπίζουν την πιθανότητα να γίνουν σχέσεις εξ αποστάσεως εξαιτίας διαφορετικού τόπου κατοικίας των «εραστών».

    Με την επιστροφή στην πόλη και τα πολλά χιλιόμετρα ανάμεσα στις συνοικίες (ή τις διαφορετικές πόλεις), ο φλογερός έρωτας φυλλορροεί, παίρνει απόσταση το ένα μήνυμα από το άλλο και η χρονοκαθυστέρηση αυτή έρχεται μαζί με άτυχες δικαιολογίες. Αν και υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιες καλοκαιρινές γνωριμίες μπορεί να διαρκέσουν μια ζωή, οι περισσότερες δεν προλαβαίνουν καν να… σαραντίσουν.

    Η καλοκαιρινή αυτή «ατυχία» χτυπά συνήθως τις γυναίκες, καθώς ελπίζουν να συναντήσουν τον άνδρα των ονείρων τους στις μαγευτικές παραλίες των ελληνικών νησιών. Συχνά είναι ολοφάνερο, από την πρώτη στιγμή του φλερτ, ότι τίποτε δεν έχει μεγαλύτερο νόημα στη ζωή τους όσο μια γνωριμία που θα υπόσχεται έναν σταθερό και μόνιμο δεσμό. Ίσως αυτό να είναι και η βασική αιτία που τελικά αυτή η καλοκαιρινή συνάντηση φθείρεται σύντομα και οδηγείται στη λήξη της.

    Έντονο πάθος μικρής διάρκειας

    Η έλξη ενέχει στον πυρήνα της την έννοια της «κατάκτησης. Το πάθος, συχνός ισχυρισμός στους καλοκαιρινούς έρωτες, δύσκολα μπορεί να ξεχωρίσει από την κατακτητική και μόνο παρόρμηση, ειδικά για τους άνδρες, πολύ περισσότερο αν έχει βιωθεί με πάνω από… 10 ερωτικούς συντρόφους στη διάρκεια π.χ. ενός καλοκαιριού.

    Κατά κύριο λόγο στο ανδρικό φύλο επικρατεί η ραϊχικής κατεύθυνσης αντίληψη του Μαρκούζε, ότι σημασία δεν έχει το «αντικείμενο» του έρωτα, αλλά αυτή καθαυτή η θετική ενέργεια που φέρνει η σεξουαλικότητα και η οποία υπηρετεί τη ζωή. Αυτό όχι μόνο απενοχοποίησε την πολλαπλότητα και την πολυπλοκότητα στις ερωτικές σχέσεις, αλλά και τη χωρίς συναισθηματική οικειότητα πραγμάτωση της ερωτικής πράξης.

    Υπάρχη διάχυτη η αντίληψη ότι ο έρωτας είναι μια τόσο μεγάλη πηγή ενέργειας, μια περιπέτεια μεγάλης έντασης που μπορεί να τινάξει στον αέρα όλα τα βάσανα, μαζί με αυτά τα στερεότυπα και τους κοινωνικούς κανόνες.
    Η πραγματικότητα, αν την παρατηρήσουμε πιο προσεκτικά, δεν αποδεικνύει κάτι τέτοιο. Αντίθετα, περιπλέκει περισσότερο τις σχέσεις, καθώς συγκρούονται οι διαφορετικές προσδοκίες ανάμεσα σε έναν άνδρα και μια γυναίκα: αυτός θέλει να κατακτήσει και αυτή θέλει να συναντήσει τα συναισθήματα της αγάπης και της ασφάλειας.

    Διαδικτυακοί έρωτες με ημερομηνία λήξης

    Ισχύει άραγε ότι σήμερα όλο και μεγαλύτερα ποσοστά του νεαρού πληθυσμού και όχι μόνον δεν έχουν τη διάθεση αλλά και το χρόνο να ζήσουν τον μεγάλο έρωτα; Τα βέλη του φτερωτού θεού σήμερα έχουν μετατραπεί σε κέρσορα, σε ασύρματο ποντίκι ή σε… smartphone!
    Οι δεκάδες εφαρμογές διαδικτυακών γνωριμιών, αποτέλεσμα της ανάγκης για γρήγορη και εύκολη επικοινωνία, δεν απευθύνονται μόνο σε απελπισμένους που δεν κατάφεραν να συσχετισθούν στον πραγματικό κόσμο.

    Αντίθετα, ο πραγματικός κόσμος ολοένα υποχωρεί και στη θέση του ανθεί μια εικονική κοινωνία, μια κουλτούρα γεμάτη ακόλουθους, likes και emoticons.

    Ομως, οι γρήγορες γνωριμίες γρήγορα «καίγονται». Ίσως οι άνθρωποι σήμερα να είναι θυμωμένοι, ίσως να αισθάνονται ότι κι αυτοί ακόμη είναι αναλώσιμα αγαθά σε μια ανταγωνιστική κοινωνία που διαχωρίζει τους ανθρώπους σε άχρηστους και χρήσιμους. Ίσως αυτός ο θυμός να εμφανίζεται στην ευκολία του delete, της ματαιωμένης αλληλεπίδρασης, αλλά κυρίως στην ασυλία που το Διαδίκτυο προσφέρει.
    Στον εικονικό κόσμο του web δεν υπάρχουν γνωστοί, συγγενείς και φίλοι που να εγείρουν αξιώσεις ζητώντας εξηγήσεις για κακή συμπεριφορά ή αντιαισθητικές παρατηρήσεις. Η ανωνυμία προστατεύει όλα τα είδη, κυρίως αυτά που ζουν και τρέφονται από την «οικειότητα της αυθαιρεσίας τους», στέλνοντας χωρίς καμιά εξήγηση τον πρώην συνομιλητή της καρδιάς τους στο πυρ το εξώτερον. Μάλιστα, οι έμπειροι χρήστες των ιστοσελίδων για γνωριμίες είναι εξοικειωμένοι με το πώς να γοητεύσουν και πώς να απογοητεύσουν, πώς να παρουσιάσουν μια extra small προσωπικότητα σε… extra large.

    Στο Διαδίκτυο μπορείς να μιλάς, να περιγράφεις και να αλλάζεις προσωπικότητα χωρίς συνέπειες, χωρίς ευθύνες, ανώνυμα και χωρίς τον κίνδυνο να γελoιοποιηθείς. Ο διαδικτυακός έρωτας είναι ολιγαρκής, αρκείται σε ένα smartphone, δεν απαιτεί καμιά φροντίδα εαυτού, υγιεινής, προσωπικής περιποίησης ή ό,τι άλλο.

    H πραγματικότητα είναι αλλού

    Κι εκείνα τα νησιώτικα καλοκαιρινά σοκάκια, το φως, το μουρμουρητό της θάλασσας, η αλμυρή αύρα θα χαθούν οριστικά; Θα χάσουμε κάθε σύνδεση με το περιβάλλον μας ζώντας στην εποχή της αποπλάνησης, μόνοι στις άγνωστες λεωφόρους του Διαδικτύου;
    Οι μυρωδιές (ακόμη και οι δυσάρεστες), τα βλέμματα, ο ήχος μιας βελούδινης ή τραχιάς φωνής, το άγγιγμα, όλα θα χαθούν. Όσα λόγια κι αν βάλουμε στην οθόνη δεν θα καταφέρουμε να περιγράψουμε αυτό που θα δώσει το βλέμμα, το άγγιγμα, η χροιά της φωνής, η μυρωδιά εκείνου και εκείνης.

    Υπάρχει αντίδοτο;

    Η μεγαλύτερη προστασία από το καλοκαιρινό… κάψιμο είναι η αυτογνωσία, δηλαδή η αναγκαία συνθήκη για μια ρεαλιστική θέση, ότι δεν είναι δυνατόν να ελέγξουμε την έκβαση των σχέσεων, έτσι όπως διαμορφώνονται σήμερα.

  • Οι διακοπές μας – και το άγχος τους!

    Οι διακοπές μας – και το άγχος τους!

    Σοφία Ανδρεοπούλου, MSc, Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος

    Είμαστε πια στην καρδιά του καλοκαιριού. Οι περισσότεροι  άνθρωποι ξοδεύουν πολύ χρόνο και πολλά χρήματα για να οργανώσουν και να πάνε διακοπές. Κι ωστόσο, συχνά περνούν μεγάλο μέρος από τις διακοπές αυτές με γκρίνιες και καυγάδες. Κάποιοι καταλήγουν ακόμα και με κρίσεις πανικούς ή ψυχοσωματικά συμπτώματα.

    «Καλά να έχω άγχος τον χειμώνα στη δουλειά», μου είπε κάποτε ένας πελάτης μου. «Αλλά να έχω άγχος και το καλοκαίρι στις διακοπές, ε αυτό δεν μπορώ να το καταλάβω».

    Κι όμως, οι διακοπές σχεδόν πάντα συνοδεύονται από κάποιο άγχος και από αρνητικά συναισθήματα. Κι αυτό βέβαια δεν είναι παράξενο αν σκεφτεί κανείς ότι οι διακοπές είναι μια μεγάλη αλλαγή – και κάθε αλλαγή προκαλεί άγχος.

    Αν λοιπόν, όσο πλησιάζουν οι διακοπές σας αγχώνεστε όλο και περισσότερο, αν όταν είστε διακοπές νιώθετε τα νεύρα σας τεντωμένα και δεν μπορείτε να χαλαρώσετε, αν σας πιάνει μια νευρικότητα και μια διάχυτη ανησυχία – ε, τότε, μην τρομάζετε. Δεν είστε ούτε άρρωστοι, ούτε τρελοί, ούτε αχάριστοι. Κυρίως, δεν είστε οι μόνοι. Πολλοί πολλοί άλλοι άνθρωποι νιώθουν περίπου το ίδιο πριν ή κατά την διάρκεια των διακοπών τους. Αυτό είναι το περίφημο άγχος των διακοπών.

    Το άγχος των διακοπών οφείλεται σε πολλούς παράγοντες:

    Αρχικά, είναι το οργανωτικό κομμάτι. Οργάνωση των διακοπών, τακτοποίηση εκκρεμοτήτων, φροντίδα ανθρώπων ή κατοικίδιων που μένουν πίσω, προετοιμασία αποσκευών, κλπ. Για να πάτε μια βδομάδα διακοπές μπορεί να χρειάζεται να σκεφτείτε και να φροντίσετε χιλιάδες λεπτομέρειες που θα σας φάνε πολύ χρόνο για βδομάδες πριν την αναχώρησή σας.

    Μετά, είναι οι φόβοι και τα αρνητικά σενάρια. Όσο πλησιάζουν οι διακοπές, οι φόβοι σας κατακλύζουν. Κι αν το πλοίο κουνάει, αν το αεροπλάνο πέσει, αν το ξενοδοχείο που κλείσατε δεν είναι καλό, αν το παιδί σας αρρωστήσει, αν η γιαγιά χρειαστεί νοσοκομείο, κλπ. κλπ. Το μυαλό σας γεμίζει με όλων των ειδών τα αρνητικά σενάρια τα οποία πασχίζετε να κάνετε ό,τι μπορείτε για να προλάβετε ή να αποφύγετε.

    Στη συνέχεια είναι οι ενοχές και οι τύψεις οι οποίες ενισχύουν τα αρνητικά σενάρια σαν μια μορφή τιμωρίας. Βαθύτερες αγωνίες του τύπου: «Μου αξίζει να πάω διακοπές;» «Είναι σωστό να ξοδέψω τόσα χρήματα όταν γύρω μου υπάρχει τόση φτώχια;» «Δικαιούμαι να το προσφέρω αυτό στον εαυτό μου όταν οι γονείς μου ποτέ δεν το είχαν;» Τέτοιου είδους ενοχές βασανίζουν πολλούς ανθρώπους που ετοιμάζονται για διακοπές, παρότι συνήθως δεν τις συνειδητοποιούν και παρότι βέβαια δεν έχουν καμία λογική. Σε λογικό επίπεδο, είναι παράλογο να νιώθω ενοχές γιατί θα πάω διακοπές (στο κάτω-κάτω, δεν βλάπτω κάποιον για να το κάνω). Ωστόσο, βαθιά μέσα μας πολλοί νιώθουμε ενοχές επειδή έχουμε την αίσθηση ότι δεν μας αξίζει κάτι τόσο καλό, κάτι που ίσως οι γονείς μας ή άλλα σημαντικά άτομα στη ζωή μας δεν είχαν ή δεν έχουν. Και οι ενοχές μας γεννούν στο μυαλό μας περισσότερες αρνητικές σκέψεις που αυξάνουν το άγχος μας.

    Ακόμα είναι οι υπερβολικές προσδοκίες. Πολλοί άνθρωποι περνάνε όλη τη χρονιά περιμένοντας αυτές τις λίγες ημέρες που θα πάνε διακοπές. Έτσι, σε αυτές τις ημέρες πρέπει να χωρέσει όλη η ξεκούραση, η χαλάρωση, η χαρά, οι εμπειρίες, η περιπέτεια. Όλα εκείνα τα πράγματα που χρειάζονται, αλλά και όλα εκείνα που δεν χρειάζονται και που θεωρούν ότι πρέπει να μπουν στις διακοπές επειδή φαίνονται ωραία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι υπερβολικές προσδοκίες οδηγούν βέβαια σε άγχος αρχικά και σε απογοήτευση στη συνέχεια.

    Τέλος, είναι η απότομη αλλαγή ρυθμού και τρόπου λειτουργίας. Όταν έχουμε συνηθίσει όλο τον χρόνο να είμαστε σε διαρκή ένταση, όταν τρέχουμε μόνιμα από τη μια δραστηριότητα στην άλλη, όταν δεν έχουμε ούτε ένα λεπτό χαλάρωσης και ηρεμίας, ε τότε πώς είναι δυνατόν ξαφνικά να πατήσουμε ένα κουμπί και να αλλάξουμε ρυθμό; Πώς θα χαλαρώσουμε όταν δεν ξέρουμε να χαλαρώνουμε; Πώς θα βάλουμε στο επίκεντρο τις ανάγκες μας όταν όλο το χρόνο είναι παραγκωνισμένες; Πώς θα απολαύσουμε αυτό που ζούμε όταν έχουμε συνηθίσει να ζούμε μηχανικά χωρίς να απολαμβάνουμε τίποτα; Πράγματι, είναι πολύ δύσκολο να κάνουμε τις προσαρμογές αυτές – και αυτό μας προξενεί επιπλέον άγχος.

    Έτσι, ενώ κάνουμε πολλές προσπάθειες ή και θυσίες όλο τον χρόνο προκειμένου να πάμε διακοπές, τελικά συχνά δεν τις απολαμβάνουμε – αντίθετα, νιώθουμε τόση πίεση, τόσο άγχος, τόσο βάρος ώστε γυρίζουμε πίσω χειρότερα απ’ ό,τι είμασταν πριν φύγουμε.

    Φέτος, ωστόσο, ας προσπαθήσουμε να το αλλάξουμε όλο αυτό. Ας προσπαθήσουμε να διαχειριστούμε καλύτερα την κατάσταση ώστε να έχουμε λιγότερο άγχος και να απολαύσουμε περισσότερο τις διακοπές μας. Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε γι’ αυτό;

    • Να πειστούμε βαθιά μέσα μας ότι μας αξίζει και δικαιούμαστε να περάσουμε καλά. Δεν βλάπτουμε κάποιον για να το κάνουμε και είναι αναγκαίο για να λειτουργούμε καλά τον υπόλοιπο χρόνο.
    • Να μην δίνουμε υπερβολική βαρύτητα στις διακοπές. Άσχετα αν θα περάσουμε ωραία ή άσχημα, το σημαντικό είναι τι κάνουμε τον υπόλοιπο χρόνο. Το ζητούμενο είναι να ζούμε καλά όλο τον χρόνο, όχι μόνο στις λίγες ημέρες των διακοπών. Επομένως, να θυμίζουμε στον εαυτό μας όλα όσα πάνε καλά στη ζωή μας, και αν κάτι μας φαίνεται πολύ δυσάρεστο ή προβληματικό, να αποφασίσουμε να το αντιμετωπίσουμε.
    • Να έχουμε ρεαλιστικές προσδοκίες για τις διακοπές. Δεν χρειάζεται να είναι όλα τέλεια, ούτε εμείς να χαλαρώσουμε απόλυτα και να περάσουμε υπέροχα. Αυτό σπάνια συμβαίνει έτσι κι αλλιώς. Αρκεί να αλλάξουμε λίγο την ρουτίνα μας, να δούμε ένα άλλο μέρος, να κάνουμε κάτι λίγο διαφορετικό. Αυτό θα μας αναζωογονήσει και αυτό είναι ο στόχος.
    • Να μην δίνουμε υπερβολική σημασία στην κάθε λεπτομέρεια. Κάποια πράγματα μπορεί να μην τα τακτοποιήσουμε, κάτι μπορεί να ξεχάσουμε, κάτι μπορεί να μην είναι πολύ καλό εκεί που θα πάμε. Δεν πειράζει – δεν χάθηκε ο κόσμος. Θα προσαρμοστούμε και θα βρούμε λύσεις.
    • Να εστιάζουμε σε ό,τι πάει καλά ή είναι θετικό. Στις περισσότερες περιπτώσεις, κάποια στοιχεία θα είναι θετικά και κάποια αρνητικά. Καλό είναι να εστιάζουμε στα θετικά και να δίνουμε όσο λιγότερο χώρο γίνεται στα αρνητικά.
    • Να βλέπουμε τις διακοπές σαν μια περιπέτεια, με δυσκολίες, κακές στιγμές και όμορφες στιγμές. Κάποια πράγματα θα πάνε στραβά. Δεν πειράζει. Μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε με ψυχραιμία και χιούμορ και αργότερα θα έχουμε μια αστεία ιστορία να διηγηθούμε. Πολλές φορές, οι αναποδιές που αντιμετωπίστηκαν με χιούμορ κάνουν πιο ενδιαφέρουσες και πλούσιες τις διακοπές.

    Πάνω απ’ όλα, για να απολαύσουμε τις διακοπές μας πρέπει να προετοιμάσουμε τον εαυτό μας ψυχολογικά. Ας πάψουμε λοιπόν να αγχωνόμαστε για όλες τις εξωτερικές λεπτομέρειες, και ας εστιάσουμε σε αυτό που γίνεται μέσα μας: ας προσπαθήσουμε να καταλάβουμε πώς νιώθουμε, και να ανακουφίσουμε τον εαυτό μας. Οι διακοπές άλλωστε πάνω απ’ όλα πρέπει να είναι μια περίοδος που φροντίζουμε τις ανάγκες μας και δίνουμε χαρά στον εαυτό μας!

  • Η φιλία και οι δυσκολίες της…

    Η φιλία και οι δυσκολίες της…

    Σοφία Ανδρεοπούλου, MSc, Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος

    Όταν ήμουν στο δημοτικό (εκείνα τα χρόνια τα παλιά…) συνηθίζαμε να έχουμε λευκώματα τα οποία δίναμε στις φίλες μας (τα αγόρια απείχαν επιδεικτικά από τη διαδικασία αυτή) και μας έγραφαν κάτι, κάποιο μήνυμα, κάποια ευχή, κάποιο ποιηματάκι. Θυμάμαι ακόμα ένα ποιηματάκι που μου είχε γράψει μια φίλη μου όταν πηγαίναμε έκτη δημοτικού:

    Το παν περνά και χάνεται

    στου χρόνου την πορεία,

    πλην ένα μόνο δεν περνά

    ποτέ δεν σβήνει, δεν γερνά,

    η ειλικρινής φιλία.

    Δεν είναι πολύ όμορφοι μέσα στην αφέλειά τους οι στίχοι αυτοί; Δεν είναι πολύ ανακουφιστική η ιδέα ότι υπάρχει κάτι που δεν περνά και δεν γερνά αλλά διατηρείται πάντα και μας στηρίζει σε όλη μας τη ζωή; Η ιδέα αυτή πάντα με συγκινούσε γιατί για μένα η φιλία ανέκαθεν ήταν μια σταθερά που με έκανε να νιώθω ότι δεν είμαι μόνη σε αυτή τη ζωή, ότι έχω ανθρώπους που νοιάζονται για μένα και εγώ νοιάζομαι για εκείνους, ότι αξίζω σαν άνθρωπος.

    Ωστόσο, καθώς μεγάλωνα υπήρχε και μια άλλη αντίληψη για τη φιλία που με επηρέαζε. Θυμάμαι τη σύγχυση που ένιωθα όταν η γιαγιά μου έλεγε: «μην εμπιστεύεσαι τους φίλους σου. Φίλος ίσον φίδι». Αυτή ήταν μια άλλη στάση απέναντι στη φιλία που ενώ δεν μου ταίριαζε, καταλάβαινα ότι είχε κάποια λογική καθώς έβλεπα ότι πράγματι υπήρχαν άνθρωποι που κάποια στιγμή πλήγωναν, έβλαπταν, πρόδιδαν τους φίλους τους.

    Τελικά, νομίζω πως πάντα είχα μια αμφιθυμική στάση απέναντι στη φιλία. Ένα κομμάτι μου πίστευε και καλλιεργούσε τη φιλία, και ένα άλλο κομμάτι μου την φοβόταν. Παλιότερα είχα την εντύπωση ότι η αμφιθυμία μου αυτή ήταν προσωπικό δικό μου χαρακτηριστικό, μια δική μου αδυναμία και σύγχυση. Όμως τα τελευταία χρόνια, βλέπω όλο και περισσότερους ανθρώπους να έχουν μια τέτοια στάση και καταλαβαίνω ότι ίσως είναι μια γενικότερη σύγχυση και δυσκολία..

    Έχω την αίσθηση μάλιστα ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν συμβάλλει πολύ στην σύγχυση αυτή. Γιατί βέβαια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να δείχνει κανείς ότι έχει φίλους. Η φιλία δεν είναι πια προαιρετική επιλογή αλλά μια υποχρέωση. Αν θέλεις να δίνεις μια καλή εικόνα για τον εαυτό σου στο περιβάλλον σου,  αν θέλεις να δίνεις την εντύπωση ότι είσαι επιτυχημένος και ευτυχισμένος, πρέπει να δείχνεις ότι έχεις φίλους, να ανεβάζεις φωτογραφίες με πράγματα που κάνεις με τους φίλους σου, να δείχνεις δικτυωμένος με κάθε τρόπο.

    Το πρέπει αυτό είναι τόσο ισχυρό ώστε όσοι δεν έχουν πολλούς φίλους καταλήγουν να νιώθουν πολύ άσχημα για τον εαυτό τους. Πολλοί άνθρωποι που ίσως είναι πιο μοναχικοί, πιο εσωστρεφείς, η απλώς δεν έτυχε να βρεθούν σε περιβάλλον με ανθρώπους που τους ταιριάζουν για να γίνουν φίλοι, καταλήγουν να σχηματίζουν μια αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους, να κατηγορούν τον εαυτό τους, ακόμα και να ντρέπονται που δεν έχουν φίλους. Λες και το να μην έχεις φίλους είναι ένα προσωπικό μειονέκτημα, μια αποτυχία, κάτι κακό που έχεις κάνει.

    Και ενώ η νοοτροπία της εποχής μας επιβάλλει να έχουμε ή να δείχνουμε ότι έχουμε φίλους, από την άλλη μεριά, η διατήρηση μιας αληθινής φιλίας γίνεται όλο και πιο δύσκολη, κυρίως για τρεις λόγους.

    Πρώτον, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν αρκετό χρόνο για να καλλιεργήσουν και να διατηρήσουν φιλίες. Οι δουλειές, οι οικογενειακές υποχρεώσεις, η διατήρηση της εικόνας που πρέπει να έχουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η εξαιρετικά χρονοβόρα διαδικτυακή δραστηριότητα, τα συχνά ταξίδια, η εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση – όλα αυτά καθιστούν πολύ δύσκολη τη διατήρηση μιας στενής, ουσιαστικής φιλίας. Γιατί η αλήθεια είναι ότι η φιλία απαιτεί χρόνο για να είμαστε με τους φίλους μας. Και εμείς σήμερα δεν τον διαθέτουμε.

    Ένας δεύτερος λόγος που οι ουσιαστικές φιλίες γίνονται όλο και πιο σπάνιες είναι η νοοτροπία που καλλιεργείται σταδιακά μέσα από το διαδίκτυο όπου όλα γίνονται πολύ γρήγορα και μόλις κάτι δεν μας αρέσει το εγκαταλείπουμε.  Στον ψηφιακό κόσμο παρουσιάζουμε τον εαυτό μας όπως θέλουμε, «επικοινωνούμε με τον άλλο όπως θέλουμε, και τον εγκαταλείπουμε μόλις δυσκολευτούμε με το πάτημα ενός πλήκτρου.

    Αντίστοιχα τελικά έχουμε μάθει να κάνουμε και στον πραγματικό κόσμο. Έχουμε την προσδοκία ότι θα περνάμε πάντα υπέροχα με τους φίλους μας, ότι θα συμφωνούμε και θα καταλαβαινόμαστε απόλυτα. Και μόλις αρχίσουμε να βαριόμαστε, μόλις διαφωνήσουμε, μόλις ενοχληθούμε με κάτι, απλώς αποτραβιόμαστε και «κόβουμε» αυτή τη φιλία γιατί απλώς «δεν περνάω πια καλά», «δεν συμφωνούμε», «δεν μου κάνει».

    Ο τρίτος λόγος για τον οποίο οι ουσιαστικές φιλίες είναι δύσκολες στην εποχή μας είναι ότι τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρουσιάζουν μόνιμα αρνητικές εικόνες για τους ανθρώπους και επομένως ενισχύουν τους βαθύτερους φόβους μας για τη φιλία. Είναι φυσιολογικό να φοβάμαι βαθιά μέσα μου ότι αν εμπιστευθώ και αγαπήσω κάποιον άνθρωπο μπορεί κάτι να πάει στραβά και να πληγωθώ. Αλλά ο φόβος μου αυτός ασφαλώς γίνεται όλο και πιο έντονος όταν βλέπω διαρκώς πληροφορίες και εικόνες που μου τον ενισχύουν.

    Πώς να εμπιστευθώ οποιονδήποτε όταν στα μέσα βλέπω διαρκώς ανθρώπους που φέρονται άσχημα στους φίλους ή τους συνεργάτες τους; Πώς να ανοιχτώ και να αφεθώ όταν βλέπω διαρκώς ανθρώπους να προδίδουν την εμπιστοσύνη των οικείων τους και να ξεπουλάνε τις πιο προσωπικές τους στιγμές, τα πιο μύχια μυστικά τους; Πώς να εκτιμήσω οποιονδήποτε όταν η άθλια χυδαιότητα με την οποία εκφράζονται πολλοί στο διαδίκτυο διαρκώς μου υπενθυμίζει την πιο άσχημη πλευρά της ανθρώπινης φύσης;

    Είναι η αλήθεια ότι η εποχή μας δυσκολεύει με κάθε τρόπο την φιλία. Ωστόσο, η φιλία είναι πραγματικά μια βαθιά ανάγκη του ανθρώπου. Η φιλία μας κάνει να νιώθουμε ότι κάπου ανήκουμε, μας βοηθάει να εξελισσόμαστε, μας ωριμάζει. Η φιλία διπλασιάζει τη χαρά μας, μειώνει τη θλίψη μας, γεμίζει τη μοναξιά μας. Η φιλία είναι αναγκαία για να ζήσουμε μια ισορροπημένη και ολοκληρωμένη ζωή.

    Δεν πρέπει να αφήσουμε τους βαθύτερους φόβους μας και την τελείως στρεβλή κατάσταση του διαδικτύου να καταστρέψουν κάτι τόσο πολύτιμο. Για μένα είναι πια μια πράξη αντίστασης το να έχω φίλους. Ασφαλώς, η φιλία έχει κινδύνους και ρίσκα – αλλά αξίζει τον κόπο. Και μας αξίζει να την προσφέρουμε στον εαυτό μας.