Κατηγορία: NEWS

Πριν από ακριβώς δύο χρόνια, η Μονάδα Εφηβικής Υγείας της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού») έλαβε τη διάκριση της Φιλικής Προς τους Νέους Υπηρεσίας, καθώς διαπιστώθηκε ότι εφάρμοζε πολλές από τις διεθνείς οδηγίες του ΠΟΥ για τις «Youth Friendly Services». Η Αν. Καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής ΕΚΠΑ, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής (ΕΕΕΙ), Διευθύντρια ΠΜΣ «Στρατηγικές Αναπτυξιακής και Εφηβικής Υγείας» Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και Επιστ. Υπεύθυνη Μονάδας Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ), Παιδιατρική Κλινική Παν/μίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», κυρία Άρτεμις Τσίτσικα, μίλησε στο «ΔΥΟ» για τα χαρακτηριστικά που κάνουν τη ΜΕΥ να ξεχωρίζει και εξήγησε γιατί η λειτουργία της καλύπτει μια υπαρκτή και ανεκπλήρωτη ανάγκη.

Ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχει μια υπηρεσία για να θεωρηθεί φιλική προς τους νέους;
Να έχει ειδικά εκπαιδευμένο «φιλικό» προσωπικό, να έχει ωράρια λειτουργίας που να εξυπηρετούν τους εφήβους και να μη συμπίπτουν με το σχολικό πρόγραμμα (π.χ. απόγευμα), να υπάρχει και να τηρείται η αρχή της εμπιστευτικότητας, καθώς ο φόβος της διάγνωσης και της αποκάλυψης ενός προβλήματος υγείας συχνά αποτρέπει τους εφήβους από το να αναζητήσουν βοήθεια.
Θα πρέπει επίσης να υπάρχει συντονισμός των παραπομπών, σεβασμός στη διαφορετικότητα (ανεξάρτητα από το αν αυτή αφορά την εθνικότητα, το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό) και οι παρεχόμενες υπηρεσίες να είναι προσιτές σε κόστος.

Η Μονάδα Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών υποδέχεται νέους 10-18 ετών, σε κατάλληλες ώρες, εκτός του σχολικού ωραρίου, χωρίς σημαντικές οικονομικές επιβαρύνσεις και σε κατάλληλο περιβάλλον. Η συμμετοχή των ίδιων των νέων στο σχεδιασμό του χώρου, των υλικών εκπαίδευσης και ενημέρωσης (youth participation) είναι σημαντική.
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η ΜΕΥ αποτελεί «leading facility» του είδους της σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Πόσο εύκολο ήταν να γίνει αυτό;
Υπήρξαν πολλές δυσκολίες, π.χ. ως προς την εφαρμογή του απογευματινού ωραρίου, τον συντονισμό των παραπομπών κ.ά., έγιναν και γίνονται ωστόσο προσπάθειες για να ξεπεραστούν.

Ποιες ιδιαιτερότητες των εφήβων επιβάλλουν αυτή τη διαφορετική προσέγγιση;
Είναι σημαντικό να συνειδητοποιηθεί, τόσο από τους γονείς όσο και από την ιατρική κοινότητα, ότι οι έφηβοι είναι μια ιδιαίτερη ηλικιακή ομάδα: Δεν είναι ούτε παιδιά ούτε ενήλικες, έχουν αυξημένες υποχρεώσεις και διαφορετικές προτεραιότητες και αυξημένες πιθανότητες να παραμελήσουν την ψυχοσωματική τους υγεία.
Σημαντικά προβλήματα υγείας, όπως η παχυσαρκία, το μεταβολικό σύνδρομο, ο καρκίνος, η κατάθλιψη και η υπογονιμότητα στην ενήλικη ζωή μπορούν σε σημαντικό βαθμό να προληφθούν με παρεμβάσεις στην εφηβική ηλικία.
Είναι σημαντικό να φροντίσουμε την υγεία των εφήβων. Οι υγιείς έφηβοι του σήμερα είναι οι υγιείς ενήλικες του αύριο.
Τι περιστατικά δέχεται η ΜΕΥ;
Υπάρχει εύρος αιτημάτων, που περιλαμβάνουν: αιτήματα για την ανάπτυξη, γυναικολογικά, ανδρολογικά, χρόνια νοσήματα, διατροφικές παρεκτροπές, μαθησιακές δυσκολίες και ΔΕΠ-Υ, σχολική διαρροή, παραμέληση/κακοποίηση, ανεπιθύμητες κυήσεις, bullying, εξάρτηση από το διαδίκτυο κ.ά., καθώς και αιτήματα πρόληψης (εμβολιασμοί, σεξουαλική αγωγή κ.λπ.). Εφαρμόζονται ολιστική προσέγγιση και κοινωνική συναισθηματική μάθηση, ανεξαρτήτως αιτήματος, με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα.

Τι θα πρέπει να γίνει για να βελτιωθεί η δομή/ οι παρεχόμενες υπηρεσίες;
Τα σημεία βελτίωσης έχουν να κάνουν με την οργάνωση του διεπιστημονικού σχήματος, τη χρηματοδότηση και την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων. Ανάλογες δομές στην Ελβετία έχουν μεγαλύτερη οργάνωση, πλαισίωση και υποστήριξη, που επιτρέπει την «ολιστική» προσέγγιση των εφήβων. Αυτό είναι και το δικό μας «όραμα».
Ας μην ξεχνάμε ότι οι νέοι αποτελούν το κεφάλαιό μας για το μέλλον. Η επένδυση στην υγεία τους οδηγεί σε προσωπικό, κοινωνικό και οικονομικό όφελος της κοινωνίας.

Πριν από μερικές εβδομάδες πήρε το «τιμόνι» της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών από τα χέρια ενός από τους πιο σπουδαίους επιστήμονες της χώρας μας, τον κ. Γεώργιο Χρούσο. Πολυγραφότατη και η ίδια, με πλούσιο ερευνητικό και διδακτικό έργο, η δρ Χριστίνα Κανακά-Gantenbein, με τη σπάνια ηρεμία και τον πράο τόνο της φωνής της, είναι μια φωτισμένη καθηγήτρια που καθένας μας θα ήθελε να είχε. Γόνος ιατρικής οικογένειας, με παππού εκπαιδευτικό, υπηρετεί με πάθος και εμφανή αγάπη την Ιατρική. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο περιοδικό «ΔΥΟ» επισημαίνει τα κακώς κείμενα της σύγχρονης κοινωνίας και τις επιπτώσεις τους στην υγεία των παιδιών και των εφήβων, και καλεί τους γονείς να επιστρέψουν στις αξίες και στις παραδόσεις της χώρας μας: στη μεσογειακή διατροφή, στην οικογένεια, στις ρίζες του πολιτισμού μας. Όχι οπισθοδρομικά, αλλά ως βάση για να χτίσουν ένα καλύτερο μέλλον για τους ίδιους και τα παιδιά τους.

 

Αναλαμβάνετε τη διεύθυνση της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής, διαδεχόμενη τον κ. Χρούσο. Ποιοι είναι οι στόχοι και οι προτεραιότητές σας;

Η Α’ Παιδιατρική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών είναι η αρχαιότερη παιδιατρική κλινική της χώρας. Έχει την έδρα της στο Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία», το μεγαλύτερο παιδιατρικό νοσοκομείο των Βαλκανίων.

Προκαλεί πραγματικά δέος να διαδέχεται κανείς τους γίγαντες της Παιδιατρικής, που κάθισαν σε αυτό το γραφείο, όπως τον αείμνηστο Κωνσταντίνο Χωρέμη και τον αείμνηστο Νικόλαο Ματσανιώτη. Στη συνέχεια, έλαβαν τα ηνία καθηγητές όπως ο κ. Καττάμης, η κυρία Μεταξωτού, η οποία είναι η πρώτη γυναίκα διευθύντρια της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής, και τα τελευταία 17, σχεδόν 18 χρόνια, ο καθηγητής κ. Χρούσος, ο οποίος είναι μία μεγάλη μορφή της επιστήμης την οποία προσπαθούμε να αγγίξουμε, να φτάσουμε.

Η Παιδιατρική Κλινική ήδη έχει ένα πολύ βαρύ φορτίο πίσω της. Αυτή είναι, όμως, και η μεγάλη πρόκληση. Είμαι παιδί αμιγώς ιατρικής οικογένειας: Και οι δύο μου γονείς αλλά και τα δύο μου αδέλφια είναι γιατροί. Μπήκα στην Ιατρική Σχολή Αθηνών πρώτη, συγκεντρώνοντας την υψηλότερη βαθμολογία τότε για τα ανώτατα ιδρύματα, με μία αγάπη και ένα πάθος για την Ιατρική. Γιατί έμαθα από τον παππού μου, ως δάσκαλο της ελληνικής γλώσσας, τη διδασκαλία και από τους γονείς μου την αγάπη για την ιατρική τέχνη. Για εμένα δεν υπήρχε άλλος δρόμος παρά να υπηρετήσω την Ιατρική. Τελείωσα επίσης πρώτη, παίρνοντας υποτροφία από κληροδοτήματα του Πανεπιστημίου Αθηνών, για αυτό και νιώθω γέννημα θρέμμα όχι απλά της Αθήνας, αλλά και του Πανεπιστημίου.

Οι πρώτοι μου στόχοι είναι πραγματικά η εκπαίδευση σε κάθε τομέα, η εκπαίδευση των φοιτητών. Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να επισημάνω ότι οι Έλληνες γιατροί δεν υστερούν σε τίποτα σε σχέση με τους ξένους. Έχουμε στελεχώσει με γιατρούς κυριολεκτικά ολόκληρο τον κόσμο: Αυστραλία, Αφρική, Γερμανία, Σουηδία, Αγγλία. Οι φοιτητές μας και μετέπειτα γιατροί μας είναι δυνατά μυαλά και σε ένα πλαίσιο οργάνωσης, πραγματικά διαπρέπουν.

 

Πώς μπορούμε να κρατήσουμε τους νέους επιστήμονες στη χώρα μας, να ανακόψουμε το λεγόμενο brain drain;

Αυτό είναι μία κατάσταση που προκαλεί πόνο.

Η Ελλάδα κάποτε έβγαζε μετανάστες εργατικά χέρια και αυτή τη στιγμή βγάζει δυνατά μυαλά σε όλους τους τομείς, παιδιά που σπούδασαν χάρη στις θυσίες της ελληνικής οικογένειας. Όλο αυτό όμως αντανακλάται και εισπράττεται στο εξωτερικό.

Η ελπίδα της χώρας είναι να αναστηθεί με τα παιδιά της που θα ξαναγυρίσουν. Πρέπει να δώσουμε την ελπίδα στους νέους μας να πάνε να πάρουν γνώσεις από το εξωτερικό και τη δίψα να γυρίσουν στην πατρίδα τους.

Πιστεύω ότι το ξεπέταγμα της Ελλάδας μέσα από την κρίση θα γίνει χάρη στον πολιτισμό μας και χάρη στην οικογένεια. Φτάνει να ξαναγυρίσουμε στις δικές μας αξίες.

 

Πώς έχει αλλάξει ο χάρτης των παιδιατρικών παθήσεων τα τελευταία χρόνια;

Πρώτα από όλα, έχουν μειωθεί σημαντικά τα ποσοστά των λοιμωδών νόσων, και λόγω των καλύτερων δυνατοτήτων περίθαλψης και υγιεινής, αλλά και γιατί και η ίδια η Παιδιατρική άλλαξε χαρακτήρα.

Δεν εστιάζει μόνο στην απουσία της αρρώστιας, αλλά στη διαφύλαξη της σωματικής και της ψυχικής υγείας των παιδιών.

Ο παιδίατρος είναι πλέον ο μόνος οικογενειακός γιατρός που αγκαλιάζει την οικογένεια στα πιο ευαίσθητα πρώτα βήματα του παιδιού: από το θηλασμό, όπου θα πρέπει όλοι μας να είμαστε όχι απλώς υποστηρικτές, αλλά να ενισχύσουμε τη γυναίκα, αλλά και πιο πριν. Στη διατροφή της νέας κοπέλας που θα φέρει στον κόσμο το παιδί, στην αποφυγή του καπνίσματος, στην ψυχική υγεία της μέλλουσας μητέρας. Έχει βρεθεί ότι η ενδομήτρια ζωή επηρεάζεται κατά πολύ από την ψυχική κατάσταση της μητέρας, ενώ και μετά τον τοκετό, μητέρα και βρέφος αποτελούν τους πρώτους μήνες της ζωής του μωρού συγκύτιο. Ακόμη και το χτύπημα της καρδιάς της μητέρας, όταν είναι αγχωμένη ή νιώθει ανασφάλεια, μεταφέρεται στο παιδί.

 

Ας μιλήσουμε για μια από τις αρνητικές πρωτιές της Ελλάδας – το ζήτημα της παιδικής παχυσαρκίας.

Από την υπερβολική μας αγάπη να τα δώσουμε στα παιδάκια μας όλα, τα έχουμε φορτώσει με ξένες γλώσσες, με υποχρεώσεις, με μαθήματα, καταργώντας τους το παιχνίδι, το να βγουν έξω και να παίξουν.

Βέβαια, υπάρχει και ο φόβος, το πού θα αφήσουμε το παιδί έξω χωρίς επίβλεψη. Όλο αυτό όμως δημιουργεί μια αλυσίδα που τελικά οδηγεί στην παχυσαρκία. Επίσης, η εργαζόμενη μαμά πολύ συχνά αναγκάζεται λόγω έλλειψης χρόνου να δώσει κάτι τυποποιημένο, κάτι έτοιμο, σαν σνακ στο σχολείο.

Και εδώ οι παιδίατροι έχουν μεγάλο κομμάτι ευθύνης – είναι σημαντικό να καθοδηγήσουν σωστά τους νέους γονείς. Η φωνή της μαμάς πρέπει να είναι πιο δυνατή από τη φωνή της μίμησης. Όταν το άλλο παιδί παίρνει στο σχολείο το σακουλάκι με τα γαριδάκια και τα πατατάκια, θα πρέπει να εξηγηθεί στο δικό μας παιδί γιατί παίρνει το μήλο, το πορτοκάλι, την μπανάνα.

 

Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε σε επίπεδο πρόληψης;

Ενημέρωση. Το πιο σημαντικό όμως είναι το δικό μας παράδειγμα. Πολλές φορές στα ιατρεία παχυσαρκίας βλέπουμε την παχύσαρκη μαμά να φέρνει το παιδί και να λέει «άσε με εμένα, δες εσένα τι θα σου πει ο γιατρός». Μα το παράδειγμα του γονιού είναι το πιο ισχυρό κίνητρο για το παιδί.

Και, το κυριότερο, δεν πρέπει να περνάμε στο παιδί αρνητικά μηνύματα. Δεν πρέπει να λέμε στο παιδί «μη φας», αλλά να του λέμε να βγει έξω να παίξει. Είναι σημαντικό να προάγουμε το θετικό μήνυμα και όχι το αρνητικό.

Γιατί, δυστυχώς, το αρνητικό μήνυμα οδηγεί σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, με αποτέλεσμα το παιδί να κλείνεται στον εαυτό του, να αυξάνει την κατανάλωση τροφής και να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος.

Σαφώς η πρόληψη σημαντική, αλλά όταν βλέπουμε ένα παχύσαρκο παιδί δεν θα πρέπει να του μιλάμε με αφοριστικά λόγια. Πρέπει να είμαστε πάρα πολύ καθησυχαστικοί. Γιατί είναι καλύτερο να έχουμε ένα ευτυχισμένο παιδί με λίγα περισσότερα κιλά, παρά ένα δυστυχισμένο παιδί με νευρογενή ανορεξία.

 

Ας μιλήσουμε για την κρίση. Έχει παρατηρηθεί λόγω κρίσης αύξηση σε κάποια νοσήματα;

Η κρίση γίνεται πρώτα από όλα εμφανής στην ανασφάλεια των γονέων που φέρνουν τα παιδιά στα εξωτερικά ιατρεία – είναι πολύ πιο επιθετικοί, δεν αντέχουν να περιμένουν ή ανησυχούν ότι αν περιμένουν θα χάσουν τη δουλειά τους.

Όλη αυτή η κατάσταση αντικατοπτρίζεται στο παιδί, το παιδί μπορεί να εμφανίσει ανασφάλεια, κοιλιακά άλγη που δεν έχουν υπόστρωμα οργανικό και είναι ψυχοσωματικά, ενώ στην εφηβεία εμφανίζονται πονοκέφαλοι και άλλες μορφές σωματοποίησης του άγχους.

 

Ένα θέμα που δυστυχώς έχει γίνει επίκαιρο, επειδή μας έφερε επιδημίες όπως αυτή της ιλαράς, είναι το αντιεμβολιαστικό κίνημα.

Στη Γερμανία και στην Ελβετία όπου εκπαιδεύτηκα, αυτά τα κινήματα υπήρχαν ήδη από τη δεκαετία του ’90. Και ιδιαίτερα έντονη αντιεμβολιαστική τάση υπήρχε και στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος μας ως παιδιάτρων να ευαισθητοποιούμε και να ενημερώνουμε τους γονείς, να τους καθησυχάζουμε. Το να προσκαλούμε κάτι πραγματικά επικίνδυνο (όπως έγινε με την επανεμφάνιση της ιλαράς), φοβούμενοι κάτι μη χειροπιαστό, είναι εγκληματικό.

Μιλάμε για νοσήματα που είχαν εξαφανιστεί στο βαθμό που γιατροί παθολόγοι δεν μπορούσαν να αναγνωρίσουν τα εξανθηματικά νοσήματα. Νοσήματα που είχαν εξαφανιστεί, αναδύονται εκ νέου λόγω του αντιεμβολιαστικού κινήματος.

Δυστυχώς σήμερα, κάθε γονιός, ανεξάρτητα από το γνωστικό και γνωσιακό του υπόστρωμα, διαβάζει μέσω Διαδικτύου πληροφορίες που δεν είναι έγκυρες και έρχεται με έναν επιθετικό τρόπο στο γιατρό, έχοντας κάνει σχεδόν διάγνωση! Κι εγώ μπορώ να διαβάσω πώς χτίζεται ένα σπίτι, δεν μπορώ όμως να πάω να το χτίσω.

Είναι πολύ σημαντικό ο γιατρός να χτίσει μια σχέση εμπιστοσύνης με το γονιό. Δεν μπορούμε να του πούμε «μη διαβάσεις», γιατί θα το κάνει. Ο ρόλος μας όμως είναι να εκπαιδεύσουμε το γονιό ώστε να μπορεί να φιλτράρει ποια πληροφορία είναι έγκυρη και ποια όχι.

 

Σε κάποιες χώρες επιβάλλονται πλέον πρόστιμα στους γονείς που δεν εμβολιάζουν τα παιδιά τους. Θεωρείτε πως θα έπρεπε να γίνει κάτι αντίστοιχο κι εδώ;

Αναζητούμε λύση και πιστεύουμε ότι ο γονιός θα πρέπει ενυπόγραφα (όπως γίνεται και με το θηλασμό) να δηλώνει ότι, αν και έχει ενημερωθεί για τα οφέλη του εμβολιασμού, αρνείται την κάλυψη του παιδιού.

 

 Έχετε γράψει ένα βιβλίο για τη ζωή με τον νεανικό διαβήτη. Ποιο είναι το σημαντικότερο μήνυμα που περνάτε με αυτό το βιβλίο; Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα είναι αφιερωμένη στην οικογένεια, θα ήθελα λοιπόν να ρωτήσω πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της οικογένειας στη διαχείριση της νόσου;

Η οικογένεια θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι το παιδάκι που έχει διαβήτη ανήκει στην οικογένεια. Όλοι το ίδιο φαγητό θα φάνε, όλοι τις ίδιες δραστηριότητες θα κάνουν. Όσο πιο θετικά είναι τα μηνύματα τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να δούμε τα παιδιά με διαβήτη να ανθίζουν. Έχουμε επιστήμονες με διαβήτη, που ο διαβήτης όχι μόνο δεν υπήρξε εμπόδιο, αλλά βοήθησε στην ανέλιξή τους. Το παιδί με διαβήτη και θα αθληθεί και θα σπουδάσει, θα πάει και στο πάρτι και στην πενθήμερη. Ο διαβήτης απαιτεί απλώς μια πειθαρχημένη σκέψη και πράξη. Και, ευτυχώς, με τις νέες δυνατότητες (αντλίες, στιλό ινσουλίνης) μπορούμε να τα πραγματοποιήσουμε.

 

Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα της εφηβικής ηλικίας;

Επειδή συζητήσαμε για τον διαβήτη, θα πρέπει να πούμε ότι η εφηβεία είναι η πιο εκρηκτική φάση, όπου δυστυχώς ο διαβήτης δεν ρυθμίζεται. Στην εφηβεία έχουμε 2,5 φορές πιο συχνά διατροφικές διαταραχές στις έφηβες που πάσχουν από διαβήτη γιατί πολύ συχνά συνυπάρχουν θέματα κατάθλιψης, θέματα «γιατί εγώ;».

Πρέπει στην εφηβεία τα παιδιά μας να τα αγκαλιάσουμε. Σιγά σιγά η μητέρα που κατακλύζει το ιατρείο πρέπει να απομακρυνθεί και να πάρει το χώρο του το παιδί/ έφηβος.

Γενικά, τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί πολύ το σκέλος της εφηβικής υγείας και τα τμήματα εφηβικής ιατρικής, και είναι πολύ σημαντικά γιατί ο παιδίατρος, ο οποίος πρέπει να συνεχίσει να παρακολουθεί το παιδί, έχει χτίσει μια σχέση εμπιστοσύνης μαζί του. Είναι σημαντικό ο παιδίατρος να μπορεί να συμβουλεύσει τον έφηβο, ακόμη και για θέματα ψυχικής, σεξουαλικής υγείας ή άλλα θέματα που τον απασχολούν.

 

Θα μπορούσατε να δώσετε μερικές συμβουλές στους σύγχρονους γονείς;

1. Να εμπιστεύονται το ένστικτό τους.
2. Να δίνουν τα ίδια μηνύματα στα παιδιά. Είναι καταστροφικό να υπάρχει αντιπαλότητα μεταξύ των γονέων και τα παιδιά να εισπράττουν εντελώς διαφορετικά μηνύματα.
3. Να βάζουν όρια στο παιδί. Δεν αγαπάμε περισσότερο το παιδί όταν το αφήνουμε χωρίς όρια. Το παιδί χρειάζεται όρια. Η ρήση που λέει «όσο είναι μικρό δώσ’ του ρίζες να ξέρει πού να στηριχθεί και όταν μεγαλώσει δώσ’ του φτερά για να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα», αντικατοπτρίζει ακριβώς το ρόλο του γονιού.
4. Να γυρίσουν στη μεσογειακή διατροφή. Είναι ντροπή στη χώρα μας που γέννησε τη μεσογειακή, την κρητική, διατροφή να έχουμε τα περισσότερα παχύσαρκα παιδιά. Είναι κρίμα να δίνουμε τα φώτα μας σε όλον τον κόσμο, για τα λαχανικά, για τα όσπρια, για τη σημασία της ελιάς, της ντομάτας, και εμείς να μην έχουμε στο τραπέζι μας σαλάτα και φρούτα.
5. Να διαβάζουν τα παιδιά λογοτεχνία και να μην περνούν τις ώρες τους μπροστά στις οθόνες. Το λεξιλόγιο των παιδιών έχει πλέον περιοριστεί – τα παιδιά γράφουν με greeklish και ιδιωματισμούς. Αυτό που θα πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι η χρήση της γλώσσας αντικατοπτρίζει και την πολυπλοκότητα της σκέψης. Είναι κρίμα να περιορίζεται αυτός ο πλούτος. Πρέπει να ξαναγυρίσουμε στην αρχαιοελληνική, στη χριστιανική, γενικά στη δική μας παράδοση. Όχι οπισθοδρομικά, αλλά χρησιμοποιώντας τα δημιουργικά για να χτίσουμε γερές βάσεις.
6. Να αφήνουν στα παιδιά χρόνο για παιχνίδι. Το παιχνίδι είναι ουσιαστικό κομμάτι της ανάπτυξης του παιδιού, όχι μόνο το παιχνίδι έξω, αλλά και το επιτραπέζιο παιχνίδι με τα μέλη της οικογένειας. Η οικογένεια πρέπει να επικοινωνεί.
7. Να εμβολιάζουν τα παιδιά τους.

Συνέντευξη στη Νεκταρία Καρακώστα

 

 

Ο καρκίνος μπορεί να προληφθεί με απλές αλλαγές στην καθημερινή μας ζωή, τονίζει η Παθολόγος-Ογκολόγος δρ Φλώρα Σταυρίδη, η οποία πρόσφατα ανέλαβε τη διεύθυνση της Δ’ Ογκολογικής Κλινικής του Ομίλου ΥΓΕΙΑ. Την ίδια ώρα, τα νέα σε σχέση με την αντιμετώπιση του καρκίνου είναι ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά: Με την ανοσοθεραπεία, το οπλοστάσιο των ογκολόγων έχει τα τελευταία χρόνια ενισχυθεί σημαντικά. Μάλιστα, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο πρόσφατο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO), η ανοσοθεραπεία χρησιμοποιείται πλέον όλο και πιο νωρίς, αλλά και σε είδη καρκίνου όπου δεν είχε καμία εφαρμογή μέχρι σήμερα (π.χ. καρκίνος του στομάχου). Σε κάθε περίπτωση, σήμερα, η θεραπεία του ογκολογικού ασθενούς εξατομικεύεται, ενώ με τις εξελίξεις στη διαγνωστική και τη θεραπευτική στο όχι πολύ μακρινό μέλλον, οι θεραπείες θα στοχεύουν όχι μόνο σε επίπεδο πρωτεϊνών, αλλά και υποδοχέων.

Έχοντας πίσω της ένα βαρύ βιογραφικό, που περιλαμβάνει δεκαετή προϋπηρεσία σε εξειδικευμένα Ογκολογικά Κέντρα του Λονδίνου (Royal Marsden Hospital, Guys and St. Thomas’s), η δρ Φλώρα Σταυρίδη ξεκίνησε να συνεργάζεται με τον Όμιλο ΥΓΕΙΑ πριν από εννέα χρόνια. Η ανάληψη της Δ’ Ογκολογικής Κλινικής του Ομίλου, δεν είναι παρά το επιστέγασμα της 20ετούς παρουσίας της δρος Σταυρίδη στο πλευρό του ογκολογικού ασθενούς, με έμφαση στην ολιστική και εξατομικευμένη φροντίδα του, εφαρμόζοντας τα πιο σύγχρονα ογκολογικά πρότυπα και τις πιο σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις στην Ογκολογία.

Μιλήστε μας για την ανοσοθεραπεία και το πώς έχει αλλάξει το τοπίο στην αντιμετώπιση του καρκίνου.
Στο πρόσφατο Συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO) ανακοινώθηκαν πολλές εξελίξεις στη θεραπευτική και τη διαγνωστική του καρκίνου: Οι ενδείξεις της ανοσοθεραπείας αυξάνονται συνεχώς, ενώ η έρευνα κατευθύνεται προς την επιλογή βιοδεικτών, που θα μας λένε ποιος ασθενής είναι κατάλληλος να λάβει ανοσοθεραπεία και ποιος όχι.
Στη διάρκεια του ASCO ανακοινώθηκε ότι το ανοσοθεραπευτικό φάρμακο pembrolizumab μπορεί να χρησιμοποιηθεί πλέον ως θεραπεία πρώτης γραμμής στον προχωρημένο καρκίνο του στομάχου, με ισάξια αποτελέσματα σε σχέση με τη χημειοθεραπεία. Προϋπόθεση οι ασθενείς να έχουν θετικό το δείκτη PDL-1. H γνώση αυτή θεωρώ ότι θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τον συγκεκριμένο καρκίνο τα χρόνια που έρχονται.

Ακόμη και το τελευταίο Νόμπελ Ιατρικής απενεμήθη στην ανοσοθεραπεία…
Πράγματι, αυτή ήταν η κατακλείδα μιας σκληρής και κοπιαστικής έρευνας σε βάθος δεκαετίας. Η καινοτομία της ανοσοθεραπείας είναι ότι, αντί να επιτίθεται στα καρκινικά κύτταρα, ουσιαστικά ενισχύει την άμυνα του οργανισμού αναστέλλοντας τα φρένα που έθετε το καρκινικό κύτταρο στο ανοσοποιητικό. Τα καρκινικά κύτταρα εκλύουν αντιγόνα που φρενάρουν την άμυνα του οργανισμού. Η ανοσοθεραπεία όμως έρχεται και αναστέλλει τα φρένα των κυττάρων που είναι υπεύθυνα για την άμυνα του οργανισμού. Άρα η άμυνα μπορεί να διεκπεραιώσει το ρόλο της.

Σε ποια είδη καρκίνου χρησιμοποιείται;
Η ανοσοθεραπεία αυτή τη στιγμή ενδείκνυται στον καρκίνο κεφαλής και τραχήλου, στον καρκίνο του πνεύμονα, όπου έχει αντικαταστήσει -υπό προϋποθέσεις- τη χημειοθεραπεία ακόμη και στην πρώτης γραμμής θεραπεία, στον καρκίνο του νεφρού, στο μελάνωμα, στον καρκίνο της ουροδόχου κύστεως, στον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού (στο ASCO ανακοινώθηκε μάλιστα η χρήση της ανοσοθεραπείας ως μονοθεραπείας σε ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο μαστού και υψηλό φορτίο μεταλλάξεων), στο στομάχι και, υπό προϋποθέσεις, στο πάγκρεας και στο ενδομήτριο.
Μελετώνται επίσης συνδυασμοί ανοσοθεραπείας και χημειοθεραπείας, ιδίως στον καρκίνο του πνεύμονα και του μαστού.
Η ανοσοθεραπεία είναι μια εξαιρετικά ασφαλής, εξωνοσοκομειακή θεραπεία, που μπορεί να χορηγηθεί ακόμη σε ηλικιωμένους ασθενείς με συννοσηρότητες.

Ανεπιθύμητες ενέργειες υπάρχουν;
Κυρίως είναι ενδοκρινικού χαρακτήρα, αλλά είναι εύκολα ανιχνεύσιμες και αντιμετωπίσιμες.
Πιο παλιά υπήρχε ο φόβος ότι η ανοσοθεραπεία δεν έπρεπε να συγχορηγείται με κορτιζόνη γιατί η τελευταία θα κατέστελλε τη δράση της ανοσοθεραπείας. Επίσης, παλιά νομίζαμε ότι δεν μπορούσαμε να χορηγήσουμε ανοσοθεραπεία σε αυτοάνοσα νοσήματα. Αυτό είναι μύθος.
Η ανοσοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει παροξύνσεις του αυτοάνοσου νοσήματος στο 30-50% των ατόμων που ήδη νοσούν, είναι όμως απολύτως διαχειρίσιμες.

Πόσο σημαντικές είναι η εξατομίκευση και η ολιστική προσέγγιση στη θεραπεία του ογκολογικού ασθενούς;
Οδεύουμε ολοένα και περισσότερο προς αυτό που λέμε εξατομίκευση της θεραπείας, γιατί αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να μη θεραπεύουμε πλέον σύμφωνα με την ιστολογία του όγκου, αλλά σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μετάλλαξη, με τη συγκεκριμένη γονιδιακή μεταβολή που πυροδοτεί την καρκινογένεση.
Όταν νοσεί ένας ασθενής με καρκίνο, δεν νοσεί μόνο ο ίδιος ούτε μόνο η βιολογία του, νοσεί η ψυχολογία του, αλλά και το συνολικό του περιβάλλον. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να αντιμετωπίζουμε τον ασθενή ολιστικά. Είναι πολύ σημαντικό να του προσφέρουμε την κατάλληλη ψυχολογική στήριξη, την κατάλληλη εκγύμναση του σώματος προσαρμοσμένη πάνω στο νόσημα και στις καθημερινές του συνήθειες, αλλά και ένα διατροφικό πρόγραμμα που και θα του ταιριάζει και δεν θα αναστέλλει το αποτέλεσμα των αντικαρκινικών θεραπειών.
Είναι σημαντικό ο ασθενής να ακολουθεί μια ισορροπημένη, μεσογειακή διατροφή, πλούσια σε βιταμίνες, σε φρούτα και λαχανικά, αλλά και με την κατάλληλη ποσότητα πρωτεΐνης.
Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι είναι μύθος πως η ζάχαρη τρέφει τον καρκίνο.

Οι νοσούντες από καρκίνο πρέπει να λαμβάνουν συμπληρώματα διατροφής;
Το μόνο που ξέρουμε αυτή τη στιγμή είναι ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D μπορούν να αυξήσουν την επίπτωση σε ασθενείς που έχουν ήδη νοσήσει με καρκίνο του μαστού – ίσως μάλιστα να ισχύει το ίδιο για τον καρκίνο του προστάτη και του παχέος εντέρου.

Τι φέρνει το μέλλον στην καταπολέμηση του καρκίνου;
Το μέλλον εστιάζεται στην καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών που προκαλούν την καρκινογένεση. Στόχος της επιστήμης είναι πια να δει τον καρκίνο όχι με βάση την ιστολογία, αλλά με βάση τη συγκεκριμένη πυροδοτούσα του καρκίνου μετάλλαξη.
Άρα, πλέον όλες οι έρευνες είναι αντίστροφες. Ξεκινούν από τη μετάλλαξη και τη στοχεύουν, με στόχο να θεραπεύσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τον ασθενή.
Επίσης, είναι πάρα πολύ σημαντικές οι εξελίξεις στη διαγνωστική, όπου έχουμε καλύτερες απεικονιστικές τεχνικές και πρωιμότερες διαγνώσεις, αλλά και στη θεραπεία, με τους συνδυασμούς ανοσοθεραπείας με στοχεύοντες παράγοντες. Σήμερα, ο καρκίνος μπορεί να νικηθεί.
Πρόσφατα παρατηρήθηκε επίσης μια εξαιρετική συνεργική δράση μεταξύ της ανοσοθεραπείας και της ακτινοβολίας, η οποία μελετάται. Παρατηρήσαμε το λεγόμενο abscopal effect –π.χ. σε ασθενή που έπαιρνε ανοσοθεραπεία και ακτινοβολείτο στον πνεύμονα, διαπιστώθηκαν εξαιρετικές ανταποκρίσεις στο κεφάλι, ένα σημείο που δεν είχε ακτινοβοληθεί.
Eπίσης, γίνονται προσπάθειες ανίχνευσης του καρκινικού φορτίου στο αίμα, με τεστ που αναζητούν στο αίμα τα κυκλοφορούντα καρκινικά κύτταρα (CTCC circulating tumor cancer cells). Οι, δε, διαγνωστικές τεχνικές φτάνουν πλέον ακόμη και σε επίπεδο υποδοχέα.
Στους νευροενδοκρινείς όγκους, για παράδειγμα (ΝΕΤ), συγκεκριμένα PET SCAN μπορούν να δουν αν υπάρχουν ενεργοί υποδοχείς. Αν βρεθούν ενεργοί υποδοχείς, δίνεται η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή για να τους μπλοκάρουμε.

Τι πρέπει να κάνουμε για να προλάβουμε τον καρκίνο;
Να μην καπνίζουμε, να κάνουμε τουλάχιστον 75 λεπτά αερόβιας άσκησης την εβδομάδα ή 150 λεπτά λιγότερο έντονης άσκησης την εβδομάδα, να διατηρούμε ιδανικό σωματικό βάρος, να τρεφόμαστε σύμφωνα με το μεσογειακό πρότυπο διατροφής, να περιορίσουμε την κατανάλωση του κόκκινου κρέατος σε μία φορά την εβδομάδα, να αυξήσουμε την κατανάλωση του λευκού κρέατος (κοτόπουλου και ψαριού), να διατηρούμε ιδανικά επίπεδα βιταμίνης D, να περιορίσουμε την κατανάλωση αλκοόλ (μέχρι 5 ποτήρια κρασί την εβδομάδα) και να εκτελούμε τις προληπτικές μας εξετάσεις σύμφωνα με την ηλικία και το φύλο – ειδικά αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό. Ποιες είναι αυτές; Η μαστογραφία για τις γυναίκες (μία αναφοράς στα 35 και ετησίως μετά τα 40), το Παπ τεστ (ετησίως έως την ηλικία των 70 ετών και μετά τα 70 ανά 5-10 χρόνια αν κατά τη δεκαετία 60-70 ετών η γυναίκα είχε φυσιολογικά αποτελέσματα) και η κολονοσκόπηση για τις γυναίκες και τους άνδρες από την ηλικία των 45 ετών.

Η παχυσαρκία και το κάπνισμα τι ρόλο παίζουν στον καρκίνο;
Η παχυσαρκία αυξάνει την επίπτωση συγκεκριμένων τύπων καρκίνου, όπως του ενδομητρίου, του μαστού, του παχέος εντέρου και του οισοφάγου. Όσο για το κάπνισμα, δεν υπάρχει όργανο που να μην επηρεάζεται από αυτό.

Τι παραπάνω μπορεί να προσφέρει σε έναν ογκολογικό ασθενή ένα εξειδικευμένο ογκολογικό κέντρο;
Μεγαλύτερη τεχνογνωσία και καταρτισμένους επιστήμονες, σύγχρονα διαγνωστικά και θεραπευτικά μηχανήματα, πρόσβαση σε καινοτόμες τεχνολογίες, όπως για παράδειγμα το σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης Watson for Oncology, που προσφέρει τη δυνατότητα ενίσχυσης της κλινικής άποψης του ογκολόγου, μέσω της χρήσης των δεδομένων από την παγκόσμια βιβλιοθήκη.
Εισάγοντας τα δεδομένα του κάθε ασθενούς στο σύστημα, ο ογκολόγος μπορεί να δει όλες τις διαθέσιμες επιλογές για την κάθε ογκολογική περίπτωση, ώστε να επαληθεύσει ή να χαράξει το θεραπευτικό πλάνο για τον ασθενή του.

ΒΑΝΕΣΑ ΑΡΧΟΝΤΙΔΟΥ – ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΦΛΑΜΠΟΥΡΗ

Έφεραν την Ελλάδα στην κορυφή του κόσμου και μας έκαναν περήφανους. Ο λόγος για τη Βανέσα Αρχοντίδου και τη Χριστίνα Φλαμπούρη, τις δύο Ελληνίδες που κατέκτησαν την υψηλότερη κορυφή του Έβερεστ και ετοιμάζονται ήδη για… νέες περιπέτειες. Στόχος τους να ολοκληρώσουν το στόχο των 7 Summits, να καταφέρουν δηλαδή να πατήσουν τις υψηλότερες κορυφές και στις επτά ηπείρους. Έναν στόχο που μέχρι σήμερα έχουν καταφέρει μόλις 400 άνθρωποι από όλο τον κόσμο και καμία Ελληνίδα. Επόμενος σταθμός τους η κορυφή Βίνσον της Ανταρκτικής. Οι δύο Ελληνίδες μίλησαν στο περιοδικό «ΔΥΟ» για τις δυσκολίες της κατάκτησης του Έβερεστ, μοιράστηκαν μαζί μας τα συναισθήματα που ένιωσαν πατώντας στη «στέγη του κόσμου» και αποτελούν έμπνευση για όλους μας, καθώς μας θυμίζουν πως «ό,τι θέλει κάποιος, το μπορεί».

Τι δυσκολίες αντιμετωπίσατε στη διάρκεια της ανάβασης; Υπήρξαν στιγμές που φοβηθήκατε ή που αισθανθήκατε τον κίνδυνο;
Χριστίνα Φλαμπούρη: Σε μια τέτοια αποστολή ο φόβος είναι κομμάτι της καθημερινότητας. Μαθαίνεις όμως να τον διαχειρίζεσαι…
Αν και οι δυσκολίες που φανταζόμουν πριν από την ανάβαση ήταν τα δύσκολα περάσματα, ο καιρός κ.λπ., τελικά το μεγαλύτερο εμπόδιο για μένα ήταν να μείνω συγκεντρωμένη στο στόχο χωρίς να κάνω πίσω. Πρώτη φορά έλειψα δύο μήνες από την οικογένεια και την καθημερινότητά μου, και το άγχος που νιώθαμε όταν ο καιρός δεν άνοιγε (για να κάνουμε την προσπάθεια για την κορυφή), πραγματικά με «σκότωνε»…
Βανέσα Αρχοντίδου: Δυσκολίες υπήρξαν πολλές σε σωματικό αλλά περισσότερο σε ψυχολογικό επίπεδο, αφού η ανάβαση του Έβερεστ απαιτεί να βρίσκεσαι σε μια ξένη χώρα και σε ένα «αφιλόξενο περιβάλλον» για δύο περίπου μήνες. Μου έλειπε η οικογένεια και τα παιδιά μου και πολλές φορές αναρωτήθηκα γιατί υποβάλλω τον εαυτό μου σε αυτή την ψυχολογική κυρίως πίεση και στέρηση. Ξέρω όμως ότι για να κάνεις τα όνειρά σου πραγματικότητα χρειάζονται θυσίες και κυρίως υπομονή. Κίνδυνο δεν αισθάνθηκα, γιατί ακολούθησα απαρέγκλιτα ένα στόχο για τον οποίο είχα προετοιμαστεί εδώ και αρκετά χρόνια. Η εμπειρία, η σωστή προετοιμασία και η αυτοπειθαρχία εξασφαλίζουν κατά 90% ένα θετικό αποτέλεσμα. Το άλλο 10% είναι τύχη (οι καιρικές συνθήκες ή κάποιο έκτακτο γεγονός που δεν μπορεί να προβλεφθεί). Το μόνο που φοβήθηκα ήταν κοντά στην κορυφή, όταν πάγωσε για τα καλά η μάσκα οξυγόνου και σε μια ανάσα πάνω αισθάνθηκα να ασφυκτιώ. Έβγαλα αμέσως τη μάσκα για να αναπνεύσω και σε αυτό το 20λεπτο που μεσολάβησε μέχρι να λυθεί το πρόβλημα και να αναγκαστεί ο sherpa μου να μου δώσει τη δικιά του φοβήθηκα ότι έπρεπε να γυρίσω πίσω. Η μάσκα μου είχε ήδη παρουσιάσει θέματα και κατά τη διάρκεια της διαδρομής και φοβήθηκα ότι αυτή τη φορά το πρόβλημα θα μου στοίχιζε την κορυφή.

Έχετε σκεφθεί ποτέ να τα παρατήσετε;
Χ.Φ.: Πολλές φορές έχει περάσει από το μυαλό μου, αλλά ευτυχώς είναι μόνο για λίγα λεπτά… Η αλήθεια είναι ότι την ημέρα κορυφής το σκεφτόμουν συνέχεια… Περίπου μια ώρα μετά αφότου ξεκινήσαμε για κορυφή έχασα την όρασή μου από το αριστερό μάτι. Φοβήθηκα, σκέφτηκα ότι μπορεί να είναι κάτι μόνιμο, ένιωθα όμως πολύ δυνατή και η κορυφή ήταν τόσο κοντά… Έτσι έδωσα μια υπόσχεση στον εαυτό μου, να σταματήσω αν έχανα έστω και 1% της όρασής μου από το άλλο μάτι, ακόμη κι αν ήμουν ένα μέτρο κάτω από την κορυφή. Κατά τη διάρκεια εκείνης της μέρας τσέκαρα συνέχεια αν έχει χειροτερέψει η κατάσταση ή όχι και σκεφτόμουν «μήπως πρέπει να τα παρατήσω, μήπως έχω χάσει την ισορροπία μεταξύ του πάθους μου για την κορυφή και των ικανοτήτων που έχω;». Αυτή η σκέψη με συντρόφευε όλη την ημέρα κορυφής…
Β.Α.: Λίγες φορές κατά τη διάρκεια της ανάβασης αλλά πολλές φορές κατά τη διάρκεια της προσπάθειας για εξεύρεση χρηματικών πόρων (γέλιο). Το να βρεις την οικονομική στήριξη για να φέρεις εις πέρας τέτοιες αποστολές είναι πραγματικά ένα βουνό από μόνο του…

Τι προετοιμασία χρειάζεται μια τέτοια αποστολή; Πρακτικά, σωματικά, ψυχολογικά;
Χ.Φ.: Το πιο δύσκολο κομμάτι ήταν να βρω χρόνο μέσα στην καθημερινότητά μου για να κάνω προπόνηση. Περίπου πριν από 3 μήνες από την αποστολή οι προπονήσεις ήταν σχεδόν καθημερινές, νομίζω ότι σε κάθε άσκηση σκεφτόμουν την κορυφή… «Πάμε άλλη μία επανάληψη, μπορείς, μπορεί αυτή η επανάληψη να σε φτάσει στην κορυφή του κόσμου», έλεγα στον εαυτό μου…
Β.Α.: Πρακτικά, πρέπει το όνειρο να μεταφραστεί σε στρατηγική και η στρατηγική σε ενέργειες και μετά να δομηθεί και ένα πλάνο ενεργειών για να μπορέσει η αποστολή να πάρει το πράσινο φως και να ξεκινήσει. Όμως αυτή είναι η δουλειά μου ως διευθύντριας μάρκετινγκ. Ουσιαστικά έβαλα την εμπειρία μου να δουλέψει για ένα project το οποίο με κάνει να αισθάνομαι καλά και σε προσωπικό επίπεδο.
Σωματικά, λόγω του ότι το project είναι 7 Summits (7 κορυφές και όχι μία) και κάθε χρόνο υπάρχει η πρόκληση της ανάβασης ενός βουνού, είναι μια διαρκής διαδικασία προετοιμασίας, η οποία εντείνεται 2-3 μήνες πριν από την κάθε προσπάθεια. Όλο αυτό το εγχείρημα από πίσω έχει μια σημαντική προσπάθεια σε ιατρικό, διατροφικό και προπονητικό επίπεδο.

Πρώτη έφτασε πάνω η Χριστίνα. Ποια ήταν τα συναισθήματα μέχρι να ανέβει και η Βανέσα; Τι νιώσατε όταν φτάσατε στην κορυφή;
Χ.Φ.: Δυστυχώς αυτή ήταν η μόνη κορυφή που δεν καταφέραμε να σταθούμε μαζί στην κορυφή… Όταν πάτησα κορυφή, προσπάθησα να εντοπίσω τη Βανέσα. Δυστυχώς δεν ήταν εκεί, αυτό σήμαινε ότι αν την περίμενα σίγουρα θα γύρναγα πίσω με κρυοπαγήματα. Η μέρα ήταν αρκετά κρύα (-40 βαθμούς Κελσίου) και φύσαγε πολύ. Όταν συνειδητοποίησα ότι δεν ήταν στο τελευταίο κομμάτι πριν από την κορυφή, ομολογώ ανησύχησα μήπως είχε συμβεί κάτι κακό, αλλά ευτυχώς κατά την επιστροφή μου οι πορείες μας συναντηθήκαν και ηρέμησα. Το μόνο που σκέφτηκα ήταν «όλα καλά, απλά δεν θα χουμε κοινή φωτογραφία κορυφής…».
Β.Α.: Όταν έφτασα στην κορυφή, αισθάνθηκα ότι τελείωσε η μισή δουλειά… Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στο βουνό είναι στην κατάβαση. Έχεις ήδη κουραστεί πολύ και το να κατέβεις θέλει αρκετή δύναμη και προσπάθεια αντιστοίχως με την ανάβαση. Εγώ σε όλες τις μέρες ανάβασης προσπάθησα «να μην κουραστώ»…, δηλαδή να έχω πάντα δυνάμεις για κάθε ενδεχόμενο. Συνεπώς πήγαινα με ένα σταθερό βήμα (rest step) που θα μου εξασφάλιζε δυνάμεις για να περπατώ ακόμα και 24 ώρες αν χρειαζόταν (γέλιο). Όταν κατέβηκα όμως στο Camp4 την ημέρα κορυφής, αισθάνθηκα απέραντη γαλήνη και συγκίνηση.
Διαβάσαμε για θανάτους ορειβατών στα τελευταία μέτρα προς την κορυφή του Έβερεστ λόγω… μποτιλιαρίσματος. Εσείς προλάβατε και το αποφύγατε;
Χ.Φ.: Ευτυχώς δεν το ζήσαμε αυτό… Κάναμε κορυφή στις 20 Μαΐου και όλο το μποτιλιάρισμα έγινε στις 23. Εμείς είχαμε ήδη φτάσει στο Basecamp.
Β.Α.: Ναι, αποφύγαμε το μποτιλιάρισμα λόγω καλής στρατηγικής του αρχηγού της αποστολής που αποφάσισε να κάνουμε το Summit Push (την τελική προσπάθεια ανάβασης στην κορυφή) στις 20 Μαΐου, μία ημέρα που δεν θεωρείτο ιδανική από πλευράς καιρικών συνθηκών, γιατί είχε πολύ αέρα. Γι’ αυτόν το λόγο ήμασταν μόνοι μας στο κομμάτι αυτό του βουνού, δηλαδή τα 7 μέλη της ομάδας μας και οι Sherpas του καθενός από εμάς.

Μιλήστε μας για το στόχο των 7 Summits και του project «A woman can be». Ποια ήταν η πιο έντονη στιγμή σε όλη αυτή τη διαδρομή;
Χ.Φ.: Οι 7 Summits δεν είναι μόνο ένας ορειβατικός στόχος, είναι πλέον ένας στόχος ζωής… Ένα ταξίδι σε όλες τις ηπείρους της γης. Εκτός από την εμπειρία του βουνού, γυρίζουμε έχοντας γνωρίσει νέες κουλτούρες και έχοντας δει εικόνες που ίσως δεν θα βλέπαμε ποτέ στη ζωή μας.
To «A Woman Can Be» γεννήθηκε ύστερα από παρότρυνση φίλων και γνωστών να γνωστοποιήσουμε την προσπάθειά μας. Είναι η ομπρέλα όλων των προσπαθειών που θα θέλαμε να αγκαλιάσουμε και στο μέλλον για την προώθηση της διά βίου άθλησης και το κυνήγι της ευτυχίας…
Η πιο έντονη στιγμή για μένα ήταν η κατάκτηση του Ντενάλι (της υψηλότερης κορυφής της Β. Αμερικής στην Αλάσκα). Ήταν το σημείο που κατάλαβα ότι ίσως τελικά τα καταφέρουμε να ολοκληρώσουμε το project, ίσως τελικά η δύναμη που κρύβεται μέσα μας είναι αρκετή για να το πετύχουμε.
Β.Α.: Όλα αυτά τα χρόνια υπήρχαν πολλές έντονες στιγμές. Οι κορυφές ήταν κυρίως αυτές που έμεναν ανεξίτηλα χαραγμένες στο μυαλό μου γιατί τα λίγα λεπτά πάνω στην καθεμιά έχουν μια απίστευτη ένταση. Ωστόσο, αυτή που ζούμε τώρα είναι η πιο έντονη περίοδος της διαδρομής, γιατί ο στόχος πλησιάζει στο τέλος και είναι τόσο κοντά αλλά και τόσο μακριά ταυτόχρονα. Η επόμενη μέρα από την εκπλήρωση του project πλησιάζει και πρέπει να παρθούν αποφάσεις και να γίνει ο σωστός σχεδιασμός, δεδομένου ότι το «Α woman can be» είναι πέρα και πάνω από την ανάβαση των 7 Summits (δηλαδή των 7 υψηλότερων κορυφών των ηπείρων του κόσμου). Το «A woman can be» είναι ένας οργανισμός που στόχο έχει να προωθήσει έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης.
Δεν έχουμε μόνο επαγγελματικές και οικογενειακές υποχρεώσεις, αλλά και προσωπικά όνειρα που συνήθως αφήνουμε πίσω μας όταν οι επαγγελματικές και οικογενειακές υποχρεώσεις καταναλώνουν το 100% του χρόνου μας. Όμως, για να είμαστε σωματικά και ψυχολογικά υγιείς, είναι απαραίτητο να αφιερώνουμε χρόνο στο σώμα και το πνεύμα μας, ανεξαρτήτως ηλικίας και οικογενειακής ή επαγγελματικής κατάστασης.
Το «Α woman can be» προάγει τη διά βίου άθληση και την προσωπική στοχοθέτηση και φιλοδοξεί να πλαισιώσει στο μέλλον όνειρα και projects που θα συνεχίσουν να εμπνέουν τους Έλληνες και τις Ελληνίδες.

Πώς μπήκε μέσα σας το «μικρόβιο» της ορειβασίας και πώς φτάσατε σε έναν τόσο μεγάλο στόχο όπως οι 7 Summits; Ο στόχος των 7 Summits υπήρχε από την αρχή ή προέκυψε στην πορεία;
Χ.Φ.: Μέχρι το 2014 ασχολούμουν με την ιστιοπλοΐα ανοιχτής θαλάσσης, όμως μια τυχαία εκδρομή αναρρίχησης με έκανε να γνωρίσω το βουνό. Είχα δυσκολίες να προσαρμοστώ με την αίσθηση του ύψους και του απέραντου κενού και έτσι αποφάσισα να το καταπολεμήσω. Το βουνό για μένα ξεκίνησε σαν μια πρόσκληση, αλλά η μια κορυφή έφερνε την άλλη και χωρίς να το καταλάβω το βουνό έγινε τρόπος ζωής!
Β.Α.: Ξεκίνησα την ορειβασία το 2004 και ακολούθησα όλα τα στάδια (γέλιο). Μετά από μια θετική εμπειρία που είχα σε μια ημερήσια ορειβατική εκδρομή, γράφτηκα στον Αθηναϊκό Oρειβατικό Σύλλογο (ΑΟΣ) και μέχρι το 2006 είχα ολοκληρώσει και τις σχολές χειμερινού βουνού και αναρρίχησης. Σε αυτά τα 15 χρόνια, βήμα βήμα, κάθε πρόκληση έδινε τη θέση της σε μια δυσκολότερη. Τα βουνά της Ελλάδας, οι γειτονικές Άλπεις, το μακρινό Νεπάλ.
Κάποια στιγμή έγινε μια μικρή παύση όταν γεννήθηκαν οι γιοι μου (6 και 10 χρόνων σήμερα).
Όμως το βουνό ήταν πάντα για μένα το πάθος και η ξεκούρασή μου… Πριν από την απόκτηση των παιδιών μας, εγώ και ο άντρας μου ήμασταν ομάδα, όμως δεν είναι εύκολο να λείπουν από το σπίτι και οι δύο γονείς ταυτόχρονα. Έτσι, όταν σε μια ορειβατική εκδρομή στη Μαλαισία γνώρισα τη Χριστίνα, βρήκα το άλλο μου μισό, έναν άνθρωπο που παρότι δεν είχε ορειβατική εμπειρία είχε πάντα τον ενθουσιασμό και την τόλμη να επιχειρήσει σπουδαίες αναβάσεις. Σιγά σιγά, έπειτα και από τη γνωριμία με τον Νίκο Μαγγίτση (τον μόνο Έλληνα που μέχρι στιγμής έχει ολοκληρώσει την ανάβαση των 7 Summits), μπήκε και σε εμάς «το μικρόβιο».

Τι μήνυμα θέλετε να περάσετε στις γυναίκες;
Χ.Φ.: Αν ονόμαζα τώρα την προσπάθειά μας, ίσως την ονόμαζα «Υou can be». Απευθυνόμαστε στις γυναίκες γιατί είμαστε κι εμείς γυναίκες, όμως το μήνυμά μας δεν θα ήθελα να περιοριστεί μόνο σε αυτό το κοινό.
Θέλουμε να φωνάξουμε σε όλους, άνδρες και γυναίκες, ότι τα προσωπικά όνειρα είναι στο μυαλό μας για να τα κυνηγάμε, όχι για να τα αφήνουμε πίσω, ως τελευταία προτεραιότητα. Μόνο αν τα κυνηγάμε θα νιώσουμε την ευτυχία και θα κάνουμε τους ανθρώπους που αγαπάμε χαρούμενους.
Β.Α.: Να μην εγκλωβίζουν τους εαυτούς τους σε ρόλους και να ονειρεύονται ελεύθερα… Αφού βρεθεί το όνειρο όμως, χρειάζεται δουλειά. Η εκπλήρωση του ονείρου δεν είναι μια στιγμή. Είναι μια διαδικασία που έχει δυσκολίες και αγώνα σε όλα τα επίπεδα. Το σημαντικό είναι να καταλάβουμε ότι δεν υπάρχει πλεονέκτημα ή διαφορά ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες. Η επιτυχία βρίσκεται στην ολοκλήρωση και στα πράγματα που μας κάνουν ευτυχισμένους και όχι στο φύλο, στη δύναμη, στα χρήματα ή στην πρωτιά.
Πόσο πιο δυνατές αισθάνεστε με την κατάκτηση αυτού του στόχου;
Χ.Φ.: Κάθε κατάκτηση ενός στόχου με κάνει να πιστεύω ότι όλα είναι δυνατά και μου δίνει ώθηση για τον επόμενο στόχο.
Β.Α.: Αισθάνομαι πιο κοντά στο στόχο, όχι επιπλέον δύναμη. Συνεπώς, πιο έτοιμη για νέες προκλήσεις και νέα σχέδια…

Tι σας γοητεύει στο βουνό;
Χ.Φ.: Όταν είμαι στο βουνό με γοητεύει η δύναμη της φύσης. Όταν στέκομαι σε μια κορυφή, νιώθω τόσο δυνατή και την ίδια στιγμή τόσο αδύναμη και μικρή μπροστά στη δύναμη της φύσης. Είναι αυτές οι αντιθέσεις που με γοητεύουν.
Β.Α.: Το βουνό ταιριάζει στο χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασία μου. Δεν μου αρέσουν τα αθλήματα και οι δραστηριότητες με πολύ κόσμο… τρέμω στην ιδέα ενός Μαραθωνίου, όχι για τα 42 χιλιόμετρα, αλλά για τον κόσμο που υπάρχει γύρω γύρω (γέλια). Μέσα από την άθληση, θέλω να έχω ησυχία για να συγκεντρώνομαι και να βρίσκω τον εαυτό μου, δεν αγαπώ τον ανταγωνισμό, προτιμώ το συναγωνισμό και την ομαδικότητα και μου αρέσει που το βουνό δεν έχει χρόνους και ρεκόρ. Επίσης, ενθουσιάζομαι με την ιδέα της επίτευξης ενός υψηλού στόχου, συνεπώς η έννοια της κορυφής μεταφορικά και κυριολεκτικά με συναρπάζει.

Το όνειρο έγινε πραγματικότητα. Eπόμενος στόχος η 7η κορυφή, το Βίνσον στην Ανταρκτική. Τι δυσκολίες αναμένεται να συναντήσετε στο απέραντο… λευκό;
Χ.Φ.: Η πρώτη δυσκολία είναι να ανέβουμε το οικονομικό βουνό που χρειάζεται για να φτάσεις σε ένα τέτοιο μέρος. Όταν φτάσουμε εκεί, ξέρουμε ότι οι χαμηλές θερμοκρασίες θα είναι ο μεγαλύτερός μας αντίπαλος…
Β.Α.: Νομίζω ότι η χρηματοδότηση θα είναι το δυσκολότερο μέρος, δεδομένου ότι η συγκεκριμένη αποστολή μπορεί να ξεπεράσει τις 160.000 ευρώ για δύο άτομα… Το κρύο το έχουμε αντιμετωπίσει, και ψυχολογικά μια αποστολή 20 ημερών δεν συγκρίνεται με τους 2 μήνες που πέρασαν. Συνεπώς white is not an issue (γέλιο). Κάθε βουνό χρειάζεται σεβασμό, αλλά η δυσκολία εκτιμώ ότι δεν θα ξεπεράσει τη δυσκολία του Έβερεστ.

Τελικά, ό,τι θέλει κανείς το μπορεί;
Χ.Φ.: Σίγουρα! Πριν από 4 χρόνια δεν μπορούσα να διαχειριστώ το φόβο μου για το ύψος και τελικά πάτησα στη στ   έγη του κόσμου. Οποιοσδήποτε μπορεί να καταφέρει το όνειρό του.
Β.Α.: Δυνητικά ναι… αλλά είναι πολύ γενική η απάντησή μου και νομίζω ότι πιο σωστό θα ήταν να πω ότι: Όταν κάποιος θέλει κάτι, θα πρέπει να ψάξει, να δουλέψει, να συνεργαστεί, να έχει επιμονή, πειθαρχία και να είναι έτοιμος να αλλάξει για να μπορέσει να κάνει αυτό που θέλει.