Κατηγορία: ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Την στιγμή που γράφουμε αυτό το άρθρο η χώρα μας βρίσκεται ενώπιον δύο μεγάλων προκλήσεων, που οι ειδικοί μας τις αποκαλούν διαρκώς, με το εμφατικό, ασύμμετροι κίνδυνοι.
Μιλάμε βεβαίως για τον ιό COVID 19 και το μεταναστευτικό. Δεκάδες ειδικοί, πολιτικοί, αναλυτές, επιστήμονες, δημοσιογράφοι κ.α. καθημερινά μονοπωλούν όλα τα είδη μέσων ενημέρωσης, καταθέτοντας τις κατά τεκμήριον εμπεριστατωμένες απόψεις τους, προσπαθώντας να μας πείσουν για μέτρα αντιμετώπισης αλλά και πιθανές αιτίες των ασύμμετρων απειλών της χώρας, αλλά και της παγκόσμιας κοινότητας.

Όπως όλοι μας, έτσι και εγώ, παρακολουθώ, όσο μου επιτρέπουν οι λοιπές ασχολίες μου, την επικαιρότητα και σαν σκεπτόμενος πολίτης, προσπαθώ να αντιληφθώ τους ασύμμετρους εχθρούς μας μέσα από μια άλλη διάσταση, που πάντα υπάρχει σε όλα τα σημαντικά ζητήματα που απασχολούν λαούς, οργανωμένα κράτη ή ολόκληρο το πλανήτη. Παγκόσμιοι πόλεμοι, πανδημίες, οικονομικές κρίσεις, μεταβολές περιβάλλοντος, ανθρωπιστικές κρίσεις, εμφύλιοι πόλεμοι είναι μερικά από τα σημαντικότερα θέματα που ταλαιπωρούν τη σύγχρονη ανθρωπότητα με εκατομμύρια θύματα, είτε σε ανθρώπινες απώλειες, είτε σε υποβάθμιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ποιότητας ζωής.

Προσπαθώντας λοιπόν, να προσεγγίσω την άλλη διάσταση της πανδημίας και του μεταναστευτικού, σκέφτηκα να μπω στη θέση αυτών και να αφουγκραστώ και την δική τους «φωνή».
Θα μου πείτε, ενδεχομένως, πως είναι δυνατόν ο κορωνοϊός να έχει φωνή και μάλιστα και επιχειρήματα, αν όχι και αιτήματα. Και όμως έχει…ακούστε τον!

«Εγώ ο κορωνοϊός ή COVID 19, όπως με αποκαλείτε, εμφανίστηκα και σας ταλαιπωρώ, όχι τυχαία, αλλά από καθαρά δικά σας λάθη. Εσείς κάνετε επικίνδυνα πειράματα σε διάφορα εργαστήρια, πολύ συχνά με στόχο βιολογικά όπλα, που θα στραφούν ενάντια σε συνανθρώπους σας. Το έχετε ξανακάνει στο παρελθόν. Θυμηθείτε για παράδειγμα τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και όχι μόνο. Από την άλλη πλευρά η έλλειψη σεβασμού στο περιβάλλον, η καταστροφή των οικοτόπων και η αποψίλωση των δασών δημιούργησαν το φαινόμενο «Διάβασης του φραγμού των ειδών» και έτσι άφησαν περιθώρια στη… διάβαση και επέλασή μου! Αφού λοιπόν εσείς με δημιουργήσατε, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, εγώ σε ανταπόδοση θα σας κάνω τη χάρη να σκοτώσω μερικούς από εσάς, να σας τρομάξω αλλά και να δώσω ένα καθοριστικό χτύπημα στην οικονομία σας, μπας και καταλάβετε ότι δεν είναι «στραβός ο γιαλός, αλλά εσείς στραβά αρμενίζετε».
Αδιαφορείτε για τις αληθινές αξίες της ζωής, και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, πιστεύετε ότι εσείς οι άνθρωποι διαφέρετε μεταξύ σας με κριτήριο τον πλούτο, το φύλο, την κοινωνική θέση και άλλα τέτοια, που εγώ τώρα καταλύω εκκωφαντικά, αφού επιτίθεμαι σε όλες τις κοινωνικές, οικονομικές και ηλικιακές τάξεις. Πιστεύετε ακόμη ότι οι αποστάσεις μεταξύ κρατών είναι τεράστιες και ασφαλείς από κινδύνους, αλλά εγώ σας απέδειξα ότι μέσα σε λίγες ημέρες ταξίδεψα σε πάνω από 200 κράτη και τέλος σας απέδειξα ότι ο φόβος σας είναι το μεγάλο σας ελάττωμα που θα το κουβαλάτε στην αιωνιότητα.

Κάποιοι από εσάς, «ισχυροί», το παίζετε άφοβοι όταν σπείρετε τον φόβο στους αδύνατους, αλλά τώρα μπροστά σε εμένα, κλείνεστε στα σπίτια σας και δεν αγκαλιάζετε ούτε τους γονείς σας ούτε τα παιδιά σας. Και να σκεφθείτε ότι εγώ, μέχρι σήμερα, έχω σκοτώσει 40.000-50.000 ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη. Εσείς έχετε σκοτώσει μόνο στη Συρία, τα τελευταία χρόνια, πάνω από 500.000 αθώους ανθρώπους.

Εγώ αγαπητοί άνθρωποι, ήρθα για να φύγω, πολύ σύντομα, με την ελπίδα ότι το πέρασμα μου, πέρα από τις ζημίες που θα αφήσω, θα πιάσει τόπο και έτσι θα σας έχω ξεπληρώσει την ευγνωμοσύνη που με δημιουργήσατε. Εύχομαι από μακριά, να σας δω να αλλάζετε φιλοσοφία ζωής, να δίνετε περισσότερη σημασία στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, στην προστασία του περιβάλλοντος, στην συνεργασία και την αλληλεγγύη, στην επιστημονική έρευνα για το καλό και όχι για το κακό.
Τώρα εάν δεν πάρετε κανένα τέτοιο μήνυμα, από το σύντομο πέρασμα μου, κακό του κεφαλιού σας. Παραμονεύουν πολλά ξαδέλφια μου για μια εκκωφαντική… μου αρέσει αυτός ο όρος σας, εμφάνιση, που θα σας κάνουν να κλείνεστε στα σπίτια σας, σαν τα ποντίκια, που τόσο απεχθάνεστε.

Και κάπως έτσι ο COVID 19 έκλεισε το κινητό του και μάλιστα χωρίς να μου αφήσει περιθώρια αντίκρουσης.
Τα σχόλια δικά σας.

Θα ήθελα και εγώ να σχολιάσω πολλά εδώ, και κυρίως για τις επιπτώσεις στην καταταλαίπωρη οικονομία μας, αλλά υποσχέθηκα ότι σήμερα θα ακούσουμε μόνο τους «ασύμμετρους» εχθρούς μας.

Και ερχόμαστε στο Μεταναστευτικό.
Και επειδή εδώ, λόγω αγνώστων παρεμβολών, η απευθείας σύνδεση κατέστη αδύνατη, θα προσπαθήσω να σας μεταφέρω τις απόψεις της άλλης πλευράς, μέσα από τις σημειώσεις που πρόλαβα να κρατήσω.
Όλοι λοιπόν οι πολιτικοί, οι θεσμοί και οι παρατρεχάμενοί τους δημοσιογράφοι, εστιάζουν την προσοχή τους, στο πως θα στοιβάξουν τους εξαθλιωμένους πρόσφυγες και μετανάστες σε νησιά, ξερονήσια, στη μέση του πουθενά, για το πόσους θα υποδεχθεί η Ελλάδα, η Τουρκία, ή η κεντρική Ευρώπη κ.α. παρόμοια.
Κανείς όμως, μα κανείς, δεν διερωτήθηκε, και πολύ περισσότερο δεν ασχολήθηκε σοβαρά, για να δει τα αίτια της προσφυγιάς και της μετανάστευσης. Και ας πάρουμε την φωνή των προσφύγων πρώτα. Ας αναρωτηθούμε γιατί φεύγουν από τις χώρες τους. Γιατί δεν τις αγαπάνε; μόνο εμείς οι Έλληνες ή οι Γερμανοί αγαπάμε την πατρίδα μας; Όχι βέβαια. Φεύγουν, όπως μου είπε η προσφυγική «φωνή», επειδή κάποιοι, δήθεν σπουδαίοι (που κλειδώνονται βέβαια τώρα από φόβο στον κορωνοϊό) επιτέθηκαν στην χώρα τους και δημιούργησαν εκεί συνθήκες, όχι ενός αλλά εκατό κορωνοϊών, για την ανθρώπινη ζωή και ασφάλεια.
Συρία, Αφγανιστάν, Λιβύη, Ιράκ και ών ουκ έστιν αριθμός.

«Γιατί κύριοι Αμερικάνοι, Ρώσοι, Νατοϊκοί, ακόμη και Νεότουρκοι, μας φέρατε σε αυτή την κατάσταση; Ποιος σας έδωσε το δικαίωμα να καταναλώνετε όλο το οπλικό σας εργοστάσιο στα κεφάλια μας;
Μόνο το 2019 ξοδέψατε 13.5 τρισεκατομμύρια για αυτό τον σκοπό.
Για τα οικονομικά σας συμφέροντα; την επίδειξη δύναμης; ή λόγω ματαιοδοξίας; Ότι και να είναι αυτό, είστε κοινοί δολοφόνοι και ανήθικοι. Και τώρα που μας σκοτώνετε και μας αναγκάζετε σε αυτοεξορία, μας αντιμετωπίζετε και σαν ζώα, κατώτερης μορφής και υπόστασης, που θέτουμε σε κίνδυνο την εύρυθμη λειτουργία των λαών σας. Βέβαια τις συνέπειες των ροών μας σε άλλα κράτη, έχετε φροντίσει και πάλι να μην τις πληρώνετε εσείς, αλλά κάτι ταλαιπωρημένες, αν μη τι άλλο, χώρες, όπως η Ελλάδα, τα Βαλκάνια, η Τουρκία, έστω και αν η τελευταία προσπαθεί προσφάτως να μπει στο club των «δυνατών».

Αυτά πρόλαβα να σημειώσω από την επικοινωνία με την προσφυγική φωνή, και τα σχόλια δικά σας.
Πολύ παραπλήσια ήταν και η φωνή των Μεταναστών. Αυτοί μου είπανε, βέβαια, ότι αναγκάζονται να ξενιτευτούν λόγω οικονομικών συνθηκών. Εμείς οι Έλληνες το γνωρίζουμε πολύ καλά αυτό το «project». Στην διάρκεια του μεσοπολέμου, αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ακόμα και τα τελευταία οκτώ χρόνια, ξεχυθήκαμε σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, στην προσπάθεια απόκτησης μιας θέσης στην ελπίδα και στην ευμάρεια. Όχι πως η χώρα μας, αυτή καθ’ αυτή, δεν είχε την δυνατότητα να μας ζήσει, αλλά γιατί εγχώριοι και κυρίως ξένοι παράγοντες καθιστούσαν τεχνικά ή ακριβέστερα πολιτικά, την πιο ίσως προικισμένη χώρα στον κόσμο, την φτωχότερη και ανικανότερη να στηρίξει 8-10 εκατομμύρια πολίτες.
«Τα ίδια που έχετε τραβήξει εσείς όλες αυτές τις δεκαετίες, μου υπογράμμισε η προσφυγική «φωνή», τραβάμε και εμείς, αφού οι ξένες «σωτήριες» δυνάμεις, μαζί βέβαια με τους καλοπληρωμένους εγχώριους μπράβους, επεμβαίνουν στη διαχείριση φυσικών και ανθρώπινων πόρων, αρπάζοντας τα διαμάντια, πραγματικά και μεταφορικά, αφήνοντας εμάς, πόρους, οικονομικούς και φυσικούς, τόσους, όσους χρειάζονται για να ξαναπάμε την άλλη μέρα στη δουλειά.»
Αυτά τα λίγα μου είπανε, αλλά εδώ θα σχολιάσω. Δεν μπορώ…εδώ το έχω.

Αυτοί οι «ισχυροί» (θα φωνάξω τον COVID 19) έχουν ποτέ αναλογιστεί το impact στο παγκόσμιο ακαθάριστο προϊόν και κυρίως στο δικό τους, εάν αντί να κρατάνε δισεκατομμύρια κατοίκους, ιδιαίτερα στην Αφρική, σε κατάσταση αμφιλεγόμενης επιβίωσης, τους βοηθούσαν να αναπτύξουν και να αξιοποιήσουν τους φυσικούς και ανθρώπινους πόρους για το συμφέρον των λαών τους;
Δεν έχω κάνει ενδελεχή έρευνα, αν και θα ήθελα πολύ να βρω αυτήν την ευκαιρία, αλλά πιστεύω ότι το ΑΕΠ των πλούσιων και ισχυρών κρατών θα ανέβαινε σε σταθερή βάση πάνω από 5% ετησίως. Και να πως επιχειρηματολογείται. Εάν 800 τουλάχιστον εκατομμύρια Αφρικανοί αντί για μέση αμοιβή 100 -150 δολάρια μηνιαίως είχαν 500, τότε η αγοραστική τους δυνατότητα, για αγορά διαρκών καταναλωτικών προϊόντων, όπως τηλεοράσεις, ψυγεία, υπολογιστές, ακόμα και φτηνά αυτοκίνητα θα αυξανόταν θεαματικά.

Τέτοια όμως προϊόντα, κατασκευάζουν σχεδόν αποκλειστικά, μόνο οι ανεπτυγμένες χώρες. Η παγκόσμια ζήτηση λοιπόν θα αυξανόταν με πολλά δισεκατομμύρια δολάρια και μάλιστα μέσω των πολλαπλασιαστών στην οικονομία, θα άγγιζαν τα τρις. Και αυτή η αύξηση της ζήτησης θα ήταν σταθερά ανερχόμενη, από έτος σε έτος, θωρακίζοντας την παγκόσμια οικονομία από καθοδικούς κύκλους και υφέσεις, λόγω μείωσης της ζήτησης. Την ίδια στιγμή θα εξαφανιζόταν σχεδόν και το κύριο αίτιο της μετανάστευσης, που όπως είπαμε είναι η οικονομική ανέχεια.
Μερικές φoρές, αναρωτιέμαι, τι είδους οικονομικούς συμβούλους διαθέτουν οι ισχυροί αυτού του πλανήτη. Εκτός και αν τελικά άλλα είναι τα κίνητρα τους. Κορωνοίός…που τους χρειάζεται.
O κορωνοϊός θα περάσει σύντομα. Ας ακούσουμε όμως τη φωνή του και θα βγούμε πιο σοφοί και σε ατομικό αλλά και σε συλλογικό επίπεδο.

Στο μεταναστευτικό, ήρθε η ώρα επιτέλους, η Ευρωπαϊκή Ένωση να παίξει έναν αποφασιστικό ρόλο και όχι αυτό του κομπάρσου. Είναι η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, και πληθυσμιακά η πολυπληθέστερη μετά την Κίνα και τις Ινδίες. Η Γερμανία, ο ισχυρότερος πυλώνας εντός της Ε.Ε., πρέπει να αποδείξει, ότι δεν είναι ικανή μόνο να δημιουργεί παγκόσμιους πολέμους (1ο & 2ο) με 60 τουλάχιστον εκατομμύρια θανάτους, αλλά και ικανή να συμβάλλει στην ανάδειξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε διεθνή θεματοφύλακα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ασφάλειας και ευημερίας. Η τελευταία της ίσως ευκαιρία. Το ίδιο και για όλους εμάς που εξακολουθούμε να πιστεύουμε στο όραμα της Ενωμένης Ευρώπης.

Καλή δύναμη

Τον Δεκέμβριο του 2019, εν μέσω εορτασμών, στολισμών, νυχτερινών εξόδων και συγκεντρώσεων σε φιλικά σπίτια, φορώντας τα καλά μας, ακούγοντας μουσική, διασκεδάζοντας με τους φίλους μας και αγκαλιασμένοι με τα αγαπημένα μας πρόσωπα, ακούγαμε για έναν επικίνδυνο ιό στη μακρινή Κίνα που είχε αλλάξει την καθημερινότητα των πολιτών, είχε αρχίσει να σκοτώνει ανθρώπους όλων των ηλικιών και είχε πλήξει την οικονομία μιας υπερδύναμης. Ακούγαμε και βλέπαμε τα νέα με πραγματική λύπη, αλλά σκεφτόμασταν ότι αυτό είναι τόσο μακριά από εμάς και θα αντιμετωπιστεί προτού εξαπλωθεί και σε άλλες χώρες.
Και να που σήμερα ο «ενοχλητικός» αυτός επισκέπτης, κάνοντας ένα ταξίδι σε άλλες 200 χώρες, μεταξύ των οποίων και η χώρα μας, συνεχίζει να αφήνει τα στίγματά του, αλλού λιγότερο και αλλού πολύ περισσότερο, στην υγεία, στην ψυχολογία, στην καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Ήρθε να σκοτώσει, να πανικοβάλει, να αλλάξει τρόπους ζωής, εργασίας, να τραντάξει συθέμελα αξίες, συνήθειες, ιδανικά, θρησκείες και να επιβάλει νέα μοντέλα ζωής που εξυπηρετούν την απομόνωση, την τρομολαγνεία, την αυτολύπηση και την κατάθλιψη. Σίγουρα ο κορωνοϊός θα πετύχει αρκετούς από τους στόχους του, αλλά, από την άλλη, ίσως «εν αγνοία» του, επιφέρει και καινούργια δεδομένα που εύχομαι για πολλούς από εμάς να είναι ευκαιρίες για να δούμε τη ζωή και τη νέα πραγματικότητα… αλλιώς!!!
Να αγαπάμε και να προσέχουμε περισσότερο τους εαυτούς μας, να αφιερώνουμε χρόνο στους αγαπημένους μας, να απολαμβάνουμε περισσότερο αυτά που μας ευχαριστούν, να εκτιμούμε μια ωραία ταινία ή ένα ωραίο βιβλίο, να εργαζόμαστε με κέφι, μεράκι και όρεξη, να μη θεωρούμε τίποτα δεδομένο, να απολαμβάνουμε τις εποχές, να κάνουμε καλή παρέα με τον εαυτό μας και τους φίλους μας, να προσέχουμε το περιβάλλον, να αγαπάμε τη ζωή και να φυσικά να το κάνουμε πράξη με το μόνο όπλο που έχουμε, την πρόληψη, που αποτελεί και την έμπνευση του περιοδικού «ΔΥΟ».
Το περιοδικό «ΔΥΟ», πιο επίκαιρο και απαραίτητο από ποτέ, με κορυφαίους επιστήμονες και επαγγελματίες υγείας από μια ευρεία γκάμα ιατρικών ειδικοτήτων, οι οποίοι μεταλαμπαδεύουν τις «πολύτιμες» γνώσεις τους στο ευρύ κοινό, αποτελεί «Δώρο Ζωής» για κάθε άνθρωπο που επιθυμεί να τις κάνει πράξη και να εξασφαλίσει ποιότητα ζωής και «ευεξία» ψυχής. Η ιστοσελίδα και τα social media του περιοδικού με τα απόλυτα έγκυρα, επιστημονικά τεκμηριωμένα άρθρα, τις επίκαιρες αναρτήσεις και τις έγκριτες δημοσιεύσεις σε θέματα υγείας, διατροφής, ομορφιάς και ψυχολογίας από τους πλέον ειδικούς αποτελούν όχι μόνο φίλτρα στην αχαλίνωτη πληροφόρηση, που ευδοκιμεί ακόμη περισσότερο σήμερα, αλλά και αξιόπιστους συμβούλους. Το «Δώρο Ζωής» μας προσφέρεται απλόχερα και εμείς οφείλουμε να το αξιοποιήσουμε όσο καλύτερα γίνεται.

Γεράσιμος Κουλουμπής
Διευθυντής Έκδοσης

Πριν από ακριβώς δύο χρόνια, η Μονάδα Εφηβικής Υγείας της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού») έλαβε τη διάκριση της Φιλικής Προς τους Νέους Υπηρεσίας, καθώς διαπιστώθηκε ότι εφάρμοζε πολλές από τις διεθνείς οδηγίες του ΠΟΥ για τις «Youth Friendly Services». Η Αν. Καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής ΕΚΠΑ, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής (ΕΕΕΙ), Διευθύντρια ΠΜΣ «Στρατηγικές Αναπτυξιακής και Εφηβικής Υγείας» Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και Επιστ. Υπεύθυνη Μονάδας Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ), Παιδιατρική Κλινική Παν/μίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», κυρία Άρτεμις Τσίτσικα, μίλησε στο «ΔΥΟ» για τα χαρακτηριστικά που κάνουν τη ΜΕΥ να ξεχωρίζει και εξήγησε γιατί η λειτουργία της καλύπτει μια υπαρκτή και ανεκπλήρωτη ανάγκη.

Ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχει μια υπηρεσία για να θεωρηθεί φιλική προς τους νέους;
Να έχει ειδικά εκπαιδευμένο «φιλικό» προσωπικό, να έχει ωράρια λειτουργίας που να εξυπηρετούν τους εφήβους και να μη συμπίπτουν με το σχολικό πρόγραμμα (π.χ. απόγευμα), να υπάρχει και να τηρείται η αρχή της εμπιστευτικότητας, καθώς ο φόβος της διάγνωσης και της αποκάλυψης ενός προβλήματος υγείας συχνά αποτρέπει τους εφήβους από το να αναζητήσουν βοήθεια.
Θα πρέπει επίσης να υπάρχει συντονισμός των παραπομπών, σεβασμός στη διαφορετικότητα (ανεξάρτητα από το αν αυτή αφορά την εθνικότητα, το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό) και οι παρεχόμενες υπηρεσίες να είναι προσιτές σε κόστος.

Η Μονάδα Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών υποδέχεται νέους 10-18 ετών, σε κατάλληλες ώρες, εκτός του σχολικού ωραρίου, χωρίς σημαντικές οικονομικές επιβαρύνσεις και σε κατάλληλο περιβάλλον. Η συμμετοχή των ίδιων των νέων στο σχεδιασμό του χώρου, των υλικών εκπαίδευσης και ενημέρωσης (youth participation) είναι σημαντική.
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η ΜΕΥ αποτελεί «leading facility» του είδους της σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Πόσο εύκολο ήταν να γίνει αυτό;
Υπήρξαν πολλές δυσκολίες, π.χ. ως προς την εφαρμογή του απογευματινού ωραρίου, τον συντονισμό των παραπομπών κ.ά., έγιναν και γίνονται ωστόσο προσπάθειες για να ξεπεραστούν.

Ποιες ιδιαιτερότητες των εφήβων επιβάλλουν αυτή τη διαφορετική προσέγγιση;
Είναι σημαντικό να συνειδητοποιηθεί, τόσο από τους γονείς όσο και από την ιατρική κοινότητα, ότι οι έφηβοι είναι μια ιδιαίτερη ηλικιακή ομάδα: Δεν είναι ούτε παιδιά ούτε ενήλικες, έχουν αυξημένες υποχρεώσεις και διαφορετικές προτεραιότητες και αυξημένες πιθανότητες να παραμελήσουν την ψυχοσωματική τους υγεία.
Σημαντικά προβλήματα υγείας, όπως η παχυσαρκία, το μεταβολικό σύνδρομο, ο καρκίνος, η κατάθλιψη και η υπογονιμότητα στην ενήλικη ζωή μπορούν σε σημαντικό βαθμό να προληφθούν με παρεμβάσεις στην εφηβική ηλικία.
Είναι σημαντικό να φροντίσουμε την υγεία των εφήβων. Οι υγιείς έφηβοι του σήμερα είναι οι υγιείς ενήλικες του αύριο.
Τι περιστατικά δέχεται η ΜΕΥ;
Υπάρχει εύρος αιτημάτων, που περιλαμβάνουν: αιτήματα για την ανάπτυξη, γυναικολογικά, ανδρολογικά, χρόνια νοσήματα, διατροφικές παρεκτροπές, μαθησιακές δυσκολίες και ΔΕΠ-Υ, σχολική διαρροή, παραμέληση/κακοποίηση, ανεπιθύμητες κυήσεις, bullying, εξάρτηση από το διαδίκτυο κ.ά., καθώς και αιτήματα πρόληψης (εμβολιασμοί, σεξουαλική αγωγή κ.λπ.). Εφαρμόζονται ολιστική προσέγγιση και κοινωνική συναισθηματική μάθηση, ανεξαρτήτως αιτήματος, με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα.

Τι θα πρέπει να γίνει για να βελτιωθεί η δομή/ οι παρεχόμενες υπηρεσίες;
Τα σημεία βελτίωσης έχουν να κάνουν με την οργάνωση του διεπιστημονικού σχήματος, τη χρηματοδότηση και την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων. Ανάλογες δομές στην Ελβετία έχουν μεγαλύτερη οργάνωση, πλαισίωση και υποστήριξη, που επιτρέπει την «ολιστική» προσέγγιση των εφήβων. Αυτό είναι και το δικό μας «όραμα».
Ας μην ξεχνάμε ότι οι νέοι αποτελούν το κεφάλαιό μας για το μέλλον. Η επένδυση στην υγεία τους οδηγεί σε προσωπικό, κοινωνικό και οικονομικό όφελος της κοινωνίας.

Πριν από μερικές εβδομάδες πήρε το «τιμόνι» της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών από τα χέρια ενός από τους πιο σπουδαίους επιστήμονες της χώρας μας, τον κ. Γεώργιο Χρούσο. Πολυγραφότατη και η ίδια, με πλούσιο ερευνητικό και διδακτικό έργο, η δρ Χριστίνα Κανακά-Gantenbein, με τη σπάνια ηρεμία και τον πράο τόνο της φωνής της, είναι μια φωτισμένη καθηγήτρια που καθένας μας θα ήθελε να είχε. Γόνος ιατρικής οικογένειας, με παππού εκπαιδευτικό, υπηρετεί με πάθος και εμφανή αγάπη την Ιατρική. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο περιοδικό «ΔΥΟ» επισημαίνει τα κακώς κείμενα της σύγχρονης κοινωνίας και τις επιπτώσεις τους στην υγεία των παιδιών και των εφήβων, και καλεί τους γονείς να επιστρέψουν στις αξίες και στις παραδόσεις της χώρας μας: στη μεσογειακή διατροφή, στην οικογένεια, στις ρίζες του πολιτισμού μας. Όχι οπισθοδρομικά, αλλά ως βάση για να χτίσουν ένα καλύτερο μέλλον για τους ίδιους και τα παιδιά τους.

 

Αναλαμβάνετε τη διεύθυνση της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής, διαδεχόμενη τον κ. Χρούσο. Ποιοι είναι οι στόχοι και οι προτεραιότητές σας;

Η Α’ Παιδιατρική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών είναι η αρχαιότερη παιδιατρική κλινική της χώρας. Έχει την έδρα της στο Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία», το μεγαλύτερο παιδιατρικό νοσοκομείο των Βαλκανίων.

Προκαλεί πραγματικά δέος να διαδέχεται κανείς τους γίγαντες της Παιδιατρικής, που κάθισαν σε αυτό το γραφείο, όπως τον αείμνηστο Κωνσταντίνο Χωρέμη και τον αείμνηστο Νικόλαο Ματσανιώτη. Στη συνέχεια, έλαβαν τα ηνία καθηγητές όπως ο κ. Καττάμης, η κυρία Μεταξωτού, η οποία είναι η πρώτη γυναίκα διευθύντρια της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής, και τα τελευταία 17, σχεδόν 18 χρόνια, ο καθηγητής κ. Χρούσος, ο οποίος είναι μία μεγάλη μορφή της επιστήμης την οποία προσπαθούμε να αγγίξουμε, να φτάσουμε.

Η Παιδιατρική Κλινική ήδη έχει ένα πολύ βαρύ φορτίο πίσω της. Αυτή είναι, όμως, και η μεγάλη πρόκληση. Είμαι παιδί αμιγώς ιατρικής οικογένειας: Και οι δύο μου γονείς αλλά και τα δύο μου αδέλφια είναι γιατροί. Μπήκα στην Ιατρική Σχολή Αθηνών πρώτη, συγκεντρώνοντας την υψηλότερη βαθμολογία τότε για τα ανώτατα ιδρύματα, με μία αγάπη και ένα πάθος για την Ιατρική. Γιατί έμαθα από τον παππού μου, ως δάσκαλο της ελληνικής γλώσσας, τη διδασκαλία και από τους γονείς μου την αγάπη για την ιατρική τέχνη. Για εμένα δεν υπήρχε άλλος δρόμος παρά να υπηρετήσω την Ιατρική. Τελείωσα επίσης πρώτη, παίρνοντας υποτροφία από κληροδοτήματα του Πανεπιστημίου Αθηνών, για αυτό και νιώθω γέννημα θρέμμα όχι απλά της Αθήνας, αλλά και του Πανεπιστημίου.

Οι πρώτοι μου στόχοι είναι πραγματικά η εκπαίδευση σε κάθε τομέα, η εκπαίδευση των φοιτητών. Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να επισημάνω ότι οι Έλληνες γιατροί δεν υστερούν σε τίποτα σε σχέση με τους ξένους. Έχουμε στελεχώσει με γιατρούς κυριολεκτικά ολόκληρο τον κόσμο: Αυστραλία, Αφρική, Γερμανία, Σουηδία, Αγγλία. Οι φοιτητές μας και μετέπειτα γιατροί μας είναι δυνατά μυαλά και σε ένα πλαίσιο οργάνωσης, πραγματικά διαπρέπουν.

 

Πώς μπορούμε να κρατήσουμε τους νέους επιστήμονες στη χώρα μας, να ανακόψουμε το λεγόμενο brain drain;

Αυτό είναι μία κατάσταση που προκαλεί πόνο.

Η Ελλάδα κάποτε έβγαζε μετανάστες εργατικά χέρια και αυτή τη στιγμή βγάζει δυνατά μυαλά σε όλους τους τομείς, παιδιά που σπούδασαν χάρη στις θυσίες της ελληνικής οικογένειας. Όλο αυτό όμως αντανακλάται και εισπράττεται στο εξωτερικό.

Η ελπίδα της χώρας είναι να αναστηθεί με τα παιδιά της που θα ξαναγυρίσουν. Πρέπει να δώσουμε την ελπίδα στους νέους μας να πάνε να πάρουν γνώσεις από το εξωτερικό και τη δίψα να γυρίσουν στην πατρίδα τους.

Πιστεύω ότι το ξεπέταγμα της Ελλάδας μέσα από την κρίση θα γίνει χάρη στον πολιτισμό μας και χάρη στην οικογένεια. Φτάνει να ξαναγυρίσουμε στις δικές μας αξίες.

 

Πώς έχει αλλάξει ο χάρτης των παιδιατρικών παθήσεων τα τελευταία χρόνια;

Πρώτα από όλα, έχουν μειωθεί σημαντικά τα ποσοστά των λοιμωδών νόσων, και λόγω των καλύτερων δυνατοτήτων περίθαλψης και υγιεινής, αλλά και γιατί και η ίδια η Παιδιατρική άλλαξε χαρακτήρα.

Δεν εστιάζει μόνο στην απουσία της αρρώστιας, αλλά στη διαφύλαξη της σωματικής και της ψυχικής υγείας των παιδιών.

Ο παιδίατρος είναι πλέον ο μόνος οικογενειακός γιατρός που αγκαλιάζει την οικογένεια στα πιο ευαίσθητα πρώτα βήματα του παιδιού: από το θηλασμό, όπου θα πρέπει όλοι μας να είμαστε όχι απλώς υποστηρικτές, αλλά να ενισχύσουμε τη γυναίκα, αλλά και πιο πριν. Στη διατροφή της νέας κοπέλας που θα φέρει στον κόσμο το παιδί, στην αποφυγή του καπνίσματος, στην ψυχική υγεία της μέλλουσας μητέρας. Έχει βρεθεί ότι η ενδομήτρια ζωή επηρεάζεται κατά πολύ από την ψυχική κατάσταση της μητέρας, ενώ και μετά τον τοκετό, μητέρα και βρέφος αποτελούν τους πρώτους μήνες της ζωής του μωρού συγκύτιο. Ακόμη και το χτύπημα της καρδιάς της μητέρας, όταν είναι αγχωμένη ή νιώθει ανασφάλεια, μεταφέρεται στο παιδί.

 

Ας μιλήσουμε για μια από τις αρνητικές πρωτιές της Ελλάδας – το ζήτημα της παιδικής παχυσαρκίας.

Από την υπερβολική μας αγάπη να τα δώσουμε στα παιδάκια μας όλα, τα έχουμε φορτώσει με ξένες γλώσσες, με υποχρεώσεις, με μαθήματα, καταργώντας τους το παιχνίδι, το να βγουν έξω και να παίξουν.

Βέβαια, υπάρχει και ο φόβος, το πού θα αφήσουμε το παιδί έξω χωρίς επίβλεψη. Όλο αυτό όμως δημιουργεί μια αλυσίδα που τελικά οδηγεί στην παχυσαρκία. Επίσης, η εργαζόμενη μαμά πολύ συχνά αναγκάζεται λόγω έλλειψης χρόνου να δώσει κάτι τυποποιημένο, κάτι έτοιμο, σαν σνακ στο σχολείο.

Και εδώ οι παιδίατροι έχουν μεγάλο κομμάτι ευθύνης – είναι σημαντικό να καθοδηγήσουν σωστά τους νέους γονείς. Η φωνή της μαμάς πρέπει να είναι πιο δυνατή από τη φωνή της μίμησης. Όταν το άλλο παιδί παίρνει στο σχολείο το σακουλάκι με τα γαριδάκια και τα πατατάκια, θα πρέπει να εξηγηθεί στο δικό μας παιδί γιατί παίρνει το μήλο, το πορτοκάλι, την μπανάνα.

 

Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε σε επίπεδο πρόληψης;

Ενημέρωση. Το πιο σημαντικό όμως είναι το δικό μας παράδειγμα. Πολλές φορές στα ιατρεία παχυσαρκίας βλέπουμε την παχύσαρκη μαμά να φέρνει το παιδί και να λέει «άσε με εμένα, δες εσένα τι θα σου πει ο γιατρός». Μα το παράδειγμα του γονιού είναι το πιο ισχυρό κίνητρο για το παιδί.

Και, το κυριότερο, δεν πρέπει να περνάμε στο παιδί αρνητικά μηνύματα. Δεν πρέπει να λέμε στο παιδί «μη φας», αλλά να του λέμε να βγει έξω να παίξει. Είναι σημαντικό να προάγουμε το θετικό μήνυμα και όχι το αρνητικό.

Γιατί, δυστυχώς, το αρνητικό μήνυμα οδηγεί σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, με αποτέλεσμα το παιδί να κλείνεται στον εαυτό του, να αυξάνει την κατανάλωση τροφής και να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος.

Σαφώς η πρόληψη σημαντική, αλλά όταν βλέπουμε ένα παχύσαρκο παιδί δεν θα πρέπει να του μιλάμε με αφοριστικά λόγια. Πρέπει να είμαστε πάρα πολύ καθησυχαστικοί. Γιατί είναι καλύτερο να έχουμε ένα ευτυχισμένο παιδί με λίγα περισσότερα κιλά, παρά ένα δυστυχισμένο παιδί με νευρογενή ανορεξία.

 

Ας μιλήσουμε για την κρίση. Έχει παρατηρηθεί λόγω κρίσης αύξηση σε κάποια νοσήματα;

Η κρίση γίνεται πρώτα από όλα εμφανής στην ανασφάλεια των γονέων που φέρνουν τα παιδιά στα εξωτερικά ιατρεία – είναι πολύ πιο επιθετικοί, δεν αντέχουν να περιμένουν ή ανησυχούν ότι αν περιμένουν θα χάσουν τη δουλειά τους.

Όλη αυτή η κατάσταση αντικατοπτρίζεται στο παιδί, το παιδί μπορεί να εμφανίσει ανασφάλεια, κοιλιακά άλγη που δεν έχουν υπόστρωμα οργανικό και είναι ψυχοσωματικά, ενώ στην εφηβεία εμφανίζονται πονοκέφαλοι και άλλες μορφές σωματοποίησης του άγχους.

 

Ένα θέμα που δυστυχώς έχει γίνει επίκαιρο, επειδή μας έφερε επιδημίες όπως αυτή της ιλαράς, είναι το αντιεμβολιαστικό κίνημα.

Στη Γερμανία και στην Ελβετία όπου εκπαιδεύτηκα, αυτά τα κινήματα υπήρχαν ήδη από τη δεκαετία του ’90. Και ιδιαίτερα έντονη αντιεμβολιαστική τάση υπήρχε και στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος μας ως παιδιάτρων να ευαισθητοποιούμε και να ενημερώνουμε τους γονείς, να τους καθησυχάζουμε. Το να προσκαλούμε κάτι πραγματικά επικίνδυνο (όπως έγινε με την επανεμφάνιση της ιλαράς), φοβούμενοι κάτι μη χειροπιαστό, είναι εγκληματικό.

Μιλάμε για νοσήματα που είχαν εξαφανιστεί στο βαθμό που γιατροί παθολόγοι δεν μπορούσαν να αναγνωρίσουν τα εξανθηματικά νοσήματα. Νοσήματα που είχαν εξαφανιστεί, αναδύονται εκ νέου λόγω του αντιεμβολιαστικού κινήματος.

Δυστυχώς σήμερα, κάθε γονιός, ανεξάρτητα από το γνωστικό και γνωσιακό του υπόστρωμα, διαβάζει μέσω Διαδικτύου πληροφορίες που δεν είναι έγκυρες και έρχεται με έναν επιθετικό τρόπο στο γιατρό, έχοντας κάνει σχεδόν διάγνωση! Κι εγώ μπορώ να διαβάσω πώς χτίζεται ένα σπίτι, δεν μπορώ όμως να πάω να το χτίσω.

Είναι πολύ σημαντικό ο γιατρός να χτίσει μια σχέση εμπιστοσύνης με το γονιό. Δεν μπορούμε να του πούμε «μη διαβάσεις», γιατί θα το κάνει. Ο ρόλος μας όμως είναι να εκπαιδεύσουμε το γονιό ώστε να μπορεί να φιλτράρει ποια πληροφορία είναι έγκυρη και ποια όχι.

 

Σε κάποιες χώρες επιβάλλονται πλέον πρόστιμα στους γονείς που δεν εμβολιάζουν τα παιδιά τους. Θεωρείτε πως θα έπρεπε να γίνει κάτι αντίστοιχο κι εδώ;

Αναζητούμε λύση και πιστεύουμε ότι ο γονιός θα πρέπει ενυπόγραφα (όπως γίνεται και με το θηλασμό) να δηλώνει ότι, αν και έχει ενημερωθεί για τα οφέλη του εμβολιασμού, αρνείται την κάλυψη του παιδιού.

 

 Έχετε γράψει ένα βιβλίο για τη ζωή με τον νεανικό διαβήτη. Ποιο είναι το σημαντικότερο μήνυμα που περνάτε με αυτό το βιβλίο; Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα είναι αφιερωμένη στην οικογένεια, θα ήθελα λοιπόν να ρωτήσω πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της οικογένειας στη διαχείριση της νόσου;

Η οικογένεια θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι το παιδάκι που έχει διαβήτη ανήκει στην οικογένεια. Όλοι το ίδιο φαγητό θα φάνε, όλοι τις ίδιες δραστηριότητες θα κάνουν. Όσο πιο θετικά είναι τα μηνύματα τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να δούμε τα παιδιά με διαβήτη να ανθίζουν. Έχουμε επιστήμονες με διαβήτη, που ο διαβήτης όχι μόνο δεν υπήρξε εμπόδιο, αλλά βοήθησε στην ανέλιξή τους. Το παιδί με διαβήτη και θα αθληθεί και θα σπουδάσει, θα πάει και στο πάρτι και στην πενθήμερη. Ο διαβήτης απαιτεί απλώς μια πειθαρχημένη σκέψη και πράξη. Και, ευτυχώς, με τις νέες δυνατότητες (αντλίες, στιλό ινσουλίνης) μπορούμε να τα πραγματοποιήσουμε.

 

Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα της εφηβικής ηλικίας;

Επειδή συζητήσαμε για τον διαβήτη, θα πρέπει να πούμε ότι η εφηβεία είναι η πιο εκρηκτική φάση, όπου δυστυχώς ο διαβήτης δεν ρυθμίζεται. Στην εφηβεία έχουμε 2,5 φορές πιο συχνά διατροφικές διαταραχές στις έφηβες που πάσχουν από διαβήτη γιατί πολύ συχνά συνυπάρχουν θέματα κατάθλιψης, θέματα «γιατί εγώ;».

Πρέπει στην εφηβεία τα παιδιά μας να τα αγκαλιάσουμε. Σιγά σιγά η μητέρα που κατακλύζει το ιατρείο πρέπει να απομακρυνθεί και να πάρει το χώρο του το παιδί/ έφηβος.

Γενικά, τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί πολύ το σκέλος της εφηβικής υγείας και τα τμήματα εφηβικής ιατρικής, και είναι πολύ σημαντικά γιατί ο παιδίατρος, ο οποίος πρέπει να συνεχίσει να παρακολουθεί το παιδί, έχει χτίσει μια σχέση εμπιστοσύνης μαζί του. Είναι σημαντικό ο παιδίατρος να μπορεί να συμβουλεύσει τον έφηβο, ακόμη και για θέματα ψυχικής, σεξουαλικής υγείας ή άλλα θέματα που τον απασχολούν.

 

Θα μπορούσατε να δώσετε μερικές συμβουλές στους σύγχρονους γονείς;

1. Να εμπιστεύονται το ένστικτό τους.
2. Να δίνουν τα ίδια μηνύματα στα παιδιά. Είναι καταστροφικό να υπάρχει αντιπαλότητα μεταξύ των γονέων και τα παιδιά να εισπράττουν εντελώς διαφορετικά μηνύματα.
3. Να βάζουν όρια στο παιδί. Δεν αγαπάμε περισσότερο το παιδί όταν το αφήνουμε χωρίς όρια. Το παιδί χρειάζεται όρια. Η ρήση που λέει «όσο είναι μικρό δώσ’ του ρίζες να ξέρει πού να στηριχθεί και όταν μεγαλώσει δώσ’ του φτερά για να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα», αντικατοπτρίζει ακριβώς το ρόλο του γονιού.
4. Να γυρίσουν στη μεσογειακή διατροφή. Είναι ντροπή στη χώρα μας που γέννησε τη μεσογειακή, την κρητική, διατροφή να έχουμε τα περισσότερα παχύσαρκα παιδιά. Είναι κρίμα να δίνουμε τα φώτα μας σε όλον τον κόσμο, για τα λαχανικά, για τα όσπρια, για τη σημασία της ελιάς, της ντομάτας, και εμείς να μην έχουμε στο τραπέζι μας σαλάτα και φρούτα.
5. Να διαβάζουν τα παιδιά λογοτεχνία και να μην περνούν τις ώρες τους μπροστά στις οθόνες. Το λεξιλόγιο των παιδιών έχει πλέον περιοριστεί – τα παιδιά γράφουν με greeklish και ιδιωματισμούς. Αυτό που θα πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι η χρήση της γλώσσας αντικατοπτρίζει και την πολυπλοκότητα της σκέψης. Είναι κρίμα να περιορίζεται αυτός ο πλούτος. Πρέπει να ξαναγυρίσουμε στην αρχαιοελληνική, στη χριστιανική, γενικά στη δική μας παράδοση. Όχι οπισθοδρομικά, αλλά χρησιμοποιώντας τα δημιουργικά για να χτίσουμε γερές βάσεις.
6. Να αφήνουν στα παιδιά χρόνο για παιχνίδι. Το παιχνίδι είναι ουσιαστικό κομμάτι της ανάπτυξης του παιδιού, όχι μόνο το παιχνίδι έξω, αλλά και το επιτραπέζιο παιχνίδι με τα μέλη της οικογένειας. Η οικογένεια πρέπει να επικοινωνεί.
7. Να εμβολιάζουν τα παιδιά τους.

Συνέντευξη στη Νεκταρία Καρακώστα

 

 

Ο καρκίνος μπορεί να προληφθεί με απλές αλλαγές στην καθημερινή μας ζωή, τονίζει η Παθολόγος-Ογκολόγος δρ Φλώρα Σταυρίδη, η οποία πρόσφατα ανέλαβε τη διεύθυνση της Δ’ Ογκολογικής Κλινικής του Ομίλου ΥΓΕΙΑ. Την ίδια ώρα, τα νέα σε σχέση με την αντιμετώπιση του καρκίνου είναι ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά: Με την ανοσοθεραπεία, το οπλοστάσιο των ογκολόγων έχει τα τελευταία χρόνια ενισχυθεί σημαντικά. Μάλιστα, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο πρόσφατο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO), η ανοσοθεραπεία χρησιμοποιείται πλέον όλο και πιο νωρίς, αλλά και σε είδη καρκίνου όπου δεν είχε καμία εφαρμογή μέχρι σήμερα (π.χ. καρκίνος του στομάχου). Σε κάθε περίπτωση, σήμερα, η θεραπεία του ογκολογικού ασθενούς εξατομικεύεται, ενώ με τις εξελίξεις στη διαγνωστική και τη θεραπευτική στο όχι πολύ μακρινό μέλλον, οι θεραπείες θα στοχεύουν όχι μόνο σε επίπεδο πρωτεϊνών, αλλά και υποδοχέων.

Έχοντας πίσω της ένα βαρύ βιογραφικό, που περιλαμβάνει δεκαετή προϋπηρεσία σε εξειδικευμένα Ογκολογικά Κέντρα του Λονδίνου (Royal Marsden Hospital, Guys and St. Thomas’s), η δρ Φλώρα Σταυρίδη ξεκίνησε να συνεργάζεται με τον Όμιλο ΥΓΕΙΑ πριν από εννέα χρόνια. Η ανάληψη της Δ’ Ογκολογικής Κλινικής του Ομίλου, δεν είναι παρά το επιστέγασμα της 20ετούς παρουσίας της δρος Σταυρίδη στο πλευρό του ογκολογικού ασθενούς, με έμφαση στην ολιστική και εξατομικευμένη φροντίδα του, εφαρμόζοντας τα πιο σύγχρονα ογκολογικά πρότυπα και τις πιο σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις στην Ογκολογία.

Μιλήστε μας για την ανοσοθεραπεία και το πώς έχει αλλάξει το τοπίο στην αντιμετώπιση του καρκίνου.
Στο πρόσφατο Συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO) ανακοινώθηκαν πολλές εξελίξεις στη θεραπευτική και τη διαγνωστική του καρκίνου: Οι ενδείξεις της ανοσοθεραπείας αυξάνονται συνεχώς, ενώ η έρευνα κατευθύνεται προς την επιλογή βιοδεικτών, που θα μας λένε ποιος ασθενής είναι κατάλληλος να λάβει ανοσοθεραπεία και ποιος όχι.
Στη διάρκεια του ASCO ανακοινώθηκε ότι το ανοσοθεραπευτικό φάρμακο pembrolizumab μπορεί να χρησιμοποιηθεί πλέον ως θεραπεία πρώτης γραμμής στον προχωρημένο καρκίνο του στομάχου, με ισάξια αποτελέσματα σε σχέση με τη χημειοθεραπεία. Προϋπόθεση οι ασθενείς να έχουν θετικό το δείκτη PDL-1. H γνώση αυτή θεωρώ ότι θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τον συγκεκριμένο καρκίνο τα χρόνια που έρχονται.

Ακόμη και το τελευταίο Νόμπελ Ιατρικής απενεμήθη στην ανοσοθεραπεία…
Πράγματι, αυτή ήταν η κατακλείδα μιας σκληρής και κοπιαστικής έρευνας σε βάθος δεκαετίας. Η καινοτομία της ανοσοθεραπείας είναι ότι, αντί να επιτίθεται στα καρκινικά κύτταρα, ουσιαστικά ενισχύει την άμυνα του οργανισμού αναστέλλοντας τα φρένα που έθετε το καρκινικό κύτταρο στο ανοσοποιητικό. Τα καρκινικά κύτταρα εκλύουν αντιγόνα που φρενάρουν την άμυνα του οργανισμού. Η ανοσοθεραπεία όμως έρχεται και αναστέλλει τα φρένα των κυττάρων που είναι υπεύθυνα για την άμυνα του οργανισμού. Άρα η άμυνα μπορεί να διεκπεραιώσει το ρόλο της.

Σε ποια είδη καρκίνου χρησιμοποιείται;
Η ανοσοθεραπεία αυτή τη στιγμή ενδείκνυται στον καρκίνο κεφαλής και τραχήλου, στον καρκίνο του πνεύμονα, όπου έχει αντικαταστήσει -υπό προϋποθέσεις- τη χημειοθεραπεία ακόμη και στην πρώτης γραμμής θεραπεία, στον καρκίνο του νεφρού, στο μελάνωμα, στον καρκίνο της ουροδόχου κύστεως, στον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού (στο ASCO ανακοινώθηκε μάλιστα η χρήση της ανοσοθεραπείας ως μονοθεραπείας σε ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο μαστού και υψηλό φορτίο μεταλλάξεων), στο στομάχι και, υπό προϋποθέσεις, στο πάγκρεας και στο ενδομήτριο.
Μελετώνται επίσης συνδυασμοί ανοσοθεραπείας και χημειοθεραπείας, ιδίως στον καρκίνο του πνεύμονα και του μαστού.
Η ανοσοθεραπεία είναι μια εξαιρετικά ασφαλής, εξωνοσοκομειακή θεραπεία, που μπορεί να χορηγηθεί ακόμη σε ηλικιωμένους ασθενείς με συννοσηρότητες.

Ανεπιθύμητες ενέργειες υπάρχουν;
Κυρίως είναι ενδοκρινικού χαρακτήρα, αλλά είναι εύκολα ανιχνεύσιμες και αντιμετωπίσιμες.
Πιο παλιά υπήρχε ο φόβος ότι η ανοσοθεραπεία δεν έπρεπε να συγχορηγείται με κορτιζόνη γιατί η τελευταία θα κατέστελλε τη δράση της ανοσοθεραπείας. Επίσης, παλιά νομίζαμε ότι δεν μπορούσαμε να χορηγήσουμε ανοσοθεραπεία σε αυτοάνοσα νοσήματα. Αυτό είναι μύθος.
Η ανοσοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει παροξύνσεις του αυτοάνοσου νοσήματος στο 30-50% των ατόμων που ήδη νοσούν, είναι όμως απολύτως διαχειρίσιμες.

Πόσο σημαντικές είναι η εξατομίκευση και η ολιστική προσέγγιση στη θεραπεία του ογκολογικού ασθενούς;
Οδεύουμε ολοένα και περισσότερο προς αυτό που λέμε εξατομίκευση της θεραπείας, γιατί αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να μη θεραπεύουμε πλέον σύμφωνα με την ιστολογία του όγκου, αλλά σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μετάλλαξη, με τη συγκεκριμένη γονιδιακή μεταβολή που πυροδοτεί την καρκινογένεση.
Όταν νοσεί ένας ασθενής με καρκίνο, δεν νοσεί μόνο ο ίδιος ούτε μόνο η βιολογία του, νοσεί η ψυχολογία του, αλλά και το συνολικό του περιβάλλον. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να αντιμετωπίζουμε τον ασθενή ολιστικά. Είναι πολύ σημαντικό να του προσφέρουμε την κατάλληλη ψυχολογική στήριξη, την κατάλληλη εκγύμναση του σώματος προσαρμοσμένη πάνω στο νόσημα και στις καθημερινές του συνήθειες, αλλά και ένα διατροφικό πρόγραμμα που και θα του ταιριάζει και δεν θα αναστέλλει το αποτέλεσμα των αντικαρκινικών θεραπειών.
Είναι σημαντικό ο ασθενής να ακολουθεί μια ισορροπημένη, μεσογειακή διατροφή, πλούσια σε βιταμίνες, σε φρούτα και λαχανικά, αλλά και με την κατάλληλη ποσότητα πρωτεΐνης.
Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι είναι μύθος πως η ζάχαρη τρέφει τον καρκίνο.

Οι νοσούντες από καρκίνο πρέπει να λαμβάνουν συμπληρώματα διατροφής;
Το μόνο που ξέρουμε αυτή τη στιγμή είναι ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D μπορούν να αυξήσουν την επίπτωση σε ασθενείς που έχουν ήδη νοσήσει με καρκίνο του μαστού – ίσως μάλιστα να ισχύει το ίδιο για τον καρκίνο του προστάτη και του παχέος εντέρου.

Τι φέρνει το μέλλον στην καταπολέμηση του καρκίνου;
Το μέλλον εστιάζεται στην καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών που προκαλούν την καρκινογένεση. Στόχος της επιστήμης είναι πια να δει τον καρκίνο όχι με βάση την ιστολογία, αλλά με βάση τη συγκεκριμένη πυροδοτούσα του καρκίνου μετάλλαξη.
Άρα, πλέον όλες οι έρευνες είναι αντίστροφες. Ξεκινούν από τη μετάλλαξη και τη στοχεύουν, με στόχο να θεραπεύσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τον ασθενή.
Επίσης, είναι πάρα πολύ σημαντικές οι εξελίξεις στη διαγνωστική, όπου έχουμε καλύτερες απεικονιστικές τεχνικές και πρωιμότερες διαγνώσεις, αλλά και στη θεραπεία, με τους συνδυασμούς ανοσοθεραπείας με στοχεύοντες παράγοντες. Σήμερα, ο καρκίνος μπορεί να νικηθεί.
Πρόσφατα παρατηρήθηκε επίσης μια εξαιρετική συνεργική δράση μεταξύ της ανοσοθεραπείας και της ακτινοβολίας, η οποία μελετάται. Παρατηρήσαμε το λεγόμενο abscopal effect –π.χ. σε ασθενή που έπαιρνε ανοσοθεραπεία και ακτινοβολείτο στον πνεύμονα, διαπιστώθηκαν εξαιρετικές ανταποκρίσεις στο κεφάλι, ένα σημείο που δεν είχε ακτινοβοληθεί.
Eπίσης, γίνονται προσπάθειες ανίχνευσης του καρκινικού φορτίου στο αίμα, με τεστ που αναζητούν στο αίμα τα κυκλοφορούντα καρκινικά κύτταρα (CTCC circulating tumor cancer cells). Οι, δε, διαγνωστικές τεχνικές φτάνουν πλέον ακόμη και σε επίπεδο υποδοχέα.
Στους νευροενδοκρινείς όγκους, για παράδειγμα (ΝΕΤ), συγκεκριμένα PET SCAN μπορούν να δουν αν υπάρχουν ενεργοί υποδοχείς. Αν βρεθούν ενεργοί υποδοχείς, δίνεται η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή για να τους μπλοκάρουμε.

Τι πρέπει να κάνουμε για να προλάβουμε τον καρκίνο;
Να μην καπνίζουμε, να κάνουμε τουλάχιστον 75 λεπτά αερόβιας άσκησης την εβδομάδα ή 150 λεπτά λιγότερο έντονης άσκησης την εβδομάδα, να διατηρούμε ιδανικό σωματικό βάρος, να τρεφόμαστε σύμφωνα με το μεσογειακό πρότυπο διατροφής, να περιορίσουμε την κατανάλωση του κόκκινου κρέατος σε μία φορά την εβδομάδα, να αυξήσουμε την κατανάλωση του λευκού κρέατος (κοτόπουλου και ψαριού), να διατηρούμε ιδανικά επίπεδα βιταμίνης D, να περιορίσουμε την κατανάλωση αλκοόλ (μέχρι 5 ποτήρια κρασί την εβδομάδα) και να εκτελούμε τις προληπτικές μας εξετάσεις σύμφωνα με την ηλικία και το φύλο – ειδικά αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό. Ποιες είναι αυτές; Η μαστογραφία για τις γυναίκες (μία αναφοράς στα 35 και ετησίως μετά τα 40), το Παπ τεστ (ετησίως έως την ηλικία των 70 ετών και μετά τα 70 ανά 5-10 χρόνια αν κατά τη δεκαετία 60-70 ετών η γυναίκα είχε φυσιολογικά αποτελέσματα) και η κολονοσκόπηση για τις γυναίκες και τους άνδρες από την ηλικία των 45 ετών.

Η παχυσαρκία και το κάπνισμα τι ρόλο παίζουν στον καρκίνο;
Η παχυσαρκία αυξάνει την επίπτωση συγκεκριμένων τύπων καρκίνου, όπως του ενδομητρίου, του μαστού, του παχέος εντέρου και του οισοφάγου. Όσο για το κάπνισμα, δεν υπάρχει όργανο που να μην επηρεάζεται από αυτό.

Τι παραπάνω μπορεί να προσφέρει σε έναν ογκολογικό ασθενή ένα εξειδικευμένο ογκολογικό κέντρο;
Μεγαλύτερη τεχνογνωσία και καταρτισμένους επιστήμονες, σύγχρονα διαγνωστικά και θεραπευτικά μηχανήματα, πρόσβαση σε καινοτόμες τεχνολογίες, όπως για παράδειγμα το σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης Watson for Oncology, που προσφέρει τη δυνατότητα ενίσχυσης της κλινικής άποψης του ογκολόγου, μέσω της χρήσης των δεδομένων από την παγκόσμια βιβλιοθήκη.
Εισάγοντας τα δεδομένα του κάθε ασθενούς στο σύστημα, ο ογκολόγος μπορεί να δει όλες τις διαθέσιμες επιλογές για την κάθε ογκολογική περίπτωση, ώστε να επαληθεύσει ή να χαράξει το θεραπευτικό πλάνο για τον ασθενή του.

ΒΑΝΕΣΑ ΑΡΧΟΝΤΙΔΟΥ – ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΦΛΑΜΠΟΥΡΗ

Έφεραν την Ελλάδα στην κορυφή του κόσμου και μας έκαναν περήφανους. Ο λόγος για τη Βανέσα Αρχοντίδου και τη Χριστίνα Φλαμπούρη, τις δύο Ελληνίδες που κατέκτησαν την υψηλότερη κορυφή του Έβερεστ και ετοιμάζονται ήδη για… νέες περιπέτειες. Στόχος τους να ολοκληρώσουν το στόχο των 7 Summits, να καταφέρουν δηλαδή να πατήσουν τις υψηλότερες κορυφές και στις επτά ηπείρους. Έναν στόχο που μέχρι σήμερα έχουν καταφέρει μόλις 400 άνθρωποι από όλο τον κόσμο και καμία Ελληνίδα. Επόμενος σταθμός τους η κορυφή Βίνσον της Ανταρκτικής. Οι δύο Ελληνίδες μίλησαν στο περιοδικό «ΔΥΟ» για τις δυσκολίες της κατάκτησης του Έβερεστ, μοιράστηκαν μαζί μας τα συναισθήματα που ένιωσαν πατώντας στη «στέγη του κόσμου» και αποτελούν έμπνευση για όλους μας, καθώς μας θυμίζουν πως «ό,τι θέλει κάποιος, το μπορεί».

Τι δυσκολίες αντιμετωπίσατε στη διάρκεια της ανάβασης; Υπήρξαν στιγμές που φοβηθήκατε ή που αισθανθήκατε τον κίνδυνο;
Χριστίνα Φλαμπούρη: Σε μια τέτοια αποστολή ο φόβος είναι κομμάτι της καθημερινότητας. Μαθαίνεις όμως να τον διαχειρίζεσαι…
Αν και οι δυσκολίες που φανταζόμουν πριν από την ανάβαση ήταν τα δύσκολα περάσματα, ο καιρός κ.λπ., τελικά το μεγαλύτερο εμπόδιο για μένα ήταν να μείνω συγκεντρωμένη στο στόχο χωρίς να κάνω πίσω. Πρώτη φορά έλειψα δύο μήνες από την οικογένεια και την καθημερινότητά μου, και το άγχος που νιώθαμε όταν ο καιρός δεν άνοιγε (για να κάνουμε την προσπάθεια για την κορυφή), πραγματικά με «σκότωνε»…
Βανέσα Αρχοντίδου: Δυσκολίες υπήρξαν πολλές σε σωματικό αλλά περισσότερο σε ψυχολογικό επίπεδο, αφού η ανάβαση του Έβερεστ απαιτεί να βρίσκεσαι σε μια ξένη χώρα και σε ένα «αφιλόξενο περιβάλλον» για δύο περίπου μήνες. Μου έλειπε η οικογένεια και τα παιδιά μου και πολλές φορές αναρωτήθηκα γιατί υποβάλλω τον εαυτό μου σε αυτή την ψυχολογική κυρίως πίεση και στέρηση. Ξέρω όμως ότι για να κάνεις τα όνειρά σου πραγματικότητα χρειάζονται θυσίες και κυρίως υπομονή. Κίνδυνο δεν αισθάνθηκα, γιατί ακολούθησα απαρέγκλιτα ένα στόχο για τον οποίο είχα προετοιμαστεί εδώ και αρκετά χρόνια. Η εμπειρία, η σωστή προετοιμασία και η αυτοπειθαρχία εξασφαλίζουν κατά 90% ένα θετικό αποτέλεσμα. Το άλλο 10% είναι τύχη (οι καιρικές συνθήκες ή κάποιο έκτακτο γεγονός που δεν μπορεί να προβλεφθεί). Το μόνο που φοβήθηκα ήταν κοντά στην κορυφή, όταν πάγωσε για τα καλά η μάσκα οξυγόνου και σε μια ανάσα πάνω αισθάνθηκα να ασφυκτιώ. Έβγαλα αμέσως τη μάσκα για να αναπνεύσω και σε αυτό το 20λεπτο που μεσολάβησε μέχρι να λυθεί το πρόβλημα και να αναγκαστεί ο sherpa μου να μου δώσει τη δικιά του φοβήθηκα ότι έπρεπε να γυρίσω πίσω. Η μάσκα μου είχε ήδη παρουσιάσει θέματα και κατά τη διάρκεια της διαδρομής και φοβήθηκα ότι αυτή τη φορά το πρόβλημα θα μου στοίχιζε την κορυφή.

Έχετε σκεφθεί ποτέ να τα παρατήσετε;
Χ.Φ.: Πολλές φορές έχει περάσει από το μυαλό μου, αλλά ευτυχώς είναι μόνο για λίγα λεπτά… Η αλήθεια είναι ότι την ημέρα κορυφής το σκεφτόμουν συνέχεια… Περίπου μια ώρα μετά αφότου ξεκινήσαμε για κορυφή έχασα την όρασή μου από το αριστερό μάτι. Φοβήθηκα, σκέφτηκα ότι μπορεί να είναι κάτι μόνιμο, ένιωθα όμως πολύ δυνατή και η κορυφή ήταν τόσο κοντά… Έτσι έδωσα μια υπόσχεση στον εαυτό μου, να σταματήσω αν έχανα έστω και 1% της όρασής μου από το άλλο μάτι, ακόμη κι αν ήμουν ένα μέτρο κάτω από την κορυφή. Κατά τη διάρκεια εκείνης της μέρας τσέκαρα συνέχεια αν έχει χειροτερέψει η κατάσταση ή όχι και σκεφτόμουν «μήπως πρέπει να τα παρατήσω, μήπως έχω χάσει την ισορροπία μεταξύ του πάθους μου για την κορυφή και των ικανοτήτων που έχω;». Αυτή η σκέψη με συντρόφευε όλη την ημέρα κορυφής…
Β.Α.: Λίγες φορές κατά τη διάρκεια της ανάβασης αλλά πολλές φορές κατά τη διάρκεια της προσπάθειας για εξεύρεση χρηματικών πόρων (γέλιο). Το να βρεις την οικονομική στήριξη για να φέρεις εις πέρας τέτοιες αποστολές είναι πραγματικά ένα βουνό από μόνο του…

Τι προετοιμασία χρειάζεται μια τέτοια αποστολή; Πρακτικά, σωματικά, ψυχολογικά;
Χ.Φ.: Το πιο δύσκολο κομμάτι ήταν να βρω χρόνο μέσα στην καθημερινότητά μου για να κάνω προπόνηση. Περίπου πριν από 3 μήνες από την αποστολή οι προπονήσεις ήταν σχεδόν καθημερινές, νομίζω ότι σε κάθε άσκηση σκεφτόμουν την κορυφή… «Πάμε άλλη μία επανάληψη, μπορείς, μπορεί αυτή η επανάληψη να σε φτάσει στην κορυφή του κόσμου», έλεγα στον εαυτό μου…
Β.Α.: Πρακτικά, πρέπει το όνειρο να μεταφραστεί σε στρατηγική και η στρατηγική σε ενέργειες και μετά να δομηθεί και ένα πλάνο ενεργειών για να μπορέσει η αποστολή να πάρει το πράσινο φως και να ξεκινήσει. Όμως αυτή είναι η δουλειά μου ως διευθύντριας μάρκετινγκ. Ουσιαστικά έβαλα την εμπειρία μου να δουλέψει για ένα project το οποίο με κάνει να αισθάνομαι καλά και σε προσωπικό επίπεδο.
Σωματικά, λόγω του ότι το project είναι 7 Summits (7 κορυφές και όχι μία) και κάθε χρόνο υπάρχει η πρόκληση της ανάβασης ενός βουνού, είναι μια διαρκής διαδικασία προετοιμασίας, η οποία εντείνεται 2-3 μήνες πριν από την κάθε προσπάθεια. Όλο αυτό το εγχείρημα από πίσω έχει μια σημαντική προσπάθεια σε ιατρικό, διατροφικό και προπονητικό επίπεδο.

Πρώτη έφτασε πάνω η Χριστίνα. Ποια ήταν τα συναισθήματα μέχρι να ανέβει και η Βανέσα; Τι νιώσατε όταν φτάσατε στην κορυφή;
Χ.Φ.: Δυστυχώς αυτή ήταν η μόνη κορυφή που δεν καταφέραμε να σταθούμε μαζί στην κορυφή… Όταν πάτησα κορυφή, προσπάθησα να εντοπίσω τη Βανέσα. Δυστυχώς δεν ήταν εκεί, αυτό σήμαινε ότι αν την περίμενα σίγουρα θα γύρναγα πίσω με κρυοπαγήματα. Η μέρα ήταν αρκετά κρύα (-40 βαθμούς Κελσίου) και φύσαγε πολύ. Όταν συνειδητοποίησα ότι δεν ήταν στο τελευταίο κομμάτι πριν από την κορυφή, ομολογώ ανησύχησα μήπως είχε συμβεί κάτι κακό, αλλά ευτυχώς κατά την επιστροφή μου οι πορείες μας συναντηθήκαν και ηρέμησα. Το μόνο που σκέφτηκα ήταν «όλα καλά, απλά δεν θα χουμε κοινή φωτογραφία κορυφής…».
Β.Α.: Όταν έφτασα στην κορυφή, αισθάνθηκα ότι τελείωσε η μισή δουλειά… Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στο βουνό είναι στην κατάβαση. Έχεις ήδη κουραστεί πολύ και το να κατέβεις θέλει αρκετή δύναμη και προσπάθεια αντιστοίχως με την ανάβαση. Εγώ σε όλες τις μέρες ανάβασης προσπάθησα «να μην κουραστώ»…, δηλαδή να έχω πάντα δυνάμεις για κάθε ενδεχόμενο. Συνεπώς πήγαινα με ένα σταθερό βήμα (rest step) που θα μου εξασφάλιζε δυνάμεις για να περπατώ ακόμα και 24 ώρες αν χρειαζόταν (γέλιο). Όταν κατέβηκα όμως στο Camp4 την ημέρα κορυφής, αισθάνθηκα απέραντη γαλήνη και συγκίνηση.
Διαβάσαμε για θανάτους ορειβατών στα τελευταία μέτρα προς την κορυφή του Έβερεστ λόγω… μποτιλιαρίσματος. Εσείς προλάβατε και το αποφύγατε;
Χ.Φ.: Ευτυχώς δεν το ζήσαμε αυτό… Κάναμε κορυφή στις 20 Μαΐου και όλο το μποτιλιάρισμα έγινε στις 23. Εμείς είχαμε ήδη φτάσει στο Basecamp.
Β.Α.: Ναι, αποφύγαμε το μποτιλιάρισμα λόγω καλής στρατηγικής του αρχηγού της αποστολής που αποφάσισε να κάνουμε το Summit Push (την τελική προσπάθεια ανάβασης στην κορυφή) στις 20 Μαΐου, μία ημέρα που δεν θεωρείτο ιδανική από πλευράς καιρικών συνθηκών, γιατί είχε πολύ αέρα. Γι’ αυτόν το λόγο ήμασταν μόνοι μας στο κομμάτι αυτό του βουνού, δηλαδή τα 7 μέλη της ομάδας μας και οι Sherpas του καθενός από εμάς.

Μιλήστε μας για το στόχο των 7 Summits και του project «A woman can be». Ποια ήταν η πιο έντονη στιγμή σε όλη αυτή τη διαδρομή;
Χ.Φ.: Οι 7 Summits δεν είναι μόνο ένας ορειβατικός στόχος, είναι πλέον ένας στόχος ζωής… Ένα ταξίδι σε όλες τις ηπείρους της γης. Εκτός από την εμπειρία του βουνού, γυρίζουμε έχοντας γνωρίσει νέες κουλτούρες και έχοντας δει εικόνες που ίσως δεν θα βλέπαμε ποτέ στη ζωή μας.
To «A Woman Can Be» γεννήθηκε ύστερα από παρότρυνση φίλων και γνωστών να γνωστοποιήσουμε την προσπάθειά μας. Είναι η ομπρέλα όλων των προσπαθειών που θα θέλαμε να αγκαλιάσουμε και στο μέλλον για την προώθηση της διά βίου άθλησης και το κυνήγι της ευτυχίας…
Η πιο έντονη στιγμή για μένα ήταν η κατάκτηση του Ντενάλι (της υψηλότερης κορυφής της Β. Αμερικής στην Αλάσκα). Ήταν το σημείο που κατάλαβα ότι ίσως τελικά τα καταφέρουμε να ολοκληρώσουμε το project, ίσως τελικά η δύναμη που κρύβεται μέσα μας είναι αρκετή για να το πετύχουμε.
Β.Α.: Όλα αυτά τα χρόνια υπήρχαν πολλές έντονες στιγμές. Οι κορυφές ήταν κυρίως αυτές που έμεναν ανεξίτηλα χαραγμένες στο μυαλό μου γιατί τα λίγα λεπτά πάνω στην καθεμιά έχουν μια απίστευτη ένταση. Ωστόσο, αυτή που ζούμε τώρα είναι η πιο έντονη περίοδος της διαδρομής, γιατί ο στόχος πλησιάζει στο τέλος και είναι τόσο κοντά αλλά και τόσο μακριά ταυτόχρονα. Η επόμενη μέρα από την εκπλήρωση του project πλησιάζει και πρέπει να παρθούν αποφάσεις και να γίνει ο σωστός σχεδιασμός, δεδομένου ότι το «Α woman can be» είναι πέρα και πάνω από την ανάβαση των 7 Summits (δηλαδή των 7 υψηλότερων κορυφών των ηπείρων του κόσμου). Το «A woman can be» είναι ένας οργανισμός που στόχο έχει να προωθήσει έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης.
Δεν έχουμε μόνο επαγγελματικές και οικογενειακές υποχρεώσεις, αλλά και προσωπικά όνειρα που συνήθως αφήνουμε πίσω μας όταν οι επαγγελματικές και οικογενειακές υποχρεώσεις καταναλώνουν το 100% του χρόνου μας. Όμως, για να είμαστε σωματικά και ψυχολογικά υγιείς, είναι απαραίτητο να αφιερώνουμε χρόνο στο σώμα και το πνεύμα μας, ανεξαρτήτως ηλικίας και οικογενειακής ή επαγγελματικής κατάστασης.
Το «Α woman can be» προάγει τη διά βίου άθληση και την προσωπική στοχοθέτηση και φιλοδοξεί να πλαισιώσει στο μέλλον όνειρα και projects που θα συνεχίσουν να εμπνέουν τους Έλληνες και τις Ελληνίδες.

Πώς μπήκε μέσα σας το «μικρόβιο» της ορειβασίας και πώς φτάσατε σε έναν τόσο μεγάλο στόχο όπως οι 7 Summits; Ο στόχος των 7 Summits υπήρχε από την αρχή ή προέκυψε στην πορεία;
Χ.Φ.: Μέχρι το 2014 ασχολούμουν με την ιστιοπλοΐα ανοιχτής θαλάσσης, όμως μια τυχαία εκδρομή αναρρίχησης με έκανε να γνωρίσω το βουνό. Είχα δυσκολίες να προσαρμοστώ με την αίσθηση του ύψους και του απέραντου κενού και έτσι αποφάσισα να το καταπολεμήσω. Το βουνό για μένα ξεκίνησε σαν μια πρόσκληση, αλλά η μια κορυφή έφερνε την άλλη και χωρίς να το καταλάβω το βουνό έγινε τρόπος ζωής!
Β.Α.: Ξεκίνησα την ορειβασία το 2004 και ακολούθησα όλα τα στάδια (γέλιο). Μετά από μια θετική εμπειρία που είχα σε μια ημερήσια ορειβατική εκδρομή, γράφτηκα στον Αθηναϊκό Oρειβατικό Σύλλογο (ΑΟΣ) και μέχρι το 2006 είχα ολοκληρώσει και τις σχολές χειμερινού βουνού και αναρρίχησης. Σε αυτά τα 15 χρόνια, βήμα βήμα, κάθε πρόκληση έδινε τη θέση της σε μια δυσκολότερη. Τα βουνά της Ελλάδας, οι γειτονικές Άλπεις, το μακρινό Νεπάλ.
Κάποια στιγμή έγινε μια μικρή παύση όταν γεννήθηκαν οι γιοι μου (6 και 10 χρόνων σήμερα).
Όμως το βουνό ήταν πάντα για μένα το πάθος και η ξεκούρασή μου… Πριν από την απόκτηση των παιδιών μας, εγώ και ο άντρας μου ήμασταν ομάδα, όμως δεν είναι εύκολο να λείπουν από το σπίτι και οι δύο γονείς ταυτόχρονα. Έτσι, όταν σε μια ορειβατική εκδρομή στη Μαλαισία γνώρισα τη Χριστίνα, βρήκα το άλλο μου μισό, έναν άνθρωπο που παρότι δεν είχε ορειβατική εμπειρία είχε πάντα τον ενθουσιασμό και την τόλμη να επιχειρήσει σπουδαίες αναβάσεις. Σιγά σιγά, έπειτα και από τη γνωριμία με τον Νίκο Μαγγίτση (τον μόνο Έλληνα που μέχρι στιγμής έχει ολοκληρώσει την ανάβαση των 7 Summits), μπήκε και σε εμάς «το μικρόβιο».

Τι μήνυμα θέλετε να περάσετε στις γυναίκες;
Χ.Φ.: Αν ονόμαζα τώρα την προσπάθειά μας, ίσως την ονόμαζα «Υou can be». Απευθυνόμαστε στις γυναίκες γιατί είμαστε κι εμείς γυναίκες, όμως το μήνυμά μας δεν θα ήθελα να περιοριστεί μόνο σε αυτό το κοινό.
Θέλουμε να φωνάξουμε σε όλους, άνδρες και γυναίκες, ότι τα προσωπικά όνειρα είναι στο μυαλό μας για να τα κυνηγάμε, όχι για να τα αφήνουμε πίσω, ως τελευταία προτεραιότητα. Μόνο αν τα κυνηγάμε θα νιώσουμε την ευτυχία και θα κάνουμε τους ανθρώπους που αγαπάμε χαρούμενους.
Β.Α.: Να μην εγκλωβίζουν τους εαυτούς τους σε ρόλους και να ονειρεύονται ελεύθερα… Αφού βρεθεί το όνειρο όμως, χρειάζεται δουλειά. Η εκπλήρωση του ονείρου δεν είναι μια στιγμή. Είναι μια διαδικασία που έχει δυσκολίες και αγώνα σε όλα τα επίπεδα. Το σημαντικό είναι να καταλάβουμε ότι δεν υπάρχει πλεονέκτημα ή διαφορά ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες. Η επιτυχία βρίσκεται στην ολοκλήρωση και στα πράγματα που μας κάνουν ευτυχισμένους και όχι στο φύλο, στη δύναμη, στα χρήματα ή στην πρωτιά.
Πόσο πιο δυνατές αισθάνεστε με την κατάκτηση αυτού του στόχου;
Χ.Φ.: Κάθε κατάκτηση ενός στόχου με κάνει να πιστεύω ότι όλα είναι δυνατά και μου δίνει ώθηση για τον επόμενο στόχο.
Β.Α.: Αισθάνομαι πιο κοντά στο στόχο, όχι επιπλέον δύναμη. Συνεπώς, πιο έτοιμη για νέες προκλήσεις και νέα σχέδια…

Tι σας γοητεύει στο βουνό;
Χ.Φ.: Όταν είμαι στο βουνό με γοητεύει η δύναμη της φύσης. Όταν στέκομαι σε μια κορυφή, νιώθω τόσο δυνατή και την ίδια στιγμή τόσο αδύναμη και μικρή μπροστά στη δύναμη της φύσης. Είναι αυτές οι αντιθέσεις που με γοητεύουν.
Β.Α.: Το βουνό ταιριάζει στο χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασία μου. Δεν μου αρέσουν τα αθλήματα και οι δραστηριότητες με πολύ κόσμο… τρέμω στην ιδέα ενός Μαραθωνίου, όχι για τα 42 χιλιόμετρα, αλλά για τον κόσμο που υπάρχει γύρω γύρω (γέλια). Μέσα από την άθληση, θέλω να έχω ησυχία για να συγκεντρώνομαι και να βρίσκω τον εαυτό μου, δεν αγαπώ τον ανταγωνισμό, προτιμώ το συναγωνισμό και την ομαδικότητα και μου αρέσει που το βουνό δεν έχει χρόνους και ρεκόρ. Επίσης, ενθουσιάζομαι με την ιδέα της επίτευξης ενός υψηλού στόχου, συνεπώς η έννοια της κορυφής μεταφορικά και κυριολεκτικά με συναρπάζει.

Το όνειρο έγινε πραγματικότητα. Eπόμενος στόχος η 7η κορυφή, το Βίνσον στην Ανταρκτική. Τι δυσκολίες αναμένεται να συναντήσετε στο απέραντο… λευκό;
Χ.Φ.: Η πρώτη δυσκολία είναι να ανέβουμε το οικονομικό βουνό που χρειάζεται για να φτάσεις σε ένα τέτοιο μέρος. Όταν φτάσουμε εκεί, ξέρουμε ότι οι χαμηλές θερμοκρασίες θα είναι ο μεγαλύτερός μας αντίπαλος…
Β.Α.: Νομίζω ότι η χρηματοδότηση θα είναι το δυσκολότερο μέρος, δεδομένου ότι η συγκεκριμένη αποστολή μπορεί να ξεπεράσει τις 160.000 ευρώ για δύο άτομα… Το κρύο το έχουμε αντιμετωπίσει, και ψυχολογικά μια αποστολή 20 ημερών δεν συγκρίνεται με τους 2 μήνες που πέρασαν. Συνεπώς white is not an issue (γέλιο). Κάθε βουνό χρειάζεται σεβασμό, αλλά η δυσκολία εκτιμώ ότι δεν θα ξεπεράσει τη δυσκολία του Έβερεστ.

Τελικά, ό,τι θέλει κανείς το μπορεί;
Χ.Φ.: Σίγουρα! Πριν από 4 χρόνια δεν μπορούσα να διαχειριστώ το φόβο μου για το ύψος και τελικά πάτησα στη στ   έγη του κόσμου. Οποιοσδήποτε μπορεί να καταφέρει το όνειρό του.
Β.Α.: Δυνητικά ναι… αλλά είναι πολύ γενική η απάντησή μου και νομίζω ότι πιο σωστό θα ήταν να πω ότι: Όταν κάποιος θέλει κάτι, θα πρέπει να ψάξει, να δουλέψει, να συνεργαστεί, να έχει επιμονή, πειθαρχία και να είναι έτοιμος να αλλάξει για να μπορέσει να κάνει αυτό που θέλει.

ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΦΟΥΝΗΣ
πρόεδρος Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών

Αναιμικά κινείται και θα συνεχίσει να κινείται λόγω των επικείμενων εκλογών η αγορά, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών, κ. Σταύρο Καφούνη. Πέρα από τις ρυθμίσεις των χρεών (με τις 120 δόσεις), τη μείωση της φορολογίας και το άνοιγμα της στρόφιγγας του δανεισμού προς τις επιχειρήσεις, σημαντικά αντικίνητρα για επενδύσεις -ειδικά για την Αθήνα- αποτελούν η ασφάλεια και η διαχείριση του δημόσιου χώρου. Οι επενδύσεις είναι, σύμφωνα με τον κ. Καφούνη, το άλογο που θα σύρει το άρμα της ελληνικής οικονομίας έξω από την κρίση, μιας οικονομίας που σήμερα στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στον τουρισμό και στο real estate.

Ο χρόνος για τις εθνικές εκλογές μετρά αντίστροφα. Τι προσδοκάτε; Προς το παρόν, η αγορά βρίσκεται σε μια στασιμότητα, ενώ το πρώτο τρίμηνο, όπως έχετε ομολογήσει κι εσείς, υπήρξε δραματικό. Υπάρχει κίνδυνος για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων;
Η κατάσταση είναι πάρα πολύ δύσκολη, είναι πολύ περιορισμένες οι κινήσεις και σίγουρα η κατανάλωση το προσεχές διάστημα θα κινηθεί σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Πολλές επιχειρήσεις είναι ήδη στα όρια της επιβίωσης. Έτσι, δεν αποκλείουμε εντός του μήνα να δούμε και λουκέτα.
Η ανεργία δείχνει ότι παραμένει σταθερή, άρα δεν δημιουργούνται θέσεις εργασίας, η ρύθμιση των 120 δόσεων άργησε πάρα πολύ και ακόμη δεν έχει λειτουργήσει. Έχουν υποβάλει αιτήσεις 60.000-70.000 επιχειρήσεις σε μια κίνηση που αναμένεται να λειτουργήσει ως «ανάσα». Η συγκεκριμένη ρύθμιση καθυστέρησε πάρα πολύ και το δραματικό είναι ότι δεν έχουν συμπεριληφθεί σε αυτή τα νομικά πρόσωπα. Στείλαμε επιστολή στον υπουργό και στους αρχηγούς των κομμάτων ζητώντας την ένταξη και των νομικών προσώπων.

Μπορούμε δηλαδή να δούμε και αύξηση της ανεργίας;
Είναι πολύ πιθανό αν δεν αλλάξει άμεσα κάτι στο μίγμα της οικονομικής πολιτικής. Η κατάσταση βρίσκεται σε τεντωμένο σκοινί, η παροχολογία των εκλογών δεν βοήθησε. Αντίθετα, εμφανίζεται μια χαλάρωση στους οικονομικούς στόχους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Έχετε δηλώσει ότι η ανάπτυξη δεν έχει φτάσει ακόμη στις τσέπες των καταναλωτών.
Όχι μόνο δεν έχει φτάσει, αλλά το επιβεβαιωμένο ποσοστό ανάπτυξης για το πρώτο τρίμηνο του 2019 ανήλθε στο 1,3%, ποσοστό αδιάφορο για τα εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα στα οποία βρισκόμαστε. Μια οικονομία που βρίσκεται τόσο χαμηλά, χρειάζεται ρυθμούς πάνω από 4% για να θεωρήσει κανείς ότι αναπτύσσεται.
Το 1,3 που περιορίζεται στις εξαγωγές και στον τουρισμό δεν φτάνει στον κόσμο.
Και αυτό μας επιβεβαιώνει η ιδιωτική κατανάλωση, η οποία, σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα από την Εθνική Στατιστική Αρχή, κινήθηκε το πρώτο τρίμηνο του 2019 σε μηδενικά επίπεδα. Όταν εμείς λέγαμε το πρώτο τρίμηνο του έτους ότι η αγορά δεν πηγαίνει καλά, δεν κινείται καλά, μας κατηγόρησαν ως απαισιόδοξους. Τώρα η στατιστική υπηρεσία ήλθε να επιβεβαιώσει ότι η κατανάλωση ήταν μηδέν.

Πώς θα μπορούσε να φτάσει η ανάπτυξη στον καταναλωτή; Τι προτείνετε;
Με τις 120 δόσεις, τη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος και τη μείωση της άμεσης και της έμμεσης φορολογίας για να αυξηθεί άμεσα η ρευστότητα. Φορολογία, τράπεζες και ρύθμιση παλαιών χρεών θα δώσουν ανάσα και ρευστότητα.
Η ρευστότητα λείπει. Το ίδιο και το κίνητρο για επενδύσεις. Η ανάπτυξη που είχαμε παλιά μέσα από την ιδιωτική κατανάλωση δεν μπορεί να λειτουργήσει πλέον σαν μοντέλο – πρέπει να υποκατασταθεί από ανάπτυξη μέσα από τις επενδύσεις.
Η γραφειοκρατία, η Δικαιοσύνη είναι επίσης πολύ σημαντικά πάγια προβλήματα και έχουν περισσότερο μακροπρόθεσμο θετικό αντίκτυπο στην οικονομία. Προφανώς η γραφειοκρατία και η Δικαιοσύνη είναι θέματα που κρατάνε την οικονομία πίσω. Όπως και κάποιες άλλες στρεβλώσεις, το κτηματολόγιο, ο χωροταξικός σχεδιασμός… Αυτά είναι πάγια προβλήματα που πρέπει να λυθούν. Τα τρία πρώτα που αναφέραμε όμως θα έχουν βραχυπρόθεσμο, άμεσο αντίκτυπο.

Ποια είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι εμπορικές επιχειρήσεις;
Η μειωμένη ρευστότητα και η χαμηλή ζήτηση, η οποία οφείλεται στο χαμηλό διαθέσιμο εισόδημα.

Τι θα μπορούσε να δώσει «ανάσα» στις επιχειρήσεις της Αθήνας;
Στην Αθήνα υπάρχουν κάποια πάγια προβλήματα που βάλαμε στο τραπέζι και εν όψει των δημοτικών εκλογών, με πρώτο την ασφάλεια. Η εμπέδωση του κλίματος ασφάλειας, ένα θέμα το οποίο μπορεί να λυθεί άμεσα και χωρίς κόστος, θα βοηθήσει και τις επιχειρήσεις και τους κατοίκους. Η διαχείριση του δημόσιου χώρου (πεζοδρόμια, πάρκα, πλατείες, δρόμοι) είναι το δεύτερο μεγάλο θέμα, ενώ το τρίτο είναι η καθαριότητα. Μέσα στην πόλη πρέπει να υπάρχουν συνθήκες καθαριότητας. Η καθαριότητα δεν είναι μόνο τα σκουπίδια, είναι και τα γκράφιτι και γενικά η κάθε μορφή εγκατάλειψης υπάρχει στην πόλη: εγκαταλελειμμένα κτίρια, λερωμένα κτίρια, μουντζουρωμένοι τοίχοι.
Αυτό είναι κάτι που αφορά άμεσα την Αθήνα και μπορεί να βελτιώσει άμεσα το οικονομικό περιβάλλον. Αλλά και τις ζωές όλων.

Tι κινήσεις έχει κάνει ο Εμπορικός Σύλλογος για την αναβάθμιση του κέντρου της Αθήνας;
Είμαστε πολύ κοντά με την Αστυνομία και τα αρμόδια υπουργεία για θέματα ασφάλειας και την πάταξη του παρεμπορίου. Κάναμε πριν από ενάμιση μήνα την πρώτη μεγάλη σύσκεψη όλων των αρμόδιων φορέων στον Εμπορικό Σύλλογο, με τη συμμετοχή του διευθυντή του ΣΔΟΕ, του διευθυντή της Αστυνομίας Αθηνών, του διευθυντή του υπουργείου που είναι αρμόδιος για θέματα παρεμπορίου, αλλά και του πρύτανη της ΑΣΟΕΕ, δεδομένου ότι έξω από την ΑΣΟΕΕ βρίσκεται το μεγαλύτερο άντρο παρεμπορίου της πόλης.
Και σχεδιάσαμε ένα πλάνο για να καταπολεμήσουμε το παρεμπόριο. Δεύτερον, για τα θέματα ασφάλειας παρακολουθούμε στενά την αστυνόμευση στο Κέντρο και κάνουμε παρατηρήσεις. Μερικές φορές βλέπουμε αποτελέσματα, ενώ μόλις δούμε χαλάρωση επεμβαίνουμε.

Μετά τη σύσκεψη ποια είναι τα άμεσα μέτρα που αναμένετε;
Πήραμε υποσχέσεις ότι θα συντονιστούν οι φορείς και θα γίνουν συντονισμένες ενέργειες για να δούμε άμεσα αποτελέσματα. Μένει να τα δούμε. Δεν έχουμε δει κάτι ακόμη.
Ο Εμπορικός Σύλλογος έχει παρέμβει σε θέματα παρεμπορίου και έχει προτείνει λύσεις και βελτιώσεις στα προβλήματα που προανέφερα: καθαριότητα, ευταξία κ.λπ. Επίσης, παρεμβαίνει για θέματα οικονομικής πολιτικής, ζητώντας την εφαρμογή των 120 δόσεων και για τα νομικά πρόσωπα, μέτρο που η επόμενη κυβέρνηση ελπίζουμε ότι θα εφαρμόσει. Συζητάμε, τέλος, με τις τράπεζες για να μπορέσουμε να δούμε να μειώνονται οι προμήθειες και να υπάρξει παροχή ρευστότητας στις υγιείς επιχειρήσεις.

Πώς αναμένεται να διαμορφωθεί φέτος η τουριστική κίνηση; Ποιες είναι οι σχετικές προβλέψεις;
Προβλέπεται άνοδος, σε συνδυασμό και με την αύξηση των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης. Θεωρούμε ότι αυτή η άνοδος θα συνεχιστεί για την Αθήνα. Απλώς για να μη γυρίσει μπούμεραγκ και δούμε του χρόνου μείωση ή ότι δεν μπορούμε να αντεπεξέλθουμε στο ανοδικό ρεύμα, θα πρέπει να φροντίσουμε τα της πόλης μας.
Αυτή τη στιγμή, οι μόνες επενδύσεις που πραγματοποιούνται είναι γύρω από το real estate και τον τουρισμό, το οποίο είναι μεν θετικό, αλλά δεν φτάνει. Δεν μπορείς να έχεις μια οικονομία που να στηρίζεται μόνο στον τουρισμό και το real estate. Πρέπει να αναπτύξεις και τους άλλους πυλώνες.
Άρα ο τουρισμός αυτή τη στιγμή είναι το μοναδικό θετικό στοιχείο της οικονομίας, αλλά δεν αρκεί. Γιατί ο τουρισμός επηρεάζεται και από εξωγενείς παράγοντες και είναι πολύ πιθανό σύντομα να δούμε αντιστροφή της τάσης.

Τι θα μπορούσε να καταστήσει φιλοεπενδυτικό το ελληνικό περιβάλλον;
Το σημαντικότερο νομίζω, και αυτό είναι που αναμένουμε από την επόμενη κυβέρνηση (όποια κι αν είναι), είναι να διαμορφωθεί ένας ξεκάθαρα φιλοεπενδυτικός λόγος. Να δείξουν όλοι ότι υπάρχει θετική βούληση να στηριχθεί ο ιδιωτικός τομέας. Και να δείξουμε όλοι ότι πιστεύουμε και επενδύουμε σε αυτό. Γιατί μέχρι σήμερα ο λόγος ήταν διφορούμενος: Από τη μια ζητούσαμε να γίνουν επενδύσεις και από την άλλη κάναμε πράγματα τα οποία τις έδιωχναν.
Άρα απαιτούμε πολιτική βούληση, η οποία θα εκφραστεί με συγκεκριμένα μέτρα. Η επιχειρηματικότητα και η έννοια του κέρδους πρέπει να απενεχοποιηθούν και να καταλάβουμε όλοι ότι η ανάπτυξη και η βελτίωση στις ζωές θα έλθουν μέσα από τις επενδύσεις, που θα δ ημιουργήσουν νέες δουλειές.

Πώς αποφασίσατε να κατεβείτε υποψήφιος στις τελευταίες δημοτικές εκλογές;
Ήθελα κάτω από τη δική μου συμμετοχή να ενώσω όλους τους φορείς της επιχειρηματικότητας (επιμελητήρια, συλλόγους) της πόλης, πράγμα το οποίο επετεύχθη. Μιλήσαμε δυνατά για τα προβλήματα της επιχειρηματικότητας, μπήκαν στο τραπέζι της προεκλογικής συζήτησης, ακούστηκαν από όλους τους υποψήφιους δημάρχους. Στόχος μου δεν ήταν να εκλεγώ, ήταν περισσότερο να δείξουμε ότι είμαστε κοντά στα δημοτικά, ώστε η επόμενη μέρα να δώσει λύσεις για τα συγκεκριμένα προβλήματα.
Η συμμετοχή μου ήταν συμβολική περισσότερο, χωρίς κομματικές δεσμεύσεις. Θέλαμε να δείξουμε ότι ο επιχειρηματικός κόσμος έχει ανάγκη το δήμο και ότι οι δύο φορείς πρέπει να συνεργαστούν, όπως πρέπει να συνεργαστούν και με όλους τους φορείς της πόλης.
Η πεποίθησή μου είναι ότι αν ο δήμος της πόλης συνεργαστεί με τον Εμπορικό Σύλλογο Αθηνών και την επιχειρηματική κοινότητα, μπορούν πραγματικά να κάνουν θαύματα! Και αυτό θα συνεχίσουμε να απαιτούμε. Και όταν μας δοθεί η ευκαιρία, θα συμβάλουμε με παραγωγικές προτάσεις και με δουλειά.

Εάν και έχουν γραφτεί χιλιάδες σελίδες και έχουν διατυπωθεί άλλες τόσες απόψεις για τα αίτια και τις ευθύνες της μεγαλύτερης κρίσης, όχι μόνο οικονομικής αλλά και κοινωνικής, στην νεότερη ιστορία του Ελληνικού κράτους, επέλεξα σήμερα αυτό το θέμα με αφορμή την επιστολή που μου έστειλε ο καλός μου φίλος Καραβίας Δημήτρης, ένας επιτυχημένος τραπεζικός που διετέλεσε για πάρα πολλά χρόνια στέλεχος ελληνικών τραπεζών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στα παραρτήματά τους, στα Βαλκάνια και στην Βόρεια Αφρική.

Με την επιστολή του λοιπόν αυτή, ο έμπειρος τραπεζικός, καταθέτει την άποψη του, για τους βασικούς λόγους που οδήγησαν την χώρα μας στην σημερινή κατάσταση, υποδεικνύοντας ταυτόχρονα και τους κύριους υπεύθυνους.
Σας παραθέτω λοιπόν αυτούσιο το κείμενο του φίλου Δημήτρη χωρίς καμία δική μου παρέμβαση, αφήνοντας τον δικό μου σχολιασμό για την συνέχεια του άρθρου:

«Κομβικό σημείο στην εξέλιξη της κατάστασης υπήρξε η δημιουργία της γενιάς των 700 ευρώ και η συμφυής αγοραστική αδυναμία ενός ατόμου, να αντιμετωπίσει τα προς το ζην, με το δραχμικό ισότιμο των 240.000 δραχμών. Είναι αξιοσημείωτο εδώ και κεφαλαιώδους σημασίας, ότι το δραχμικό αυτό αντίτιμο 2-3 χρόνια νωρίτερα, ικανοποιούσε τις βασικές ανάγκες μιας τετραμελούς οικογένειας, πόσο μάλλον ενός ατόμου!!.
Η απάντηση πως τάχα φταίει το ευρώ δεν είναι σωστή. Το σωστό είναι πως η εφαρμογή – καθιέρωση του ευρώ στην συναλλακτική μας καθημερινότητα εγκυμονούσε πολυεπίπεδους κινδύνους.
Και άρα, η σημαίνουσα λεπτομέρεια, αφορά στην προετοιμασία, οργάνωση και εποπτεία εφαρμογής του νέου νομίσματος. Επ’αυτού προκύπτει πως πέραν της αναγραφής της ισοτιμίας δραχμής / ευρώ στην τιμή –αξία των πωλουμένων προϊόντων –υπηρεσιών κανένα απολύτως άλλο μέτρο έλεγχου-ανάσχεσης της υφέρπουσας υπερτιμητικής τάσης ή οτιδήποτε άλλο που να αποτρέπει την διατάραξη της ισορροπίας παραγωγής – αμοιβών, υπό το νέο νομισματικό καθεστώς, δεν υπήρξε. Όλες δε οι καθ ’ύλη αρμόδιες αρχές και οι επικεφαλείς τους, ουδόλως ανησύχησαν από τον συνεχή τιμαριθμικό εκτροχιασμό που εξαέρωσε την αγοραστική δύναμη της μισθωτής εργασίας (δημόσιας και ιδιωτικής). Αντιμετώπισαν και αυτοί την κατάσταση με δανεικά.
Έτσι, παραδείγματος χάριν, μας προέκυψε αρχικά η στρογγυλοποίηση προς τα πάνω των τιμών μικροπροιόντων, και αυτό που αποκαλώ σύνδρομο του μαϊντανού, που από 30-50 δραχμές το ματσάκι, δηλαδή ευρώ 0,10 – 0,15, σε 0,50 ευρώ, ήτοι αδικαιολόγητη άμεση αύξηση σε 170 δραχμές, εκτινάσσοντας άσκοπα το σύνολο των τιμών προϊόντων και υπηρεσιών.
Η Ν.Δ αναλαμβάνοντας το 2004, παρέλαυνε σε έξαρση πλέον και το κοινωνικοοικονομικό πρόβλημα που αφορούσε πια όχι μόνο την γενιά των 700,00 ευρώ αλλά το σύνολο της μισθωτής εργασίας. Η επίλυση του ακανθώδους αυτού προβλήματος, ακόμα και με μαγικό ραβδί, είχε και έχει ορίζοντα μακροχρόνιας μεταρρυθμιστικής δημοσιονομικής και παραγωγικής προσαρμογής, σε ήπιο και συναινετικό κοινωνικό κλίμα και περιβάλλον.Το οδοιπορικό όμως της χρεωκοπίας, ξεκίνησε χρόνια πριν, με την συμμετοχή όλων ανεξαιρέτως και νομίζω αγαπητέ Ζαχαρία, πως ουδείς νομιμοποιείται σήμερα να εμφανίζεται ανεύθυνος και αυστηρός επικριτής των άλλων. Ιδιαίτερα με την εμπειρία 2014-2018».

Φιλικά
Δ.Κ

Αυτές λοιπόν είναι οι σύντομες επισημάνσεις του φίλου Δημήτρη, που μου δίνουν την αφορμή, με την σειρά μου, να προσθέσω και τις δίκες μου απόψεις, στο πολύ σημαντικό θέμα μιας μακρόχρονης και ανελέητης κρίσης, που στέρησε από τον Ελληνικό λαό το 25% τουλάχιστον του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος, έφτασε την ανεργία στο 30% τουλάχιστον, έκλεισε πάνω από 200 χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, εξόρισε εκατοντάδες χιλιάδες μορφωμένους νέους στο εξωτερικό, οδήγησε σε αναγκαστικό ξεπούλημα όλου του δημόσιου και στρατηγικού πλούτου της χώρας, όπως στις τηλεπικοινωνίες, στην ενέργεια στις μεταφορές, στα λιμάνια και αεροδρόμια στην υγεία και… ών ουκ έστιν αριθμός.
Αν δε κανένας προσθέσει και την υποβάθμιση στα ψυχικά και ηθικά αποθέματα του Ελληνικού λαού και την υποβάθμιση σε θεσμούς και αξίες, τότε έχει μια καλή αποτίμηση της σημερινής κατάστασης.
Αγαπητέ Δημήτρη, έχεις δίκιο να μιλάς για τα προβλήματα που δημιούργησε στην οικονομική καθημερινότητα η επιβολή του ευρώ, που συμφωνώ ότι είχε σαν αποτέλεσμα ότι εάν κάποιος μετρούσε τον πραγματικό πληθωρισμό, μέσα κιόλας από τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του ευρωπαϊκού νομίσματος, θα φθάναμε σε επίπεδα Αργεντινής και Βενεζουέλας σήμερα. Καμία όμως επίσημη αρχή δεν τόλμησε να παρουσιάσει αυτόν τον πληθωρισμό, από δραχμή σε ευρώ, λαμβάνοντας σαν βάση ότι 1 ευρώ κλείδωσε στο σημείο μηδέν στις 340 δραχμές.
Το πρόβλημα όμως ξεκινάει λίγο πιο νωρίς, με την απόφαση η Ελλάδα να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή ζώνη. Δεν είναι μόνο δική μου άποψη άλλα και σημαντικών άλλων συναδέλφων οικονομολόγων, ότι η Ελλάδα μπήκε στην ζώνη του ευρώ βεβιασμένα και απόλυτα ανέτοιμη.
Προσωπικά είμαι πεπεισμένος ότι η χώρα μας δεν πληρούσε σχεδόν κανένα από τα κριτήρια (δημόσιο έλλειμμα, πληθωρισμός, δημόσιο χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ κ.α) αλλά όλα έγιναν με δημιουργική λογιστική και με τις ευλογίες των εταίρων μας. Πολύ δε περισσότερο δεν προετοιμάστηκε για αυτή την αλλαγή ο Ελληνικός λαός και η ελληνική οικονομία.
Τα φαινόμενα λοιπόν της υπερβολικής αναπροσαρμογής προς τα επάνω, όλου σχεδόν του φάσματος υπηρεσιών και προϊόντων, ήταν τελικά αναπόφευκτη εξέλιξη. Από εκείνη την στιγμή χάνεται το μέτρο μεταξύ της σχέσης παραγωγής – πραγματικής αξίας και τελικής τιμής. Και βέβαια το ίδιο συμβαίνει με το επίπεδο μισθών στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα.
Τώρα γιατί η Ελλάδα ήθελε διακαώς να μπει στην ζώνη του ευρώ και γιατί οι Ευρωπαίοι ήθελαν, ενώ γνώριζαν τις διαθρωτικές αδυναμίες της χώρας, να μας εντάξουν στην ευρωζώνη, είναι μια άλλη μεγάλη κουβέντα που αξίζει να κάνουμε κάποια άλλη στιγμή.
Όμως αγαπητέ Δημήτρη, πολλοί Έλληνες οικονομολόγοι αλλά και πολιτικά πρόσωπα, θεωρούν ότι το βασικό πρόβλημα της χώρας ήταν τα δημοσιονομικά ελλείμματα και όχι αυτό κάθ’ εαυτό το ευρώ.
Αποδεικνύεται έστω και μετά από πολλές αμφισβητήσεις και αλληλοκατηγορίες, ότι επί σειρά ετών τα δημοσιονομικά ελλείμματα έτρεχαν με πολύ υψηλούς μονοψήφιους ακόμα και διψήφιους αριθμούς φθάνοντας, πριν από την κατάρρευση ακόμα και στο 11%. Με ένα ΑΕΠ στα 260 δισεκατομμύρια ευρώ την περίοδο 2000 – 2008, 11% σημαίνει 26 σχεδόν δισεκατομμύρια ετησίως!!!
Και ξέρεις, αγαπητέ Δημήτρη, το μεγάλο πρόβλημα εδώ, δεν είναι για μένα το τεράστιο έλλειμμα ετησίως στα δημοσιονομικά. Εσύ σαν καλός τραπεζικός γνωρίζεις ότι εάν αυτά τα 26 δισεκατομμύρια ετησίως επενδύονταν ορθολογικά στην Ελληνική οικονομία, έστω τα τελευταία 8-10 χρόνια πριν από την κρίση, δηλαδή συνολικά 170 δισεκατομμύρια, τότε το ΑΕΠ από 260 περίπου δις το 2008 θα είχε εκτιναχθεί στα 320-340 δις με αποτέλεσμα το συνολικό χρέος των 340 περίπου δισεκατομμυρίων της χώρας να ήταν λιγότερο ακόμα και από το 100% του ΑΕΠ. Σήμερα όπως ξέρεις, αυτή η σχέση συνολικού δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ ξεπερνάει το 185%!!.
Που πήγαν λοιπόν όλα αυτά τα δισεκατομμύρια του ελλείμματος; Σίγουρα δεν έγιναν επενδύσεις ή έγιναν επενδύσεις με πολύ χαμηλή παραγωγικότητα. Πρόσθεσε δε εάν θέλεις σε αυτήν την δεκαετία (1998-2008) και τα δισεκατομμύρια του ΕΣΠΑ, για να φθάσεις σε αστρονομικά για τα Ελληνικά δεδομένα χρηματικά ποσά, που διαχειρίστηκαν όλα τελικά τα συστημικά πολιτικά κόμματα των τελευταίων 10-15 ετών.
Είναι ηλίου φαεινότερoν, ότι οι οικονομικοί πόροι κατασπαταλήθηκαν και ότι σε αυτό το πάρτυ συμμετείχαν σχεδόν όλα τα κόμματα, κυβερνήσεις, οικονομικοί παράγοντες και απλοί πολίτες. Θα συμφωνήσω μερικώς με το περιβόητο «όλοι μαζί τα φάγαμε» ή εάν δεν σας αρέσει η έκφραση αυτή ας την παραφράσουμε στο «όλοι μαζί φταίξαμε». Ο κος Πάγκαλος μας είπε όμως την μισή αλήθεια. Γιατί αυτό που δεν είπε, είναι ότι δεν αποφάσισε για αυτό το «φαγοπότι» ο Ελληνικός λαός αλλά οι κυβερνώντες. Εκείνοι έσυραν τον χορό της άκρατης ασυδοσίας και φυσικά ήταν εύκολο να παρασύρουν τον Ελληνικό λαό, αφού δεν του επεσήμαναν, ότι αυτό το πάρτυ τελειώνει με ένα λογαριασμό που γράφεται με αίμα. Με αίμα, όχι μόνο για τον ίδιο, αλλά και για τα παιδιά του. Θέλω να πιστεύω ότι η πλειοψηφία του ελληνικού λαού εάν γνώριζε τις συνέπειες αυτού του λογαριασμού θα είχε φύγει από αυτό το «πάρτυ». Θα το έκανε, εάν όχι για τον ίδιο, τουλάχιστον για τα παιδιά του, που ο ‘Ελληνας έχει αποδείξει ότι δίνει και την ζωή του. Κατά συνέπεια κύριε Πάγκαλε, όλοι εσείς που κυβερνήσατε δεν δικαιολογήστε ότι είχατε άγνοια για τις τραγικές συνέπειες της ασυδοσίας όλων των τελευταίων χρόνων. Ο Ελληνικός λαός μπορεί και δικαιούται ελαφρυντικών. Εσείς κανενός.
Και το χειρότερο, αντί τα κόμματα που κυβέρνησαν και ενόψει κρίσιμων εκλογών, να κάνουν την αυτοκριτική τους και να αναλάβουν το μερίδιο των ευθυνών τους, που σίγουρα τους αναλογεί, πετάνε το μπαλάκι της ευθύνης ο ένας στον άλλο, σαν καυτή πατάτα, αποδεικνύοντας σε μεγάλη μερίδα των σκεπτόμενων Ελλήνων ότι «τι είχες Γιάννη τι είχα πάντα» και να ελπίζουμε στο ότι «ο Θεός αγαπάει την Ελλάδα».
Αγαπητέ φίλε Δημήτρη, ελπίζω οι συμπληρωματικές επισημάνσεις στην επιστολή σου, να βρίσκουν και εσένα αλλά και πολλούς από τους αναγνώστες αυτού του άρθρου, στην ίδια βασική λογική της σημερινής Ελληνικής πραγματικότητας, των αιτίων και των βασικών υπευθύνων.
Ας ευχηθούμε, ότι η νέα κυβέρνηση, που θα προκύψει σε λίγες ημέρες, μετά την συγγραφή αυτού του άρθρου, θα είναι μία κυβέρνηση επούλωσης των πληγών του Ελληνικού λαού, που άφησαν όλες οι προηγούμενες. Σε αυτό βέβαια καλούμαστε να συμβάλλουμε και εμείς οι απλοί πολίτες, που έχουμε σίγουρα σημαντικά περιθώρια βελτίωσης σε πολλούς τομείς.

Καλή μας τύχη

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΥΣΚΟΥΚΗΣ

• Καθηγητής Δερματολογίας – Καθηγητής Αισθητικής Ιατρικής Παν. Camerino
• Νομικός
• Πρόεδρος Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής Ιατρικής
• Πρόεδρος Ελληνικού Συνδέσμου Τουρισμού Υγείας
• Πρόεδρος Παγκόσμιας Ακαδημίας Κινεζικής & Συμπληρωματικής Ιατρικής
• Αν. Πρόεδρος Τομέα Ιατρικού Τουρισμού Ινστιτούτο Επιστημoνικών Ερευνών ΠΙΣ
• Treasurer of International Health Tourism Center
• Τομεάρχης Ιαματικού Τουρισμού ΕΛΙΤΟΥΡ
• Επιστημονικός Σύμβουλος Ιαματικής Ιατρικής στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO & FEMTEC)
• Επιστημονικός Σύμβουλος ΚΕΔΕ

Την ανάγκη της συνεργασίας όλων των αρμόδιων φορέων για την ανάδειξη της χώρας μας σε προορισμό Τουρισμού Υγείας, με στόχο την αναγέννηση της οικονομίας της χώρας και τον επαναπατρισμό του ιατρικού δυναμικού, τονίζει, μιλώντας στο περιοδικό «ΔΥΟ», ο Kαθηγητής Δερματολογίας-Nομικός, Πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής Ιατρικής και Πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Τουρισμού Υγείας, κ. Κωνσταντίνος Κουσκούκης. Σημαντικό ρόλο στο κομμάτι αυτό παίζει και ο Ιαματικός Τουρισμός, για την ανάπτυξη του οποίου ο κ. Κουσκούκης επισημαίνει την ανάγκη επιτάχυνσης της διαδικασίας αναγνώρισης των ιαματικών πηγών της χώρας και της ανάπτυξης εκεί υποδομών παροχής πιστοποιημένων υπηρεσιών υγείας, ευεξίας και αντιγήρανσης, με απώτερο στόχο την «καθιέρωση του τουρισμού των τεσσάρων εποχών».
Συνέντευξη στη Νεκταρία Καρακώστα
 
Πρόσφατα εκλεγήκατε πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου για τον Τουρισμό Υγείας. Ποια είναι τα βασικά βήματα πρέπει να γίνουν για να αξιοποιηθεί αυτό το ιδιαίτερο και πολύ σημαντικό, σύνθετο προϊόν;
Κυρίαρχο μέλημα και όραμά μου είναι η άμεση και διαδραστική συνεργασία σε συντεταγμένη πορεία με όλους τους αρμόδιους φορείς, καθώς η ιδιωτική πρωτοβουλία και οι μεμονωμένες προσπάθειες δεν επαρκούν στη διαμόρφωση και ανάπτυξη του Τουρισμού Υγείας ως διεθνούς προορισμού.
Το νεοεκλεγέν Διοικητικό Συμβούλιο του Ελληνικού Συνδέσμου για τον Τουρισμό Υγείας αποτελείται από καταξιωμένες προσωπικότητες διεθνούς κύρους και εμβέλειας, προερχόμενες από τον επιστημονικό, τον οικονομικό και τον επιχειρηματικό τομέα, με εμπειρία και καινοτόμες ιδέες για την υλοποίηση των στόχων του Συνδέσμου, χρησιμοποιώντας όλα τα σύγχρονα μέσα της ψηφιακής τεχνολογίας και συμμετέχοντας σε διεθνείς διοργανώσεις, ώστε για να καταστεί η Ελλάδα διεθνές κέντρο ευεξίας και ευζωίας και προορισμός Ιατρικού και Ιαματικού Τουρισμού, με θετικό πρόσημο στην οικονομική αναγέννηση της χώρας μας.
 
Ως μέλος του 7μελούς Διοικητικού Συμβουλίου του Διεθνούς Κέντρου Τουρισμού Υγείας, θα θέλαμε να μας εκφράσετε τις απόψεις σας για την ίδρυση αυτού του Παγκόσμιου φορέα Τουρισμού Υγείας.
Κατ’ αρχάς επιβραβεύω ως ύψιστη επιτυχία τη σύλληψη της ιδέας και την πρωτοβουλία της υλοποίησης του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Ελλήνων Ιατρών καθώς και του Διεθνούς Κέντρου Τουρισμού Υγείας από τον κ. Πατούλη, Πρόεδρο της ΚΕΔΕ, του ΙΣΑ, Πρόεδρο της ελιτουρ και Δήμαρχο Αμαρουσίου, καθώς θεωρώ επιτακτική την ανάγκη απόλυτης σύμπλευσης όλων των stakeholders με τη χαραχθείσα στρατηγική εθνικού χαρακτήρα.
Η δυναμική του Διεθνούς Κέντρου Τουρισμού Υγείας και του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Ελλήνων Ιατρών με Πρόεδρο τον κ. Πατούλη, αποτυπώθηκε στη διοργάνωση των συνεδρίων του σε Αμερική, Καναδά, Ευρώπη και Αυστραλία και καταγράφηκε στη μνήμη των ενδιαφερομένων επιστημόνων και επιχειρηματιών ως πρεσβευτών πλέον του ελληνικού πρωτοποριακού αυτού εγχειρήματος.
Τώρα επιβάλλεται, η ίδρυση ενός Εθνικού Φορέα Τουρισμού Υγείας και σε αυτή τη διαδικασία πρέπει να συνδράμουμε όλοι μαζί με σταθερά και ουσιαστικά βήματα και με αμοιβαίο σεβασμό, ώστε η Ελλάδα να προβάλλεται ολοκληρωμένα και στοχευμένα για να αποκτήσει ισχυρό brand name για τον Τουρισμό Υγείας στον παγκόσμιο χάρτη της νέας αυτής αγοράς.
 
Είστε Πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής Ιατρικής και Πρόεδρος της Παγκόσμιας Ακαδημίας Κινεζικής και Συμπληρωματικής Ιατρικής. Πώς συνδυάζονται οι αρχές και οι στόχοι αυτών των Ακαδημιών;
Η διά βίου ενασχόλησή μου με την Ιαματική Ιατρική αποτελεί τη δεύτερή μου φύση ως Κλασικού Ιατρού και συνάδει απόλυτα με την ολιστική προσέγγιση του Ιπποκράτη για την εφαρμογή των συμπληρωματικών θεραπευτικών μεθόδων με ιαματικούς φυσικούς πόρους, τη βοτανοθεραπεία και τη βιομετεωρολογική θεραπεία για την αποκατάσταση, την πρόληψη και τη διατήρηση της σωματικής, της ψυχικής και της πνευματικής υγείας.
Είμαι υπέρμαχος της Ιαματικής Ιατρικής και της βιοενεργειακής κοσμοθεωρίας, που απηχούν ολιστικές απόψεις και αλληλεπιδρούν με τις αρχές της  Συμπληρωματικής Ιατρικής και της Παραδοσιακής Κινεζικής, ενώ είμαι και θιασώτης της βιωματικής εκπαίδευσης.
Ασχολούμαι με τις συμπληρωματικές θεραπευτικές μεθόδους πολλά χρόνια, εκπαιδευτικά και επαγγελματικά, προσπαθώντας να αναδείξω την αξία τους, ώστε οι Ιατροί να βοηθούν τους ασθενείς τους και με συμπληρωματικές θεραπευτικές μεθόδους, πάντα υπό το πρίσμα της Κλασικής Ιατρικής, η οποία είναι μοναδική και ενιαία.
 
Ποια είναι τα οφέλη των ιαματικών λουτρών και της Θαλασσοθεραπείας; Τι ρόλο μπορούν να έχουν στην πρόληψη; Με ποιες άλλες θεραπείες θα μπορούσαν να συνδυαστούν;
Η Ιαματική Ιατρική μέχρι σήμερα είχε εμπειρική υπόσταση, με τη βοήθεια όμως της επιστημονικής τεκμηρίωσης της θερμικής, της μηχανικής  και ειδικότερα της χημικής δράσης των ιαματικών φυσικών πόρων αναδείχθηκε ως μια συμπληρωματική θεραπευτική μέθοδος στο πλαίσιο της Κλασικής Ιατρικής.
Οι θεραπευτικές δράσεις της Ιαματικής Ιατρικής αφορούν παθήσεις του μυοσκελετικού, του νευρικού, του αναπνευστικού, του καρδιαγγειακού, του αιμοποιητικού, του γαστρεντερικού, του ουρολογικού και του ενδοκρινολογικού συστήματος, καθώς και δερματολογικές, ωτορινολαρυγγολογικές, γυναικολογικές, αλλεργικές και περιοδοντικές παθήσεις.
Οι θεραπευτικές εφαρμογές της Ιαματικής Ιατρικής με ιαματικούς φυσικούς πόρους περιλαμβάνουν τη Λουτροθεραπεία, την Ποσιθεραπεία, την Εισπνοθεραπεία, την Πηλοθεραπεία, τη Θαλασσοθεραπεία, την Βιομετεωρολογική Θεραπεία και τη Σπηλαιοθεραπεία και εφαρμόζονται σε ειδικούς διαμορφωμένους χώρους (medispa) με τη βοήθεια ειδικά εκπαιδευμένου ιατρονοσηλευτικού προσωπικού.
 
Τι έσοδα θα μπορούσε να φέρει στην Ελλάδα η αξιοποίηση του προϊόντος του Τουρισμού Υγείας;
Η χώρα μας διεκδικεί με αξιώσεις ένα σημαντικό κομμάτι από την πίτα των 40 δισ. ευρώ της αγοράς του Τουρισμού Υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο. Ωστόσο, σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, η Ελλάδα κατέχει μόλις το 3% της πίτας του Ιατρικού Τουρισμού, όταν η Τουρκία, η Πολωνία και η Τσεχία κατέχουν το 13% και το Βέλγιο το 8%.
Οι τομείς πάνω στους οποίους μπορεί να αναπτυχθεί ο Τουρισμός Υγείας στη χώρα μας είναι η περίθαλψη και η νοσηλεία κάθε είδους χειρουργικού και παθολογικού περιστατικού, η Αποκατάσταση, η Αιμοκάθαρση, η Οδοντιατρική, η Οφθαλμολογία, η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή η Πλαστική Χειρουργική και η Αισθητική Δερματολογία με μεγάλο τζίρο διεθνώς από την εμπειρία μου ως καθηγητής Aισθητικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Camerino.
Οι γνώστες της τουριστικής αγοράς αναφέρουν ότι τουλάχιστον 150.000 ασφαλισμένοι μπορούν να επισκεφθούν τις ιαματικές πηγές της χώρας μας, με τζίρο που μπορεί να φτάσει τα 300.000.000 €, δεδομένης της χρηματοδότησης των ταξιδιών των ξένων από τα ασφαλιστικά τους ταμεία.
Οι πλέον αισιόδοξοι ομιλούν για τζίρο 1 δισ. ευρώ από την εκμετάλλευση των ιαματικών πηγών. Η βασική ιδέα είναι η αξιοποίηση των πολλών σημαντικών πηγών, που δύνανται να εξελιχθούν από τα απλά Iαματικά Kέντρα που είναι σήμερα σε Θερμαλιστικά Κέντρα Ιαματικής Ιατρικής (Health Resort και Μedispa), σε συνδυασμό πάντα με όλες τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, δίνοντας προστιθέμενη αξία στο τουριστικό προϊόν.
Δεδομένου ότι οι ιαματικές θεραπείες επαναλαμβάνονται ανά έξι μήνες και για 21 ημέρες και διαρκούν μόνο 20 λεπτά, καθιστούν τους ασθενείς αναγκαστικά repeaters με απαεριόριστο ελεύθερο χρόνο. Τα πακέτα διακοπών Ιαματικού προορισμού σε αυτά τα κέντρα απευθύνονται όχι μόνο σε ασθενείς, αλλά και στους συνοδούς τους, καθώς και σε άλλους επισκέπτες ανωτέρου εισοδηματικού επιπέδου στοχεύοντας σε επιλεκτικό και όχι μαζικό τουρισμό και μάλιστα τουρισμό τεσσάρων εποχών.
 
Η σκέψη ότι οι θεραπείες της Ιαματικής Ιατρικής αφορούν μόνο την τρίτη ηλικία ευτυχώς παραμερίζεται. Πώς θα καλλιεργήσουμε την κουλτούρα του θερμαλισμού;
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια αυξανόμενη τάση επιστροφής στα φυσικά θεραπευτικά μέσα για τη φροντίδα της σωματικής και της ψυχικής υγείας. Η τάση αυτή, στάση ζωής στις βιομηχανικές μεγαλουπόλεις, οδηγεί σε μια στροφή προς τον θεραπευτικό τουρισμό, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, όπου εκσυγχρονίζονται και αναπτύσσονται σημαντικές λουτροπόλεις, όπου υλοποιούνται εξειδικευμένα θεραπευτικά προγράμματα.
Στο πλαίσιο της άνθησης του ιαματικού τουρισμού σε παγκόσμιο επίπεδο, και η χώρα μας έχει μπει στο παιχνίδι της παροχής εξειδικευμένων τουριστικών προσφορών από πλήθος ιαματικών πηγών με εξαιρετικές φυσικοχημικές ιδιότητες σε ευνοϊκότατες κλιματολογικές συνθήκες που συνδυάζονται άνετα με διακοπές. Αυτά τα νέου τύπου τουριστικά πακέτα δεν αφορούν μόνο ηλικιωμένους (baby boomers), αλλά και νέους.
Αφοπλιστικό παράδειγμα αποτελούν οι ρινικές πλύσεις που εφαρμόζονται και στα παιδιά με στόχο τη ρευστοποίηση και απέκκριση της ρινικής βλέννας από την ευσταχιανή σάλπιγγα προς αποφυγήν της ρινικής κώφωσης.
 
Η χώρα μας διαθέτει 750 ιαματικές πηγές. Πόσο σύντομα θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε στην «εξαργύρωση» αυτού του πολύτιμου θησαυρού; Τι πρέπει να γίνει;
Η Ελλάδα διαθέτει 750 ιαματικές πηγές, από τις οποίες οι 126 είναι ενεργές και έχουν αναγνωριστεί μόνο 51, μεταξύ των οποίων και η Αιξωνή Γλυφάδας, προσφάτως ανακαλυφθείσα από τον υποφαινόμενο.
Η χώρα μας όμως έχει και μια τεράστια ακτογραμμή, όπου μπορούν να αναπτυχθούν απεριόριστα Κέντρα Θαλασσοθεραπείας, ικανά να προσφέρουν θεραπείες Ιαματικής Ιατρικής. Επιβάλλεται η χάραξη νέας στρατηγικής από την Πολιτεία, αφενός για την επίσπευση των διαδικασιών εφαρμογής των νόμων, αφετέρου για τη δημιουργία των κατάλληλων υποδομών παροχής πιστοποιημένων υπηρεσιών υγείας, ευεξίας και αντιγήρανσης με στόχο την προώθηση και καθιέρωση του τουρισμού των τεσσάρων εποχών.
Τα ευοίωνα σημεία είναι η ενεργός και αποδοτική εμπλοκή του κ. Πατούλη και του Προέδρου του Συνδέσμου Ιαματικών Πηγών και Β Αντιπροέδρου ΚΕΔΕ, Κ. Καραγιάννη, οι οποίοι προωθούν τις αναγνωρίσεις των ιαματικών πηγών και πιέζουν την πολιτική ηγεσία για έκδοση ΚΥΑ για τη διανομή των ιαματικών φυσικών πόρων και για έκδοση Π.Δ. για την προστασία των ιαματικών πηγών.
Την ίδια ώρα, το Υπουργείο Τουρισμού μετά την έκδοση των ΚΥΑ για τις προδιαγραφές λειτουργίας των Κέντρων Ιαματικής Θεραπείας και Κέντρων Θαλασσοθεραπείας έχει δρομολογήσει μαζί με τα χρηματοδοτικά εργαλεία του ΕΣΠΑ, τον νέο αναπτυξιακό νόμο για τις στρατηγικές επενδύσεις, ενώ με τον νέο χωροταξικό σχεδιασμό θα επιτευχθεί η πολυπόθητη και πολλά υποσχόμενη βιώσιμη ανάπτυξη.
 
Ποια είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδος στον Τουρισμό Υγείας;
Υπάρχουν οι βασικοί παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά και να λειτουργήσουν ως πολλαπλασιαστές ισχύος της εθνικής προσπάθειας για την ενίσχυση του Τουρισμού Υγείας για την Ελλάδα. Η φυσική – ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά μας, το κλίμα, η έντονη διαφοροποίηση του φυσικού περιβάλλοντος, η υψηλή επισκεψιμότητα της χώρας μας ως τουριστικού προορισμού, ο τρόπος ζωής και διατροφής των κατοίκων της πατρίδας μας αποτελούν ορισμένα μόνο παραδείγματα. Ο Τουρισμός Υγείας αποτελεί έναν ταχέως αναπτυσσόμενο κλάδο διεθνώς κατά τα τελευταία 15 χρόνια. Είναι γεγονός  αναμφισβήτητο ότι ο Τουρισμός Υγείας έδωσε την ευκαιρία σε χώρες εντελώς διαφορετικού προφίλ να εξελιχθούν σε σημαντικούς προορισμούς Τουρισμού Υγείας. Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε αυτόν τον ταχέως αναπτυσσόμενο τομέα του τουρισμού.
 
Ποια είναι η θέση της Ελλάδας στο παγκόσμιο γίγνεσθαι της Ιαματικής Ιατρικής;
Η ίδρυση της Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής Ιατρικής με την διοργάνωση τριών πανελλήνιων συνεδρίων και πολλών διημερίδων και σεμιναρίων αναβίωσε και καθιέρωσε την Ιαματική Ιατρική στον διεθνή χώρο. Η Ακαδημία έλαβε μέρος και στο Διεθνές Συνέδριο της Παγκόσμιας Οργάνωσης Ιαματικής Ιατρικής (FEMTEC), όπου αναρτήθηκε για πρώτη φορά η ελληνική σημαία και ο υποφαινόμενος ορίστηκε ως Σύμβουλος της Ιαματικής Ιατρικής της Ελλάδος στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) από την FEMTEC.
Αισιόδοξα είναι και τα μηνύματα τα οποία δίδει το έγγραφο του WHO, που ζητά τη συνεπικουρία μας στη συμπληρωματική θεραπευτική προσέγγιση της ψωρίασης, ασθένειας δυσίατης, με πολλές επιπλοκές και ψυχολογική επιβάρυνση. Στους ασθενείς αυτούς, που ανέρχονται παγκοσμίως στα 100 εκατομμύρια, η Ελλάδα μπορεί να συμβάλει σημαντικά, λόγω της ιαματικής θεραπείας της βιοκλιματοθεραπείας και της εξαιρετικής της ηλιοφάνειας. Μία τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να σημάνει έναν μεγάλο κύκλο εργασιών που θα μπορούσε να συμβάλει στην αντιμετώπιση της ανεργίας και την ανακούφιση της οικονομίας.
 
Είστε συγγραφέας του βιβλίου «Τουρισμός Υγείας – Ιαματικός Τουρισμός – Θερμαλισμός, Προοπτικές ανάπτυξης του Θερμαλισμού στην Ελλάδα». Μιλήστε μας για αυτό.
Σκοπός της συγγραφής αυτού του βιβλίου υπήρξε η ανάγκη προσδιορισμού του φαινομένου του Τουρισμού Yγείας και η διεξοδικότερη ανάλυση ζητημάτων που σχετίζονται αφενός με τον Ιαματικό Τουρισμό – Θερμαλισμό και αφετέρου με τον Ιατρικό Τουρισμό, με στόχο την καλύτερη ενημέρωση των ενδιαφερομένων για τις ενδεδειγμένες χρήσεις των ιαματικών φυσικών πόρων, την παρουσίαση των κυριότερων χημικών στοιχείων που περιέχονται στα ιαματικά νερά και όλες τις σύγχρονες μορφές υδροθεραπείας, καθώς και τις προβλεπόμενες θεραπευτικές τους ενδείξεις και αντενδείξεις για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Eχω επίσης συγγράψει έξι επιστημονικά βιβλία και τώρα έχω υπό έκδοση το έβδομο βιβλίο μου για την Iαματική Iατρική και τις συμπληρωματικές μεθόδους, με τη συνεργασία Καθηγητών και έγκριτων και καταξιωμένων Ιατρών όλων των ειδικοτήτων.
 
Είστε και πτυχιούχος Νομικής. Πείτε μας πώς ταιριάζουν αυτές οι ειδικότητες;
Σπούδασα Nομικά στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1974-78 γιατί ήθελα να είμαι ενεργός και καλά πληροφορημένος πολίτης με γνώσεις που με βοήθησαν αργότερα στην πολιτική μου καριέρα ως Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Παιδείας, αλλά και ως Αντιπρύτανη του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου.
 
Τι θα προτείνατε για την ανάπτυξη του Τουρισμού Υγείας στην Ελλάδα;
Προτείνω συγκεκριμένες δράσεις και στρατηγικές ανάπτυξης, μέσω των οποίων μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος της καθιέρωσης Τουρισμού Υγείας και συγκεκριμένα:

• Να καθοριστεί εθνική στρατηγική για την ανταγωνιστική τοποθέτηση της Ελλάδας στην παγκόσμια αγορά του Τουρισμού Υγείας.
• Να δημιουργηθεί ένα ισχυρό brand και φήμη της Ελλάδας ως ελκυστικού προορισμού Τουρισμού Υγείας.
• Να καθιερωθούν σύγχρονες πρακτικές στη διασφάλιση ποιότητας, στην αδειοδότηση και το πλαίσιο ελέγχων, ιδίως στην εξωνοσοκομειακή περίθαλψη.
• Να αξιοποιηθούν τα διεθνή δίκτυα και να προσεγγιστούν ασφαλιστικά ταμεία για την προσέλκυση ασθενών.
• Ο ΙΣΑ, το Παγκόσμιο Ινστιτούτο Ελλήνων Ιατρών, το Διεθνές Κέντρο Τουρισμού Υγείας, η ελιτουρ, ο Ελληνικός Σύνδεσμος για τον Τουρισμό Υγείας και η ΚΕΔΕ, θα πρέπει να συνεχίσουν τις σημαντικές δράσεις και επαφές με την απανταχού ελληνική ομογένεια, με στόχο την ανάδειξη της χώρας μας ως διεθνώς αναγνωρισμένο προορισμό Τουρισμού Υγείας με σημαντικά ωφέλη για το ιατρικό σώμα και η εθνική μας οικονομία.

 
Κύριε Καθηγητά, ποιοι είναι οι στόχοι σας;
Στόχος μου είναι να αναδείξουμε την Ελλάδα σε κορυφαίο προορισμό Τουρισμού Υγείας, 12 μήνες το χρόνο, και να προσελκύσουμε επενδύσεις που θα δημιουργήσουν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας και νέα εισοδήματα σε μια χώρα που δοκιμάζεται εδώ και οκτώ χρόνια από μια τεράστια οικονομική κρίση.
Η χώρα μας έχει ισχυρά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Μπορούμε να προσελκύσουμε ασθενείς, τουρίστες υψηλού επιπέδου κι έτσι να κρατήσουμε στην Ελλάδα τα καλύτερα μυαλά της χώρας, τους Έλληνες Ιατρούς, αντικαθιστώντας το brain drain με το brain gain. Η αύξηση ασθενών θα επιβάλει τον επαναπατρισμό ιατρικού δυναμικού.
Βασικά εργαλεία για την επίτευξη των παραπάνω σκοπών είναι η αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας με τις σύγχρονες εφαρμογές της εικονικής πραγματικότητας (VR) και της τεχνητής νοημοσύνης (ΙΤ). Επιβάλλεται επίσης η πανεπιστημιακή καταξίωση της Ιαματικής Ιατρικής ως Συμπληρωματικής Ιατρικής με τη μορφή επιλεγομένου μαθήματος στην προπτυχιακή εκπαίδευση, αλλά και στη Μεταπτυχιακή Εκπαίδευση ως εξειδίκευση, μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών καθώς και Ε-Learning.
 
Ποιο είναι το όραμά σας από την πολυετή σας εμπειρία ως Δασκάλου και Πολιτευτή;
Όραμά μου ως Καθηγητή Ιατρικής είναι να αναδείξουμε και να καθιερώσουμε διεθνώς, εμείς οι Έλληνες Ιατροί που έχουμε στο DNA μας την Ιατρική ως απόγονοι του Ιπποκράτη, το «ωφελείν, μη βλάπτειν». Αυτό το αξίωμα ακράδαντα πιστεύω και διακονώ, παράλληλα με το δόγμα της μακροζωίας και της ευζωίας, εφαρμόζοντας τις βέλτιστες πρακτικές του Meditation και όχι μόνο του Medication. Στο εξαίρετο και μοναδικό βιοκλίμα της Ελλάδας, με συνεργατικά σχήματα Medical Tourism Clusters και Thermal Clusters αντιγήρανσης και πρόληψης, μπορούμε να καταστήσουμε τη χώρα μας παγκόσμιο Health Resort και Medi-Spa, δίνοντας υψηλή προστιθέμενη αξία στο σύνθετο τουριστικό προϊόν. Τέλος από την επικοινωνία μου με τους πολίτες της Β Αθηνών ως υ. Βουλευτής θεωρώ ότι πρέπει να ζούμε και όχι απλά να υπάρχουμε καθ όσον το σήμερα αξίζει δύο αύριο και να συνανθρωπιζόμαστε με άτομα που είναι πομποί και δέκτες συγχρόνως και ιδεών και βιοενέργειας, τα οποία όμως πρέπει να υπηρετούν το δόγμα «Think and do tank» και όχι απλά το «Think tank», σκεπτόμενος πάντα ότι οι άνθρωποι αναδεικνύονται διά μέσου των έργων τους ως μία συνέκφραση όλων των προσπαθειών τους υπό την τήβεννο πάντα του οικουμενικού πνεύματος.